ΔΑΜΟΧΑΡΙΣ
ΕΝΑΣ ΚΩΟΣ ΠΟΙΗΤΗΣ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ
Ο 6ος αιώνας μετά Χριστόν είναι αυτός που ανέδειξε τον τελευταίο Κώο ποιητή, γραμματικό (δηλ. φιλόλογο) και επιγραμματοποιό της αρχαιότητας, τον Δαμόχαρη. Ο Δαμόχαρις υπήρξε μαθητής και φίλος του νομικού, ιστορικού και ποιητή Αγαθία του Σχολαστικού, αυτού που περιέγραψε με συγκλονιστικά λόγια την ερήμωση της πόλης Κω από τον φοβερό σεισμό του 554 κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Βυζαντινού Αυτοκράτορα Ιουστινιανού. Ο Δαμόχαρις υπήρξε επίσης φίλος κι ενός άλλου ποιητή, επιγραμματοποιού και ανώτατου αξιωματούχου της Αυτοκρατορικής Αυλής, του Παύλου Σιλεντιάριου. Ζούσαν και οι τρεις τους στην Κωνσταντινούπολη. Δεν είναι καθόλου απίθανο ο Δαμόχαρις να εγκατέλειψε την Κω μετά τον σεισμό του 554, ακολουθώντας τον Αγαθία ως το Βυζάντιο.
Μόνο τέσσερα επιγράμματα του Δαμόχαρη διασώθηκαν και συμπεριελήφθηκαν στη λεγόμενη Παλατινή Ανθολογία (Codex Palatinus) του Κωνσταντίνου Κεφαλά. Ξεχώρισα ένα, αποκαλυπτικό της ξεχωριστής ποιητικής του τέχνης. Λέγεται ότι ο φίλος του Δαμόχαρη, ο Αγαθίας ο Σχολαστικός, συντηρούσε στο σπιτικό του ένα γατόπαρδο, που μια μέρα του έφαγε την πέρδικά του. Θλιμμένος τότε αυτός έγραψε ένα επίγραμμα. Το ίδιο έκανε κι ο μαθητής του Δαμόχαρις, ο οποίος έγραψε το ακόλουθο επίγραμμα σε μετάφραση:
«Κάκιστε αίλουρε, ομότεχνε των ανδροφάγων σκυλιών,
είσαι κι εσύ ένα από κείνη τη ράτσα τη φονική
των σκυλιών του Ακταίωνα.*
Την πέρδικα κατασπάραξες του αφέντη σου Αγαθία
κι είναι σαν να σπάραξες τον αφέντη σου.
Εσένα το μυαλό σου είναι στις πέρδικες,
όμως τώρα τα ποντίκια χορεύουν,
που άδραξαν τη δική σου σπατάλη».
*Ο Ακταίωνας, πρόσωπο της ελληνικής μυθολογίας, ήταν κυνηγός κι είχε 50 σκυλιά. Είτε γιατί καυχήθηκε πως ήταν καλύτερος κυνηγός από την Άρτεμη, είτε γιατί είδε γυμνή τη θεά να λούζεται στον Κιθαιρώνα, είχε οικτρό τέλος. Η θεά τον μεταμόρφωσε σε ελάφι και τα σκυλιά του που δεν τον αναγνώρισαν, τον κατασπάραξαν.
Ο Δαμόχαρις πέθανε νέος, σε ηλικία 35 περίπου ετών και ο φίλος του ο Παύλος Σιλεντιάριος συντετριμμένος του αφιέρωσε ένα επίγραμμα, που το παραθέτω μαζί με την έμμετρη μετάφρασή του:
«Δαμόχαρις Μοίρης πυμάτην υπεδήσατο σιγήν.
Φευ, το καλόν Μούσης βάρβιτον ηρεμέει,
ώλετο γραμματικής ιερή βάσις. Αμφιρύτη Κως,
και πάλιν πένθος έχεις οίον εφ’ Ιπποκράτει».
Δηλαδή:
«Βυθίστηκε ο Δαμόχαρις στης Μοίρας τη στερνή σιγή.
Αλλοίμονο, σίγησε της Μούσας η γλυκόλαλη κιθάρα
και των γραμμάτων το ιερό γκρεμίστηκε θεμέλιο.
Θαλασσόβρεχτη Κως και πάλι πένθος φόρεσες,
όπως στον Ιπποκράτη».
ΒΑΣΙΛΗΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Το ποιημα του Δαμοχαρη ηταν σκετη μ… Χιλιες φορες καλυτερο το «αρνακι ασπρο και παχυ…»
Δεν ήταν ποίημα, αλλά επίγραμμα που έχει μεγάλη διαφορά, για όσους ξέρουν.
Σευχαριστουμε κ χατζηβασιλειου για την τόσο λεπτομερή ενημέρωση στον αρχαιοελληνικό πνευματικό κόσμο. Πολλές φορές χρειαζόμαστε πνευματική τροφή πέραν της υλικής
Νομίζω ότι το «Αρνάκι άσπρο και παχύ», αποτελεί το ανώτατο ποιητικό επίπεδο που μπορείς να κατανοήσεις. Με λίγη προσπάθεια πάντως, υπάρχει ελπίδα να αντιληφθείς, έστω και κατά ένα μέρος, το νόημα των στίχων ποιημάτων της Α’ τάξης το Δημοτικού.