Το «μπλέξιμο» με την αρχαιολογία: «Τις πταίει» ;

ΤΟ «ΜΠΛΕΞΙΜΟ» ΜΕ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ: «ΤΙΣ ΠΤΑΙΕΙ» (;)

Κοινός τόπος στην Κω είναι η πολύ αρνητικά φορτισμένη φράση «μη μπλέξεις με την Αρχαιολογία». Όλοι όμως μένουν  εκεί, στην επιφάνεια, χωρίς να «σκάψουν» λίγο διερωτώμενοι για το αίτιο των καθυστερήσεων και αν θα μπορούσαν ενδεχομένως να συμβάλουν στην βελτίωση  αυτής της καταστάσεως. Όλα τα αποδίδομε  στο απρόσωπο Κράτος βγάζοντας απ’ έξω το όποιο μερίδιο προσωπικής μας ευθύνης. Εστιάζομε μόνο στην διεκπεραίωση της δικής μας υποθέσεως αδιαφορώντας εντελώς ότι αύριο μπορεί «να μπλέξει» κάποιος άλλος συμπολίτης μας.

Διατυπώνω εδώ μερικές σκέψεις με αφορμή  περίπτωση οικοπέδου φιλικής μου οικογένειας μέσα στην πόλη της Κω στο οποίο αποκαλύπτονται αρχαίες ταφές. Επειδή το προσωπικό της τοπικής υπηρεσίας αρχαιοτήτων είναι απαράδεκτα ανεπαρκές και ως εκ τούτου θα καθυστερούσε πάρα πολύ να πάρει σειρά  η απαιτούμενη ανασκαφική έρευνα, δέχθηκαν «εκόντες άκοντες» οι ιδιοκτήτες, σε συνεννόηση με το Τοπικό Συμβούλιο Μνημείων, να πληρώνουν τα μεροκάματα των συμβασιούχων  εργατών της ανασκαφής. Αυτό όμως, όπως τουλάχιστον προκύπτει από  τα μέχρι στιγμής δεδομένα, συνεπάγεται μια  δυσβάσταχτη, σχεδόν απαγορευτική, οικονομική επιβάρυνση. Πραγματικά έρχομαι με πολλή κατανόηση στην εξαιρετικά δύσκολη δέση που βρίσκεται αυτή τη στιγμή η εν λόγω η εντιμότατη σε όλη την κοινωνία της Κω φιλική μου οικογένεια. Συμμερίζομαι πλήρως την αγωνία της. Ταυτόχρονα όμως συναισθάνομαι απόλυτα  το αναπόφευκτο άγχος της υπεύθυνης αρχαιολόγου κ. Μαρίας Χαλκίτη η οποία σχεδόν μόνη, μαζί με τον αρχαιολόγο κ. Γεώργιο Καλλή, σηκώνει όλο το «υπέρβαρο» της μεγάλης ευθύνης για την διάσωση και προστασία των αρχαιοτήτων της Κω.  Ως αρχαιολόγος που υπηρέτησα επί 35 χρόνια σε όλες τις Εφορείες Αρχαιοτήτων του Αιγαίου εκφράζω με ειλικρίνεια την απορία μου για το πώς είναι δυνατόν να αντέξει ένας συνάδελφος, με ελάχιστη βοήθεια, όλη αυτή τη διαρκή πίεση και συνεχή καταπόνηση. Κυριολεκτικά σηκώνω τα χέρια ψηλά.

Απλά αναφέρω ότι ίσως όλα τα νησιά των Κυκλάδων μαζί δεν έχουν τα  επείγοντα ανασκαφικά προβλήματα που βλέπομε στην Κω.  Έχουν ασφαλώς δίκιο οι ιδιώτες να αδημονούν, να αγανακτούν η και να εξοργίζονται ακόμα. Πιο πολύ όμως «βιάζεται» η υπεύθυνη αρχαιολόγος της Κω γιατί την περιμένει η συνεχώς αυξανόμενη στοίβα με τους επόμενους φακέλους!  Λογικά έχει κάθε λόγο να τελειώνει όσο γίνεται γρηγορότερα. Υπάρχουν όμως   κάποια όρια που κανείς αρχαιολόγος δεν έχει το δικαίωμα να αγνοήσει γιατί ξέρει πολύ καλά (γι’ αυτό εξάλλου είναι ταγμένος σ’ αυτή τη θέση) ότι πρόκειται για τα ανεκτίμητα ιστορικά και καλλιτεχνικά μας ερείσματα. Εδώ δεν μπορούν να γίνουν εκπτώσεις γιατί, πέραν της αυτονόητης επιστημονικής δεοντολογίας και ευσυνειδησίας του αρχαιολόγου, οι κάθε είδους αρχαιότητες της Κω, ακόμα και οι ελαχιστότατες και οι «ευτελέστερες» συνιστούν τον  αναπαλλοτρίωτο “titolo immοbiliare” μας που είναι  καταγεγραμμένος ανεξίτηλα στο αδιαμφισβήτητο τρισχιλιόχρονο «Κτηματολόγιο» του Αιγαίου.

Και να το πούμε αλλιώς, με την ωμή γλώσσα της νέας Κωακής  «Θεότητας», της Σαιζόν: οι αρχαιότητες και γενικά τα μνημεία μας συνεισφέρουν σημαντικά στην αύξηση των κερδών όλων όσων ασχολούνται με τουριστικές δραστηριότητες. Στον τομέα αυτό (και όχι μόνο) οι γείτονές μας Τούρκοι βρίσκονται ήδη, ας μου επιτραπεί, «έτη φωτός» μπροστά από ‘μας. ΄Όποιος αμφιβάλλει δεν έχει παρά να ανοίξει το ΤRT, Anadolu, CNN Turk κ.α στις λέξεις Arkeoloji haberler και θα δει έκπληκτος να ανασκάπτεται επιστημονικά, με παροξυσμό θα λέγαμε, ολόκληρη η απέραντη τουρκική επικράτεια (για λόγους τουριστικούς όπως ομολογούν με ειλικρίνεια) ακόμα και στις πλέον απομακρυσμένες  περιοχές των Κούρδων, πέραν από το Diyarbakir! Και να φαντασθεί κανείς ότι αποκαλύπτονται σε πολύ μεγάλο βαθμό ελληνικές και ελληνορωμαιοχριστιανικές (βυζαντινές) αρχαιότητες, που, αν μη τι άλλο, επιβεβαιώνουν ξεκάθαρα την διαχρονική σχέση μας με την πολύπαθη Μικρά Ασία.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ:  Η τοπική κοινωνία της Κω (δηλαδή ο καθένας από ‘μας) όπως πιέζει, επί παραδείγματι, για την έλλειψη προσωπικού στο Νοσοκομείο, να πιέσει και για την εξίσου δραματική έλλειψη προσωπικού στην Αρχαιολογική Υπηρεσία του νησιού. H αδιαφορία μας για μια τέτοια πίεση έχει ως συνέπεια τις αναπόφευκτες καθυστερήσεις, την ενδεχομένως μεγάλη οικονομική ζημιά (όπως στο οικόπεδο των φίλων μου), την δίκαιη αλλά ατομική αγανάκτηση  πολλών συμπολιτών μας και τέλος την αστόχαστη- άδικη επωδό: «Μην μπλέξεις με την Αρχαιολογία. Ατύχησες».

Αντιμάχεια 24/11/22     Γιώργος Σ.Μαστορόπουλος