To τσουνάμι της Αμοργού στο λιμάνι της Κω τον Ιούλιο του 1956 – Οι καταστροφικοί σεισμοί της Κω (ΦΩΤΟ) Παρελθόν και μέλλον

13
9523

ΠΑΡΕΛΘΟΝ ΚΑΙ ΜΕΛΛΟΝ ΤΩΝ ΣΕΙΣΜΩΝ ΤΗΣ ΚΩ

Γράφει ο Ξενοφών Φανουρίου – Γεωλόγος και Ωκεανογράφος

Οι σεισμοί από την αρχαιότητα αποτελούσαν αντικείμενο απορίας και ενδιαφέροντος για τον άνθρωπο. Συνήθως θεωρούνταν υπερφυσικά φαινόμενα που προκαλούσε ο πανίσχυρος θεός Ποσειδών και όχι όπως νομίζουν πολλοί ο γίγαντας Εγκέλαδος. Ο Ποσειδώνας ήταν ο θεός των γεωλογικών φαινομένων. Αυτός εξουσίαζε τα έγκατα της γης, όπως δείχνει και η ονομασία του ενοσίχθων, δηλαδή ο σείων τη γη.

Η γεωλογική θέση της Κω την έχει φέρει πολλές φορές κοντά στο σεισμικό φαινόμενο. Οι συχνοί σεισμοί που έπληξαν το νησί έδιναν αφορμή για συνεχείς καταστροφές και ανοικοδομήσεις. Αιτία των συχνών σεισμών στην περιοχή μας είναι η σύγκρουση των λιθοσφαιρικών πλακών της Αφρικής με εκείνη του Αιγαίου . Αποτελέσματα αυτής της σύγκρουσης είναι η δημιουργία των ηφαιστείων και των σεισμικών ρηγμάτων δηλαδή βαθιών ρωγμών- σπασιμάτων της επιφάνειας της γης . Ένα γνωστό σεισμογόνο ρήγμα της Κω είναι και εκείνο που ξεκινά από την Τουρκία, περνά από το Άγιο Φωκά, διέρχεται από το ακρωτήριο Κρίκελλος της Κέφαλου και χάνεται ανοιχτά στη θάλασσα . Το ρήγμα είναι ένα από τα δέκα μεγαλύτερα της Ελλάδας και έχει προκαλέσει στο νησί μεγάλους σεισμούς αλλά και τσουνάμι και φυσικά δεν είναι το μοναδικό στα Δωδεκάνησα .

Ο πρώτος ιστορικά καταγραμμένος στο νησί μας είναι του 6ου ή 5ου αι. π.X., και δεν άφησε εμφανή ίχνη στην οικοδομική ιστορία του νησιού .

Περί το 411 π.Χ., η Κως είχε γκρεμιστεί συθέμελα από έναν άλλο ισχυρό σεισμό, τον μεγαλύτερο απ’ όσους θυμόμαστε ¬ όπως γράφει ο Θουκυδίδης ¬ και οι κάτοικοί της Κω είχαν καταφύγει στα βουνά. Ο Λακεδαιμόνιος Αστύοχος που περνούσε από την περιοχή με μερικά πλοία, βρήκε την ευκαιρία και λεηλάτησε πλήρως το νησί και την τότε πρωτεύουσα του την Αστυπάλαια που βρισκόταν στην Κέφαλο. Όμως, ο Αθηναϊκός στόλος με αρχηγό τον Αλκιβιάδη, ανακαταλαμβάνει την Kω και μεταφέρει τη νέα πρωτεύουσα του νησιού, στη σημερινή της θέση.

Το 27 π.Χ. και το 142 µ.Χ. νέοι καταστροφικοί σειστοί καταφέρουν ισχυρά πλήγματα στο νησί με αδιευκρίνιστο αριθμό θυμάτων.

Το 469 μ.Χ. επί αυτοκράτορα Λέοντος του πρώτου, νέος μεγάλος σεισμός σηματοδοτεί το τέλος της αρχαίας πόλης και την αρχή της παλαιοχριστιανικής περιόδου. Οι ειδωλολατρικοί ναοί μετατρέπονται σε χριστιανικές εκκλησίες, ενώ ταυτόχρονα ανεγείρονται πολυάριθμες βασιλικές.
Το 556 μ.Χ. σεισμός, μεγέθους 7 Ρίχτερ με επίκεντρο την περιοχή του Αγίου Φωκά κατέστρεψε σχεδόν ολόκληρη την Κω. Τότε ισοπεδώθηκε το Ασκληπιείο που είχε οικοδομηθεί το 400 π.Χ. αλλά είχαμε επιπλέον και την καταστροφική δράση ενός τσουνάμι, που προκάλεσε εκείνο το σεισμικό γεγονός .

Υπάρχει μια σημαντική περιγραφή της δράσης εκείνου του τσουνάμι που προέρχεται από τον αρχαίο ιστορικό Αγαθία τον Σχολαστικό, όπου το 556 μ.Χ. επί Ιουστινιανού, επισκέφτηκε την Κω λίγο μετά τα δραματικά εκείνα γεγονότα . Η περιγραφή είναι παραστατική αλλά και πολύτιμη, γιατί είναι ενός αυτόπτη μάρτυρα.

Να πως το περιγράφει

«Εκείνη την μέρα το νησί σείστηκε και πολύ μικρό τμήμα του σώθηκε. Αμέσως ακολούθησαν πολλά και καταστροφικά γεγονότα. Η θάλασσα με ορμή πλημμύρισε τα οικήματα κοντά στις ακτές. Τα τεράστια κύματα προχώρησαν προς το εσωτερικό καταστρέφοντας τα πάντα στο πέρασμα τους.
Έφτασε ακόμα και αυτούς που έτρεχαν προς τα ιερά για να γλιτώσουν. Εγώ έφτασα στο νησί λίγο μετά τον σεισμό και αντίκρισα την ερήμωση και την καταστροφή. Ξύλα, πέτρες και άλλα αντικείμενα ήταν διάσπαρτα…… Οι λίγοι άνθρωποι που συνάντησα ήταν σκυθρωποί και λυπημένοι γιατί έχασαν ανθρώπους και περιουσίες ….( Ιστορία ΙΙ,16 ).

Ο επόμενος ισχυρός σεισμός έγινε 18 Αυγούστου του 1493. Ήταν καταστρεπτικός για την Κω, περίπου 5.000 άνθρωποι σκοτώθηκαν και καταστράφηκε ολόκληρο το χωριό της Αρχαίας Αντιµάχειας και μεγάλο τμήμα του χωριού των Ιωαννιτών ιπποτών . Ο σεισμός ήταν τόσο ισχυρός που προκάλεσε ζημιές, ακόμα και στην Αίγυπτο.

Στις 8 Φεβρουαρίου 1926, τοπικός σεισμός με επίκεντρο την Αντιμάχεια άφησε 2 νεκρούς και 200 τραυματίες, αλλά και στις 26 Ιουνίου 1926 σεισμός με επίκεντρο την Ρόδο μεγέθους 8 ρίχτερ, επηρέασε όλα τα νησιά και την Κω.
Στις 23 Απριλίου 1933, έγινε ένας μεγάλος και καταστρεπτικός σεισμός μεγέθους 6,6 ρίχτερ. Το χτύπημα του Εγκέλαδου ισοπέδωσε την πόλη της Κω, επιφέροντας σε αυτή φοβερές ζημιές και αλλάζοντας την εικόνα της για πάντα. Τα θύματα ήταν πολλά, 178 οι νεκροί και εκατοντάδες οι τραυματίες.

Πληγωμένα βαρύτατα τα περισσότερα μνημεία του νησιού, εκατοντάδες οι άστεγοι και μία ευκαιρία για την ιταλική διοίκηση της εποχής, να στήσει εκ νέου μία νέα πόλη αλλά και να αποκαλύψει τα μνημεία που σήμερα θαυμάζουμε και επισκεπτόμαστε.

Στις 9 Ιουλίου 1956 μεγάλος σεισμός στο κεντρικό Αιγαίο μεγέθους 7,5 ρίχτερ έπληξε την Αµοργό και τη Σαντορίνη. Συνολικά 529 οικίες καταστράφηκαν και 53 άτομα σκοτώθηκαν.

Το σεισμό ακολούθησε τσουνάμι, µε σημείο εκκίνησης την Αµοργό και µε ύψος 25µ. έφτασε τα 10 μέτρα στη Φολέγανδρο, 5µ. στους Λειψούς και τα 15- 20 εκατοστά στη Ρόδο.

Στο δήµο της Καλύμνου 13 λεπτά µετά το σεισμό άρχισε η υποχώρηση της θάλασσας, η
οποία σε ορισμένες περιοχές έφθασε τα 200µ. από τις ακτές. Μετά από 5 λεπτά έφθασε το πρώτο μεγάλο κύμα τσουνάμι ύψους 3,60µ. . Περισσότερα από 30 αλιευτικά σκάφη και ένα μεγάλο ιστιοφόρο παρασύρθηκαν και βγήκαν στην στεριά . Τρία άτομα πνίγηκαν και µια μεγάλη έκταση καλλιεργήσιμης γης αχρηστεύτηκε, από την κατάκλιση της θάλασσας.

Την Κω δεν την επηρέασε σημαντικά, ίσως γιατί δεν είχαν αναπτυχτεί οι τουριστικές υποδομές, όπως σήμερα στα βόρεια παράλια του νησιού .
Υπάρχει όμως ένα σημαντικό φωτογραφικό ντοκουμέντο της εποχής που μας δείχνει πως έφτασε εξασθενημένο πλέον το τσουνάμι μέσα στο λιμάνι της Κω και πως το αντιμετώπισαν οι τότε νέοι .

To τσουνάμι της Αμοργού στο λιμάνι της Κω 1956

Φυσικά οι παραπάνω σεισμοί δεν ήταν οι μοναδικοί στην περιοχή μας. Έγιναν και αρκετοί άλλοι που δεν έχουμε όμως συγκεκριμένα στοιχεία.
Είναι αρκετοί όμως να βγάλουμε μερικά σημαντικά και πολύτιμα συμπεράσματα

  • Οι σεισμοί είναι ένα φυσικό φαινόμενο που επαναλαμβάνεται. Γίνονταν παλιά στην Κω και δυστυχώς θα συνεχίσουν να γίνονται.
  • Τα μεγέθη τους μπορεί να ξεπεράσουν και τα 7 ρίχτερ δηλαδή να είναι καταστρεπτικοί.
  • Τους σεισμούς δυστυχώς δεν τους επηρεάζουν ούτε οι ευχές ούτε τα ξόρκια και καλό είναι να προετοιμαστούμε από τώρα για τον επόμενο

Τρεις πρέπει να είναι οι άξονες προετοιμασίας που πρέπει να ξεκαθαριστούν

 

ΑΠΟ ΤΩΡΑ

  • Ενημερώσου για το σεισμό, τη σεισμικότητα της περιοχής και τα μέτρα προστασίας
  • Συζήτησε με τα μέλη της οικογένειάς σου και επισήμανε ποια είναι τα κατάλληλα σημεία προφύλαξής σου ανά χώρο, πώς κλείνει ο γενικός διακόπτης του ηλεκτρικού ρεύματος, ποια  είναι τα χρήσιμα τηλέφωνα σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης (π.χ. Ευρωπαϊκός Αριθμός Έκτακτης Ανάγκης 112), ποιος είναι ο κοντινός ασφαλής χώρος που θα καταφύγετε και θα συναντηθείτε μετά από ένα σεισμό.
  • Εφοδιάσου με μερικά είδη πρώτης ανάγκης, όπως φαρμακείο, φακό, κ.λπ.
  • Μερίμνησε ώστε να είναι ασφαλές το σπίτι σου. Επισήμανε επικινδυνότητες και προσπάθησε να τις μειώσεις. Τοποθέτησε σε χαμηλά ράφια τα βαριά ή εύθραυστα αντικείμενα. Στήριξε κατάλληλα τα ογκώδη έπιπλα, τα φωτιστικά, τους ανεμιστήρες οροφής κ.ά.. Μην κρεμάς βαριά αντικείμενα στους τοίχους πάνω από τα κρεβάτια.
  • .Διόρθωσε παλιές μεγάλες βλάβες που τυχόν υπάρχουν στο κτίριο π.χ. ρωγμές.
  • Λάβε μέρος σε ασκήσεις ετοιμότητας. 

ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ του σεισμού: Προστάτευσε τον εαυτό σου

Εάν είσαι μέσα σε κτίριο

  • 1.     Μείνε στο χώρο που βρίσκεσαι  και διατήρησε την ψυχραιμία σου.
  • 2.     Σκύψε, καλύψου κάτω από ένα γερό έπιπλο (τραπέζι, γραφείο, θρανίο) και κράτησε με το χέρια σου το πόδι του,. Σε περίπτωση που δεν υπάρχει κατάλληλο έπιπλο σκύψε στο μέσον του δωματίου μειώνοντας όσο γίνεται το ύψος σου και προστάτευσε με τα χέρια το κεφάλι και τον αυχένα σου. Απομακρύνσου από μεγάλες γυάλινες επιφάνειες (παράθυρα, φεγγίτες ή γυάλινα χωρίσματα)ή  έπιπλα και αντικείμενα που μπορεί να σε τραυματίσουν. 

Εάν βρίσκεσαι σε εξωτερικό χώρο

  • 1.     Απομακρύνσου από τις προσόψεις των  κτιρίων, στύλους με ηλεκτροφόρα καλώδια ή άλλα επικίνδυνα σημεία και προφυλάξου κατάλληλα.
  • 2.     Απομακρύνσου από την ακτή. μπορεί να δημιουργηθούν θαλάσσια κύματα (tsunami).
  • 3.     Μείωσε την ταχύτητα του αυτοκινήτου σου, εάν οδηγείς, και  στάθμευσε στο πιο κοντινό, ασφαλές σημείο, μακριά από προσόψεις κτιρίων, γέφυρες, ηλεκτροφόρα καλώδια κ.ά. Φρόντισε να μην  εμποδίζεις την κυκλοφορία.

Αξίζει λοιπόν να επαναφερθούμε στην προσοχή μας αυτούς και άλλους σημαντικούς κανόνες προφύλαξης που πρέπει να είναι σε όλους γνωστοί.

 

13 ΣΧΟΛΙΑ

  1. Και να μην ξεχνάμε τον σεισμό που έγινε στο Μαρμάρι όταν ο ΑΝΔΡΈΑΣ και η ΔΗΜΗΤΡΑ έμεναν στα Καράβια....

    Λίγες μέρες πριν το Πάσχα του 1990 την παραμονή του Ανδρέα Παπανδρέου στου Φανουράκη είχαμε ισχυρό σεισμό με αρκετούς μετασεισμούς…. Κουνήθηκε όλη η Κως μέχρι το Πετρούμι….. Αυτά παρά τις προσπάθειες δεν κατάφερε να τα μιμηθεί ο χωρίς τσίπα ΤΣΙΠρΑΣ ούτε στην Θεσσαλονίκη με την μπαλκονάτη λουλού του πρωθυπουργικού γραφείου…

  2. Συμπέρασμα, κάθε 90 περίπου χρόνια από μεγάλο σεισμό έχουμε ακόμα έναν μεγαλύτερο...

    Ο τελευταίος μεγάλος σεισμός έγινε το 1933 που κατέστρεψε την Κω, ο επόμενος;;;;;

  3. Δήμαρχε.Άσε τα έργα(ποιά έργα;) και πιάσε το μεταναστευτικό. Σήμερα πάλι είσαι πρώτη μούρη στις εφημερίδες. Όλοι ξεχνάνε ότι δεν μπορείς να κάνεις κάτι για το νησί, ξεφτιλίζεις τον εχθρό, τον κ. Καματερό,ανοίγεις δρόμους για παραπάνω-ξέρεις εσύ- συμβάλεις στο να πέσει ο ΣΥΡΙΖΑ πιο γρήγορα,και μπορείς να βάλεις και τίς αυξήσεις που προτείνει ο κ. Μυλωνάς δίχως να πάρει είδηση άνθρωπος…. Αυτή τη πολιτική δεν μάθαμε στο ΠΑΣΟΚ;Τι κάθεσαι τώρα κι ασχολείσαι με πάρκιν,δρόμους,σκουπίδια κ.λ.π.

    • Το δημοσίευμα μάλλον μας προετοίμαζε για το κακό ή μας προετοιμάζει για κάτι χειρότερο.Άννα..σ’ευχαριστούμε!

Γράψτε απάντηση στο Συμπέρασμα, κάθε 90 περίπου χρόνια από μεγάλο σεισμό έχουμε ακόμα έναν μεγαλύτερο... Ακύρωση απάντησης