Φταίει μόνον το άρθρο 86 Σ;
Του Αργύρη Αργυριάδη
Δικηγόρου
Η επίσκεψη της Ευρωπαίας Εισαγγελέως Λάουρα Κοβέσι στην Ελλάδα και τα όσα είπε σε συνέντευξη Τύπου προς τους δημοσιογράφους περί του τρόπου που αποδίδεται στη χώρα μας Δικαιοσύνη, σε υποθέσεις που «αγγίζουν» πρόσωπα της εκτελεστικής εξουσίας (δηλαδή υπουργούς – υφυπουργούς) προκάλεσε για άλλη μια φορά αίσθηση. Συγκεκριμένα, ανέφερε πως το άρθρο 86 του Συντάγματος που ορίζει τα περί ευθύνης των μελών της κυβέρνησης, δεν επιτρέπει να φθάσει η εισαγγελική έρευνα σε βάθος, όπως στην περίπτωση του σιδηροδρομικού δυστυχήματος των Τεμπών και στην υπόθεση του ΟΠΕΚΕΠΕ.
Κατά τη γνώμη μας, η φράση αυτή δεν αποδίδει πλήρως την πραγματικότητα για δύο λόγους. Πρώτον, κανένα άρθρο 86 του Συντάγματος δεν εμποδίζει να ασκηθούν διώξεις στους ποικιλώνυμους «φραπέδες» της υπόθεσης. Ακόμη δεν έχουμε δει καμία δίωξη, όπως με περίσσιο θράσος διαλαλεί ο Μάκης Βορίδης στα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Δεύτερον, διότι το ίδιο το άρθρο 86 Σ – το οποίο σαφώς πρέπει να αναθεωρηθεί – ουδόλως προβλέπει το ακαταδίωκτο των υπουργών.
Η λογική της συγκεκριμένης συνταγματικής διάταξης – παρόμοιες υπάρχουν σε πολλά κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης – ήταν να μην είναι υποχρεωμένος ένας υπουργός να δίνει διαρκώς εξηγήσεις στο πλαίσιο μιας προκαταρκτικής εξέτασης σε μηνύσεις που κάνουν αβίαστα ή αβάσιμα ή για λόγους πολιτικής εμπάθειας ή εκδίκησης απλοί πολίτες ή πολιτικοί ανταγωνιστές. Η λογική αυτή δεν απέχει από την πραγματικότητα όταν βλέπουμε ακόμη και σήμερα – με ευθύνη δικομανών πολιτών, αλλά και συναδέλφων μου – να στέλνονται διαρκώς «εξώδικα» σε μέλη της κυβέρνησης, μολονότι έχουν την ίδια αξία με ένα πρωτοκολλημένο έγγραφο (απλά τα εξώδικα … κοστίζουν περισσότερο). Φανταστείτε να γνώριζαν ότι μια μήνυσή τους, αυτόματα, θα «πήγαινε παρακάτω»…
Το άρθρο 86 Σ καθορίζει τη διαδικασία ποινικής δίωξης για πράξεις που συνδέονται με τα υπουργικά καθήκοντα, η οποία μπορεί να κινηθεί μόνο με απόφαση της Βουλής. Ουσιαστικά, δηλαδή, οι δικαστικές αρχές δεν έχουν τη δυνατότητα να ξεκινήσουν έρευνα χωρίς την έγκριση της Ολομέλειας του Κοινοβουλίου. Για να ξεκινήσει η διαδικασία έρευνας, χρειάζεται η υποβολή σχετικής πρότασης από τουλάχιστον τριάντα βουλευτές και η έγκριση της με απόλυτη πλειοψηφία (άρα όποιο κόμμα έχει τουλάχιστον 150 έδρες, μπορεί να παρεμποδίσει την έρευνα). Αν παρόλα αυτά αποφασιστεί δίωξη, η υπόθεση εκδικάζεται σε πρώτο και τελευταίο βαθμό από Ειδικό Δικαστήριο, το οποίο αποτελείται από ανώτατους δικαστές του Αρείου Πάγου και του Συμβουλίου της Επικρατείας.
Διαβάζοντας τα ανωτέρω παρατηρούμε ότι τα πράγματα θα ήταν διαφορετικά εάν η απόρριψη της πρότασης απαιτούσε (λχ 200 ψήφους). Δηλαδή να μην μπορούσε η εκάστοτε κυβερνητική πλειοψηφία να χαρίζει ασυλία στον εαυτό της. Και θα ήταν ακόμη καλύτερα, εάν το κοινοβούλιο δεν λειτουργούσε ως απλός χειροκροτητής των κυβερνητικών ταγών, αλλά αντιλαμβάνονταν το συνταγματικό – ελεγκτικό του ρόλο.
Το πρόβλημα, λοιπόν, δεν είναι το άρθρο 86 Σ. Το βασικότερο πρόβλημα είναι η κρίση του κοινοβουλευτισμού. Η αιτία είναι ότι εδώ και αρκετά χρόνια εμείς οι πολίτες εκλέγουμε βουλευτές που δεν μπορούν να σταθούν στο ύψος των περιστάσεων. Που δεν μπορούν να ασκήσουν στοιχειωδώς ακόμη και το πιο απλό καθήκον που τους εμπιστεύτηκε το Ελληνικό Σύνταγμα. Κανένας θεσμός δεν πρόκειται να λειτουργήσει επαρκώς εάν οι άνθρωποι που τον εκπροσωπούν δεν μπορούν να τον υπηρετήσουν…
