Προγραμματική Σύμβαση μεταξύ του ΔΗΜΟΥ ΝΙΣΥΡΟΥ και του ΕΘΝΙΚΟΥ ΜΕΤΣΟΒΙΟΥ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥ (Ε.Μ.Π.), για την Εκτέλεση του Ερευνητικού Προγράμματος: «Τεχνικογεωλογική και Γεωτεχνική Έρευνα με την Εφαρμογή Σύγχρονων Ψηφιακών Τεχνολογιών για την Σταθεροποίηση των Ηφαιστειακών Βραχώδων Πρανών Ιεράς Μονής Παναγίας Σπηλιανής»
Υπεγράφη προγραμματική σύμβαση που εγκαθιδρύει και υλοποιεί συνεργασία μεταξύ του Δήμου Νισύρου και του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (Ε.Μ.Π), η οποία αποσκοπεί στην προστασία έναντι βραχοκαταπτώσεων και φαινομένων ολισθήσεων των πρανών επί των οποίων θεμελιώνεται η Ιερά Μονή Παναγίας Σπηλιανής, με τη χρήση σύγχρονων επίγειων και εναέριων ψηφιακών μέσων, με γνώμονα τον καθορισμό κατά το δυνατόν μη επεμβατικών λύσεων για τη διατήρηση της αισθητικής του περιβάλλοντος της περιοχής.
Τα φαινόμενα των εδαφικών ασταθειών αυτού του τύπου (ολισθήσεων και βραχοκαταπτώσεων) είναι αντικείμενα κατ’ εξοχήν ειδικότητας Γεωτεχνικού Μηχανικού. Ειδικότερα ο Τομέας Γεωτεχνικής Μηχανικής του ΕΜΠ έχει αναπτύξει ιδιαίτερη ερευνητική δράση στην Ελλάδα και διεθνώς με πλήθος αναφορών και εφαρμογών στα αντικείμενα (α) της ευστάθειας πρανών, (β) των γεωτεχνικών αναλύσεων ευστάθειας και (γ) αξιοποίησης εξελιγμένων μεθόδων ακριβούς τρισδιάστατης αποτύπωσης της δομής σύνθετων βραχομαζών και αυτοματοποιημένου εντοπισμού και ποσοτικοποίησης μετακινήσεων εδαφικών μαζών και βραχωδών τεμαχών, με ειδικά ανεπτυγμένα λογισμικά και εξοπλισμό. Το αντικείμενο του Έργου είναι καινοτόμο από πολλές πλευρές. Η περιβαλλοντική και πολιτισμική διάσταση του Έργου θα πρέπει να ληφθεί υπόψη σε σχέση με τα εγγενή χαρακτηριστικά της παραθαλάσσιας περιοχής και την απαίτηση εφαρμογής λύσεων ευστάθειας θα διατηρούν την αισθητική του χώρου και δεν θα επιδρούν αρνητικά στο περιβάλλον.
Η ερευνητική ομάδα έχει εξειδικευμένες γνώσεις για τον γεωτεχνικό χαρακτηρισμό αντίστοιχων σχηματισμών και για την γεωτεχνική ανάλυσή ηφαιστειακών σχηματισμών σε ανάλογες περιπτώσεις βραχοκαταπτώσεων και ολισθήσεων. Η περίπτωση της Ιεράς Μονής Παναγίας Σπηλιανής είναι ακόμα πιο ιδιαίτερη λόγω της απότομης μορφολογίας και αδυναμίας λήψης κατάλληλων μορφολογικών και τεχνικογεωλογικών μετρήσεων με τις συμβατικές μεθόδους. Στις θέσεις των πολύ απότομων και υψηλών πρανών απαιτούνται ιδιαίτερες ψηφιακές μέθοδοι λήψης και επεξεργασίας γεωλογικών μετρήσεων, από απόσταση, αποτέλεσμα του υψηλού κινδύνου που παρουσιάζουν λόγω δυσπροσιτότητας. Για τον σκοπό αυτόν θα απαιτηθούν μετρήσεις με την χρήση κατάλληλου εξοπλισμού, όπως επίγειου σαρωτή Laser Scanner Lidar και UAV. Η ερευνητική ομάδα του ΕΜΠ θα αναπτύξει εξειδικευμένα λογισμικά, προσαρμοσμένα στις ιδιαιτερότητες των υπό μελέτη πρανών, για την απόκτηση και επεξεργασία ρεαλιστικών τρισδιάστατων ψηφιακών ομοιωμάτων στις δυσπρόσιτες περιοχές, διασφαλίζοντας την αρμονική και βελτιστοποιημένη ενσωμάτωση ψηφιακών τεχνολογιών στην τεχνικογεωλογική-γεωτεχνική διερεύνηση. Επίσης, η πλήρης ψηφιακή αποτύπωση των πρανών που θα πραγματοποιηθεί με εναέρια και επίγεια μέσα, σηματοδοτεί την δημιουργία βάσης γεωχωρικών δεδομένων η οποία δύναται να αξιοποιηθεί για την εγκαθίδρυση μακροπρόθεσμης εποπτείας των πρανών, εφόσον επιθυμείται. Επιπλέον, σημειώνεται ότι οι γεωλογικές συνθήκες στην υπό έρευνα περιοχή χαρακτηρίζονται από έντονα διαβρωμένους ηφαιστειακούς σχηματισμούς. Οι συγκεκριμένοι γεωλογικοί σχηματισμοί μπορούν να συμπεριφερθούν τόσο ως βράχος όσο και ως έδαφος και να εκδηλώνουν σημαντικές βραχοκαταπτώσεις επί υφιστάμενων ρωγματώσεων ή από ανατροπές λόγω της προοδευτικής διάβρωσής-υποσκαφής τους με την πάροδο του χρόνου.
Η αξιολόγηση λοιπόν όλων των πιθανών γεωλογικών καταστάσεων κατά μήκος της περιοχής έρευνας απαιτεί ένα διακριτό και εξειδικευμένο γεωτεχνικό μοντέλο ανάλυσης ενώ θα απαιτηθεί η ανάπτυξη ειδικών αλγορίθμων για την επεξεργασία των νεφών σημείων που θα προκύψουν από τις μετρήσεις για τους σκοπούς της έρευνας. Τέλος, τα σημεία εκκίνησης, οι όγκοι των ενεργοποιούμενων εδαφικών και βραχωδών υλικών και η εξελιξιμότητα σε ετήσια κλίμακα των φαινομένων, παράγοντες σημαντικοί για την επιτυχή θεώρηση, χωροθέτηση, διαστασιολόγηση και μετέπειτα αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των μέτρων προστασίας, δεν μπορούν αξιόπιστα να προσδιοριστούν με συμβατικές μεθόδους παρατήρησης. Για τον σκοπό αυτόν απαιτούνται εξελιγμένες αυτοματοποιημένες μέθοδοι λεπτομερούς εντοπισμού κρίσιμων δομών του αναγλύφου και εδαφικών μετακινήσεων. Τέτοια μέθοδο αποτελεί ο εντοπισμός χωρικών μεταβολών μέσω ανάλυσης νεφών σημείων με χωρική ανάλυση σε επίπεδο εκατοστόμετρου. Η εφαρμογή της συγκεκριμένης μεθόδου με τη χρήση εναέριων (drones) και επίγειων αισθητήρων αποτελεί κύριο ερευνητικό αντικείμενο του ΕΜΠ, με πλήθος διεθνών αναφορών τα τελευταία χρόνια. Συγχρόνως, θα εξεταστούν όλες οι παλαιότερες επεμβάσεις που εφαρμόστηκαν στην υπό έρευνα περιοχή στο παρελθόν.
Στόχος είναι να διερευνηθούν οι μέθοδοι βελτιστοποιημένης ενσωμάτωσης σύγχρονων ψηφιακών τεχνολογιών ώστε: (α) να διατυπωθεί, (β) να προσεγγιστεί και ελεγχθεί ποσοτικά και (γ) να αποτυπωθεί σχεδιαστικά μια ολοκληρωμένη τεχνική πρόταση περιορισμού εντός διεθνώς αποδεκτών ορίων της υφιστάμενης διακινδύνευσης που σχετίζεται με εκδήλωση γεωτεχνικής φύσεως αστοχιών (βραχοκαταπτώσεων και ολισθήσεων) επί των διαμορφωμένων πρανών θεμελιώσεως της Ιεράς Μονής Παναγίας Σπηλιανής στον Δήμο Νισύρου. Η τεχνική πρόταση θα περιλαμβάνει διαστασιολογημένα μέτρα ενίσχυσης και προστασίας των πρανών, τα οποία θα προκύψουν από συναξιολόγηση παραγόντων και περιορισμών (α) τεχνικογεωλογικών / γεωτεχνικών, (β) κατασκευαστικών, αλλά και (γ) αισθητικών / περιβαλλοντικών, όπως αυτοί επιβάλλονται από την συγκεκριμένη περιοχή και θέση.
Η συνολική διάρκεια της Προγραμματικής Σύμβασης ορίζεται στους έξι (6) μήνες, με ημερομηνία έναρξης την υπογραφή της παρούσας. Η διάρκεια της σύμβασης μπορεί να τροποποιηθεί με αιτιολογημένη εισήγηση της Κοινής Επιτροπής Παρακολούθησης, σχετικά με την πορεία του έργου και ομόφωνη απόφαση των νόμιμων εκπροσώπων των δύο (2) συμβαλλομένων μερών (η παράταση δεν συνεπάγεται επιπλέον δαπάνη).
Ο συνολικός προϋπολογισμός της εκτέλεσης των προβλεπομένων από το άρθρο 4 της παρούσας σύμβασης ερευνών, ανέρχεται στο ποσό των 21.774,19 ευρώ συν ΦΠΑ 24% (5.225,81 ευρώ) ήτοι συνολικά 27.000,00 ευρώ.
