Είναι 11 το πρωί, περνάμε την πύλη των Ναυπηγείων Σκαραμαγκά, και κατευθυνόμαστε σε μια από τις δεξαμενές. Εκεί βρίσκεται το Θωρηκτό Γ.Αβέρωφ, που από τον Απρίλιο δέχεται τις απαραίτητες εργασίες συντήρησης, μετά από 14 χρόνια ακινησίας στο Π.Φάληρο. Σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα, τo Αβέρωφ θα επιστρέψει ξανά, εκτός απροόπτου, στη γνώριμη θέση του στις αρχές Σεπτεμβρίου έτοιμο και επισκέψιμο. Παίρνουμε τις απαραίτητες οδηγίες ασφαλείας για την αυτοπροστασία μας και ανεβαίνουμε στο πλοίο. Σκόνη παντού, θόρυβος, εργαλεία, και η μυρωδιά του χρώματος σχεδόν αφόρητη. Οι εργασίες από το προσωπικό του ναυπηγείου βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη απ’ άκρη σ’ άκρη του θωρηκτού, από τα στεγανά μέχρι τα καταστρώματα και τις γέφυρες.

Καθαρισμός και αμμοβολή των υφάλων εξωτερικά, παχυμέτρηση των ελασμάτων, έλεγχος των ήλων, εξωτερική βαφή, πλήρης συντήρηση των στεγανών ασφαλείας, ευρείας έκτασης αναελασμάτωση, αποκατάσταση των καταστρωμάτων και άλλες αμέτρητες δουλειές ήταν σε εξέλιξη όπου και αν γυρνούσαμε τα βλέμματά μας. Λες και το ετοιμάζουν για να βγει στο Αιγαίο ξανά , λες και είναι ενεργό. Άλλωστε, σαν τέτοιο το αντιμετωπίζουν οι αξιωματικοί, οι υπαξιωματικοί και οι ναύτες που έχουν την τιμή να το υπηρετούν. Αλλά και εμείς εξ αρχής καταλάβαμε ότι δεν βρισκόμαστε σε ένα κουφάρι, αλλά σε ένα «ζωντανό» πλοίο. Το περπατήσαμε όλο, καταγράφοντας αυτές τις μοναδικές εικόνες και ακούγοντας τις ιστορίες και τους θρύλους για τα επιτεύγματα του «Μπάρμπα Γιώργη» και του Ναύαρχου Κουντουριώτη.

Το πρώτο ταξίδι του Αβέρωφ έγινε από την Ιταλία στην Αγγλία όπου και πήγε για να δώσει τιμητικά το παρών στην ενθρόνιση του Βασιλέως Γεωργίου. «Επιστρέφοντας από την Αγγλία, το θωρηκτό σταμάτησε στη Μάλτα, έδρα τότε του Άγγλου διοικητή του στόλου της Μεσογείου, ο οποίος διέθετε επίσης ένα νεότευκτο θωρηκτό. Ο Κουντουριώτης τον προκάλεσε σε κόντρα και τα δύο πλοία στήθηκαν δίπλα δίπλα. Μετά από λίγο το Αβέρωφ έφυγε μίλια μπροστά. Ήταν απίστευτη η ταχύτητα που μπορούσε να αναπτύξει (23 κόμβοι). Το περιστατικό αυτό έδειχνε τι θα επακολουθούσε» μας λέει ο Κυβερνήτης αναφερόμενος φυσικά στους Βαλκανικούς Πολέμους.

Την 1η Σεπτεμβρίου του 1911 το πλοίο φτάνει στην Ελλάδα και γίνεται δεκτό με ενθουσιασμό από 50.000 συγκεντρωμένους στο Φάληρο που με έμειναν άφωνοι αντικρίζοντας το «τεχνολογικό θαύμα» της εποχής.

Το πλοίο διέθετε ιταλικές μηχανές 19.000 ίππων, 22 γαλλικούς λέβητες, γερμανικές γεννήτριες και αγγλικά πυροβόλα τύπου ARMSTRONG, ικανά να ρίχνουν 1 βλήμα ανά 8 δευτερόλεπτα ανά κάννη. Στην κύρια ζώνη θωράκισης έχει 20 εκατοστά ατσάλι άριστης ποιότητας.

«Είχε συγκεράσει ότι είχε ευρεθεί ναυπηγικά μέχρι τότε παγκοσμίως, ενώ συμπυκνώνει και τη ναυτική ιστορία της Ελλάδας με το έμβολο εμπρός γεμάτο ατσάλι να το συνδέει με την αρχαία τριήρη και το μπαλκονάκι πίσω με τα πλοία του μεσαίωνα του απελευθερωτικού αγώνα του 1821» εξηγεί ο κ.Χαραλαμπόπουλος.

Σύντομα το Αβέρωφ καλείται να αποδείξει την αξία του, με την έναρξη των Βαλκανικών Πολέμων. Υπό τον Ναύαρχο Παύλο Κουντουριώτη αποπλέει προς τα Δαρδανέλια και με δύο ναυμαχίες, αυτή της Έλλης στις 3 Δεκεμβρίου 1912 και της Λήμνου στις 5 Ιανουαρίου 1913 απελευθερώνει τα νησιά του Βορειοανατολικού Αιγαίου και τρέπει σε άτακτη φυγή τα τουρκικά πολεμικά πλοία.

«Με την δύναμιν του Θεού και τας ευχάς του Βασιλέως μας και εν ονόματι του Δικαίου πλέω μεθ’ ορμής ακαθέκτου και με πεποίθησιν προς την νίκην εναντίον του εχθρού του Γένους»

Αυτό ήταν το μήνυμα του Ναύρχου προς τα πλοία του ελληνικού στόλου. «Καταλάβαμε Τένεδον. Αναμένουμε έξοδο του στόλου σας. Αν επιθυμείτε, γαιάνθρακα προτίθεμαι να σας εφοδιάσω» ήταν το μήνυμα προς το Τούρκο ναύαρχο με εμφανή την ειρωνεία και τη βεβαιότητα της νίκης.

Δύο ιστορίες που μας διηγήθηκε ο Κυβερνήτης την περίοδο των δύο ναυμαχιών φανερώνουν τη βαθιά θρησκευτική πίστη τόσο του ίδιου του ναύαρχου Κουντουριώτη όσο και του πληρώματος.

«Ένας υποκελευστής πέφτει για να κοιμηθεί αφήνοντας δίπλα έναν κουβά, τον οποίο είχε για τις καθημερινές του εργασίες. Όταν ξυπνά βλέπει στον κουβά σχηματισμένη τη μορφή ενός Αγίου. Τον παίρνει αμέσως, πηγαίνει στον κυβερνήτη και του περιγράφει τι ακριβώς συνέβη. Ο Κουντουριώτης βούρκωσε και διέταξε τον Αρχιμανδρίτη του πλοίου να πραγματοποιήσει λιτανεία σε όλο το πλοίο. Βαθιά συγκινημένος είπε: αυτό το σημάδι επέλεξε ο Θεός για να μας πει ότι θα νικήσουμε».

Κατά τη διάρκεια του δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου και μετά την κατάρρευση του μετώπου το 1941 το πλοίο καταφεύγει με τα υπόλοιπα πλοία του στόλου στην Αλεξάνδρεια. Το 1942 φτάνει στη Βομβάη και συμμετέχει σε περιπολίες στη Μέση Ανατολή και τον Ινδικό Ωκεανό. Με την αποχώρηση των γερμανικών στρατευμάτων κατοχής στα τέλη του Σεπτεμβρίου του 1944 και ύστερα από απουσία σχεδόν τεσσάρων ετών, ο ένδοξος «Γ. Αβέρωφ» επέστρεψε στις 16 Οκτωβρίου 1944 το απόγευμα στην Ελλάδα, φέρνοντας μαζί του την τότε εξόριστη ελληνική κυβέρνηση και αγκυροβόλησε πανηγυρικά στον φαληρικό όρμο. Το πλοίο είχε ‘γεράσει’ και το 1952 διατάχθηκε ο παροπλισμός του. Από το 1957 μέχρι το 1983 έμεινε παραμελημένο στον Πόρο, επί 27 ολόκληρα χρόνια πριν τη γενναία απόφαση της συντήρησής του και της μετατροπής του σε μουσείο το 1983. Η βοήθεια της οικογένειας Λάτση, του Ιδρύματος Ωνάση, της Κυπριακής Δημοκρατίας και πολλών Ελλήνων ιδιωτών, συνέβαλλε καθοριστικά στην «αναγέννησή» του, όπως άλλωστε συνέβη και τώρα μιας και η συντήρηση γίνεται μετά από δωρεά του πρόσφατα εκλιπόντος εφοπλιστή Αλέξανδρου Γουλανδρή.