ΠΟΚ ΦΙΛΗΤΑΣ Παρουσίαση του ΙΔ τόμου «Τα Κωακά» αφιερωμένος στη μνήμη της Περσεφόνης Κουτσουράδη στο Ιστορικό και Λαογραφικό μουσείο Κω

Η εισήγηση της Ξανθίππης Αγρέλλη

Πανοσιολογιότατε, αξιότιμες   πολιτικές αρχές,  κύριες και κύριοι

Οι λαογραφικές σελίδες, του τελευταίου τόμου των Κωακών του Φιλητά που ο τόμος αυτός είναι αφιερωμένος στην μεγάλη κυρία της λαογραφίας του τόπου μας, την αξέχαστη Περσεφόνη Κουτσουράδη, έχουν μεγάλη σχέση με την ξενιτιά

Μάζευαν τα προικιά, τα πλεκτά, τα κεντητά,  οι ξενιτεμένοι μας και τα στρίμωχναν σε ένα μικρό μπαούλο και  σε μια καρό βαλίτσα. Μαζί  έπαιρναν και τις αναμνήσεις τους, τα ήθη και τα έθιμα τους και τον φτωχικό, μεταπολεμικό τρόπο ζωής.  Ταξίδευαν  για περίπου ένα μήνα, ως την άλλη άκρη  της Γης, κυρίως ως την  Αυστραλία και την Αμερική,  για να επενδύσουν σε ένα καλλίτερο μέλλον, με βάρκα την ελπίδα.  Η μεταπολεμική Ελλάδα κουρελιασμένη, πληγωμένη,  από τον μεγάλο  Β  Παγκόσμιο πόλεμο και τους διαδοχικούς, εσωτερικούς εμφυλίους, έδιωξε τα παιδιά της μακριά, πολύ μακριά.  Έτσι αυτά, ως ταλαιπωρημένοι μετανάστες μέσα στις αποσκευές  τους, κουβαλούσαν τα πάντα, με περίσσια νοσταλγία. Όπως   τα χοιροσφάγια, το έθιμο κατά το οποίο γίνονταν ένα ξεχωριστό γλέντι, σε όλο  στο χωριό, για το σφάξιμο και το μοίρασμα  του καλοθρεμμένου χοίρου. Μαζί τους  έπαιρναν τα πουζουνίκια, δηλ τα απομεινάρια από τα κηπευτικά και το κλείσιμο της καλοκαιρινής σοδιάς.  Δεν  ξεχνούσαν το καλοκαιρινό συνέπαρμα,  στις ψάθινες καλύβες  του κάμπου, με πόρτα  για προστασία μια κουρελού  και για ασφάλεια,  τη μπέσα των γειτόνων τους.  Λαχταρούσαν   τα πεσκέσια, που μοιράζονταν  με το μοναδικό λεωφορείο του χωριού, είτε με κοτόπουλα, στριμωγμένα σε χαρτόκουτα, είτε με  κηπευτικά  σε πλεχτά καλάθια.   Νοσταλγούσαν   την κουμπάνια τους, πλούσια σε αλεύρι, όσπρια, ξερά  σύκα, σταφίδες, αμπελόφυλλα, για τα νόστιμα γιαπράκια,  λάδι,  κρασί, κλπ κάτω από το αμπάρι του πετρόχτιστου, καλό ασπρισμένου  σπιτικού τους. Θα  θυμούνται πάντα, κρυμμένα στο σεντούκι της μνήμης τους,  τις φωτιές του Αη   Γιαννιού   και τα Μαγιάτικα στεφάνια, να    λαμπαδιάζουν και να καίγονται, στους αναμμένους φανούς,  μαζί με το ‘μαρτάκι,’ την λευκό- κόκκινη κλωστή, του Μάρτη, εκεί  στην χωμάτινη πλατεία του χωριού τους.   Θα έπαιρναν μαζί τους για παρηγοριά, τον απόηχο, από τα υπαίθρια Εκκλησιαστικά ή γιορτινά παραδοσιακά, πανηγύρια με την Δημοτική μουσική, να συνοδεύει τους μερακλήδες χορευτές. Όπως επίσης και τις εύθυμες, κεφάτες Αποκριάτικες γιορτές,  με τις μάσκες ή  μουτσούνες, τις καμουζέλες, την κοκάλα και τα αλαφάκια.                                                                            Μακριά  στην πικρή  ξενιτιά, θα συνεχίσουν να γεύονται τα Χριστουγεννιάτικα γλυκά, τα  φοινίκια, ή μελομακάρονα και   τους κουραμπιέδες. Και   όταν το Πάσχα  δεν θα αργούσε να φτάσει, θα συνέχιζαν να βάφουν κόκκινα  αυγά, να φτιάχνουν  λαμπρόπιττες και  αυγό -κουλούρες.   Θα  χάραζαν βαθιά στη μνήμη τους, το λιομάζωμα, από τους απέραντους ελαιώνες του ορεινού χωριού τους και θα μεθούσαν με το Ασφενδιανό κρασί, το μπρούσκο που γενναιόδωρα τους χάριζαν, οι ατέλειωτοι και καταπράσινοι,  πεδινοί αμπελώνες του νησιού τους. Θα λαχταρούσαν να γευτούν, πράσινες τσακιστές ελιές, σπιτικό ψωμί, με γλίνα και κόκκινο τυρί, κρασοτύρι, βουτηγμένο στη πόσσα. Δεν θα ξεχνούσαν το κοπιαστικό μάζεμα της ντομάτας, κάτω από τον καυτό θερινό ήλιο,  ούτε και τα  επτά Εργοστάσια τοματοπελτέ της Κω.  Αλλά ούτε και το Κώτικο ντοματάκι γλυκό. Προπάντων  όμως θα έχωναν βαθιά στη βαλίτσα τους, μαζί με το Βάγενο Σταυρό, το  Εικόνισμα της Βρεφοκρατούσας  Παναγιάς με τον Χριστό και  τις ασπρόμαυρες φωτογραφίες, των γονιών, των αδελφών, φίλων και συγγενών, που ίσως οι περισσότεροι,   δεν  θα τους ξανάβλεπαν ποτέ.   Αυτό το δέσιμο των αποδήμων,   με την αγαπημένη πατρίδα, την   Μητέρα  Ελλάδα, ήταν τόσο γερό που  τους βοήθησε να αντέξουν την σκληρή ξενιτιά.  Διότι   στηριζόταν στα ήθη, στα έθιμα,  στις απλές, καθημερινές  συνήθειες και στην λιτή ζωή των ξενιτεμένων μας. Η  παράδοση και η λαογραφία, είναι  πάντα η γέφυρα, που ενώνει τα σκόρπια  χιλιοτραγουδισμένα,  ξενιτεμένα  παιδιά,   με την πατρίδα τους.   Αυτή  την πολύτιμη λαογραφική παράδοση,   διασώζει και διαφυλάττει, σαν κόρη οφθαλμού και ο  τελευταίος τόμος των Κωακών, του Πνευματικού Ομίλου  Κώων  ο ‘Φιλητάς’ μέσα από τις μεστές περιεχομένου σελίδες του.  Θα την  συναντήσετε στα δυο αφηγήματα του κ Βασίλη  Πη,  στις σελίδες 259  και 264,  στο ποίημα της κ.  Μαρίτσας  Τουλαντά, στη σελ 267, καθώς και στο δικό μου διήγημα, μια αληθινή ιστορία, για τον ‘Μετανάστη από τις Χαιχούτες,’ στη  σελ 269.  -Σας ευχαριστούμε θερμά-.                           Κως-    Ξανθίππη Αγρέλλη  –  9 /8/2020-

ΒΙΝΤΕΟ από Δημοτική τηλεόραση Κω