Σελίδες Κωακής Ιστορίας
Η ΚΩΣ ΚΑΙ Η ΘΕΣΣΑΛΙΑ
Παίρνω αφορμή από την πρόσφατη επίσημη επισφράγιση της αδελφοποίησης των δήμων της Κω και της Λάρισας, για να επισημάνω δυο σπουδαία γεγονότα, που συνέβησαν τον 3ο αιώνα π. Χ., τα οποία έχω ήδη περιγράψει και σε άλλα δημοσιεύματά μου. Πρόκειται για την πρώτη ουσιαστική αδελφοποίηση της Κω με τις αρχαίες πόλεις της Θεσσαλίας, που έγινε πριν από 24 αιώνες και την οποία οι επιγραφές του νησιού αλλά και οι αρχαίοι συγγραφείς επιβεβαιώνουν.
Και αρχίζω από τις επιγραφές. Από αυτές μαθαίνουμε ότι το νησί, εξαιτίας του υπερπληθυσμού του τον 3ο π. Χ. αιώνα αντιμετώπισε πρόβλημα «σιτοδείας», που ανάγκασε τους Κώους να στείλουν πρέσβεις για να διαπραγματευτούν με πόλεις της Θεσσαλίας την προμήθεια σιτηρών. Οι Θεσσαλοί ανταποκρίθηκαν, πράγματι, με προθυμία στο αίτημα των Κώων και η «αυτάρκεια» αποκαταστάθηκε στο νησί. Γι αυτό και ο δήμος των Κώων μνημονεύοντας «την υπάρχουσα φιλίαν και συγγένειαν Θεσσαλών και Κώων», εξέφρασε την ευγνωμοσύνη του με ανάλογα τιμητικά ψηφίσματα (Βλ.Mario Segre, “Grano di Tessaglia a Coo”, στο Rivista di Filologia, XII, 1934,σσ 171, 175).
Ας δούμε όμως και τους αρχαίους συγγραφείς. Από την Ελληνική Μυθολογία γνωρίζουμε ότι ο Ασκληπιός, ο πρώτος μεγάλος θεραπευτής που θεοποιήθηκε για τα θαυμαστά κατορθώματά του και λατρεύτηκε σ’ ολόκληρη της Ελλάδα, γεννήθηκε στην Τρίκκη (σημερινά Τρίκαλα) της Θεσσαλίας. Πατέρας του ήταν ο Απόλλωνας, που γεννήθηκε στην Δήλο από τον Δία και την Λητώ. Ο θρύλος θέλει την Λητώ να γεννιέται στην Κω από την Φοίβη. Μητέρα του Ασκληπιού ήταν η Κορωνίδα, θυγατέρα του βασιλιά της Θεσσαλίας Φλεγύα. Σύζυγος του Ασκληπιού ήταν η Ηπιόνη, θυγατέρα του Μέροπα, του πρώτου μυθικού βασιλιά της Κω, ή, κατ’ άλλους, θυγατέρα του Ηρακλή.
Σαφή αναφορά στο πιο πάνω μυθολογικό υπόβαθρο των σχέσεων της Κω με την Θεσσαλία βρίσκουμε στον Ηρώνδα (μίμος II, στ.95-98), που αναφέρεται στο νησί με την ακόλουθη φράση σε μετάφραση:
«Τώρα να δείξετε τη δύναμη της Κω και του Μέροπα,
και ποιά δόξα είχε ο Θεσσαλός και ο Ηρακλής
και γιατί ήρθε εδώ ο Ασκληπιός από την Τρίκκη
και για ποιο λόγο γέννησε εδώ η Φοίβη τη Λητώ».
Οι απόγονοι του Ασκληπιού, οι ιερείς που ασκούσαν ως διάδοχοί του και την ιατρική, ονομάστηκαν «Ασκληπιάδες» και ειδικά ο Ιπποκράτης, γόνος Ασκληπιάδων ιερέων της Κω, θεωρείται απ’ ευθείας απόγονος του Ασκληπιού από τον πατέρα και απ’ ευθείας απόγονος του Ηρακλή από την μητέρα, όπως μαρτυρούν κυρίως οι βιογράφοι του Σωρανός ο Εφέσιος (2ος αι. μ. Χ.) και Ιωάννης Τζέτζης (12ος αι.).Αλλά και στα ίδια τα έργα της Ιπποκρατικής Συλλογής και μάλιστα στις ποικίλες «Επιστολές» γίνεται ευρύτατη υπόμνηση στην καταγωγή του Ιπποκράτη από τον Ασκληπιό. Απτή απόδειξη της σχέσης του Ιπποκράτη με τον Ασκληπιό μαρτυρεί στις μέρες μας και το περίφημο μωσαϊκό της άφιξης του Ασκληπιού στο νησί, όπου τον υποδέχεται λευκοντυμένος ο Ιπποκράτης καθήμενος επί βράχου κι ένας Κώος, μωσαϊκό που εκτίθεται στο περιστύλιο του Αρχαιολογικού Μουσείου της Κω.
Απ’ όλα τα παραπάνω διαπιστώνεται απερίφραστα ο γενεαλογικός σύνδεσμος του Ιπποκράτη με την Θεσσαλία, που επισφραγίζεται τελικά και με τον θάνατό του στην ίδια περιοχή. Στην αρχαιότητα, λοιπόν, ανάγεται αυτή η ξεχωριστή φιλία και συγγένεια της Κω με την Θεσσαλία, που ολοκληρώθηκε επιτέλους με την πρόσφατη αδελφοποίηση των δυο Δήμων, της Λάρισας και της Κω.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Βασίλη Χατζηβασιλείου, Ιστορία της νήσου Κω, 1990, σελ. 82 σημ.72,86-87,129.
Του ιδίου: History of the island of Kos, 2015,σελ.86 σημ. 72, 89, 93-94,132.
Του ιδίου: Η τελευτή του Ιπποκράτη στη Θεσσαλία. Σχέσεις Κώων & Θεσσαλών, στα «Κωακά», τόμος Ε΄, Αθήνα 1995, σελ.110-117.
ΒΑΣΙΛΗΣ Σ. ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Με τα Τρίκαλα έπρεπε να αδελφοποιηθούμε. Καιρός είναι να το αλλάξουμε