ΑΣΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ, 5ο ΔΣχ πόλεως ΚΩ, ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΣΤΙΑ.
Ἀπό τριετίας ἡ ΑΣΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ καί τό 5ο ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ τῆς πόλεως ΚΩ, συνεργάζονται εἰς τόν σχεδιασμόν καί ὑλοποίησιν προγραμμάτων μέ θέματα σχετικά μέ τόν τρόπον τοῦ βίου, τήν οἰκογένειαν, τίς τελετουργίες, τήν οἰκιακήν οἰκονομίαν, τήν οἰκογενειακήν τράπεζαν. Μεθοδολογικῶς μελετῶνται ἡ δυναμική τῶν οἰκογενειακῶν συστημάτων, ἡ πολυπλοκότητά των, ἡ ἀνάδυσις νέων συμπεριφορῶν, ἡ συνεξέλιξις καί συνεργασία.
Ο σχολικός κήπος έδωσε στο 5ο δημοτικό σχολείο την ευκαιρία να σχεδιάσει και να υλοποιήσει δυο σημαντικά προγράμματα, «την αυλή των θαυμάτων» και την « Εστία», με την συνδρομή και την υποστήριξη της Αστικής εταιρίας Ιπποκράτης.
Ο σχολικός κήπος για το σχολείο μας ήταν η αφορμή για συνεργασία με φορείς και ιδιώτες και πρώτης τάξεις πεδίο για την υλοποίηση δράσεων
Η αυλή των θαυμάτων
Να φυτέψουμε, αλλά τι και πότε;
Με τις δράσεις αυτές θέλαμε σε συνεργασία με το Διεθνές Ιπποκράτειο Ίδρυμα Κω, το Περιφερικό Φυτώριο Νοτίου Αιγαίου και την εταιρεία «Κορρές» να ενημερώσουμε τους μαθητές μας πότε φυτεύουμε τι, ποιες ιδιότητες έχει το κάθε φυτό και βότανο, ποια φυτά ευδοκιμούν στο νησί μας και ποια όχι και για ποιο λόγο.
Η επιλογή των φυτών και των βοτάνων που επρόκειτο να φυτευτούν στον κήπο μας αποδείχτηκε σταυρόλεξο για δυνατούς λύτες. Παρατηρήθηκε ότι πολλοί μαθητές έδειχναν προτίμηση σε συγκεκριμένα φυτά.
Διαμόρφωση χώρου
Σε συνεργασία με τους μαθητές και με τη βοήθεια εθελοντών γονέων προετοιμάσαμε τους χώρους.
Δημιουργία σήματος του προγράμματος κι ετικέτας
Ζητήθηκε από τους μαθητές να δημιουργήσουν ένα σήμα για το πρόγραμμα του σχολείου, το οποίο θα περιέχει και το λογότυπό του, και μια ετικέτα για τα προϊόντα του σχολικού κήπου.
Το « μικρό χωράφι» στην τάξη μας
Το “Μικρό Χωράφι” (Little Patch) αποτελεί μια εξαιρετική πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής η οποία προσφέρει διασκεδαστικά κιτ κηπουρικής σε σχολεία. Εμείς το χρησιμοποιήσαμε στην Α΄ και Β΄ δημοτικού για να συγκρίνουμε τα φυτά που θα παράγει το μικρό χωράφι μέσα στην τάξη μ’ αυτά του κήπου.
Φυτεύουμε ;
Οι πρώτοι μας σπόροι φυτεύονταν το Φεβρουάριο. Η κάθε τάξη καλλιεργούσε στο χώρο της προοδευτικά τα φυτά της. Έπειτα σχηματιστήκαν οι ομάδες φροντίδας των φυτών και κάθε μήνα ανάλογα με τις βροχοπτώσεις δημιουργούνταν ένα πρόγραμμα καθαριότητας και ποτίσματός τους.
Ψάξε ψάξε δεν θα με βρεις!
Το σχολείο μας βρίσκεται σε ημιαστική περιοχή. Σε συνεργασία με το Διεθνές Ιπποκράτειο Ίδρυμα Κω εκτυπώσαμε εικόνες αγριολούλουδων και βοτάνων και τις μοιράσαμε στους μαθητές της Ε΄ και ΣΤ΄ δημοτικού. Όποιος μαθητής κατάφερνε να βρει το φυτό της εικόνας του έξω στη φύση και να το φέρει στο σχολείο κέρδιζε .
Ο σχολικός κήπος, το εργαστήριό μας
Σ’ ένα ιδιαίτερο σημείο του σχολικού κήπου σχεδιάσαμε κι εκτελέσαμε πέντε πειράματα για να μελετήσουμε τα φυτά και τα φυσικά φαινόμενα.
- Τα μέρη του φυτού κι ο κύκλος του νερού. Καθώς τα φυτά μεγάλωναν, είχαμε τη δυνατότητα να μελετάμε τα μέρη τους και τη διαπνοή ως μέρος του κύκλου του νερού. Σκεπάσαμε ένα φυτό με διαφανή μεμβράνη κι αφού βεβαιωθήκαμε πως το χώμα ήταν στεγνό και πως μέσα απ’ αυτήν δεν υπήρχε τίποτε άλλο εκτός από το φυτό, την άλλη μέρα το πρωί παρατηρήσαμε ότι εσωτερικά η μεμβράνη είχε γεμίσει υδρατμούς από τη νυχτερινή διαπνοή των φυτών.
- Πειράματα για όλους. Σε συνεργασία με το Ε.Κ.Φ.Ε Κω και τη Σχολική σύμβουλο κα. Μαρία Κουρούπη σχεδιάσαμε δύο πειράματα επίδειξης και δύο πειράματα συμμετοχής για να μελετήσουμε με όλους τους μαθητές του σχολείου την παρασκευή σαπουνιού από ελαιόλαδο, τη δομή των φυτικών κυττάρων (τα στόματα των φυτών μέσα από τα οποία γίνεται η διαπνοή ), τις ιδιότητές τους, τα διαλύματα και την απόσταξη.
- Φωτοσύνθεση. Μέσω πειραμάτων διαπιστώσαμε πού και πώς γίνεται η φωτοσύνθεση. Επαναλάβαμε το γνωστό πείραμα με το φύλλο. Το τυλίξαμε σε αλουμινόχαρτο κι εξετάσαμε τις αλλαγές. Ακόμα φυτέψαμε σε μια μικρή γλάστρα ένα βασιλικό, την κρεμάσαμε ανάποδα από ένα κλαδί δέντρου και παρατηρήσαμε ότι το φυτό γύρισε προς τον ήλιο.
- «Παν μέτρον άριστον». Με το πείραμα αυτό θέλαμε να δούμε τι γίνεται όταν δεν υπάρχει μέτρο. Έτσι, σε δύο φυτά δεν τηρήσαμε το μέτρο. Ποτίζαμε αυτό που είχε τοποθετηθεί σε αρκετή κοπριά με άφθονο νερό, ενώ στο άλλο, που είχε φυτευτεί σε λίγη κοπριά, δίναμε ελάχιστο νερό. Και στις δύο περιπτώσεις τα φυτά δεν επιβίωσαν.
- Κόστος. Με τη δράση αυτή προσπαθήσαμε να υπολογίσουμε το κόστος παραγωγής των φυτών για να μπορέσουμε να επιλέξουμε την τιμή στην οποία έπρεπε να πουληθούν στο χριστουγεννιάτικο παζάρι από το σύλλογο γονέων. Κάθε μήνα επί μία εβδομάδα τα παιδιά της Ε΄ δημοτικού κρατούσαν στοιχεία για το πόσα λίτρα νερό χρειάστηκαν ώστε να ποτιστούν τα φυτά καταγράφοντας τις ενδείξεις του υγρομέτρου. Το άθροισμα του κόστους του νερού και της κοπριάς και του μεροκάματου ενός κηπουρού το επιμερίσαμε στο σύνολο της φυτικής παραγωγής και καταλήξαμε στην τιμή. Μιλήσαμε για την έννοια του κέρδους και τον τρόπο που αυτό προστίθεται στο τελικό κόστος του προϊόντος. Δεν εξειδικεύσαμε περαιτέρω τη διαδικασία διότι κάτι τέτοιο δεν άπτεται του ενδιαφέροντος των μαθητών κι ο στόχος μας δεν ήταν η ακριβής κοστολόγηση, αλλά η κατανόηση των εννοιών στα πλαίσια της ύλης των μαθηματικών του δημοτικού.
Μαγειρεύουμε;
Μ’ αυτές τις δύο δράσεις θέλαμε ν’ αναδείξουμε τρόπους εκτέλεσης απλών συνταγών, να παροτρύνουμε τους μαθητές μας να φτιάχνουν νόστιμα σνακ και να ενημερωθούν για συνδυασμούς τροφίμων που μπορούν να κάνουν. Σ’ αυτήν τη δράση είχαμε την τύχη να συνεργαστούμε με δυο βραβευμένους σεφ.
Κουμπάνια ή των φρονίμων τα παιδιά πριν πεινάσουν, μαγειρεύουν.
Σ’ αυτήν τη δράση φτιάξαμε παραδοσιακά «τρόφιμα-εφόδια» για το χειμώνα κι όχι μόνο.
Τσακιστές ελιές:
Σε συνεργασία με τις γιαγιάδες και τους παππούδες της Ε΄ και της ΣΤ΄ τάξης μάθαμε πώς «τσακίζονται».
Λάδι:
Μαζέψαμε τις ελιές μας και παρήγαμε το λάδι του σχολείου από τον ελαιώνα μας.
Αλοιφές με κερί και βότανα:
Σε συνεργασία με το Δ.Ι.Ι.Κ φτιάξαμε αλοιφές με κερί μέλισσας. Χρησιμοποιήσαμε λάδι και βότανα από το σχολικό μας κήπο.
Αποξηραμένα:
Μαζέψαμε ρίγανη, βασιλικό, θυμάρι, δαφνόφυλλα, δυόσμο, δενδρολίβανο και ξερά φασολάκια.
Καθαριότητα, η μισή αρχοντιά:
Σε συνεργασία με το Γενικό Νοσοκομείο Κω οι μαθητές ενημερώθηκαν για την αναγκαιότητα τήρησης της σωματικής και στοματικής υγιεινής και για τους τρόπους επίτευξής τους.
Αντίκτυπος του προγράμματος
Το πρόγραμμα «η αυλή των θαυμάτων» εφαρμόστηκε, σε δύο συνεχόμενους πεντάμηνους κύκλους . Στον πρώτο κύκλο πραγματοποιήθηκαν η προετοιμασία και οι προπαρασκευαστικές δράσεις, ενώ στο δεύτερο καταλήξαμε στα αποτελέσματα.
Οι δράσεις της «αυλής των θαυμάτων» μας βοήθησαν να δουλέψουμε τις μεταγνωστικές ικανότητες των μαθητών μας. Αρωγός σ’ αυτήν την προσπάθεια ήταν η σχολική βιβλιοθήκη, η οποία για κάθε θέμα είχε διαθέσιμους τίτλους, από το φύτεμα και τη φροντίδα των φυτών μέχρι τη διατροφή, τις οικογενειακές σχέσεις και την καθαριότητα. Πολλές φορές οι μαθητές ανακαλούσαν στη μνήμη όσα που είχαν διαβάσει στο βιβλίο και σύγκριναν τις γνώσεις τους με την πραγματικότητα ή τις αξιοποιούσαν προκειμένου να επιλύσουν το γνωστικό πρόβλημα που προέκυπτε.
Η φύση των δράσεων ήταν τέτοια που απαιτούνταν η επανάληψή τους, για παράδειγμα όταν οι σπόροι που φυτεύαμε δεν φύτρωναν ή η φροντίδα των φυτών ή το μάζεμα των ελιών. Κάθε φορά που επαναλαμβάναμε τη δράση, φροντίζαμε ν’ ανακαλούμε και τις προηγούμενες πράξεις μας. Αν το αποτέλεσμα ήταν το επιδιωκόμενο, επαναλαμβάναμε τη συμπεριφορά μας, αν όχι, εξετάζαμε τους πιθανούς λανθασμένους χειρισμούς και την τροποποιούσαμε.
Η οργάνωση των μαθητών σε ομάδες βελτίωσε τη συνεργασία μεταξύ τους στην εκτέλεση και στη σαφή διατύπωση οδηγιών κι ερωτημάτων.
Το πρόγραμμα «Εστία»
Μετά από εφαρμογή του προγράμματος η αυλή των θαυμάτων οι μαθητές μας κατέκτησαν την απαραίτητη εξοικείωση με τα υλικά τις έννοιες την εργασία σε ομάδες, την χρήση μεταγνωστικών στρατηγικών, και ήταν έτοιμοι να γνωρίσουν την πολιτισμική, πνευματική, κοινωνιολογική διάσταση των υλικών και των εννοιών
Δράσεις του προγράμματος
Τι είναι οικογενειακό τραπέζι;
Αρχικό μέλημα μας ήταν να εξακριβώσουμε τι σημαίνει για τους μαθητές μας το οικογενειακό τραπέζι. Τις απόψεις των μαθητών σχετικά με το θέμα αυτό τις συλλέξαμε μέσα από ασκήσεις αυτόματης γραφής και συμπλήρωση εννοιολογικών χαρτών για τις μεγάλες τάξης (Δ έως Στ) και ζωγραφιές για τις μικρές τάξεις.
Τελικά ποιος είναι οικογένεια
Προσπαθήσαμε να οριοθετούμε την έννοια τις οικογένειας με βάση το οικογενειακό τραπέζι. Συζητήσαμε για το ποιος έχει το δικαίωμα να κάθετε στο οικογενειακό τραπέζι μας και αν αυτό τον κάνει αυτόματος μέλος της οικογένειας μας. Σύμμαχος και πάλι σε αυτό το εγχείρημα μας ήταν και πάλι η σχολική βιβλιοθήκη η οποία μας προμήθευσε τα απαραίτητα βιβλία ταινίες και ντοκιμαντέρ.
Τα είδη του οικογενειακού τραπεζιού
Μέσα από βιωματικές δράσεις οι μαθητές γνωρίσαν όλα τα είδη του οικογενειακού τραπεζιού και τον ρόλο που παίζουν στην ζωή μας. Αναπαραστήσαμε σε συνεργασία με το ιπποκράτειο ίδρυμα Κω το λύκειο Ελληνίδων Κω την ομάδα χώρο Κως τον Κωτικό γάμο. Επιλέξαμε την αναπαράσταση του γάμου διότι
- Eίναι ένα χαρούμενο γεγονός.
- Όλοι οι μαθητές έχουν βρεθεί ως καλεσμένοι σε γάμο.
- Το τραπέζι του γάμου είναι γεμάτο με ιεροτελεστίες και έθιμα που αναδεικνύουν τον έλεγχο που ασκεί η κοινωνία στην οικογένεια και είναι στενά συνδεδεμένα με τα πολιτισμικά πρότυπα της κοινωνίας.
Ασχοληθήκαμε ιδιαίτερα με το ψωμί. Σπείραμε σιτάρι και κριθάρι στην αυλή του σχολείου επισκεφτήκαμε ανεμόμυλους και αλώνια της Κω, ζημιώσαμε και ψήσαμε στο σχολείο διάφορους τύπους ψωμιών με την βοήθεια αρτοποιών. Μέσα από βιβλιογραφικές έρευνες οι μαθητές συλλέξαν στοιχεία για την θρεπτική πολιτιστική θεολογική αξία του ψωμιού.
Γνωρίσαμε τον άρτο και μέσα από αυτόν την Ιερά Τράπεζα και τον Μυστικό Δείπνο Με την βοήθεια θεολόγων και της μητρόπολης Κω μάθαμε τον κεντρικό ρόλο που διαδραματίζει στην χριστιανική και ιουδαϊκή θρησκεία ο Άρτος (Ε’ και Στ’). Σε συνεργασία με μαμάδες του σχολείου η κάθε τάξη έφτιαξε τον δικό της Άρτο και τον πρόσφερε στην εκκλησιά.
Η συνεξέλιξης η νίκη του συμβιβασμού.
Η κοινωνικοποίηση του παιδιού και αναζήτηση της ταυτότητας του είναι στενά συνυφασμένη με τον τρόπο με τον οποίο θα διαχειριστεί τις συγκρούσεις στην ζωή του. Οι σχέσεις εντός μίας ομάδας δεν χαρακτηρίζονται πάντα από ηρεμία και αμοιβαία κατανόηση. Συχνά ένα ή πολλά μέλη προσπαθούν να επιβληθούν στα υπόλοιπα μέλη της ομάδας και αυτό οδηγεί σε συγκρουσιακές καταστάσεις μεταξύ των μελών της ομάδας. Οι αντιπαραθέσεις και οι συγκρούσεις αποτελούν φυσιολογικό τμήμα της κοινωνικοποίησης και της ωρίμανσης των παιδιών (Χατζηχρήστου, 2011). Μία σύγκρουση δεν είναι εξ ορισμού καλή ή κακή, θετική ή αρνητική. Οι συγκρούσεις αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της οικογενειακής, σχολικής, κοινωνικής ζωής. Τα μέλη μιας κοινωνικής ομάδας θα πρέπει να μάθουν να διαχειρίζονται τις συγκρούσεις και να τις αντιμετωπίζουν.
Κατά τη διάρκεια του κεντρικού σχεδιασμού του προγράμματος ζητούσαμε την κατάρτιση δράσεων, οι οποίες θα βοηθούσαν τους μαθητές μας να κατανοήσουν πώς και ποιοι παράγοντες (περιβαλλοντικοί, κοινωνικοί, πολιτισμικοί, ψυχολογικοί) επηρεάζουν την πραγματικότητα και την καλή λειτουργία των κοινωνικών ομάδων που ανήκουν. Σ’ αυτές τις δράσεις σκοπεύαμε να αναδείξουμε, ανάμεσα σε άλλα, και την έννοια του αμοιβαίου συμβιβασμού ως μια από τις αναγκαίες προϋποθέσεις του συγκερασμού των επιθυμιών, των απόψεων, των προτεραιοτήτων και διαχειρίσεις των συγκρούσεων . Η χρήση του όρου «συνεξέλιξη» στο πρόγραμμα «Εστία» προτάθηκε από τον Επιστημονικό Διευθυντή της αστικής εταιρείας «Ιπποκράτης», κ. Γερούκαλη Δημήτριο, για ν’ αντικαταστήσει την έννοια του συμβιβασμού ή του αμοιβαίου συμβιβασμού. Ο κ. Γερούκαλης είχε την ένσταση ότι ακόμη και συνειδητά ο αμοιβαίος συμβιβασμός εμπεριέχει μέσα του την έννοια της απώλειας /ήττας, οπότε δεν μπορεί να προωθηθεί μέσω του προγράμματος. Δεν μπορούμε να προτείνουμε την ήττα ή την απώλεια εκπλήρωσης των επιθυμιών μας ή των επιδιώξεών μας ως τρόπο σκέψης και δράσης για την επίλυση συγκρούσεων, προβλημάτων ή διαφωνιών στα πλαίσια της οικογένειας. Για τους παραπάνω λόγους ο κ. Γερούκαλης υποστήριξε ότι η χρήση του όρου «συνεξέλιξη» είναι καταλληλότερη για να περιγράψουμε τη συλλογική προσπάθεια των μελών της οικογένειας για κοινή ζωή.
Το σχολείο σχεδίασε μια σειρά δράσεων που αφορούσαν τόσο γονείς όσο και μαθητές. Στόχος αυτόν τον δράσεων ήταν η ουσιαστική επικοινωνία μεταξύ των μελών τις οικογένειας και των «συνομήλικων» και η διερεύνηση του κοινού χώρου συνεξέλιξης τους.
Οι δράσεις αφορούσαν τόσο γονείς όσο και μαθητές.
Ενεργητική ακρόαση.
Σε συνεργασία με το επιστημονικό προσωπικό της Αστική εταιρίας προσφέραμε στους γονείς σεμινάρια ενεργητικής ακρόασης
Η μητέρα μου η γυναικά με τα χίλια πρόσωπα Α΄Β΄Γ΄ δημοτικού.
Τρεις φίλοι στο λόφο Α΄Β΄Γ΄ δημοτικού.
Είμαι Καλλιτέχνης Α΄Β΄Γ΄.
Η μητέρα μου μέσα από τα επίθετα Δ΄Ε΄Στ΄
Η μάχη του τηλεκοντρόλ. Δ΄Ε΄Στ΄
Το Άγαλμα Δ΄Ε΄ Στ
