Το πορτραίτο που εκτίθεται στο Λούβρο, έχει χαρακτηριστεί ως «το πιο γνωστό, αυτό για το οποίο έχουν γραφτεί τα περισσότερα, το πιο συζητημένο, το πιο παρωχημένο έργο τέχνης στον κόσμο»
Οι άνθρωποι λένε συχνά: «Μια φωτογραφία ίσον χίλιες λέξεις». Αν και αυτό ισχύει για τις περισσότερες εικόνες, η Μόνα Λίζα του Leonardo da Vinci συνεχίζει για αιώνες να αποτελεί μυστήριο για τους κριτικούς της τέχνης, τους ιστορικούς και το κοινό.
Το πορτραίτο που εκτίθεται στο Λούβρο, έχει χαρακτηριστεί ως «το πιο γνωστό, αυτό για το οποίο έχουν γραφτεί τα περισσότερα, το πιο συζητημένο, το πιο παρωχημένο έργο τέχνης στον κόσμο».
Παρακάτω δείτε 10 μυστήρια που περιβάλλουν τη Μόνα Λίζα
10. Ποια ήταν;
Η πραγματική ταυτότητα της εικονιζόμενης παραμένει μια μυστηριώδης πτυχή. Η πλειοψηφία πιστεύει ότι η γυναίκα είναι η 24χρονη Lisa Maria de Gherardini (γνωστή και ως Lisa del Giocondo), μια Ιταλίδα ευγενής που γεννήθηκε στη Φλωρεντία το 1479. Το πορτραίτο της ανατέθηκε στον ζωγράφο από τον σύζυγό της, Francesco di Bartolomeo di Zanobi del Giocondo.
Άλλες υποθέσεις υποδεικνύουν ότι η γυναίκα στον πίνακα ταιριάζει με το πρόσωπο της Caterina Sforza, της κοντέσας του Forli. Μια άλλη θεωρία προτείνει ότι η νεαρή κοπέλα να είναι ερωμένη του Giuliano de ‘Medici, του ηγεμόνα της Φλωρεντίας, ή της Isabella d’Este, της μαρκίζας της Mantua. Άλλοι σκέφτηκαν ότι η γυναίκα είναι ένα πορτραίτο της μητέρας του da Vinci – ή του ίδιου του da Vinci – λόγω της ομοιότητας των δομών του προσώπου.
9. Το χαμόγελο της Μόνα Λίζα
Όταν κοιτάζει κάποιος τον πίνακα βλέπει μια γυναικεία μορφή να χαμογελά ή για την ακρίβεια να μειδιά, μ΄ένα παιχνιδιάρικο βλέμμα. Αν καλύψει το στόμα και δει μόνο τα μάτια, αυτά φαίνονται σοβαρά. Αν καλύψει τα μάτια και δει μόνο το στόμα δεν φαίνεται να χαμογελά. Αυτό είναι ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια που κατάφερε να πετύχει ο διάσημος ζωγράφος.
Το 2005 μια ομάδα από το πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ χρησιμοποίησε ειδικό πρόγραμμα σε υπολογιστή για να αναλύσει το χαμόγελο της Μόνα Λίζα. Το πρόγραμμα αυτό αναλύει και αξιολογεί διάφορα χαρακτηριστικά, όπως ρυτίδες γύρω από τα μάτια ή γραμμές γύρω από το στόμα με σκοπό να προσεγγίσει τις εκφράσεις και να ερμηνεύσει τα συναισθήματα που τις προκαλούν, όπως ευτυχία, φόβο, θυμό.
Τα αποτελέσματα της ανάλυσης με τη βοήθεια του υπολογιστή οδήγησαν την ομάδα στο συμπέρασμα ότι η έκφραση της Μόνα Λίζα είναι αυτή μιας ευτυχισμένης γυναίκας σε ποσοστό 83%. Ωστόσο, η αιτία της ευτυχίας παρέμενε άγνωστη.
8. Κρυφοί κώδικες
Ιταλοί ερευνητές υποστήριξαν ότι ο Ντα Βίντσι είχε ζωγραφίσει με πολύ μικρά ψηφία τον αριθμό 72 στην αψίδα της γέφυρας που διακρίνεται στο φόντο του πίνακα. Σύμφωνα με την ιστορικό της τέχνης, Κάρλα Γκλόρι, ο αριθμός αναφέρεται στην ημερομηνία 1472, όταν η γέφυρα σχεδόν καταστράφηκε από πλημμύρες και χτίστηκε εκ νέου.
Στα μάτια της Μόνα Λίζα μικροσκοπικούς αριθμούς, γράμματα και μυστικά σύμβολα κι ελπίζουν να σπάσουν τον κώδικα και να λύσουν το μυστήριο που περιβάλλει το διάσημο πίνακα εδώ και 500 χρόνια.
7. Η άγνωστη Γέφυρα
Αναφορικά με το τοπίο που απεικονίζει ο πίνακας, σύμφωνα με την Γκλόρι, μία μικρή πόλη στη βόρειο Ιταλία βρίσκεται στο φόντο. Η γέφυρα και ο δρόμος που διακρίνονται πίσω από τον ώμο της Τζοκόντια, ανήκουν στην πόλη Μπόμπιο, υποστηρίζει η Κάρλα Γκλόρι, που για να ενισχύσει τα συμπεράσματά της επικαλείται έναν αριθμητικό κώδικα που ανακαλύφθηκε πρόσφατα στον πίνακα από επιστήμονες.
«Ο δρόμος με τις στροφές από τον πίνακα εντοπίζεται εκεί, καθώς και η αψιδωτή γέφυρα που ο Ντα Βίντσι θα μπορούσε να δει από τα παράθυρα του κάστρου της πόλης» υπογράμμισε η Γκλόρι.
6. Μια ανησυχητική ματιά
Πώς είναι δυνατόν το βλέμμα της να εκτείνεται πέρα από τα όρια της ζωγραφικής, αλλά ταυτόχρονα να κοιτάει άμεσα στον θεατή; Όποια κι αν κι αν βρίσκεστε, συνεχίζει να σας συναντά στα μάτια.
Στον τρισδιάστατο κόσμο μας, οι σκιές και το φως στις επιφάνειες πρέπει να μετατοπίζονται σύμφωνα με τη θέση μας. Αλλά αυτό δεν συσχετίζεται με μια δισδιάστατη επιφάνεια.
5. Ένας κρυμμένος πίνακας
Χρησιμοποιώντας υπέρυθρες και λέιζερ στη Μόνα Λίζα το 2006, επιστήμονες στον Καναδά αποκάλυψαν τα στοιχειώδη σκίτσα του da Vinci, συμπεριλαμβανομένης της αλλαγής της θέσης στο δείκτη και στα μεσαία δάχτυλα του αριστερού χεριού. Μέσα από αυτό, εμφανίστηκαν πολυάριθμες ανακαλύψεις, όπως η δαντέλα που σχεδιάστηκε στο φόρεμα της Μόνα Λίζα και η κουβέρτα στα γόνατά της για να καλύψει το στομάχι της.
Το 2015, ο Γάλλος μηχανικός Pascal Cotte χρησιμοποίησε παρόμοιες τεχνικές προβολής φωτεινών ακτίνων σε ποικίλα μήκη κύματος πάνω στο έργο και τη μέτρηση της ποσότητας φωτός που ανακλάται πίσω. Περιέργως, η ανακάλυψή του παρουσίασε ένα μυστικό πορτρέτο πίσω από τη Mona Lisa που βλέπουμε σήμερα.
4. Η έγκυος Μόνα Λίζα
Οι ιστορικοί της τέχνης που σκέφτονται ότι η γυναίκα είναι η Lisa del Giocondo πιστεύουν επίσης ότι ήταν παιδί όταν ο ντα Βίντσι την ζωγράφισε. Ιστορικά στοιχεία υποδεικνύουν ότι η del Giocondo ήταν έγκυος για δεύτερη φορά, όταν έγινε ο πίνακας. Επιπλέον, οι υπέρυθρες σαρώσεις υποδεικνύουν στοιχεία για ένα guarnello («πέπλο» ) που κρέμεται στους ώμους της. Το guarnello ήταν ένα εσώρουχο φτιαγμένο από λινό που φοριόταν από μια έγκυο γυναίκα.
Τα χέρια της πάνω στο στομάχι της, η ιστορικά ακριβής χρονική στιγμή της εγκυμοσύνης της και η παρόμοια χρήση ενός guarnello στην έγκυο Smeralda Brandini στο πορτρέτο του Botticelli, υποδηλώνουν ότι ηΜόνα Λίζα κρύβει μυστηριωδώς ένα μωρό.
3. Γιατί τη βρίσκουμε όμορφη
Σε όλη την ιστορία, το πορτρέτο της Μόνα Λίζα αναφέρεται ως παράδειγμα διαχρονικής ομορφιάς. Θα ήταν πολύ περιοριστικό να υποδείξουμε ότι η ομορφιά και οι ίντριγκες της Μόνα Λίζα περιορίζονται μόνο στο βλέμμα και στο χαμόγελό της, καθώς φαίνεται να εκτείνονται πέρα από αυτά τα δύο χαρακτηριστικά, σε μια υπερβατική ομορφιά που αισθανόμαστε όταν τη κοιτάμε.
Η «χρυσή αναλογία» προέρχεται από το μήκος σε σχέση με το πλάτος των ορθογωνίων και υποτίθεται ότι είναι η πλέον αισθητικά ευχάριστη αναλογία προς το ανθρώπινο μάτι. Η αναλογία αυτή βρίσκεται και σε άλλες δομές όπως τις ανθρωπογενείς στήλες του Παρθενώνα και ονομάστηκε «θεία αναλογία» από τον ίδιο τον Leonardo da Vinci.
2. Κλεμμένος πίνακας
Η Μονά Λίζα εκλάπη το 1911 από έναν Ιταλό υπάλληλο στο Λούβρο που ονομάζεται Vincenzo Perugia. Ο ίδιος πίστευε ότι ο πίνακας είχε κλαπεί από τη Φλωρεντία από τον Ναπολέοντα Βοναπάρτη και ήθελε να τον επιστρέψει στο «αληθινό του σπίτι». Για δύο χρόνια, η θέση του πίνακα παρέμενε μυστήριο. Στη συνέχεια, το 1913, ο Perugia ήρθε σε επαφή με τον Ιταλό έμπορο τέχνης Alfredo Geri. Η Perugia ζήτησε από την ιταλική κυβέρνηση μια επιστροφή χρημάτων σε αντάλλαγμα για τη μεταφορά της Μονά Λίζα πίσω στη Φλωρεντία.
Όταν αποκαλύφθηκε ότι ο κλέφτης πίσω από όλο αυτό – που συνεργάστηκε με τον Perugia – δεν ήταν άλλος από τον γνωστό πλαστογράφο Eduardo de Valfierno, ο κόσμος άρχισε να πιστεύει ότι η Μόνια Λίζα εκλάπη για να φτιαχτεί ένα αντίγραφο και να πουληθεί σε αγνώστους συλλέκτες τέχνης για τεράστια χρηματικά ποσά.
1. Η άρρωστη Μόνα Λίζα
Η Μόνα Λίζα, μπορεί και να υπέφερε από υποθυρεοειδισμό, σύμφωνα με τον επιστήμονα του νοσοκομείου Brigham and Women’s της Βοστώνης, Mandeep R. Mehra, ο οποίος μελέτησε τα χαρακτηριστικά του παγκοσμίου φήμης πορτρέτου και συνόψισε τις πιθανές ιατρικές παθήσεις από τις οποίες μπορεί να έπασχε η Lisa Gherardini, η γυναίκα που απεικονίζεται στον πίνακα.
Προηγούμενη έρευνα είχε συμπεράνει πως το δέρμα της καθώς και το πρήξιμο στα χέρια της και τα οποία είναι ευδιάκριτα στο πορτρέτο μπορεί να αποτελούν δείκτη κάποιας διαταραχής του μεταβολισμού ή κάποιας καρδιολογικής πάθησης.
Οι ερευνητές αξιολόγησαν πως η οικογενής υπερλιπιδαιμία και πρόωρη αθηροσκλήρωση ενδεχομένως να προκάλεσαν τον θάνατο της Lisa Gherardini. Οι επιστήμονες σημείωσαν επίσης πως το φημισμένο χαμόγελο της Μόνα Λίζα μπορεί να είναι αποτέλεσμα της παράλυσης Bell ή αλλιώς πάρεσης προσωπικού νευρου, η οποία είναι μια παράλυση ή αδυναμία των μυών που εκδηλώνεται στην μία πλευρά του προσώπου.
Αφού εξέτασε τον πίνακα, ο Mehra συμπέρανε πως ο κλινικός υποθυρεοειδισμός είναι η πιο πιθανή διάγνωση για την πάθηση της Lisa Gherardini δεδομένου πως εκείνη έζησε έως τα 63 της έτη.
