Τιμώντας τους παλαίμαχους (Εκδήλωση για τους κ.κ. Χ.Νικολή,Θ. Χατζηστέργου, Μ.Παπαχρήστου, Χ. Κιάρη) της ΄Ελλης Καρανίκα

Τιμώντας τους παλαίμαχους

(Εκδήλωση για τους κ.κ. Χ.Νικολή,Θ. Χατζηστέργου, Μ.Παπαχρήστου, Χ. Κιάρη)

της ΄Ελλης Καρανίκα

Διευθύντριας Ιατρικής Υπηρεσίας ΓΝΚΩ

Σε μια συγκινητική εκδήλωση του Ι.Σ.ΚΩ προχθές τιμήθηκαν 4 παλαίμαχοι Γιατροί που εργάστηκαν σε δύσκολους καιρούς στο νησί της Κω, προσθέτοντας ένα σημαντικό βήμα στην εξέλιξη της εφαρμοσμένης ιατρικής, σε τοπικό επίπεδο. Οι Συναδελφοι είναι οι κ.κ. Χ.Νικολής,Θ. Χατζηστέργος, Μ.Παπαχρήστος, Χ. Κιάρης.Τα λίγα λόγια που συνηθίζουν να ειπώνονται δημόσια, σε τέτοιες εκδηλώσεις, από νεότερους συναδέλφους και φίλους, δεν μπορούν προφανώς να αποτυπώσουν το έργο και την προσωπική συμβολή του καθενός στον τομέα του. Εξάλλου, η συναισθηματική φόρτιση, σε κάθε αναδρομική καλή ανάμνηση , δυσκολεύει την αντικειμενική κριτική αξιολόγηση αυτής της συμβολής , ιδιαίτερα όταν αφορά αγαπητούς Συναδέλφους που, όταν η γενιά μου έκανε τα πρώτα αυτόνομα επαγγελματικά βήματα, εκείνοι από χρόνια ήδη εργάζονταν στο ίδιον εργασιακό χωρο. Ούτε, όμως, χρειάζεται η «αντικειμενική κριτική» και μάλιστα από αναρμόδιο πρόσωπο, όπως η γράφουσα. Οι ασθενείς, οι συνάδελφοι, η κοινωνία είναι πάντα οι κριτές μας, όσους επαίνους κι αν αποδώσουμε συγκυριακά ή αναδρομικά.

Οι πολλαπλές μεταβλητές που χαρακτηρίζουν την δυσκολία άσκησης ενός απαιτητικού επαγγέλματος, όπως του γιατρού, που ετεροπροσδιορίζεται ως λειτούργημα, γίνονται καθοριστικές όταν ανάγονται μισόν αιώνα πριν. Είναι οι «ειδικές συνθήκες» τόπου και χρόνου που διακρίνουν το έργο από τον άθλο.Κι οι Συνάδελφοι σε πολλές περιπτώσεις έκαναν άθλο:Ανύπαρκτη τεχνολογική υποδομή, έλλειψη υποστηρικτικής βοήθειας, ελάχιστα υλικά, απουσία βασικών ιατρικών ειδικοτήτων, αδύνατη η επείγουσα διακομιδη, μερικές μόνο παράμετροι που σκιαγραφούν τις συνθήκες άσκησης της ιατρικής στα πέτρινα χρόνια, όπως ειπώθηκε στην εκδήλωση.Το να κάνεις εύκολα αυτό που για τους άλλους είναι δύσκολο, απαιτεί ταλέντο ή και τύχη. Το να κάνεις αυτό που οι άλλοι θεωρούν αδύνατο, απαιτεί ψυχικό σθένος και σκληρή δουλειά. Πολλά αδύνατα έγιναν δυνατά, σε πολλες στιγμές στην επαγγελματική ζωή των παραπάνω Γιατρών ή άλλων πρωτεργατών σε κάθε τομέα. Και μόνο το ότι αποφάσισαν να εγκατασταθούν και να δουλέψουν στο νησί τους είναι άξιο επαίνου. Τα παραπάνω δεν σημαίνουν….ηρωοποίηση, ότι δεν υπήρξαν φορές στην δουλειά τους , όπως συμβαίνει με όλους μας, που θα προτιμούσαν να ξεχάσουν ή να είχαν φερθεί αλλιώς ή να είχαν αποφύγει μια βιαστική απόφασηκλπ.Αυτή η πτυχή δεν αλλάζει την πολύπτυχη εικόνα. Δεν συγκρίνονται ούτε ζυγίζονται ούτε ισοψηφίζονται, σε τέτοιες περιπτώσεις, όσα καλά ένας Γιατρός προσέφερε στους ασθενείς του, με όσα δεν κατάφερε να πετύχει από αντικειμενικές ή και υποκειμενικές δυσκολίες, ακόμη και αστοχίες ή λάθη.

Με πολύ καλύτερες συνθήκες σήμερα πολλοί νέοι συνάδελφοι έχουν μια φυγόκεντρη τάση αναζήτησης εργασίας σε μεγάλα αστικά κέντρα.Τα μικρά νοσοκομεία παραμένουν υποστελεχωμένα, κυρίως λόγω των ιδιόμορφων συνθηκών εργασίας και των τοπικών δυσκολιών διαβίωσης. Δεν θα ήθελα να αναφερθώ σε συγκινητικά στιγμιότυπα από την συνεργασία που είχα, προσωπικά, με τον καθένα από τους τιμηθέντες Συναδέλφους- ίσως και οι ίδιοι δεν θα τα θυμούνται!Π.χ. :Αρχές του ΄90, όταν δεν είχαμε γυναικολόγο στο νοσοκομείο,κλήθηκαν ένα απόγευμα οι 3 εφημερεύοντες γιατροί Χ.Νικολής-ακτινολόγος, Β.Μπεσίρης-ορθοπεδικός, Ε.Καρανίκα-αναισθησιολόγος, με την βοήθεια της αείμνηστης μαίας Πετρούλας Χατζησεβαστού, να βοηθήσουν μια επίτοκο να γεννήσει!! Ιλαροτραγικές καταστάσεις που αντιμετωπίζονταν με χιουμορ και κατανόηση παρά τις όποιες δικαιολογημένες για την κατάσταση.Η εικόνα του κ.Μυρου Παπαχρήστου, κάθε φορά που τον συναντώ, ευθυτενή και γενναιόδωρο στα καλά λόγια, είναι πάντα συνδυασμένη στο νου μου με την φιγούρα του αείμνηστου χειρουργού αδερφού του Χρήστου, παράδειγμα ευγένειας και πραότητας , υποστηρικτική παρουσία στα πρώτα επαγγελματικά μου βήματα στο νοσοκομείο.Τον κ. Θ. Χατζηστέργο γνώρισα κυρίως μέσα από τα επαινετικά λόγια που άκουγα στο συγγενικό μου περιβάλλον, του οποίου υπήρξε ο οικογενειακός οφθαλμίατρος για πολλά χρόνια.Όσο για τον κ.Κιάρη, εξακολουθώ να βλέπω την Νίνα αόρατη δίπλα του,όταν πρόσθετε με καμάρι στις συζητήσεις μας όσα εκείνος άφηνε από τις επιτυχίες της κόρης και τις επιστημoνικές διακρίσεις του γιου τους.Πολλά από αυτά επανέρχονται στην μνήμη κάθε φορά που τους συναντώ στην μικρή μας πόλη(-είμαστε πιο πολύ το υλικό των αναμνήσεων , απ΄ ό,τι των προσδοκιών μας,σε κάποια ηλικία). Έχω δε την αίσθηση ότι είναι κοινή εκείνη η μικρή χαρά που κλείνει μια φευγαλέα συνάντηση με ένα αγαπητό πρόσωπο που μοιραστήκατε στιγμές σε έναν φορτισμένο επαγγελματικό χώρο, όπως ο ιατρικός.

Η πιο σημαντική στιγμή της προχθεσινής εκδήλωσης ήταν, κατά την εκτίμησή μου, η αναφορά από τον κ. Μ.Παπαχρήστο στους παλαιότερους Συναδέλφους, νοσοκομειακούς και ιδιώτες, που σηματοδότησαν την έναρξη άσκησης της ιατρικής στο νησί μας.Ήταν μια ενέργεια άξια συγχαρητηρίων, εκτός προγράμματος , ως χρέος τιμής που επιβάλλεται ένδοθεν!

Ένα κοινό χαρακτηριστικό των τιμώμενων Συναδελφων, που εκπροσωπούν μια άλλη γενιά γιατρών, συζητήθηκε στα πηγαδάκια,μετά την λήξη της εκδήλωσης: είναι η ευγένεια, η προσήνοια, η καταδεκτικότητα, η απλότητα σε κινήσεις και λόγια των επαγγελματιών εκείνης της γενιάς. Αναπόφευκτη ήταν η σύγκριση με μια συνεχώς αυξανόμενη ομάδα νεότερων επαγγελματιών, σε διάφορους κοινωνικούς τομείς, με έκδηλα σημάδια μιας στεγνής, διεκπεραιωτικής ή και αλαζονικής συμπεριφοράς προς τους ευάλωτους αποδέκτες των υπηρεσιών τους. Δεν είναι …γεροντολαγνεία-είναι διαπίστωση σε πολλούς επαγγελματικούς χώρους.Ειδικά στον ιατρικό χώρο, δεν είναι σπάνια η πατερναλιστική συμπεριφορά προς τον ασθενή, ένας αγενής ενικός αριθμός στους σύντομους διαλόγους/μονολόγους, η βιασύνη κι η σιωπή, όταν ο ασθενής χρειάζεται επεξηγήσεις – ή, πάλι, η ανταγωνιστική ή αντιδεοντολογική συμπεριφορά μεταξύ των ίδιων των Συναδέλφων. Πιθανόν κάθε γενιά αντανακλά το ήθος και τις αξίες της εποχής της.Η δική μας, μακάρι να σφάλω,νομίζω θα δυσκολέψει τον ιστορικό του μέλλοντος να αποδείξει ότι διακρίθηκε για το ήθος και τις σταθερές αξίες, προφανώς όχι μόνο των γιατρών!Για την σημερινή κρίση ήθους και αρχών, έχουν πολλά ειπωθεί.

Με την ευκαιρία, ας μου επιτραπεί να προσθέσω μια άλλη διάσταση ανάλογων εκδηλώσεων. Η βράβευση των παλαίμαχων, όπως τονίστηκε στους χαιρετισμούς της βραβευσης των Γιατρών, πέρα από μια συγκινητική εκδήλωση, είναι υποχρέωση των νεότερων, για την απόδειξη στους επερχόμενους ότι οφείλουμε να αναγνωρίζουμε και να τιμάμε εκείνους που άνοιξαν δρόμους και καθάρισαν τις «πέτρες» στην δική μας πορεία. Όσοι δεν αναγνωρίζουν αυτά που οι πριν από αυτούς πέτυχαν και μας κληροδότησαν εγκλωβίζονται σε μια αυτοαναφορική οπτική που στενεύει τον ορίζοντα των κριτικών αξιολογήσεών τους,σχεδόν σε κάθε τομέα.Η όποια εκδήλωση αναγνώρισης είναι σημαντικό να γίνεται εν ζωή για την ηθική ικανοποίηση των τιμώμενων αλλά και των οικογενειών τους που μοιράστηκαν μαζί τους αποτυχίες και επιτυχίες στην άσκηση της ιατρικής. Υπάρχει ένας σχηματισμός στον ανθρώπινο εγκέφαλο για τον θετικό ρόλο της επιβράβευσης (reward system) στην ζωτικής σημασίας ανατροφοδότηση δυναμικής ενέργειας στο άτομο. Η μη αναγνώριση επιφέρει κόπωση, απογοήτευση, παλλινδρόμηση, παραίτηση.Η κοινωνία δεν προχωρά με παραιτημένους πολίτες, ούτε όμως με ισοπεδωτικές εξισώσεις που αδικούν τους καλύτερους και αποβλέπουν σε αδιαφανείς σκοπιμότητες. Η βράβευση-με διαφανή, προκαθορισμένα,αξιοκρατικά κριτήρια- Προσώπων που διακρίνονται τοπικά σε διάφορους κοινωνικούς τομείς, θα μπορούσε να θεσμοθετηθεί για ουσιαστικούς και συμβολικούς λόγους, αποσκοπώντας στον «αγώνα τον καλόν…». Διότι «Ο καλύτερος τρόπος για να επικρατήσει το κακό, είναι οι καλοί άνθρωποι να μην κάνουν τίποτε».Mπορούμε να κάνουμε κάτι. Ακόμη.