Αλχημιστικά και αποκρυφιστικά μυστικά της Νοτρ Νταμ -Τα βιτρό και οι λάμπες για τους ασθενείς | Η ελληνική λέξη στην Παναγία των Παρισίων που ενέπνευσε τον Ουγκώ και η προφητεία για την καταστροφή

0
1353
ΤΙ ΛΕΝΕ ΟΙ ΣΥΣΧΕΤΙΣΜΟΙ

Αλχημιστικά και αποκρυφιστικά μυστικά της Νοτρ Νταμ -Τα βιτρό και οι λάμπες για τους ασθενείς

Ο διάσημος καθεδρικός ναός της Παναγίας των Παρισίων πάντοτε αποτελούσε έναν προνομιακό χώρο, όχι μόνον της ιστορίας της τέχνης και της λογοτεχνίας, αλλά και του αποκρυφιστικού πνεύματος.

Απόδειξη αυτού είναι ο αέναος συσχετισμός του με αποκρυφιστικά, μεταφυσικά σύμβολα και ιστορίας (από την Ουγκωϊκή απόδοση του Κουασιμόδου και τα Μυστήρια των Παρισίων του Ευγένιου Συ, έως την εμφάνισή της στον Κώδικα Ντα Βίντσι του Νταν Μπράουν).

Άλλωστε η μυστηριακή μορφή του γέρου με τον φρυγικό σκούφο και το παλτό σε έναν από τους πύργους του διάσημου γοτθικού καθεδρικού ναού, αποτελεί την αλληγορία του αλχημιστή, ο οποίος από το ψηλό βάθρο της γνώσης του των απόκρυφων νόμων, παρατηρεί τον κόσμο.

Τελετή των Παθών μέσα στην Παναγία των Παρισίων
Τελετή μέσα στην Παναγία των Παρισίων

Οπως αναφέρει το ΑΠΕ-ΜΠΕ το 1905, κατά την κατασκευή του παρισινού μετρό, κάτω από τα παλιά κοιλώματα της Βαστίλης βρέθηκε ένα άγαλμα της Ίσιδας. Στη μεγάλη μαύρη θεά, της οποίας η λατρεία διαδόθηκε παντού στα πέρατα της αυτοκρατορίας μέσω των ρωμαϊκών λεγεώνων οφείλεται και η ετυμολογία της ονομασίας της πόλης (Par-Isis, το πλοίο της Ίσιδας).

Η αλήθεια είναι ότι το Ιλ-ντε λα- Σιτέ, ο πρώτος οικισμός των Παρισίων, φαίνεται από τον ουρανό σαν ένα από τα σκάφη, που στην αυγή της ιστορίας απέπλευσε από τον Νείλο, στη «μαύρη γη», όπου γεννήθηκαν ο Ερμής ο Τρισμέγιστος και η τέχνη της μετατροπής ταπεινών μετάλλων σε χρυσό.

Σταδιακά, η αρχαία αιγυπτιακή θεά μεταμορφώθηκε από τον δωδέκατο αιώνα στη Μαύρη Παναγία, και η κρύπτη όπου λατρεύεται βρίσκεται ακριβώς στα κατάβαθα του εδάφους του «νησιού», απέναντι από τον καθεδρικό ναό της Παναγίας των Παρισίων. Άλλωστε και η επωνυμία της «Νοτρ Νταμ», «η Κυρά μας» αντιστοιχεί στον τρόπο επίκλησης της αιγυπτιακής θεότητας.

Φουλκανέλι: Ο αλχημιστής που αφιέρωσε τη ζωή του στα μυστήρια της «Νοτρ Νταμ»

Ο Φουλκανέλι είναι ο τελευταίος διάσημος αλχημιστής, που αφιέρωσε τη ζωή του για να διαλευκάνει τα μυστήρια στον καθεδρικό ναό της Νοτρ Νταμ. Η ίδια του η ταυτότητά περιβάλλεται επίσης από ένα αδιάλυτο μυστήριο: για κάποιους, υπήρξε ένας αξιωματικός του μηχανικού που συνεργάστηκε με τον αρχιτέκτονα Εζέν Βιολέ –λε –Ντυκ στην αποκατάστασητης Νότρ Νταμ.

Για άλλους είναι ο ίδιος ο Ζαν-Ζυλιέν ντε Σαμπάν ( Jean-Julien de Champagn), ο οποίος υπέγραψε τις απεικονίσεις του Μυστηρίου των Καθεδρικών. Υπολογίζεται πως έφυγε από τη ζωή το 1932 σε μία σοφίτα στο αριθμό 59 της οδού Ροσουάρ ( Rue de Rochechouart), κοντά στο σιδηροδρομικό σταθμό της Γκαρ ντε Λιόν, μολονότι πολλά από τα συμβάντα που διηγείται στα βιβλία του διαδραματίζονται μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, γεγονός που τροφοδοτεί τη φαντασία όσων πιστεύουν ότι είχε ανακαλύψει το ελιξίριο της αιώνιας ζωής, τη συνταγή του οποίου μπορούν οι μυημένοι να διαβάσουν στην είσοδο του ναού της Νοτρ Νταμ.

Ασθενείς κάτω από εξι λάμπες σε ειδικό τμήμα του ναού

Χάρη σ’ αυτόν γνωρίζουμε πως οι ασθενείς συγκεντρώνονταν σε ένα ειδικό τμήμα της Παναγίας, όπου κρέμονταν έξι λάμπες και δεν εγκατέλειπαν τον ναό έως ότου ιαθούν από τις αρρώστιες τους.

Ενώ κι οι γιατροί που τους φρόντιζαν, το έκαναν γύρω από το βαπτιστήριο στην είσοδο της βασιλικής. Ο λόγος αυτής της ιεροτελεστίας παραμένει ακόμη μυστήριο.

Η κυριακάτικη συνάντηση των αλχημιστών του 14ου αιώνα

Τον 14ο αιώνα, κάθε Κυριακή συγκεντρώνονταν στην κεντρική Πύλη όλοι οι αλχημιστές (στις ειδούς του Κρόνου, όπως λέει ο Φουλκανέλι), όπου εξέθεταν τα αποτελέσματα των ερευνών τους και μελετούσαν τα αλχημικά σύμβολα που απεικονίζονται στο υπέρθυρό της.
Αλλά και στις δύο πλευρές της μεγάλης εισόδου υπάρχουν στο υπέρθυρο δύο σειρές από 12 μετώπες και 12 μορφές που αντιπροσωπεύουν τα διαφορετικά στοιχεία και τις φάσεις της αλχημικής διαδικασίας.

Μάλιστα σε αυτές τις μορφές, μία γυναίκα παρουσιάζεται τρεις φορές να κρατάει σε δίσκο ένα κοράκι, σύμβολο της σήψης, ή μία σαλαμάνδρα, σύμβολο της ασβεστοποίησης και ξεχωρίζει η αναπαράσταση με τον Φιλοσοφικό Υδράργυρο, που αποτελεί το σύμβολο της μεσαιωνικής επιστήμης.

Το κοράκι και ο ιππότης

Επίσης ξεχωρίζουν: ένας ιππότης με πανοπλία και δόρυ που προστατεύει το atanor (τον αλχημιστικό κλίβανο όπου προετοιμάζεται το μαγείρεμα των υλικών).

Το κοράκι, το σύμβολο της σήψης που είναι απαραίτητο για τον διαχωρισμό του καθαρού και του ακάθαρτου, ιδιότητες που συνεδράζονται σε μια ίδια ένωση. Ένας άνθρωπος που κρατά ανοιχτό έναν κλίβανο και στο δεξί του χέρι τη φιλοσοφική λίθο.

Στην κορυφή, όπου έζησε ο καμπούρης του Βίκτωρος Ουγκώ, μπορούμε να παρατηρήσουμε, στη γωνία του βόρειου πύργου, που περιβάλλεται από μάγισσες, το εντυπωσιακό ανάγλυφο ένας γέρου με φρυγικό σκούφο και παλτό, που ακουμπά με το ένα χέρι στην κουπαστή και με το άλλο χαϊδεύει τη γενειάδα του: είναι ο αλχημιστής, που εξετάζει και αναρωτιέται για την εξέλιξη του έργου.

Τα περίφημα βιτρό

Στο άλλο άκρο του νησιού είναι το Sainte-Chapelle, που χτίστηκε μεταξύ 1245 και 1248 για να φυλάξει τα λείψανα του Θείου Πάθους. Τα υπέροχα βιτρό παράθυρα εκτελέσθηκαν με γνώμονα τις αλχημικές διαδικασίες. Το αγαπημένο του Φουλκανέλι ήταν η Σφαγή των Αθώων, μία αλληγορική απεικόνιση του «θανάτου» της πρώτης ύλης στα χέρια του υδραργύρου, με απώτερο στόχο την «ανάστασή» του στις επόμενες φάσεις της κατεργασίας του πιο ευγενούς αποτελέσματος.

Οι μεσαιωνικοί κτίστες χάραξαν τα σύμβολα του Ερμητικού δόγματος στους τοίχους των καθεδρικών ναών, τα οποία άσκησαν μεγάλη επιρροή σε κατοπινά δείγματα της μοντέρνας οικιστικής και θρησκευτικής αρχιτεκτονικής: στη δεξιά όχθη, πίσω από το Λούβρο, η εκκλησία του Saint-Germain l’Auxerrois, μας εκπλήσσει με τα τρομακτικά, αποτρόπαια δαιμόνιά του, και το υποβλητικό γλυπτό της Παναγίας της Αιγυπτίας.

Λίγο πιο ανατολικά, βρίσκονται οι εκκλησίες του Saint-Merri και του Saint-Martin-des-Champs. Από την παλιά εκκλησία του Saint-Jacques de la Boucherie σήμερα υπάρχει μόνον ο πύργος, απ’ όπου ξεκινούσαν οι προσκυνητές για τον αποστολικό καθεδρικό του Σαντιάγο ντε Κομποστέλα στη Γαλικία της Ισπανίας. Λίγα μέτρα από τον πύργο διασταυρώνονται δύο δρόμοι, ένας με το όνομα του Nicolas Flamel (ο οποίος το 1389 έφτιαξε την πύλη του Saint-Jacques) και της συζύγου του, Perrenelle.

Ινδιάνικα «πνεύματα» έξω από την Παναγία των Παρισίων
Ινδιάνικα «πνεύματα» και τελετές έξω από την Παναγία των Παρισίων

Οκτώ τετράγωνα βορειότερα, στο 51 της οδού ντε Μοντμορενσί, υπάρχει μία επιγραφή: «Εδώ έζησε ο Νικολά Φλαμέλ, ένας πλούσιος παρισινός, ενορίτης του Saint-Jacques de la Boucherie, που ένας θρύλος τον θέλει να μετατρέπεται σε αλχημιστή σε αναζήτηση της φιλοσοφικής λίθου και του τρόπου μετατροπής του μολύβδου σε χρυσό».

Κανείς όμως δεν αρνείται, ωστόσο, ότι ο Φλαμέλ ξόδεψε όλη του την περιουσία για την κατασκευή καταφυγίων για τους ζητιάνους, σε νοσοκομεία και για το νεκροταφείο των Αθώων (Innocentes), στην πρόσοψη του οποίου έβαλε να χαράξουν το ιερογλυφικό με τα κλειδιά της επιστήμης του Ερμή, την οποία σύμφωνα με τον θρύλο διδάχθηκε από τον δάσκαλο Κάνς ( Canches) στη Λυόν.

Ένας χρονογράφος του δέκατου όγδοου αιώνα, δηλώνει πως τον είχε δει στην Όπερα του Παρισιού με τη σύζυγό του, Περενέλ, τέσσερις αιώνες μετά τον υποτιθέμενο θάνατό του, και ο θρύλος λέει ότι κατά την αφαίρεση της ταφόπλακάς του δεν βρέθηκαν λείψανα.

Η ταφόπλακα του Φλαμέλ βρίσκεται σήμερα στο Μουσείο Κλυνί (Cluny). Αυτό το μουσείο φιλοξενεί επίσης μια σειρά από μεσαιωνικές ταπετσαρίες, όπως «Η Κυρία και ο Μονόκερως», η οποία σύμφωνα με τους Ερμητικούς δεν είναι, ή δεν είναι μόνον, μια αλληγορική ερμηνεία των αισθητηριακών αντιλήψεων, αλλά επίσης και η αλχημική εργασία: η κυρία που φέρει μια σημαία με τρία μισοφέγγαρα, που αντιπροσωπεύουν το κλάσμα του υδραργύρου που συλλέγονται στο τέλος της πρώτης κατεργασίας, τρεις φορές μικρότερο από τη συνολική ποσότητά του στην αρχή της αλχημιστικής διαδικασίας …

Τελετή έξω από την Παναγία των Παρισίων
Τελετή έξω από την Παναγία των Παρισίων

Οι Φουλκανέλι, Ζαν –Ζυλιέν Σαμπάν ( Jean-Julien Champagne, αν δεν ήταν το ίδιο και το αυτό πρόσωπο), Ρενέ Σβάλερ (για μερικούς, η πραγματική συγγραφέας των έργων που αποδίδονται στον Φουλκανέλι) και τα παιδιά του Φερδινάνδου Λεσσέψ, που άνοιξε την διώρυγα του Σουέζ, συνήθιζαν να μαζεύονται εκεί κοντά στο 76 της Rue de Rennes, στο βιβλιοπωλείο Livrairie du Merveilleux. Ο ιδιοκτήτης του Πιερ Ντιζόλ είχε ένα μοναδικό αρχείο αποκρυφικών επιστημών.

Η θρυλική βιβλιοθήκη δεν υπάρχει πια, αλλά όπως λένε οι ειδικοί στον εσωτερισμό, στα κοντινά βιβλιοπωλεία της πλατείας Σαιν Μισέλ, μπορεί κάποιος να βρει κάποιες «καλές επαφές».

Οι κληρονόμοι των Ναϊτών έκαναν τις μυστικές συναντήσεις τους κοντά στο σπίτι του Φλαμέλ, στο υπόγειο του Ωδείου, δίπλα στο γιγάντιο εκκρεμές του Φουκώ (που σήμερα εκτίθεται στο Πάνθεον): τουλάχιστον στην φαντασία του Ουμπέρτο ​​Έκο.

Αλλά εξίσου παραληρηματική, όσο και αληθοφανής την ίδια στιγμή είναι και η ιδέα του Νταν Μπράουν: Το Άγιο Δισκοπότηρο βρίσκεται θαμμένο κάτω από την κορυφή της πυραμίδας του Λούβρου, που εγκαινιάστηκε το 1989. Διαφανής και αινιγματική, η πυραμίδα αυτή που θυμίζει τις αιγυπτιακές, προώρισται να συνεχίσει να εξάπτει τη φαντασία των πιστών του αποκρυφισμού, με τον ίδιο μαγνητισμό που τους ασκεί η γοτθική πρόσοψη της Νοτρ Νταμ.

Πηγή: alotroladodelarealidad.com, El Pais

ΑΠΟΛΥΤΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ

Με ανθρώπινη αλυσίδα έσωσαν τους θησαυρούς της Παναγίας των Παρισίων -Ανάμεσά τους το ακάνθινο στεφάνι του Ιησού [εικόνες]

Ένα από τα σύμβολα της Γαλλίας, η Παναγία των Παρισίων, καταστράφηκε από τη φωτιά που ξέσπασε.

Οι εικόνες από το Παρίσι προκαλούν παγκόσμια θλίψη, καθώς η καταστροφή είναι ανυπολόγιστη. Πυροσβέστες, αστυνομικοί και άντρες της εκκλησίας διακινδύνευσαν τη ζωή τους για να μεταφέρουν ανεκτίμητα ιστορικά αντικείμενα και θρησκευτικά κειμήλια της Παναγίας των Παρισίων.

Ο δήμαρχος του Παρισιού ευχαρίστησε μέσω Twitter για αυτή την ανθρώπινη αλυσίδα που δημιουργήθηκε για να σωθούν τα αναντικατάστατα αντικείμενα, συμπεριλαμβανομένου του ακάνθινου στεφανιού που οι καθολικοί πιστεύουν πως το φορούσε ο Ιησούς, πριν από τη σταύρωση. Στον θησαυρό της Παναγίας των Παρισίων, που σώθηκε από ολική καταστροφή, συγκαταλέγονται, ακόμη, ένα κομμάτι από τον Τίμιο Σταυρό και ένα καρφί από τη σταύρωση.

Κειμήλια της Παναγίας των Παρισίων μετά τη μεταφορά τους
Κειμήλια μετά τη μεταφορά τους

Το ακάνθινο στεφάνι

Ο πιο πολύτιμος θησαυρός της Παναγίας των Παρισίων είναι το ακάνθινο στεφάνι, το οποίο βρίσκεται στο βάθος του ναού και δεν είναι άμεσα ορατό στους επισκέπτες.

Έχει πάνω του περίπου 70 αγκάθια, περιβάλλεται από ένα χρυσό νήμα και βρίσκεται σε μια κρυστάλλινη λειψανοθήκη. Το ακάνθινο στεφάνι εκτίθεται μόνο τις Παρασκευές και κατά τη διάρκεια της Σαρακοστής, αλλά και τη Μεγάλη Παρασκευή.

Το ακάνθινο στεφάνι με το χρυσό νήμα
Το ακάνθινο στεφάνι

Το ακάνθινο στεφάνι αγόρασε από τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία ο Λουδοβίκος Θ’, ο οποίος ήθελε να εδραιώσει τη φήμη του Παρισιού ως θρησκευτικού κέντρου.

Μάλιστα, φέρεται να έβγαζε τα αγκάθια και να τα έστελνε ως δώρα σε άλλους ηγεμόνες.

Το ακάνθινο στεφάνι από την πλαϊνή πλευρά
Το ακάνθινο στεφάνι αγόρασε από τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία ο Λουδοβίκος Θ’

Τα βιτρό της Παναγίας των Παρισίων

Τα έξοχης υαλογραφικής τέχνης βιτρό παράθυρα είναι ένα εντυπωσιακό σημείο στη Παναγία των Παρισίων, που θλίβουν οι πρώτες εικόνες από το εσωτερικό της.

Αρχικά, ήταν δώρο του Λουδοβίκου Θ’, δημιουργήθηκε το 1260 και είναι αφιερωμένο στην Καινή Διαθήκη.

Απομακρύνθηκε από την πρόσοψη κατά τη διάρκεια του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου, καθώς οι Γάλλοι φοβήθηκαν ότι οι Γερμανοί θα βάλουν στόχο την Παναγία των Παρισίων, και αποκαταστάθηκε τη δεκαετία του 1960.

Τα ροζ βιτρό, που αποτελούν ένα από τα σπουδαία αριστουργήματα του χριστιανισμού, δεν είναι ακόμα γνωστό πόσο έχουν καταστραφεί.

Το μεγάλο εκκλησιαστικό όργανο

Η Παναγία των Παρισίων φιλοξενεί ένα από τα πιο διάσημα εκκλησιαστικά όργανα στον κόσμο με 8.000 αυλούς.

Το πρώτο όργανο του καθεδρικού ναού εγκαταστάθηκε το 1403 από τον Friedrich Schambantz και αντικαταστάθηκε 300 χρόνια αργότερα, το 1738, από τον François Thierry.

Η τελευταία αποκατάσταση έγινε τη δεκαετία του 1900 και πλέον φέρει περισσότερους από 8.000 αυλούς.

ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΟ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ

Η ελληνική λέξη στην Παναγία των Παρισίων που ενέπνευσε τον Ουγκώ και η προφητεία για την καταστροφή

 
Η φωτιά καίει την Παναγία των Παρισίων στη Γαλλία/ Φωτογραφία: Gettyimages/ Marc Piasecki

Η Παναγία των Παρισίων και μαζί της ιστορία 8 αιώνων τυλίχθηκε στις φλόγες, κάνοντας πολλά ζευγάρια μάτια σε όλο τον κόσμο να δακρύσουν. Ανθρώπων που είχαν επισκεφθεί τον ναό, τον είχαν χαζέψει σε φωτογραφίες ή είχαν… μεταφερθεί σε αυτόν με το ομώνυμο μυθιστόρημα του Βίκτωρος Ουγκώ.

Οι φλόγες που ξεπηδούν από το εσωτερικό της Παναγίας των Παρισίων προκαλούν δεκάδες σκέψεις. Χτυπούν στην ανθρώπινη φύση την πιο ευαίσθητη και εύθραυστη μοίρα της. Το γραμμένο της ζωής που ως θαύμα ξεπηδά σαν από το πουθενά και καταλήγει συχνά εκεί, στην ανυπαρξία.

Αυτή είναι άλλωστε και η μεγαλύτερη αγωνία των πολιτισμών που αφήνουν πίσω τους μνημεία. Να μπορέσουν να αντέξουν στον χρόνο, να μη σβήσουν από το αδιάκοπο σφυροκόπημα της αιωνιότητας που λειαίνει, φθείρει και τελικά εξαφανίζει.

Φωτιά στην Παναγία των Παρισίων και καπνοί στον ουρανό
H φωτιά καταστρέφει μεγάλο μέρος της Παναγίας των Παρισίων το απόγευμα της Δευτέρας 15 Απριλίου 2019 / Philippe Wang/Getty Images

Παρακολουθώντας τις εικόνες του καθεδρικού ναού στο νησάκι στη μέση του Σηκουάνα, ο άνθρωπος νιώθει πως κέρδισε τη μάχη με τον χρόνο. Γιατί εκεί, κόντρα στην ορμητική φύση του νερού, έχτισε ένα μνημείο με πολλαπλές αναφορές στην παγκόσμια ιστορία.

Η Παναγία των Παρισίων δεν είναι απλώς ένα αρχιτεκτονικό μνημείο, ούτε βέβαια απλά μια αναφορά στην καθολική πίστη. Τα καμπαναριά της, επιβλητικά και τρομακτικά όπως στέκουν, κρύβουν πολλές ιστορίες, γεγονότα που σκάλισαν με τη σειρά τους τον κόσμο όπως τον γνωρίζουμε σήμερα.

Το μυθιστόρημα του Βίκτωρος Ουγκώ: «Η Παναγία των Παρισίων»

Ένας Γάλλος ιστορικός περιέγραψε το βράδυ της Δευτέρας στη γαλλική τηλεόραση πώς ο ναός αυτός αποτέλεσε αφορμή για ένα από τα σημαντικότερα λογοτεχνικά έργα της ανθρωπότητας. Ένα μυθιστόρημα που εξάλλου δανείστηκε τον τίτλο του από την Παναγία των Παρισίων.

Το 1956 η ιστορία του Κουασιμόδου και της Εσμεράλδας μεταφέρεται στη μεγάλη οθόνη με πρωταγωνιστές τον Άντονι Κουίν και την Τζίνα Λολομπροτζίτα

Και ο ίδιος ο δημιουργός του μυθιστορήματος αυτού, που εξυμνεί το μεγαλείο της ψυχής, ενώ ταυτόχρονα αναδεικνύει την τερατώδη φύση του ανθρώπου, ο Βίκτωρ Ουγκώ, αποκαλύπτει πως δεν ήταν καν ολόκληρο το οικοδόμημα που ενέπνευσε μέσα του την «Παναγία των Παρισίων». Αρκούσε μια βέβηλα σκαλισμένη επιγραφή. Μια λέξη στα ελληνικά, εκεί ανάμεσα στους λατινόφωνους, στην καρδιά της Δύσης, έδωσε την έμπνευση για ένα αξεπέραστο έργο.

Εξώφυλλο βιβλίου του Ουγγώ για την πρώτη έκδοση της Παναγίας των Παρισίων
Το εξώφυλλο της πρώτης έκδοσης της «Παναγίας των Παρισίων», το 1831. Στον πρόλογό του ο Ουγκώ αποκαλύπτει την ελληνική λέξη που του έδωσε έμπνευση για το βιβλίο /Photo by Culture Club/Getty Images

ΑΝΑΓΚΗ: Στον πρόλογο της πρώτης έκδοσης του βιβλίου, ο Ουγκώ περιγράφει πως στη σκοτεινή πλευρά ενός από τους πύργους του ναού παρατήρησε σκαλισμένη μια μικρή ελληνική λέξη. «Ανάγκη»! Δεν γνωρίζει, όπως περιγράφει, τον ηθικό αυτουργό αυτής της βέβηλης πληγής στην πέτρα της Παναγίας των Παρισίων. Υποθέτει πως θα έχει χαθεί κι αυτός, θα έχει σβήσει στην ανυπαρξία χρόνια πριν ο ίδιος συναντήσει την απέλπιδα προσπάθειά του, την ανάγκη του να αντισταθεί στη λήθη.

Η λέξη «Ανάγκη» στον τοίχο της Παναγίας των Παρισίων

«Πριν από μερικά χρόνια, κατά την επίσκεψή του στην Παναγία των Παρισίων, ο συγγραφέας του βιβλίου αυτού θα βρει σε μια σκοτεινή γωνιά ενός από τους πύργους αυτή τη λέξη σκαλισμένη με το χέρι στον τοίχο: Ανάγκη», γράφει ο Ουγκώ στο σημείωμα που προλογίζει το βιβλίο και το οποίο υπογράφει με ημερομηνία Μάρτιος του 1831.

Ο Αντονι Κουίν υποδύεται τον Κουασιμόδο σε ασπρόμαυρη φωτογραφία
Ο Αντονι Κουίν υποδύθηκε τον δύσμορφο Κουασιμόδο του μυθιστορήματος «Η Παναγία των Παρισίων» το 1956/ Sunset Boulevard/Corbis via Getty Images

Σε επόμενα κεφάλαια στο μυθιστόρημα θα επανέλθει στην ελληνική λέξη, όταν ο αδερφός του Φρολό, Κλοντ, θα τη σκαλίσει στον τοίχο του κελιού του. «Ο αδερφός μου είναι τρελός, σκέφτεται ο Φρολό. Θα ήταν πολύ πιο απλό να γράψει: πεπρωμένο (fatum στα λατινικά). Όλος ο κόσμος δεν είναι υποχρεωμένος να γνωρίζει ελληνικά», αναγράφεται σε επόμενο κεφάλαιο της «Παναγίας των Παρισίων».

Η ηθοποιός Τζίνα Λολομπριτζίτα στην ταινία «Η Παναγία των Παρισίων»
Η Τζίνα Λολομπριτζίτα στα γυρίσματα της ταινίας «Η Παναγία των Παρισίων», βασισμένης στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Βίκτωρος Ουγκώ / Sunset Boulevard/Corbis via Getty Images

Η ζοφερή και μοιραία έννοια που κρύβει αυτή η επιγραφή συγκλονίζουν τον συγγραφέα. Όπως γράφει, «θα αναρωτηθεί, θα ψάξει να ανακαλύψει ποια πονεμένη ψυχή που δεν μπορούσε να εγκαταλείψει αυτόν τον κόσμο χωρίς να αφήσει το εγκληματικό ή νοσηρό στίγμα της στην είσοδο της παλιάς εκκλησίας».

Το «κατηγορώ» του Ουγκώ για την κακή συντήρηση της Παναγίας των Παρισίων

Το σημείωμα περιγράφει έτσι την ασήμαντη, θα έλεγε κανείς, πηγή έμπνευσης που γέννησε όμως ένα τόσο μεγαλειώδες μυθιστόρημα, όπως η «Παναγία των Παρισίων». Αποτελεί όμως και ένα ιδιαίτερα καυστικό σχόλιο του Βίκτωρος Ουγκώ για την εποχή του, που έχει την τάση να σβήνει, να διαγράφει και να καταστρέφει μνημεία παλιότερων εποχών. «Ετσι αλληλεπιδρούμε εδώ και 200 χρόνια με τις θαυμαστές εκκλησίες του μεσαίωνα. […] Ο ιερέας τις ξεπλένει, ο αρχιτέκτονας τις τρίβει και στη συνέχεια ο λαός έρχεται και τις καταστρέφει», γράφει.

Ο συγγραφέας Βίκτωρ Ουγγώ σε μια προσωπογραφία
Προσωπογραφία του Γάλλου συγγραφέα Βίκτωρος Ουγκώ που έγραψε την «Παναγία των Παρισίων» / Ann Ronan Pictures/Print Collector/Getty Images

Όπως περιγράφει ο Ουγκώ, η ελληνική λέξη στην Παναγία των Παρισίων που γέννησε το μυθιστόρημά του έπαψε να υπάρχει από εκείνη κιόλας την εποχή. «Δεν μένει τίποτα σήμερα από τη μυστηριώδη λέξη, τη σκαλισμένη στον πύργο της Παναγίας των Παρισίων… τίποτα από την άγνωστη μοίρα που ενσάρκωνε τόσο μελαγχολικά», γράφει.

Ο ελληνικός συμβολισμός και η προφητεία του Ουγκώ

Ο συμβολισμός της ελληνικής λέξης, ειδικά για τον Έλληνα αναγνώστη, μοιάζει ακόμη πιο μοιραία αναπόφευκτος. Πέραν όμως της μυστηριώδους ιστορίας της λέξης «ανάγκη», την οποία δεν θα μάθουμε ποτέ, ο Βίκτωρ Ουγκώ κάνει στον πρόλογο αυτό μια εκτίμηση που την επαύριο της φωτιάς στην Παναγία των Παρισίων φαντάζει ανατριχιαστικά προφητική.

Άγαλμα, γκαργκόιλ στην Παναγία των Παρισίων και θέα στον πύργο του Άιφελ
Ενα από τα δεκάδες Γκαργκόιλ στις κόγχες του ναού της Παναγίας των Παρισίων / Φωτογραφία: AP Photo

«Ο άνδρας που έγραψε αυτή τη λέξη σε αυτόν τον τοίχο χάθηκε, εδώ και πολλούς αιώνες, στις γενιές που ακολούθησαν, η λέξη με τη σειρά της έσβησε από τον τοίχο της εκκλησίας, η εκκλησία η ίδια θα σβηστεί, σύντομα ίσως, από το πρόσωπο της Γης», γράφει κλείνοντας τον πρόλογο και τονίζοντας πως έχτισε τον κόσμο του Κουασιμόδου και της Εσμεράλδας γύρω από αυτήν τη μικρή ελληνική λέξη, που είδε κάποτε σκαλισμένη στην Παναγία των Παρισίων.

ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ ΑΝΩΝΥΜΑ Ή ΕΠΩΝΥΜΑ