Τα κάλαντα των Μεγάλων Γιορτών στα χωριά μας

Τα κάλαντα των Μεγάλων Γιορτών στα χωριά μας

(Γράφει η Ξανθίππη Αγρέλλη)

Τελευταία μέρα και το κουδούνι στο Σχολείο μόλις έχει κτυπήσει για το διάλειμμα.

Ο Πέτρος ο επιστάτης, έχει ήδη ρίξει την σκόνη γάλακτος μέσα στο μεγάλο καζάνι που βράζει. Τα παιδιά στοιχισμένα το ένα πίσω από το άλλο περίμεναν υπομονετικά να γεμίσουν το τσίγκινο κατσαρολάκι με γάλα ή την καστανιά τους, με κίτρινο τυρί από τον γκαζοντενεκέ. Έπιναν το γάλα στην αυλή του Σχολείου, εκεί στο ορεινό Ασφενδιού μαζί με το σπιτικό, σταρένιο, ζυμωτό ψωμί που ήταν βρεγμένο με λίγη ζάχαρη ή αλειμμένο με γλίνα δηλ χοιρινό λίπος. Παράλληλα χαίρονταν γιατί ήταν η τελευταία ημέρα όπου τα Σχολεία θα έκλειναν για το δεκαπενθήμερο των Χριστουγεννιάτικων Γιορτών. Σχεδίαζαν πως θα τρέξουν να στολίσουν το μικρό δενδράκι τους και έπειτα να γίνουν οι παρέες και θα πουν τα κάλαντα γυρνώντας από σπίτι, σε σπίτι στο χωριό τους.

Εκείνο το γιορτινό πρωινό, ο βοριάς σφύριζε μανιασμένος. Εχθρικός ο καιρός, αλλά η παρέα ήταν συνεννοημένη και δεν φοβόταν τίποτα. Πεντέξι σχολιαρόπαιδα, φόρεσαν τα χοντρά παλτά και τα μπουφάν τους, έβαλαν τους πλεκτούς σκούφους και τα γάντια, που τους έπλεξαν η μαμά και η γιαγιά και ξεχύθηκαν στους χωματόδρομους του χωριού τους.

Καθένα κρατούσε και από ένα αυτοσχέδιο τρυγονάκι, με λυγισμένο σίδερο ή ένα παλιό τύμπανο, ένα χάρτινο καραβάκι, μέχρι και μια μικρή φυσαρμόνικα αγορασμένη από το μοναδικό μπακάλικο του χωριού.

-Να τα πούμε; Πρόβαλλαν στις πόρτες.

-Πέστε τα αποκρίνονταν η νοικοκυρά, σ’ ένα σπίτι που μοσχοβολούσε κανελλο-γαρύφαλλα και βανίλια ενώ το καταστόλιστο δέντρο έστεκε καμαρωτό, δίπλα στο στενό παράθυρο.

‘Αρχιμηνιά και Αρχιχρονιά ψιλή μου δεντρολιβανιά.’

Ακούγονταν στην γειτονιά οι μελωδικές φωνές των παιδιών.

Κάλαντα από το Λατινικό ‘καλέντα’ που στην Ελληνική ερμηνεία του σημαίνει καλώ δηλ προσκαλώ. Κάλαντα που ποικίλουν από τόπο σε τόπο και προέρχονται από τα βάθη της Αρχαιοελληνικής ιστορίας, της Ρωμαϊκής μέχρι και της Βυζαντινής. Κάλαντα που τραγουδιόνται με την ευκαιρία των Μεγάλων Γιορτών, όπως και σήμερα στις μέρες μας. Έχουμε κάλαντα παραμονής των Χριστουγέννων, της Πρωτοχρονιάς και των Φώτων. Κάλαντα έχουμε και το Σάββατο του Λαζάρου, κατά την περίοδο της Λαμπρής.

Οι νοικοκυρές καλοδέχονταν τα παιδιά, γιατί θεωρούσαν ευλογία να ακουστούν τα κάλαντα στο στολισμένο με το παραδοσιακό Χριστουγεννιάτικο δενδράκι ή καραβάκι σπίτι τους.

Τα φίλευαν με φρέσκο αυγό, μια χούφτα καρύδια, για να κάνουν το ‘κλου’ δηλ να τα σκορπίσουν στο πάτωμα του σπιτιού τους την Πρωτοχρονιά. Αν ήταν έτοιμοι οι κουραμπιέδες και τα μελομακάρονα, τα μοίραζαν στα παιδιά και φυσικά μαζί και μερικές τρύπιες πενταροδεκάρες. Τα παιδιά τις μάζευαν και έπαιρναν χρωματιστά μπαλόνια.

Μόλις σουρούπωνε και το κρύο γίνονταν πιο τσουχτερό, τα παιδιά επέστρεφαν με γεμάτο τον τορβά ή το υφαντό σακούλι στα σπίτια τους, χαρούμενα αλλά ευτυχισμένα.

Την επόμενη ημέρα θα έβαζαν τα καλά τους τα ρούχα και θα πήγαιναν οικογενειακώς στην Εκκλησία. Οι ευχές θα αντικαθιστούσαν τα κάλαντα ένα έθιμο διαχρονικό, όπου τα λόγια και η μελωδία χρωμάτιζαν ευχάριστα τις Μεγάλες Γιορτές. Τα βράδια οι επισκέψεις με το φως της λάμπας πετρελαίου, δηλ οι νυχτερινές βεγγέρες στο χωριό, πηγαινοέρχονταν από σπίτι σε σπίτι, φορτωμένες με γλυκά και ευχές για Χρόνια Πολλά και Καλή Χρονιά.

Ξανθίππη Αγρέλλη.

================