Γράφει η Μαλαχία Πόπη
Υπ. Διδάκτωρ Δημόσια Υγεία
European University Cyprus
Η υγεία δεν είναι απλώς αριθμοί και εργαστηριακές τιμές. Είναι άνθρωποι, καθημερινές συνήθειες, περιβάλλον, γενετικοί παράγοντες και πάνω απ’ όλα συλλογική προσπάθεια. Με αυτό το σκεπτικό σχεδιάστηκε και υλοποιείται η μελέτη υγείας που διεξάγεται το τελευταίο διάστημα στον τόπο μας, με κύριο αντικείμενο τη διερεύνηση των επιπέδων βιταμίνης D και των παραγόντων που τα επηρεάζουν.
Η παρούσα έρευνα υλοποιείται στο πλαίσιο διδακτορικής διατριβής με τίτλο «Γενετικοί και Περιβαλλοντικοί Καθοριστικοί Παράγοντες των Επιπέδων Βιταμίνης D σε έναν Απομονωμένο Νησιωτικό Πληθυσμό της Ανατολικής Μεσογείου», η οποία εκπονείται στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου. Πρόκειται για μια μελέτη που φιλοδοξεί να συνδυάσει την επιστημονική γνώση με τις πραγματικές ανάγκες της κοινωνίας, εστιάζοντας σε πληθυσμούς με ιδιαίτερα γεωγραφικά, περιβαλλοντικά και πολιτισμικά χαρακτηριστικά.
Σκοπός και στόχοι της μελέτης
Κεντρικός σκοπός της μελέτης είναι η εις βάθος κατανόηση των περιβαλλοντικών, διατροφικών και γενετικών παραγόντων που σχετίζονται με την ανεπάρκεια και την έλλειψη βιταμίνης D σε ενήλικες, σε ένα νησιωτικό περιβάλλον με υψηλή ηλιοφάνεια. Παράλληλα, επιδιώκεται η διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο η αλληλεπίδραση γονιδίων και περιβάλλοντος μπορεί να επηρεάζει τα επίπεδα της βιταμίνης D και, κατ’ επέκταση, την υγεία.
Στους βασικούς στόχους της μελέτης περιλαμβάνονται:
- η αποτύπωση της συχνότητας ανεπάρκειας και έλλειψης βιταμίνης D στον ενήλικο πληθυσμό,
- η διερεύνηση παραγόντων όπως η διατροφή, η έκθεση στον ήλιο, τα σωματομετρικά χαρακτηριστικά και ο τρόπος ζωής,
- και η ανάλυση γενετικών δεικτών που ενδέχεται να επηρεάζουν τον μεταβολισμό και τη βιοδιαθεσιμότητα της βιταμίνης D.
Η μεθοδολογική προσέγγιση της μελέτης είναι ολιστική και πολυεπίπεδη, συνδυάζοντας αιμοληψίες, αναλυτικά ερωτηματολόγια, σωματομετρήσεις και γενετικές αναλύσεις σε όλο το DNA.
Ολοκλήρωση του πρώτου κύκλου – σημαντικά πρώτα ευρήματα
Ο πρώτος κύκλος της μελέτης, που περιλάμβανε αιμοληψίες, συμπλήρωση ερωτηματολογίων και σωματομετρικές μετρήσεις, έχει ήδη ολοκληρωθεί με ιδιαίτερα ικανοποιητική συμμετοχή. Η ανταπόκριση των εθελοντών υπήρξε συγκινητική και καθοριστική για την επιτυχή υλοποίηση του ερευνητικού έργου.
Από τις πρώτες εργαστηριακές αναλύσεις των επιπέδων βιταμίνης D προκύπτει ένα σαφές και ταυτόχρονα ανησυχητικό συμπέρασμα: στην πλειοψηφία των συμμετεχόντων καταγράφεται έλλειψη ή ανεπάρκεια βιταμίνης D. Το εύρημα αυτό υπογραμμίζει ότι ακόμη και σε περιοχές με έντονη ηλιοφάνεια, η ανεπάρκεια βιταμίνης D αποτελεί ένα υπαρκτό και συχνά υποτιμημένο ζήτημα δημόσιας υγείας.
Ο δεύτερος κύκλος και η δυναμική συμμετοχή των νησιών
Μετά την εορταστική περίοδο ξεκινά ο δεύτερος κύκλος αιμοληψιών, ο οποίος θα περιλαμβάνει τους υπόλοιπους συμμετέχοντες της μελέτης, καθώς και νέους εθελοντές από άλλα νησιά της Δωδεκανήσου. Ιδιαίτερη μνεία αξίζει στη Λέρο, η οποία συμμετέχει πολύ δυναμικά, επιβεβαιώνοντας ότι η επιστημονική έρευνα μπορεί να λειτουργήσει ως κοινός τόπος συνεργασίας, γνώσης και προσφοράς μεταξύ των νησιωτικών κοινωνιών.
Η διεύρυνση του δείγματος ενισχύει σημαντικά την επιστημονική εγκυρότητα της μελέτης και επιτρέπει την εξαγωγή πιο αξιόπιστων και γενικεύσιμων συμπερασμάτων για τον πληθυσμό της Ανατολικής Μεσογείου.
Το επόμενο βήμα: γενετικές αναλύσεις και νέα γνώση
Προς τα τέλη Φεβρουαρίου αναμένεται να έχουμε τις πρώτες αναλύσεις DNA. Το στάδιο αυτό αποτελεί έναν από τους πιο καινοτόμους και επιστημονικά απαιτητικούς πυλώνες της έρευνας, καθώς θα επιτρέψει τη διερεύνηση γενετικών παραλλαγών που σχετίζονται με τα επίπεδα βιταμίνης D.
Η προσδοκία είναι ότι τα αποτελέσματα των γενετικών αναλύσεων θα συμβάλουν ουσιαστικά στη διεθνή επιστημονική γνώση και θα ανοίξουν τον δρόμο για πιο στοχευμένες και εξατομικευμένες παρεμβάσεις πρόληψης και υγείας. Είναι ένα βήμα που φιλοδοξεί να φέρει την επιστήμη πιο κοντά στον άνθρωπο και τις πραγματικές του ανάγκες.
Ένα ακόμη σκέλος της μελέτης: οι γενετικές μας ρίζες και το γενεολογικό δέντρο
Ένα εξίσου σημαντικό και ιδιαίτερα ανθρώπινο σκέλος της μελέτης αφορά τη δημιουργία του γενεολογικού δέντρου για κάθε συμμετέχοντα. Μέσα από τις γενετικές αναλύσεις, θα είναι δυνατόν να χαρτογραφηθεί η μητρική και η πατρική γενετική γραμμή του καθενός, πηγαίνοντας πίσω στον χρόνο όσο το επιτρέπει το γενετικό αποτύπωμα της οικογένειάς του.
Σε πολλές περιπτώσεις, η γενετική πληροφορία μπορεί να μας ταξιδέψει αιώνες ή και χιλιετίες πίσω, φτάνοντας έως την αρχαία Ελλάδα ή ακόμη και σε πολύ παλαιότερες περιόδους της ανθρώπινης ιστορίας, όπως η Παλαιολιθική εποχή. Δεν πρόκειται απλώς για μια τεχνική ή επιστημονική διαδικασία, αλλά για ένα βαθιά βιωματικό ταξίδι αυτογνωσίας και σύνδεσης με το παρελθόν.
Η γνώση των ριζών μας έχει ιδιαίτερη αξία. Μας βοηθά να κατανοήσουμε καλύτερα ποιοι είμαστε, από πού προερχόμαστε και πώς η ιστορία, οι μετακινήσεις και οι επιλογές των προγόνων μας έχουν διαμορφώσει τη βιολογική και πολιτισμική μας ταυτότητα. Παράλληλα, η γενεαλογική αυτή πληροφορία μπορεί να αποτελέσει ένα πολύτιμο εργαλείο για την επιστήμη, συμβάλλοντας στη βαθύτερη κατανόηση της γενετικής δομής των νησιωτικών πληθυσμών της Ανατολικής Μεσογείου.
Πέρα όμως από την επιστημονική της διάσταση, η δημιουργία του γενεολογικού δέντρου αποτελεί ένα ανεκτίμητο δώρο για τον ίδιο τον συμμετέχοντα και την οικογένειά του. Είναι μια παρακαταθήκη γνώσης που περνά από γενιά σε γενιά, ένα δώρο προς τα παιδιά μας, που τους επιτρέπει να γνωρίζουν τις ρίζες τους και να αισθάνονται μέρος μιας μακράς ανθρώπινης συνέχειας.
Κατακλείδα για τις ρίζες μας
Στο τέλος, αυτό που μένει είναι η σύνδεση με την ιστορία μας και η συνειδητοποίηση ότι οι ρίζες μας είναι η δική μας δύναμη. Η γνώση των προγόνων μας δεν είναι απλώς επιστημονική πληροφορία.Είναι ένα πολύτιμο δώρο αυτογνωσίας και αίσθησης ταυτότητας. Είναι η παρακαταθήκη που αφήνουμε στα παιδιά μας, για να καταλάβουν ποιοι είναι, από πού προέρχονται και να πορευτούν στο μέλλον με γνώση, σεβασμό και υπερηφάνεια για τις ρίζες τους.
Οι πραγματικοί πρωταγωνιστές της έρευνας
Σε αυτό το ερευνητικό εγχείρημα, οι πραγματικοί πρωταγωνιστές δεν είναι οι τίτλοι, τα εργαστήρια ή τα στατιστικά αποτελέσματα. Είναι οι άνθρωποι που στέκονται δίπλα στην επιστήμη με ήθος, συνέπεια και ανθρωπιά.
Ξεχωριστή και ουσιαστική θέση σε αυτή την προσπάθεια έχει ο Χρήστος Τόππος, μικροβιολόγος της μελέτης, ο οποίος ανέλαβε όλες τις αιμοληψίες με αγάπη, υπομονή και αληθινό σεβασμό προς τους συμμετέχοντες και τον σκοπό της έρευνας. Με επαγγελματισμό και ευαισθησία, φρόντισε ώστε κάθε διαδικασία να γίνεται με ασφάλεια, ηρεμία και ανθρώπινη προσέγγιση, δημιουργώντας κλίμα εμπιστοσύνης και σιγουριάς.
Η ειλικρινής ευγνωμοσύνη για αυτή τη συνεργασία είναι βαθιά, καθώς τέτοιες συμπράξεις αποδεικνύουν ότι η επιστήμη προχωρά ουσιαστικά μόνο όταν πλαισιώνεται από ανθρώπους με αξίες, σεβασμό και αφοσίωση.
Χωρίς τη συμμετοχή όλων των εθελοντών και τη στήριξη ανθρώπων που υπηρετούν την επιστήμη με ανθρωπιά, καμία μελέτη δεν θα μπορούσε να υλοποιηθεί. Η παρούσα έρευνα αποτελεί ένα ζωντανό παράδειγμα του πώς η γνώση μπορεί να γεννηθεί μέσα από συνεργασία, εμπιστοσύνη και κοινό σκοπό, με αισιοδοξία για το μέλλον της υγείας στον τόπο μας.
Πηγη: https://stathmosnet.gr/
