Πώς θα καταλάβουμε ότι η θάλασσα που κολυμπάμε είναι καθαρή | Γράφει ο Ξενοφών Φανουρίου Γεωλόγος -Ωκεανογράφος

Αρχίσαν οι ζέστες και ένα θέμα που μας απασχολεί συνήθως είναι το πόσο καθαρή είναι η θάλασσα που θα πάμε να κολυμπήσουμε. Ιδιαίτερα δε για όσους έχουν παιδιά το ενδιαφέρον γίνεται ακόμη μεγαλύτερο. Δυστυχώς στην Ελλάδα δεν γίνονται συχνές θαλάσσιες χημικές αναλύσεις, που θα μπορούσαν σε τακτά χρονικά διαστήματα, να ελέγχουν την ποιότητα των υδάτων των παραλιών .

Υπάρχουν όμως οπτικές ενδείξεις που είναι σημαντικές γιατί μας πληροφορούν για την ποιότητα των νερών. Έτσι μπορούμε να χαρακτηρίσουμε την καθαρότητα μιας παράκτιας περιοχής από το χρώμα της θάλασσας που πρέπει να είναι γαλανό. Όταν όμως πρασινίζει, σημαίνει ότι υπάρχει εισροή λυμάτων και δημιουργία φυτοπλαγκτόν, που της δίνει το πράσινο χρώμα. Άλλη αρνητική ένδειξη είναι η ύπαρξη στη θάλασσα δυσάρεστων οσμών. Αποφεύγουμε επίσης θάλασσες όπου στην επιφάνεια των νερών διακρίνονται χρωματιστές κηλίδες και ακτές με πίσσα και σκουριές.

Υπάρχουν όμως και οι βιολογικές ενδείξεις. Αρκετοί θαλάσσιοι οργανισμοί παρουσιάζονται όταν τα νερά είναι καθαρά και άλλοι όταν δεν είναι . Έτσι εμείς εκμεταλλευόμενοι αυτές τις ευαισθησίες, μπορούμε να βγάλουμε ασφαλή συμπεράσματα για την ποιότητα των νερών οπου ζουν.

Για παράδειγμα, αν σε μια θαλάσσια περιοχή συναντάμε αχινούς, τα νερά είναι πολύ καθαρά γιατί τα κοχύλια, οι αχινοί και οι αστερίες, για να επιβιώσουν και να αναπτυχθούν θέλουν καθαρό περιβάλλον . Σε γενικές γραμμές η βιοποικιλότητα των ελληνικών θαλασσών (τα πολλά και διαφορετικά είδη), σε πολλά σημεία είναι ένδειξη ότι τα νερά είναι κατάλληλα και ευνοούν την ανάπτυξη της θαλάσσιας ζωής. Οι αστερίες και οι αχινοί είναι ευαίσθητα είδη και είναι από τα πρώτα που εξαφανίζονται όταν η θάλασσα αρχίζει να μολύνεται από τις ανθρώπινες δραστηριότητες.

Ας δούμε όμως τι σημαίνει για την ποιότητα των νερών όταν κολυμπάμε και αντιληφθούμε ότι υπάρχουν τσούχτρες. Κατ αρχάς πρέπει να αποφύγουμε την επαφή μαζί τους. Αν όμως έρθουμε, για ανακούφιση πρέπει να αφαιρεθούν με γαντοφορεμένο χέρι τα πλοκάμια που κόλλησαν πάνω μας και να γίνει καλό ξέπλυμα με πολύ θαλασσινό νερό (και ποτέ με γλυκό ).

Ακολούθως πρέπει να γίνει ξέπλυμα της περιοχής που μας τσίμπησε, με ξίδι για να αδρανοποιήσουμε το δηλητήριο της μέδουσας που είναι βάση .

Μπορούμε όμως ανάλογα με το είδος της μέδουσας που υπάρχει στη περιοχή να βγάλουμε και ασφαλή συμπεράσματα για την ποιότητα των νερών

Οι μέδουσες του είδους Πελάγια, που έχουν μοβ, κίτρινο ή κόκκινο χρώμα και είναι μικρές σε μέγεθος , θέλουν καθαρά νερά για να ζήσουν Το ίδιο θα μπορούσαμε να πούμε και για τις καφέ μέδουσες (Κοτυλόρυζα) που είναι μεγάλες σαν τηγανητά αβγά και βγαίνουν κυρίως τον Αύγουστο που επίσης υποδηλώνουν ότι η θάλασσα είναι καθαρή .

Εξαίρεση αποτελούν οι διαφανείς μέδουσες (αουρέλια), που εμφανίζονται συχνότερα σε νερά με οργανική ρύπανση (λ.χ. αστικά απόβλητα), καθώς τους εξασφαλίζουν τα συστατικά που χρειάζονται για να επιβιώσουν.

Πολλές φορές στις παραλίες μας συναντάμε μακριές καφετιές κορδέλες που προέρχονται από τα αποξηραμένα φυτά του Ποσειδώνα ή Ποσειδωνίες. Πολλοί τα θεωρούν φύκια ή πιο σωστά φύκη – βιολογικά όμως δεν ανήκουν σε αυτή τη κατηγορία αν και τα συναντάμε μέσα στη θάλασσα.

Η Ποσειδωνία συγγενεύει περισσότερο με τα φυτά της ξηράς και ως εκ τούτου διαθέτει ρίζες, βλαστούς, φύλλα, άνθη και καρπούς. Οι καφετιές κορδέλες που βλέπουμε στις ακτές είναι τα γερασμένα φύλλα τους, που πέφτουν, παρασύρονται από το κύμα και εκβράζονται στην αμμουδιά, όπως στις βόρειες ακτές του νησιού μας . Αν και σε πολλούς προκαλούν απέχθεια, τα φυτά αυτά πιστοποιούν την καθαρότητα των νερών της περιοχής . Έτσι, όποτε τα συναντάμε σημαίνει ότι συγκεκριμένη θάλασσα είναι καθαρή και μπορούμε να κολυμπάμε άφοβα.

Τα φύκη που συναντώνται σε ρυπαρά νερά έχουν άλλη μορφή . Είναι συνήθως πράσινα και έχουν μαλακή υφή. Στην ομάδα αυτή πολύ γνωστά είναι τα πράσινα φύκη Ούλβα, τα οποία λέγονται και μαρούλια της θάλασσας, εξαιτίας της ομοιότητάς τους με το γνωστό μας λαχανικό. Αυτό αναπτύσσεται σε μεγάλες ποσότητες σε λιμάνια, μώλους, μαρίνες, κοντά σε αγωγούς εκβολής λυμάτων, καλύπτοντας την επιφάνεια βράχων σε πολύ μικρά βάθη – συνήθως στο σημείο όπου σκάνε τα κύματα. Συνεπώς, όταν εντοπιστούν σε μία παραλία, δηλώνουν ότι τα νερά δεν είναι καθαρά.