του Παναγιώτη Κ. Μυλωνά, οικονομολόγου
“Πάρτε μαζί σας νερό. Το μέλλον έχει πολλή ξηρασία.”
Απ’ το “Κατά Σαδδουκαίων” ποίημα, του Μιχάλη Κατσαρού.
(Μια φιλοσοφημένη ρήση που αρμόζει και στο τουριστικό μοντέλο της γερμανικής TUI, που διακονούμε.)
“Σε όποιο κλάδο ή και τομέα της οικονομίας της χώρας και να ρίξεις το βλέμμα σου, θα κλάψεις”, μου έγραψε, λίγο πριν, στο f/b, η τέως Πρύτανης Οικονομικού Πανεπιστημίου. Η Αξ. κα Μαρία Νεγρεπόντη Δελιβάνη. Περισσότερο, ίσως, πρέπει να θρηνήσει κανείς -λέω κι εγώ- για τη μονοκαλλιέργεια του συνολικού παραγωγικού μας μοντέλου, απ’ τον Τουρισμό, που συνιστά το πιο βαρύ μας βαρίδι, της μη βιώσιμης και τόσο ελλειμματικής, διαχειριστικής λειτουργίας του. Η οποία κι αποδίδει ως κάτω απ’ τα μισό,, απ’ όσο αποδίδουν οι άλλοι και πάντως προβληματικοί, κλάδοι και τομείς παραγωγής της χώρας μας. Περισσότερο μάλιστα όταν, το στοιχείο αυτό, το υποδηλώνει και η κολοσσιαία διαφορά μας, στη Μέση Ταξιδιωτική Δαπάνη, που καταγράφεται, ανάμεσα στη χώρα μας & στις άλλες εφάμιλλες, ανταγωνιστικές μας τουριστικές χώρες. Κι όπου, αυτή η Μέση Τουριστική μας Δαπάνη (ΜΤΔ), υπολείπεται ως κάτω κι από το ήμισυ της ΜΤΔ, των χωρών αυτών. Αφού κι οι τουριστικές μας αποδόσεις, έχουν ένα επί πλέον μειονέκτημα, να στιγματίζονται, με διάκρισή μας, στην κυρίαρχη θεματική μας ενότητα, του: “Ήλιος & Θάλασσα”, παγκοσμίως. Έχοντας φιλοξενήσει, στο τρίτο τρίμηνο κάθε έτους, το: 60% των τουριστικών μας αφίξεων… Έναντι του: 42%, για Ισπανία και Πορτογαλία, π.χ.. Μέγεθη που, ενώ δημιουργούν την ψευδή εντύπωση των Success Stories, στον τουρισμό, ιδίως με τη χρονική σύμπτωση της μεγεθυνσής τους, με τα Μνημόνια, εξώθησαν στη μετανάστευση, με το Brain Drain, 600.000 νέους μας στο εξωτερικό…
Θεωρούμε, επίσης, λάθος, πως: η Απάντηση στα προβλήματα π’ αναδεικνύει το είδος τουριστικού μιντέλου που διακονούμε, καθώς κι ο υπερτουρισμός, που αναδύεται ήδη, είναι ο τόσο πολύ προβαλλόμενος, “Βιώσιμος Τουρισμός”; Όπως μας λένε, εξάλλου, με το κοινό τους άρθρο, στην ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΉ Καθημερινή, στις 28-7-2024, με τα πολύ πεπλανημένα τουριστικά μας μεγέθη, που επικαλούνται, καθώς και το ευχολόγιο -κενό από ουσιαστικού περιεχομένου λύσεις των προβλημάτων του υπερτουρισμού- οι κ.κ.: Αλέξης Χαρίσης και Πέτρος Κόκκαλης…
Κάθε άλλο, θα ‘λέγαμε εμείς! Γιατί, δεν δύναται να είναι βιώσιμο, οτιδήποτε, αν δεν είναι και οικονομικά βιώσιμο!!!
Ιδίως αν, συνυπάρχουν, στον ελληνικό τουρισμό και τα αξεπέραστα -μέχρι της στιγμής αυτής- ζητήματα, του αθέμιτου ανταγωνισμού και της στρέβλωσης της τουριστικής μας αγοράς, απ’ τα Καρτέλ της γερμανικής TUI, με συνέπεια, την τουριστική μας απομίζηση & την τουριστική μας υπερεπέκταση! Κι όπου, ήδη, με το σημερινό μας απόθεμα δυναμικότητας των κλινών, τόσο των ξενοδοχείων, όσο ακόμα και των βραχυχρόνιων μισθώσεων, τύπου Airbnb, που διαθέτουμε πλέον, μπορούμε να φιλοξενήσουμε ως και το σύνολο του αριθμού των τουριστικών μας αφίξεων, για το σύνολο των διανυχτερεύσεών τους -που είναι το υψηλότερο όλων των εποχών- με πλήρη και την πληρότητα των φιλοξενιών τους, εντός -μόλις- των 100 ημερών λειτουργίας τους! Και με την ποιοτική επιβάρυνση, για τους συντελεστές παραγωγής του τουριστικού μας προϊόντος, πια, να συγκροτούνται από εισαγόμενους -κατά τη συντριπτική πλειονότητα- συντελεστές, που καθιστούν, τον Τουρισμό, καθαρά παρασιτικό οικονομικό κλάδο. Κλάδο που επιφέρει, επίσης, τεράστιες κοινωνικές επιπτώσεις, σε ότι αφορά, τόσο την εκτόξευση των ενοικίων, όσο και τη βαριά στεγαστική κρίση, που προκλήθηκε στο μεταξύ. Κι η οποία επιδεινώθηκε, ύστερα και απ’ την υποχώρηση της ιδιοκατοίκησης, στη χώρα, από την περίοδο των Μνημονίων, μέχρι και σήμερα. Ενώ και οι κλίνες των βραχυχρόνιων μισθώσεων, έχουν ήδη ξεπεράσει, σε απόθεμα διαθέσιμων κλινών, ακόμα και αυτές των ξενοδοχείων! Κι ενώ, ακόμα, το προσφερόμενο, ήδη, τουριστικό προϊόν, καταλήγει να είναι έως και 35% φθηνότερο, στον εισερχόμενο Τουρίστα, έναντι Τουρίστα, απ’ τον εσωτερικό τουρισμό.
Ώστε, για την ίδια τιμή ενός ξενοδοχείου και στην ίδια τουριστική στιγμή, να φιλοξενείται, ο τουρίστας του εσωτερικού τουρισμού, στα καταλύματα μιας κατηγορίας ξενοδοχείων έως δυο αστέρων, λιγότερων, από εισερχόμενους, από το εξωτερικό, τουρίστες. Και ενω, την ίδια στιγμή, οι διεθνείς στατιστικές του τουρισμού, αναγορεύουν τη χώρα μας, στις Δέκα πρώτες χώρες, σ’ αριθμό αφίξεων τουριστών, παγκόσμια. Ακριβώς τη ίστιγμή αυτή, τη Δέκατη θέση, αλλά, σε τουριστικές Εισπράξεις, σε δολάρια ΗΠΑ, την κατέχει άλλη χώρα, που έχει τις υπερδιπλάσιες τουριστικές Εισπράξεις, απ’ τις δικές μας. Είναι το στοιχείο που μαρτυρά, ότι, η παραγωγικότητα και η οικονομική αποδοτικότητα του ελληνικού τουρισμού, φτάνει να υπολείπεται, σημαντικά απ’ την απλή μέση διεθνή παραγωγικότητα και την οικονομική αποδοτικότητα της δραστηριότητας αυτής. Ακόμα σήμερα, οι προσωρινές εκτιμήσεις του ΙΝ.Σ.Ε.Τ.Ε., καταγράφουν -για την τρέχουσα τουριστική μας κίνηση, του 2024- μια πτώση των ονομαστικών τιμών, στη Μέση Κατά Κεφαλήν Τουριστική Δαπάνη, κατά (-12%). Αλλά και μια έλλειψη, 80.000 θέσεων εργασίας στον κλάδο τουρισμού (κενές θέσεις), κατά την έναρξη της φετινής τουριστικής περίοδου. Ενώ ταυτόχρονα, σημειώνεται & έκρηξη της ακρίβειας, στις τιμές των συντελεστών παραγωγής του τουριστικού μας προϊόντος (+40%, σύμφωνα με τις δηλώσεις του τέως Προέδρου του Ξ.Ε.Ε, κ. Γρηγ. Τάσιου). Παρά την αύξηση συμμετοχής, στο μεταξύ, των -κοστοβόρων, κατασκευαστικά και λειτουργικά- κλινών των πεντάστερων Hotels. Οι κλίνες των οποίων, από: 15%, το 2013, έφτασαν στο: 25%, το 2023, στη σύνθεση του συνολικού αποθέματος ξενοδοχειακών κλινών της χώρας. Ενώ και οι παράγοντες τουρισμού, εφέτος, δηλώνουν -παρά την έκρηξη και των τουριστικών μας αφίξεων- τις μειωμένες τους πληρότητες & στην περίοδο των Μηνών υψηλής ζήτησης! Και η τουριστική ζήτηση να επικεντρώνεται, στη βραχυχρόνια μίσθωση και στα ξενοδοχεία της κατηγορίας τριών αστέρων, μόνο, για τους Μήνες υψηλής ζήτησης της φετινής τουριστικής περιόδου.
Σεμνύνομαι να πω πως: όλα όσα υποστηρίζω, εξακολουθητικά, με αναφορές και καταγγελίες μου, προς την Επιτροπή Ανταγωνισμού, από τις 27 Νοεμβρίου του 2015 και μέχρι σήμερα, για το στρεβλό, το αντιπαραγωγικό κι αντιαναπτυξιακό τουριστικό μοντέλο που διακονούμε -ως μοιραία συνέπεια παγίδευσής του -με την υποκινούμενη υπερεπέκτασή του, από Καρτέλ της γερμανικής TUI, προσθέτω κι εγώ- έρχονται να επικυρώνουν τώρα και οι τρεις, κορυφαίοι, διεθνώς, Έλληνες οικονομολόγοι. Οι οποίοι και επικεντρώνουν τον προβληματισμό τους, ιδίως για την πολύ χαμηλή παραγωγικόυητα που σημειώνει ο τουριστικός κλάδος, που ξεπέρασε κάθε όριο υπερανάπτυξής του. Κι ανάμεσα στους προαναφερθέντες αυτούς οικονομολόγους, αντικρίζουμε & τον νομπελίστα Καθηγητή Οικονομικών, στο London School of Economics, κ. Χριστόφορο Πισσαρίδη!!! (Δείτε το σχετικό δημοσίευμα Καθημερινής, σελίδα 30, της 28-7-20’24…).
Ωστόσο, ο υπερτουρισμός που αναδύεται ολοένα, είναι ένα σημαντικό, αλλά πάντως περιφερειακό, πρόβλημα. Η τουριστική μονοκαλλιέργεια του παραγωγικού μας μοντέλου, όμως, είναι ένα άλλο, μη ανατάξιμο και θανάσιμο αμάρτημα, του αφανισμού μας. Και συνιστά το προμελετημένο μνημονιακό έγκλημα, της νόθευσης του υγιούς ανταγωνισμού, στη τουριστική μας αγορά, από τις εναρμονισμένες πρακτικές του αθέμιτου ανταγωνισμού που μας ασκεί, συστηματικά, η γερμανική TUI, ιδίως, μέσω της μόχλευσης των αφύσικα μεγάλων επενδύσεων που σημειώθηκαν στον τουρισμό… Κι αυτή, η λεγόμενη βαριά μας βιομηχανία, εξ αιτίας μόχλευσης τουριστικών υπερεπενδύσεων, απ’ τη γερμανική TUI, ρίχνει & τις τιμές, στα τουριστικά μας πακέτα, συνεχώς & μεσοπρόθεσμα, οδήγησε & στη μονοκαλλιέργεια του παραγωγικού μας μοντέλου που βιώνουμε. Ενώ, η τουριστική ελεφαντίαση που προκαλούν οι ανάρμοστες τουριστικές μας υπερεπενδύσεις, εξελίσσονται σε ένα νέο ολοκαύτωμα, που πνίγει και κατακαίει κάθε προοπτικήη οικονομικής μας ανάπτυξης, σε οποιουσδήποτε άλλους Κλάδους και τομείς, με την τουριστική μονοκαλλιέργεια του παραγωγικού μας μοντέλου να σφραγίζει τη συνεχιζόμενη αποανάπτυξη & καταστροφή μας.
Αναλυτικότερα κι απλούστερα:
Με την επιβολή των Μνημονίων, στη χώρα μας, σημειώθηκε μια κάθετη πτώση των Επενδύσεων, Σχηματισμού Παγίου Κεφαλαίου στο μισό σχεδόν του μ.ό., του ποσοστού του ΑΕΠ, για Επενδύσεις, στις άλλες χώρες της Ε.Ε.. Και μια πτώση, μείον 40%, από τα -προ κρίσης- επίπεδα των δικών μας επενδύσεων.. Κι η πτώση αυτή των επενδύσεων, σημειώνοταν παρά και την ενσωμάτωση της έκρηξης των τουριστικών μας Επενδύσεων, για υποδοχή και του αυξανόμενου, εισερχόμενου τουρισμού, με τα ρεκόρ των αφίξεών του, που καταγράφηκαν ως Success Story στο τουρισμό. Και η λεγόμενη βαριά μας βιομηχανία, μαζί & με τη μόχλευση των τουριστικών υπερεπενδύσεών μας, απ’ τη γερμανική TUI, φτάνουν στο σημείο να καταρρίπτουν τις τιμές, στα τουριστικά πακέτα. Κι η τουριστική ελεφεντίαση που προξενούν -με αύξηση των προσφερόμενων κλινών, κάθε φορά, μεγαλύτερη και της ζήτησης, των αφίξεων, αυτή εξελίσσεται σε ένα ολοκαύτωμα, αφού οδηγεί σε μονοκαλλιέργεια το παραγωγικό μας μοντέλο.
Κι η τουριστική υπερανάπτυξη, που σημειώθηκε σε χρόνους που ήταν ταυτόσημοι στα Μνημόνια, εξακολουθεί να κινείται με την ίδια φρενίτιδα, που ξεπέρασε κάθε έννοια φέρουσας ικανότητας, σε αρκετές περιπτώσεις. Προξενώντας και την περιβαλλοντική κρίση που βιώνουμε,ήδη. Και η τουριστική υπερδιόγκωση π’ ακολούθησε, παρά και την έλλειψη υποδομών, γίνεται αντιληπτή και με γυμνό μάτι, αλλά και με την όσφρηση, στην περίοδο θέρους. Επέφερε, το αδιαχώρητο, ήδη, από την πληθώρα, ξενοδοχείων, εστιατορίων, κατοικιών, beach bars και αλλοίωση του τοπίου.
Σε περίοδο κλιματικής αλλαγής και πριν απ’ την επερχόμενη κλιματική κρίση, φτάνουν ως και να εξαντλούνται τα αποθέματα γλυκού νερού, ιδίως στις τουριστικές περιοχές. Και ενώ, ταυτόχρονα, σπανίζουν οι ντόπιοι καλλιεργητές & παραγωγοί και το παραγωγικό μοντέλο, μας προτρέπει πια, στη Μονοκαλλιέργεια του τουρισμού. Όταν & το σύνολο των τροφίμων και των άλλων ειδών που αναλώνουν οι τουρίστες -ιδίως στα μικρότερα νησιά- είναι το εισαγόμενο. Αλλά κι η διαχείριση απορριμμάτων δεν επαρκεί -ούτε κλασματικά- κάθε Καλοκαίρι, μήτε το σύστημα ανακύκλωσης λειτουργεί αποτελεσματικά στα ελληνικά χέρια. Η δε κυκλική μας οικονομία, εργαλειοποιείται αποσπασματικά και προσχηματικά, από κομπίνες των επιτηδίων, συνήθως και με την αυτανάφλεξη εργοστασίων ανακύκλωσης. Ενώ κι η επελθούσα επέκταση, των ελαστικών μορφών εργασίας, στο τουρισμό -σε ένα κλάδο εντάσεως εργασίας, που λειτουργεί στη θεματική ενότητα, του: “Ήλιος & Θάλασσα” και συνθήκες εργασίας εργαζομένων του, του τύπου γαλέρας, στα ξενοδοχεία- έχει την κύρια ευθύνη -μαζί & με το Δημογραφικό μας πρόβλημα- για την έκρηξη, τόσο του brain drain, των νέων μας, με τη φυγή τους στο εξωτερικό, όσο και για την αδυναμία των ξενοδόχων, να ανεύρουν το αναγκαίο προσωπικό και για το υπόλοιπο 1/3, του αριθμού των οργανικών θέσεων των ξενοδοχείων τους, οι οποίες τους λείπουν σήμερα. Όταν και η τουριστική εκτίναξή μας, είναι εκείνη που συνέβαλε στην αύξηση της διακίνησης των ναρκωτικών, φτάνοντας κι αυτή την εγκληματικότητα, εκτός ελέγχου…
Αλλ’ όμως, παρά τις τόσο αρνητικές επιπτώσεις που έχουν προκληθεί ήδη, ο τουριστικός κλάδος μπορεί να φέρνει πολλά κέρδη και την ευημερία, παντού!!!
Ουδέν αναληθέστερο, για κέρδη κι ευημερία, απ’ την περίοδο, των Μνημονίων και των Success Story τουρισμού και μέχρι σήμερα! Σκέτος μύθος και τα Success Stories του τουρισμού, σε κέρδη κι ευημερία, καθώς, η θετική συμβολή τους στην οικονομική μας πορεία, ήταν, από ανύπαρκτη, ως & βαριά ζημιογόνα. Πλην της υπεραύξησης των τουριστικών αφίξεων, με προοικονομημένο τον -συστηματικά πλεονάζοντα- όγκο καταλυμάτων, απ’ την υπερμόχλευση τουριστικών επενδύσεων, που προκάλεσαν τα καρτέλ της TUI. Μέσα από το -καλά προετοιμασμένο, απ’ αφύσικες τουριστικές επενδύσεις- πλεόνασμα, νέων προσφερόμενων, καταλυμάτων, π’ αποδείχνεται κι υπονομευτικό, για βιώσιμη οικονομική απόδοση του τουρισμού μας. Του τουρισμού, ο οποίος κι ασφυκτιά, ως “ο ελέφαντας στο δωμάτιο”, από τις τόσο αρνητικές οικονομικές επιδόσεις τουριστικής ανάπτυξης, που μας εξωθεί η γερμανική TUI. Κι ο μύθος που αναπαραγάγεται, για τα ρεκόρ της τουριστικής μας ανάπτυξης, υποκρύπτει τις σημειωθείσες διαχειριστικές ζημιές τουριστικών μονάδων, οδηγώντας στην υπερχρέωση, τον κλάδο. Είναι ένας μύθος που εκπέμπεται ασταμάτητα, απ’ τα δίκτυα εξάρτησης, παρασιτικής διαφθοράς και διαπλοκής στη χώρα. Και εάν, ως παρατηρητής πουλιών, θα μπορούσα ν’ αποσπάσω μεγαλύτερες συμπάθειες. Ως οικονομικός αναλυτής όμως, σε θέματα τουρισμού, απολαμβάνω την άγνοια & τη μακαριότητα που τρέφουν, μαζί & με τη λατρεία που εκδηλώνουν, για το θύτη τους, οι ξενοδόχοι. Αλλά θλίβεται κανείς και για την αδιαφορία των αρμοδίων -όπως & της Επιτροπής Ανταγωνισμού- οι οποίοι ποιούνται την νύσσαν. Συγκαλύπτοντας τη σκανδαλώδη πορεία οικοκομικού κλάδου, που παγιδευμένος απ’ τα καρτέλ της TUI, υποκρύπτει το οικονομικό Άπαρτχάϊτ (άνισης ανάπτυξης) και απειλεί, ως και με αφανισμό, την πατρίδα μας.
Και ενώ είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός, πως: δεν υπάρχει βιώσιμος τουρισμός, χωρίς διασφάλιση της οικονομικής βιωσιμότητας. Ωστόσο, κανένα είδος βιωσιμότητας, στο τουρισμό, δεν φαίνεται να υπάρχει με το συνδυασμό: των πολύ χαμηλών τιμών, στα τουριστικά μας πακέτα και μιας πολύ στενής τουριστικής σεζόν, όπως αυτή την οποία κατέχουμε, όλα τα τελευταία χρόνια π’ ασκούνε πρωταθλητισμό σε τουριστικές επενδύσεις και με υπερχρέωση των τουριστικών μας μονάδων. Είναι μια συνθήκη που σκοτώνει κάθε βιωσιμη προοπτική, καθιστώντας απολύτως αρνητική, την οικονομική αποδοτικότητα του τουρισμού που λειτουργούμε, απ’ την παγίδευσή του, από διψήφιους, ποσοστιαία, ρυθμούς μεγέθυνσής του. Και με ποσοστά, ετήσιων υπερβάσεων της προσφοράς των ξενοδοχειακών κλινών, έναντι αυτών, της μικρότερης, σχετικά, αύξησης της τουριστικής ζήτησης, στις αφίξεις τουριστών.
Κι ο παρασιτικός χαρακτήρας του τουριστικού μας μοντέλου, ο οποίος βρίσκεται, ήδη, υπό την επικυριαρχία και καθοδήγηση των Καρτέλ της γερμανικής TUI, προκαλεί βραχυκύκλωμα στο συνολικό παραγωγικό μοντέλο, επιβαρύνοντάς το πολύπλευρα. Καθηλώνοντας την οικονομική μεγέθυνση, εμποδίζοντας & τις μεταρρυθμίσεις, που θα οδηγούσαν σε ανάπτυξη. Μια πρόγευση για τον αναληθή αυτόν μύθο, καταδεινύουν και οι αρνητικές αποδόσεις του τουριστικού κλάδου οι οποίες αποτελούν το βαθμό καταλήστευσης των τουριστικών μας εσόδων, απ’ τα Καρτέλ της TUI. Όπως υποδηλώνεται άλλωστε, από αρθρογραφία του οικονομολόγου -με πολυετή γνώση του στα τουριστικά μας πράγματα, έως και ο -επί πολλά χρόνια- κυριότερος διαφημιστής τ’ ΕΟΤ- Παύλου Παπαδάτου, ο οποίος μας δίνει την εικόνα της ωμής πραγματικότητας, για τις επιδόσεις και τις αποδόσεις που σημειώσαμε στη λειτουργία του ελληνικού τουρισμού, διαχρονικά. Στο άρθρο του αυτό, ο κ. Παπαδάτος, γράφει & τα εξής: “Τα 3,5 εκατομμύρια τουρίστες είχαν γίνει το 2002, 13 εκατομμύρια, άφηναν στη χώρα, όσα αφήνουν, σήμερα, τα 30 εκατομμύρια τουρίστες”. Κι αυτά -μας είπε- παρά τα γνωστά στερεότυπα, που επικρατούσαν, για “τη βαριά μας βιομηχανία”!
Και εκείνοι που ωφελούνται, απ’ τα τουριστικά κέρδη, είναι, πράγματι, οι Tour Operators, των καρτέλ της TUI, ως και το Ισοζύγιο Εξωτερικών Συναλλαγών, μα και το -επίμονα πλεονασματικό- Εμπορικό Ισοζύγιο, της Γερμανίας, μέσα από τις μειωμένες δαπάνες διακοπών των πολιτών της.
Πολλά απ’ τα θέματα αυτά, τα είχαμε θίξει & σε προηγούμενα άρθρα μας και στην πραγματεία με τίτλο: “Ο Τουρισμός μας αφορά όλους, αλλά με το αρνητικό πρόσημό του, πια.”, το σύνδεσμο της οποίας & επικολλούμε αμέσως ακολούθως εδώ
Για άλλα άρθρα του κ. Μυλωνά πατήστε εδώ, εδώ, εδώ, εδώ, εδώ, εδώ, εδώ, εδώ, εδώ, εδώ, εδώ, εδώ, εδώ, εδώ, εδώ, εδώ, εδώ, εδώ, εδώ, εδώ, εδώ, εδώ, εδώ, εδώ, εδώ, εδώ, εδώ, εδώ, εδώ, εδώ, εδώ, εδώ, εδώ, εδώ, εδώ, εδώ, εδώ, εδώ, εδώ, εδώ, εδώ, εδώ, εδώ, εδώ, εδώ, εδώ, εδώ, εδώ, εδώ, εδώ, εδώ, εδώ, εδώ, εδώ, εδώ, εδώ, εδώ, εδώ, εδώ, κι εδώ.
