Η Αρχαία Αγορά, το Ρωμαϊκό ωδείο, το Ασκληπιείο, τα κάστρα, το ρομαντικό μπλέξιμο Βενετσιάνικης και Οθωμανικής αρχιτεκτονικής, οι μικρές πλατείες, τα «αρχαία» σε κάθε γωνιά… Η Κως ως πόλη ξεχειλίζει από «σημεία ενδιαφέροντος», όπως λένε οι τουριστικοί οδηγοί. Το Κάστρο της Νεραντζιάς και το Κάστρο των Ιπποτών, του 15ου-16ου αιώνα, το λιμάνι που μοιάζει να βγήκε από ταινία εποχής (με ιππότες), οι καμάρες, οι αψίδες, η σκεπαστή αγορά, οι βυζαντινές εκκλησίες και τα μουσουλμανικά τεμένη, όλα αυτά μαζί δίνουν έναν αέρα μυστηρίου στο νησί. Που σαν να μην έφταναν (όλα αυτά, μάλιστα), διαθέτει παραλίες για όλα τα γούστα: τα δύο τρίτα των 112 χιλιομέτρων ακτογραμμής είναι παραλίες. Οργανωμένες οι πιο πολλές, με ψιλή ή χοντρή άμμο, αλλά και μερικές ανοργάνωτες, κρυφές, για τους ψαγμένους τουρίστες…

Οι τουρίστες καταφθάνουν στην Κω από τον Απρίλιο και μένουν ως τον Οκτώβριο –ένα εκατομμύριο τουρίστες παρακαλώ–, ψαγμένοι και άψαχτοι, πιστοί, επειδή ξανάρχονται πολλές φορές, με γκρουπ ή σόλο, στα εκατοντάδες ξενοδοχεία και ενοικιαζόμενα δωμάτια και ερ-μπι-εν-μπι που απλώνονται σε όλο το νησί. Τα ξενοδοχεία, δωμάτια κ.λπ., είναι «αγγλικών προδιαγραφών», με θέα τη θάλασσα ή τα αρχαία, με βραστήρα και φακελάκια τσαγιού και αιρκοντίσιον και απ’ όλα. Ο τουρισμός στην Κω είναι μεγάλη υπόθεση και οι κάτοικοι, σαράντα χιλιάδες περίπου, την παίρνουν πολύ στα σοβαρά. Οι περισσότεροι ασχολούνται με τον τουρισμό, άμεσα ή έμμεσα. Πολλοί, ασχολούνται με τον Πολιτισμό: τα Ιπποκράτεια, Χειμερινά και Θερινά, περιλαμβάνουν πλατειά γκάμα εκδηλώσεων με μουσική, θέατρο, τραγούδι και τέχνη γενικότερα.

Ο Ιπποκράτης (460-357 π. Χ) γεννήθηκε στην Κω. Στα νοτιοδυτικά της πόλης βρίσκεται το μεγαλύτερο Ασκληπιείο, από τον 4ο π. Χ. αιώνα, ναός του Ασκληπιού, πολύ-ιατρείο, νοσοκομείο και παράλληλα καταφύγιο για κατατρεγμένους από όλη την Ελλάδα. Ο Πλάτανος του Ιπποκράτη, ένα τεράστιο, αρχαίο δέντρο με δώδεκα μέτρα περίμετρο, είναι ο ίδιος πλάτανος στην σκιά του οποίου δίδασκε ο Ιπποκράτης. Η Ιστορία του νησιού είναι παντού, φάτσα-φόρα για τον επισκέπτη που χαζεύει, ίσως επειδή είναι καραχείμωνο και δεν πρόκειται να πάει για μπάνιο, ο επισκέπτης: τον 11ο αιώνα οι Σαρακηνοί κατέλαβαν την Κω, μετά οι Γενοβέζοι, μετά οι Ενετοί. Το 1315 ήρθαν οι Ιππότες του Τάγματος Αγίου Ιωάννη και καλοπέρναγαν γιατί έμειναν δύο αιώνες, αφήνοντας τα σημάδια τους σε κάστρα και τείχη. Το 1522 οι Οθωμανοί με τους μιναρέδες τους, το 1912 οι Ιταλοί, το 1943 οι Γερμανοί, το 1945 οι Άγγλοι και τέλος, στις 7/3/1948, η Κως πέρασε στην Ελλάδα. Πολλά ιστορικά κτίσματα καταστράφηκαν στο μεγάλο σεισμό του 1933 – η πόλη ξαναχτίστηκε από τους Ιταλούς. Χωρίστηκε σε τρεις οικιστικές ζώνες με βάση την κοινωνική τάξη των κατοίκων, με βενετσιάνικο στιλ και χαμηλά κτίρια.

Τα σημάδια των σεισμών είναι επίσης φανερά, ο μιναρές που έπεσε στην Πλατεία Ελευθερίας το 2017 δεν έχει αποκατασταθεί ακόμα, όπως και κάμποσες άλλες ζημιές. Είναι σαν να σου λέει το Σύμπαν ότι ακόμα κι ο Παράδεισος έχει ρωγμές, πράγμα πολύ ποιητικό, εκνευρίζομαι που το έγραψα, αλλά έτσι είναι. Η Κως έχει κάτι το ποιητικό – μάλιστα υπάρχει ένα μυθικό χωριό, το Παλιό Πυλί, βυζαντινός οικισμός του 11ου αιώνα, που θυμίζει Μονεμβασιά, όπως και το Κάστρο της Αντιμάχειας, μεσαιωνικό, από το 1346. Από το Δημαρχείο της πόλης περιμένεις να πεταχτούν οι ιππότες του Αγίου Ιωάννου, και από το ιστορικό ξενοδοχείο «Albergo Gelsomino» ο Άγιος Ιωάννης ο ίδιος.

Μέσα στο χειμώνα, η Κως αποπνέει τη γαλήνη του τουριστικού κέντρου εν αναπαύσει: ο κόσμος έξω είναι ήσυχος, μετρημένος ή και καθόλου (κόσμος). Μια κυρία μού λέει ότι οι κάτοικοι «δεν βγαίνουν από τα σπίτια τους τον χειμώνα, δεν κάνουν βόλτες, δεν περπατάνε». Βλέπω ποδηλατόδρομους επιπέδου Άμστερνταμ και ποδηλάτες αλλά πράγματι, λίγους πεζούς. Ανεβαίνω στην Κάζα Ρομάνα, την υπέροχη αναπαλαιωμένη έπαυλη με τα 36 δωμάτια, τα ζωντανά ψηφιδωτά και τον απόηχο (ρωμαϊκών) βημάτων στο αίθριο. Το κτίριο είναι αριστούργημα, χτίστηκε στα τέλη του 2ου αιώνα μ. Χ. πάνω στα ερείπια ελληνιστικής έπαυλης – νομίζεις ότι οι κάτοικοι έχουν αποσυρθεί στα ενδότερα και θα επανέλθουν όπου να ‘ναι, κι ας έχουν γίνει σκόνη πριν δυόμιση χιλιάδες χρόνια.

Στα Θερμά, 13 χιλιόμετρα από την Κω, οι ιαματικές πηγές ανεβάζουν τη θερμοκρασία των νερών στους 30-50 βαθμούς κι ο αέρας μυρίζει λίγο ηφαίστειο. Στην παραλία του ‘Αγιου Στέφανου, στο νησάκι σε απόσταση αναπνοής, βρίσκεται, σαν μικρή πάστα αμυγδάλου, το εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου. Στον Κέφαλο είναι ο καταπληκτικός Ανεμόμυλος ή Μύλος του Παπά, εκατόν εξήντα ετών και βάλε, λειτουργικός ακόμα (φτιάχνουν αλεύρι και ζυμώνουν ψωμί!), με καφέ, εστιατόριο και «σπίτι-μουσείο» δίπλα του – μπορείς να δεις ακριβώς πώς ήταν η ζωή στο νησί πριν εκατόν εξήντα χρόνια. Η Αλυκή στο Τιγκάκι είναι βιότοπος, άσπρη ακόμα και σεληνιακή. Οι παραλίες είναι η μια πιο όμορφη από την άλλη, και άδειες, λόγω χειμώνα, φαίνονται χίλιες φορές καλύτερες από χαβανέζικες καρτ-ποστάλ.

Μένω στο “Kos Aktis”, ανακαινισμένο «Ξενία», πολύ καλλιτεχνικό. Από το μπαλκόνι γυαλίζει η ακτή της Τουρκίας απέναντι, με άσπρα σπιτάκια σαν ακόμα περισσότερες πάστες αμυγδάλου. Είναι τόσο κοντά που νομίζεις ότι θα πάς κολυμπώντας, με πέντε απλωτές.

Η Μουσουλμανική κοινότητα στην Κω, περίπου τρεις χιλιάδες άνθρωποι, είναι «ενσωματωμένη στο νησί». Το βράδυ τρώμε στον «Αλή», ένα μαντί Καισαρείας λίγο σαν αυτό που έφτιαχνε η γιαγιά μας, ορίτζιναλι, στην Καισάρεια την ίδια.

Δεν ξέρω γιατί μου φαίνεται γοητευτικό μέρος η Κως, ίσως επειδή είναι. Ίσως επειδή η Ελλάδα έχει τόσα γοητευτικά μέρη, που δεν προλαβαίνουμε να τους επιτρέψουμε να μας γοητεύσουν, και κάθε φορά που έχω την ευκαιρία, που βρίσκομαι σε ένα κομμάτι Ελλάδας με μαγικές διαστάσεις, το αφήνω να κάνει δουλίτσα. Στην Κω η μαγεία ξεκινάει από την στιγμή που πατάς το πόδι σου στο λιμάνι, με κάστρα, αψίδες, αρχαία, χαμηλά παλιά κτίρια και αέρα Ιστορίας, ενώ βλέπεις σχεδόν το νησί να αναδύεται μέσα από τη θάλασσα, σαν ντοκιμαντέρ «μετά τον Κατακλυσμό». Το νησί, μια μακρόστενη, εύφορη βουνοκορφή στολισμένη με παραμυθένια κτίρια και μπιρμπιλωτές παραλίες, σας περιμένει για να σας γοητεύσει.