Ο πόλεμος για τα σκουπίδια στο Ν. Αιγαίο και η μάχη Κω – Καλύμνου (ρεπορτάζ ΤΟ ΒΗΜΑ)

Εκατέρωθεν βολές εξαπολύουν τους τελευταίους μήνες οι Δήμαρχοι Κω και Καλύμνου με «αιχμή του δόρατος» τη διαχείριση των απορριμμάτων στα δύο νησιά. Η έντονη διαμάχη των δύο πλευρών, που συνοδεύεται από την ανταλλαγή σκληρών – συχνά – επιστολών, ξεκίνησε το Φθινόπωρο του 2024, περίπου δύο μήνες μετά την απόφαση που έλαβε το Δημοτικό Συμβούλιο Καλύμνου για την καθημερινή μεταφορά των απορριμμάτων στον ΧΥΤΑ (Χώρος Ταφής Απορριμμάτων) Κω, ως ενδιάμεση λύση, μέχρι να δημιουργηθεί η προβλεπόμενη Μονάδα Ολοκληρωμένης Ανακύκλωσης και Ανάκτησης Αποβλήτων στο νησί της Καλύμνου.

Η ένταση κορυφώθηκε πριν από περίπου δύο εβδομάδες, και συγκεκριμένα στις 6 Μαρτίου, όταν ο Δήμαρχος Καλυμνίων, Ιωάννης Μαστροκούκος, επιθεωρώντας τις εργασίες για τη διαμόρφωση του Σταθμού Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων (ΣΜΑ) στα Γιαννοχώραφα, πάνω από τον Βιολογικό Καθαρισμό Καλύμνου, ανακοίνωσε τις δύο λύσεις: την ενδιάμεση και την οριστική.

Η πρώτη, αφορά τη μεταφορά των απορριμμάτων, μέσω press containers, στον ΧΥΤΑ της Κω, ώστε να καταργηθεί η υπάρχουσα χωματερή – η πιο ντροπιαστική στο Νότιο Αιγαίο, όπως τη χαρακτήρισε μιλώντας στο ΒΗΜΑ ο Περιφερειάρχης Νοτίου Αιγαίου, Γιώργος Χατζημάρκος. Μάλιστα, ο Δήμαρχος Καλυμνίων, Ιωάννης Μαστροκούκος, μιλώντας στον τοπικό Τύπο, ότι η ημέρα αυτή «είναι η αρχή του τέλους με τα σκουπίδια της Καλύμνου».

Η δεύτερη, η οριστική λύση, προβλέπει τη δημιουργία εργοστασίου ανακύκλωσης και επεξεργασίας απορριμμάτων στην Κάλυμνο, με πλήρη ανάκτηση υλικών και μεταφορά των υπολειμμάτων σε νέο ΧΥΤΑ στην Κω.

Η υγειονομική βόμβα της Καλύμνου

Η χωματερή της Καλύμνου, η οποία βρίσκεται δίπλα στον αστικό ιστό της πόλης, στα Γιαννοχώραφα, απασχολεί συχνά πυκνά τον Τύπο. Η περιοχή βρίσκεται δίπλα σε πετρελαϊκές εγκαταστάσεις, κατοικίες και άλλες επιχειρηματικές δραστηριότητες. Μάλιστα, από καιρού εις καιρόν έχουν «συλληφθεί» αιγοπρόβατα να βόσκουν στον χώρο. Η χωματερή έχει χαρακτηρισθεί υγειονομική και περιβαλλοντική βόμβα, εξαιτίας της ανεξέλεγκτης καύσης απορριμμάτων, η οποία εκλύει ρυπογόνους παράγοντες στην ατμόσφαιρα, επιβαρύνοντας την ποιότητα του αέρα και κατά συνέπεια την υγεία των κατοίκων.

Οι επιστολές

Στην τελευταία επιστολή που έστειλε ο Δήμαρχος Κω, Θεοδόσης Νικηταράς, προς τον συνάδελφό του της Καλύμνου, Ιωάννη Μαστροκούκο, τον καλεί σε διάλογο εντός του Δημοτικού Συμβουλίου Καλύμνου, για το ζήτημα διαχείρισης των απορριμμάτων, με τρόπο που δεν θα επιβαρύνει περιβαλλοντικά την Κω και οικονομικά τους πολίτες της Καλύμνου.

Ο κ. Νικηταράς αναφέρει, μεταξύ άλλων, ότι η δρομολόγηση κατασκευής Μονάδων Επεξεργασίας Απορριμμάτων σε Κω και Κάλυμνο ευνοεί τη δεματοποίηση και αποθήκευση των απορριμμάτων στο χώρο των 8,2 στρεμμάτων, στην περιοχή Γιαννοχώραφα Καλύμνου, που έχει αδειοδοτηθεί για αυτό το σκοπό, σε εφαρμογή του εγκεκριμένου Περιφερειακού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ) Νοτίου Αιγαίου, όπως αναφέρεται και στη σχετική εγκριτική απόφαση.

Εξηγεί ότι οδηγήθηκε στη νομική οδό για την υπεράσπιση της Κω, μετά την άρνηση του Δημάρχου Καλύμνου σε διάλογο, και τον ενημερώνει ότι θα φτάσει την υπόθεση έως το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.

Στην ίδια επιστολή ο Δήμαρχος Κω επισημαίνει ότι, με τις διαδικασίες που προωθούνται παραβιάζονται προγενέστερες αποφάσεις και η εθνική νομοθεσία, καλώντας τον Δήμαρχο Καλύμνου να συζητήσουν το ζήτημα που προέκυψε.

Η απάντηση

Απαντώντας στον Δήμαρχο Κω, με σχετική επιστολή, ο κ. Μαστροκούκος, αναφέρει ότι δεν κατανοεί «από ποια πλευρά, από ποιόν φορέα, από ποια δομή ή πρόσωπο, προέρχονται αυτές οι λανθασμένες και ατυχείς αποφάσεις που προκάλεσαν προβλήματα και αντιθέσεις μεταξύ των νησιών. «Μήπως εννοείτε αποφάσεις οργάνων που συμμετείχατε, ως ενεργό μέλος;», ερωτά, και επικαλούμενος τον λόγο που ο κ. Νικηταράς επικαλείται για την προσφυγή του στη Δικαιοσύνη, λέει: «Επειδή, στην επιστολή σας αναφέρεστε, ότι “δυστυχώς δεν ανταποκρίθηκα στην πρόσκληση που μου απευθύνατε…. και αυτός είναι λόγος που απευθύνεστε στην δικαιοσύνη”, αυτό δεν είναι αληθές διότι, όχι μόνο ανταποκρίθηκα, αλλά σας έστειλα επιστολή». Σε αυτή απαριθμεί τα βήματα που έγιναν από τις 7/8/2021 μέχρι τη λήψη των αποφάσεων. «Η οριστική λύση έχει δρομολογηθεί», τονίζει και συνεχίζει: « Όπως γνωρίζεται στις 05-03-2025 έχει εγκριθεί από την Διυπουργική Επιτροπή ΣΔΙΤ για την οριστική λύση των απορριμμάτων Κω και Καλύμνου ύψους 110 εκατομμυρίων ευρώ. Ελπίζω ότι δεν θα χρειαστεί η ανταλλαγή νέων επιστολών. Συνάντηση λοιπόν το 2027- 2028 να χαρούμε όλοι μαζί την οριστική λύση, όπως αυτή έχει δρομολογηθεί από τον ΦοΔΣΑ Νοτίου Αιγαίου!».

Επειδή το θέμα είναι πολύ σοβαρό, το ΒΗΜΑ επικοινώνησε με τον Δήμαρχο της Κω, αλλά και με τον Περιφερειάρχη Νοτίου Αιγαίου, Γιώργο Χατζημάρκο. Ωστόσο, η επικοινωνία με τον Δήμαρχο Καλύμνου δεν κατέστη εφικτή.

Τι λέει ο Δήμαρχος της Κω

Στις δηλώσεις του, ο κ. Νικηταράς τονίζει τη δυσκολία διαχείρισης των απορριμμάτων στα νησιά, και σημειώνει ότι μόνο με σωστό σχεδιασμό και συνεργασία μπορούμε να προχωρήσουμε. «Αυτό κάναμε στην Κω από το 1997, ένας Δήμος και πέντε Κοινότητες τότε στο νησί, ξεκινήσαμε την προσπάθεια δημιουργίας ΧΥΤΑ που λειτούργησε το 2009», αναφέρει και συνεχίζει:

«Προχωρήσαμε την ανακύκλωση, λειτουργήσαμε το ΧΥΤΑ προστατεύοντας το περιβάλλον, τον επεκτείναμε και ανταποκριθήκαμε στις ανάγκες της συνεχούς τουριστικής ανάπτυξης. Με 700.000 τουρίστες το 2009 στην Κω, που έχουν φτάσει στο 1,5 εκατομμύριο το 2024. Δυστυχώς δεν έκαναν όλοι το ίδιο. Στην Κάλυμνο συνεχίζει να υφίσταται ΧΑΔΑ, χωματερή δηλαδή, με περιβαλλοντικές επιπτώσεις και πρόστιμα που συνολικά προσεγγίζουν τα 2.000.000 ευρώ. Εν τω μεταξύ από το 2015, σύμφωνα με το ΦΕΚ 1081Β/09.06.2015 που προβλέπει την οριστική παύση των ΧΑΔΑ στις Περιφέρειες Βορείου και Νοτίου Αιγαίου, ο Δήμος Καλύμνου έπρεπε άμεσα να εκκινήσει διαδικασία μεταφοράς τους στον ΧΥΤΑ Βόρειας Ρόδου, αφού προηγηθεί ανακύκλωση, προεπεξεργασία και δεματοποίηση.
Δυστυχώς ουδέποτε εφαρμόστηκε. Ενδιάμεσα, μετά τη συγκρότηση του ΦΟΔΣΑ Νοτίου Αιγαίου με τη συμμετοχή της Περιφέρειας σε αυτόν, ανακοινώθηκε το 2022 από τον Πρόεδρο του ΦΟΔΣΑ και Περιφερειάρχη Νοτίου Αιγαίου, με σύμφωνη γνώμη του Δήμου Καλύμνου που φρόντισε να λάβει τις σχετικές άδειες, η νόμιμη και εφικτή λύση στο πρόβλημα. Δηλαδή, δεματοποίηση και αποθήκευση των απορριμμάτων στην Κάλυμνο, που θα έβαζε άμεσα τέλος στα επιβαλλόμενα πρόστιμα και κυρίως θα σταματούσε να λειτουργεί η παράνομη χωματερή, μέχρι την κατασκευή των Μονάδων Επεξεργασίας Αποβλήτων σε Κω και Κάλυμνο ως οριστική λύση, δηλαδή του έργου ΣΔΙΤ που εγκρίθηκε στις 5 Φεβρουαρίου 2025 από τη Διυπουργική Επιτροπή».

Παρά ταύτα – υπογραμμίζει ο κ. Νικηταράς – «χωρίς καμία απολύτως συζήτηση, αυθαίρετα, ο Περιφερειάρχης Νοτίου Αιγαίου και Πρόεδρος του ΦΟΔΣΑ, ανακοινώνει στις 29 Ιουλίου 2024 στο Δημοτικό Συμβούλιο Καλύμνου, τη μεταφορά των σύμμεικτων απορριμμάτων της Καλύμνου, αφού δεν γίνεται ανακύκλωση, στο ΧΥΤΑ της Κω. Παρότι γνώριζε πως ο ΧΥΤΑ Κω έχει πάψει να είναι αδειοδοτημένος από το 2015, λόγω βλαβών εξαιτίας κατολίσθησης και διαδικασιών αποκατάστασης τους, όπως και ολοκλήρωσης νέου κύτταρου. Αυθαιρεσία και σαφής παράβαση καθήκοντος. Δεν εφαρμόστηκαν όσα ήδη είχαν αποφασιστεί, παραβιάστηκε η εθνική και ευρωπαϊκή νομοθεσία και οι οδηγίες που διέπουν την ανεξέλεγκτη εναπόθεση των απορριμμάτων. Δίχως μελέτη, εν πλήρη αγνοία του Δημάρχου, του Δημοτικού Συμβουλίου και των πολιτών της Κω».

Ο Δήμαρχος της Κω τονίζει ότι δεν επιλέχθηκε, έστω, η ενδιάμεση λύση άμεσης μεταφοράς σε αδειοδοτημένο αποδέκτη, όπως προβλέπονταν. Αντίθετα, προχώρησαν, τον Σεπτέμβριο 2024, σε διαγωνισμό μεταφοράς των απορριμμάτων για όταν αδειοδοτηθεί ο ΧΥΤΑ Κω, γεγονός που δεν υποδηλώνει έκτακτη ανάγκη, όπως ισχυρίζονταν. «Με λίγα λόγια», αναφέρει, «παραβίασαν νόμους και αποφάσεις, δημιούργησαν κλίμα σύγκρουσης μεταξύ δύο γειτονικών νησιών, οι κοινωνίες των οποίων συνεργάζονται και συμβιώνουν αρμονικά. Προκύπτουν αναπάντητα ερωτήματα για όλα αυτά. Αφού η νομοθεσία προβλέπει ότι τα απορρίμματα μπορεί να μείνουν αποθηκευμένα, μέχρι τη μεταφορά τους σε αδειοδοτημένο ΧΥΤΑ ή σε μονάδα επεξεργασίας, άρα υπάρχει χρόνος μέχρι να κατασκευαστούν οι Μονάδες Αποβλήτων μέσω ΣΔΙΤ».

Ο Δήμαρχος της Κω ζητεί «… να σταματήσει κάθε παράνομη διαδικασία», και τονίζει: «Οποιαδήποτε άλλη λύση επιχειρείται από το ΦΟΔΣΑ Νοτίου Αιγαίου και περιλαμβάνει την Κω, είναι καταφανώς παράνομη πλέον και θα χρησιμοποιηθεί κάθε ένδικο μέσο σε Ελλάδα και Ευρώπη για την αποτροπή της».

Χατζημάρκος: Λάβρος εναντίον του Δημάρχου της Κω

Από την πλευρά του ο κ. Χατζημάρκος, τονίζει ότι ο ΦοΣΔΑ (Φορέας Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων) δίνει μάχη να σβήσει το «ηφαίστειο» της Καλύμνου, καθώς και ότι για την υλοποίηση Μοναδων Ολοκληρωμένης Ανακύκλωσης και Ανάκτησης Αποβλήτων στους Δήμους Κω και Καλύμνου, έχει δοθεί το «πράσινο φως».

Νωρίτερα, τον Αύγουστο του ‘21 – θυμίζει – «… φτιάξαμε στο Νότιο Αιγαίο περιφερειακό σχεδιασμό. Εκεί περιγράφεται μία εκ των εναλλακτικών επιλογών, η μεταφορά των απορριμμάτων από την Κάλυμνο στη Κω».

Σημειώνει δε, ότι μεταφορές απορριμμάτων γίνονται και σε άλλα νησιά, όπως για παράδειγμα από τη Χάλκη, την Κάσο και τη Λέρο στη Ρόδο.

«Η συμπεριφορά αυτή του Δημάρχου της Κω είναι πράξη λαϊκισμού και πολιτικού σκοταδισμού. Γίνεται τεράστιος αγώνας για την προστασία του περιβάλλοντος και στα δύο νησιά. Και στην Κω, η χωματερή είναι άτακτη. Το περιβάλλον είναι πάνω απ’ όλα», δήλωσε.

Σύμφωνα με τον κ. Χατζημάρκο, για να γίνει η μεταφορά των απορριμμάτων, απαιτείται: Δημιουργία σταθμού μεταφόρτωσης στην Κάλυμνο, έκδοση άδειας λειτουργίας στον ΧΥΤΑ (Χώρος Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων) της Κω και δημοπράτηση του έργου της μεταφορά.

«Έχει γίνει το πρώτο βήμα και το τρίτο», επισημαίνει ο κ. Χατζημάρκος, «και είμαστε στο στάδιο να κλείσουμε το φάκελο για την άδεια λειτουργία του ΧΥΤΑ της Κω. Απομένει η απόφαση του Δήμου και θέλουμε να πιστεύουμε ότι δεν το κάνει επίτηδες για να μην έχουμε πρόσβαση στο χώρο. Μόλις γίνει και αυτό, προχωράμε την αποκατάσταση του ΧΥΤΑ της Κω για να μπούμε σε μία περιβαλλοντική κανονικότητα».

πηγη: https://www.tovima.gr