Μέσα στην πόλη που «κυβερνούν» οι γάτες: Η παράδοση από την Οθωμανική Αυτοκρατορία και τα ζώα-σύμβολα της Κωνσταντινούπολης

Takeawaysby Protothema AI

• Πάνω από 15 εκατομμύρια άνθρωποι συνυπάρχουν με περίπου 250.000 αδέσποτες γάτες στην Κωνσταντινούπολη, οι οποίες αποτελούν αναπόσπαστο στοιχείο της ταυτότητας της πόλης.
• Οι γάτες στην Κωνσταντινούπολη δεν θεωρούνται ούτε κατοικίδια ούτε αδέσποτες, αλλά ανήκουν συλλογικά στις γειτονιές που τις φροντίζουν.
• Η φροντίδα των γατών είναι θεσμοθετημένη, με τους δήμους να παρέχουν δωρεάν στειρώσεις και τα ιδιωτικά κτηνιατρεία να προσφέρουν εκπτώσεις.
• Η αγάπη για τις αδέσποτες γάτες στην Κωνσταντινούπολη χρονολογείται από την οθωμανική εποχή, με ειδικά ιδρύματα και το επάγγελμα του «φροντιστή γατιών».
• Η παρουσία των γατών στην Κωνσταντινούπολη, που πλέον αποκαλείται ανεπίσημα «Catstanbul», προσφέρει μια αίσθηση ηρεμίας και αναδεικνύει την ανθρώπινη και φιλόξενη πλευρά της πόλης.

Στους δρόμους, τα τζαμιά, τους σταθμούς του μετρό και τα καφέ της Κωνσταντινούπολης, μια λεπτή ισορροπία επαναλαμβάνεται καθημερινά: περισσότεροι από 15.000.000 άνθρωποι συνυπάρχουν με ένα ακόμη τεράστιο… αστικό έθνος, αυτό των γατιών.

Οι εκτιμήσεις κάνουν λόγο για περίπου 250.000 αδέσποτες γάτες, οι οποίες δεν αποτελούν απλώς μέρος της πόλης, αλλά στοιχείο της ταυτότητάς της.

Η Κωνσταντινούπολη, χτισμένη ανάμεσα στην Ευρώπη και την Ασία, μοιάζει να έχει υιοθετήσει τους μικρούς τετράποδους κατοίκους της.

«Οι γάτες εδώ δεν είναι ούτε κατοικίδια ούτε αδέσποτες – βρίσκονται κάπου ανάμεσα», είπε στο BBC ο φωτογράφος Marcel Heijnen, δημιουργός του City Cats of Istanbul. Δεν ανήκουν σε συγκεκριμένα άτομα, αλλά «στις γειτονιές που τις φροντίζουν συλλογικά».

Μία πόλη που αγαπά τις γάτες

Η φροντίδα των ζώων είναι θεσμοθετημένη. Κάθε δήμος έχει δική του κτηνιατρική υπηρεσία με δωρεάν στειρώσεις, ενώ ιδιωτικά κτηνιατρεία προσφέρουν εκπτώσεις ειδικά για γάτες του δρόμου. Οι κάτοικοι συχνά συνεισφέρουν για τα έξοδα περίθαλψης.

Όπως εξηγεί η Fatih Dağlı, συνιδρύτρια του Cat Museum Istanbul, αυτή η αγάπη δεν είναι καινούργια. «Η λατρεία των αδέσποτων γατιών ξεκινά από την οθωμανική εποχή», λέει. Τότε υπήρχαν ειδικά ιδρύματα για τη φροντίδα τους, ενώ δημιουργήθηκε ακόμη και επάγγελμα, ο mancacı – ο «φροντιστής γατιών» που περιέφερε τροφή στις γειτονιές.

Η σχέση πάει ακόμη πιο πίσω: από τα αρχαία χρόνια, οι Φοίνικες και αργότερα οι έμποροι του Δρόμου του Μεταξιού είχαν γάτες στα πλοία για να προστατεύουν τα φορτία από τα τρωκτικά. Με κάθε πλοίο που έφθανε στα πολυσύχναστα λιμάνια της Πόλης, ερχόταν και νέος πληθυσμός αιλουροειδών.

Η πόλη των γατιών

Σήμερα, οι κάτοικοι της Κωνσταντινούπολης μοιράζονται τον δημόσιο χώρο με φυσικότητα. Γάτες ξαπλώνουν σε παγκάκια, σκαλιά και τοίχους, βρίσκουν καταφύγιο σε ξύλινα σπιτάκια, ενώ έξω από αγορές και σταθμούς υπάρχουν μπολ με τροφή και νερό. Η παρουσία τους είναι τόσο έντονη που το ανεπίσημο παρατσούκλι «Catstanbul» έχει διαδοθεί παγκοσμίως, προσελκύοντας και τουρίστες που ταξιδεύουν στην πόλη γι’ αυτές.

Ορισμένες γάτες έχουν γίνει μικρές τοπικές διασημότητες. Στο ιστορικό Φατίχ, κοντά στην Αγία Σοφία και το Μπλε Τζαμί, η Sulo, μια παχουλή γκρι-λευκή ταμπί γάτα, ποζάρει καθημερινά για φωτογραφίες στο Σουλταναχμέτ, δίπλα στον περιπτερά που τη φροντίζει.

Πολλά καταστήματα κρατούν γάτες εντός τους – ένα φυσικό «δέλεαρ» για τους επισκέπτες. Ακόμη περισσότερα τοποθετούν μπολ στην είσοδο για τις γάτες της γειτονιάς.

Περισσότερα από σύμβολο

Σε μια πόλη με έντονη κίνηση και θόρυβο, οι γάτες λειτουργούν σχεδόν ως αντίβαρο. Για πολλούς επισκέπτες, η παρουσία τους προσφέρει μια απρόσμενη αίσθηση ηρεμίας. Η εικόνα μιας γάτας που κουλουριάζεται δίπλα σε κάποιον διαβάτη, ανάμεσα στις μυρωδιές από κεμπάπ, σαφράν και ψητό καλαμπόκι, είναι χαρακτηριστική της ανθρώπινης και φιλόξενης πλευράς της πόλης.

«Το να βλέπεις μια άλλη μορφή ζωής να διεκδικεί τον χώρο της μέσα σε ένα αστικό περιβάλλον τόσο σκληρό είναι κάτι μοναδικό», λέει ο Heijnen. «Το ακόμη πιο ιδιαίτερο είναι να βλέπεις πώς τη φροντίζουν οι άνθρωποι».