Trend του καλοκαιριού, αλλά… στα «πανηγύρια» πέφτει φουλ φοροδιαφυγή με βραχιολάκι

Το φετινό καλοκαίρι, Eλληνες και ξένοι τουρίστες άφησαν τις ταβέρνες και τα κλαμπ και κατέκλυσαν κάθε πλατεία όπου γινόταν πανηγύρι. Απ’ άκρη σ’ άκρη της χώρας, η εικόνα ήταν η ίδια: γεμάτα τραπέζια, ορχήστρες που έπαιζαν μέχρι το ξημέρωμα, νέοι και ντόπιοι να γίνονται ένα σε γιορτές που θύμιζαν λιγότερο το παλιό τοπικό έθιμο και περισσότερο ένα αυθεντικό καλοκαιρινό φεστιβάλ. Μόνο που αυτή η τάση δεν περνά απαρατήρητη και παρακολουθείται στενά από τα «κομάντο» της ΑΑΔΕ, καθώς βρίσκεται σε εξέλιξη η «Επιχείρηση Θέρος», η οποία έχει στο στόχαστρό της και τα περίπου 70.000 πανηγύρια, με τα πρώτα αποτελέσματα των ελέγχων να αποδίδουν «λαβράκια». Οπως έγινε πριν λίγα 24ωρα σε επαρχιακή πόλη, όπου επιτήδειοι με πρόσχημα τον μη κερδοσκοπικό χαρακτήρα ενός τοπικού συλλόγου προσπάθησαν να εξασφαλίσουν απαλλαγή ΦΠΑ για διοργάνωση συναυλίας με κορυφαίο Ελληνα τραγουδιστή.

Ιnfluencers και φασαίοι

Στις πλατείες τα φώτα κρέμονται ανάμεσα στα δέντρα, πάνω από τα κεφάλια των πανηγυριωτών. Στα τραπέζια που έχουν στρωθεί με χαρτί βρίσκονται στοιβαγμένα πλαστικά ποτήρια και μπουκάλια που γυαλίζουν στο ημίφως δημιουργώντας ένα σκηνικό που θα μπορούσε να θυμίζει παραδοσιακό γλέντι περασμένων δεκαετιών. Κι όμως, η εικόνα έχει αλλάξει. Αντί για τους γνώριμους θαμώνες, βλέπεις ανθρώπους που θα μπορούσαν να βρίσκονται σε κάποιο μπαρ της Αθήνας ή σε ένα in εστιατόριο της Μυκόνου. Επώνυμα ρούχα και sneakers, λινά πουκάμισα ανοιχτά στο στήθος, μαλλιά φρεσκοχτενισμένα, αρώματα που γεμίζουν τον αέρα… Το πανηγύρι δεν είναι πια μια υπόθεση τοπική ή αποκλειστικά παραδοσιακή, είναι το νέο trend της Γενιάς Ζ (Generation Z ορίζεται η δημογραφική ομάδα με ηλικία από 13 έως 28 έτη, η οποία διαδέχθηκε τους Millennials ή την Generation Υ).

Οπως ανακαλύπτουν νέες παραλίες για να ποστάρουν στο Instagram ή κυνηγούν «ψαγμένα» εστιατόρια και άγνωστους προορισμούς, έτσι ανακάλυψαν τα πανηγύρια σαν έναν νέο τρόπο διασκέδασης.

Εκεί γίνεται το φλερτ, εκεί γεμίζουν τα stories και τα reels που θα γίνουν viral την επόμενη μέρα. Από wannabe influencers μέχρι πιο σοφιστικέ τύπους που ψάχνουν το αυθεντικό, τα πανηγύρια εξελίχθηκαν σε σταυροδρόμι εμπειριών: ντόπιοι, τουρίστες, φασαίοι, αλλά και νέοι που θέλουν να ανεβάσουν περιεχόμενο στο feed τους.

Τήνος: Είσοδος €12

Η μόδα αυτή έχει και μια άλλη διάσταση: την οικονομική. Για παράδειγμα, το πανηγύρι της κάππαρης στην Τήνο φέτος θύμιζε περισσότερο club παρά θρησκευτικό έθιμο.

Είσοδος με 12 ευρώ, βραχιολάκι στον καρπό για να φαίνεται ότι «πέρασες», σχεδόν σαν VIP είσοδος σε γνωστό κλαμπ. Κι όμως, η διασκέδαση αποδείχτηκε φθηνή. Στην τιμή περιλαμβανόταν πλήρες μενού, ενώ το κρασί κόστιζε 5 ευρώ το μικρό μπουκάλι και το τσίπουρο ή η ρακή σε μπουκαλάκι των 200 ml στην ίδια τιμή.

Σε μια εποχή που μια ταβέρνα μπορεί να σου κοστίσει 25-30 ευρώ το άτομο χωρίς μουσική, το πανηγύρι μοιάζει με έξυπνη λύση: μισή τιμή, διασκέδαση με ζωντανή ορχήστρα. Γιατί λοιπόν να επιλέξει κανείς την ταβέρνα όταν με το ίδιο κόστος έχει μουσική, χορό και μια εμπειρία που κουβαλά αύρα παράδοσης, αλλά και σύγχρονης διασκέδασης; Και αυτή είναι η νέα μπίζνα που αποφέρει σημαντικά κέρδη στους διοργανωτές, με τη νεολαία να το αντιμετωπίζει όχι σαν υποχρέωση, αλλά ως κορυφαία στιγμή του καλοκαιριού.

Από την άλλη, πίσω από την εικόνα της ξέφρενης διασκέδασης κρύβονται και κάποια ζητήματα. Με αέρα 7-8 μποφόρ στα νησιά φέτος και μέσα στις πλατείες που κατακλύστηκαν από κόσμο, οι συνθήκες ασφάλειας ήταν αμφίβολες. Οι διοργανωτές, όσο κι αν προσπαθούν να κάνουν τα πάντα σωστά, δεν μπορούν να ελέγξουν απόλυτα τον κόσμο που συνωστίζεται. Οι εικόνες από γεμάτες πλατείες όπου δεν έπεφτε καρφίτσα είναι εντυπωσιακές, αλλά την ίδια στιγμή αναδεικνύουν και ένα ρίσκο: τι γίνεται αν συμβεί κάτι απρόοπτο; Η αλήθεια είναι ότι το πανηγύρι, όσο κι αν μοιάζει με clubbing, δεν έχει την ίδια οργάνωση και δομές ασφαλείας που συναντάς σε έναν χώρο με άδεια λειτουργίας και επαγγελματικά στάνταρ. Εδώ ο κόσμος μαζεύεται σε πλατείες, σε αυλές εκκλησιών, σε ανοιχτά γήπεδα. Μια λάθος στιγμή μπορεί να μετατρέψει το γλέντι σε επικίνδυνη κατάσταση.

Στη Λαγκάδα Ικαρίας

Αν υπάρχει ένα πανηγύρι που έγινε viral τα τελευταία χρόνια, αυτό είναι της Λαγκάδας στην Ικαρία ανήμερα τον Δεκαπενταύγουστο.

Το σκηνικό είναι μοναδικό: η πλαγιά γεμίζει με τραπέζια, τα βαρέλια με το κρασί δεν αδειάζουν ποτέ και η μουσική παίζει μέχρι να ξημερώσει. Το φετινό φωτογραφικό υλικό αποκάλυψε χιλιάδες ανθρώπους να χορεύουν σε μια πλατεία που έμοιαζε με τεράστια αρένα. Οι φωτογραφίες από νέους και νέες δείχνουν πώς η παράδοση συνάντησε τη Γενιά Ζ.

Δεν πρόκειται για νοσταλγικό αναβιωτικό event, αλλά για ένα φεστιβάλ χωρίς εισιτήριο, που στήνεται κάθε χρόνο και προσελκύει τον φοιτητή μαζί με τον τουρίστα, τον influencer και τον ντόπιο. Εδώ το κρέας χρεώνεται 26 ευρώ το κιλό, το κρασί 8 και η μεγάλη μπίρα πέντε. Τιμές ελαφρώς τσιμπημένες σε σχέση με άλλες χρονιές, αλλά και πάλι πιο συμφέρουσες σε σχέση με μια βραδιά σε ταβέρνα ή μπαρ. Αλλωστε, στα πανηγύρια πόσο να φας όταν το επίκεντρο είναι το ποτό; Ολοι πίνουν, χορεύουν και παρασύρονται από τον ρυθμό της ορχήστρας, αφήνοντας το φαγητό σε δεύτερη μοίρα.

Η «Τσούλα» της Αστυπάλαιας

Στην Αστυπάλαια οι διοργανωτές έκαναν ένα βήμα παραπέρα. Βαφτίζοντας το πανηγύρι με τον πιασάρικο τίτλο «Η Τσούλα», έφεραν στο σήμερα ένα σύμβολο του παρελθόντος. Στο νησί «η Τσούλα» δεν είχε καμία αρνητική σημασία. Ηταν το φυλαχτό που κρεμούσαν στην πλάτη της φορεσιάς τους οι γυναίκες για να τις προστατεύει από κακόβουλες σκέψεις και αρνητικές ενέργειες. Τριγωνικό στο σχήμα, φτιαγμένο από ασήμι, με κρεμαστά κουδούνια που βροντούσαν με το περπάτημα ή τον χορό, λειτουργούσε διώχνοντας το κακό μάτι.

Σήμερα, αυτό το παλιό φυλαχτό μεταμορφώνεται σε όχημα έκφρασης: ένα πανηγύρι που συνδέει την τοπική παράδοση με την αστική κουλτούρα, έναν χώρο όπου οι νέοι χορεύουν πλάι στους παλιούς, όπου το βιολί συναντά το DJ set, και όπου οι τέχνες και οι άνθρωποι βρίσκουν κοινό σημείο. Το πανηγύρι της «Τσούλας» έγινε το σημείο όπου ξεκίνησαν όλα: η συνάντηση του παλιού με το νέο, το πάντρεμα του φυλαχτού με το φεστιβάλ.

Ολη η Μύκονος στο πανηγύρι

Κι αν η Μύκονος είναι συνώνυμο της «δήθεν» διασκέδασης, με ναργιλέδες, VIP τραπέζια και υπερτιμημένα ποτά, η Ανω Μερά έγραψε φέτος μια διαφορετική ιστορία. Το πανηγύρι του χωριού ξεπέρασε κάθε προσδοκία.

Οι εικόνες με drone από ψηλά ήταν συγκλονιστικές: όλη η Μύκονος είχε γίνει ένα κουβάρι και χόρευε στον ίδιο ρυθμό. Ντόπιοι, τουρίστες, εργαζόμενοι του νησιού και επισκέπτες από κάθε γωνιά του κόσμου ενώθηκαν σε έναν χορό που έδειξε την άλλη πλευρά του νησιού. Ηταν μια καθαρή νίκη της παράδοσης απέναντι στις δηθενιές του νησιού. Εκεί όπου ο ναργιλές και το «reserve only» δεν είχαν καμία θέση, καθώς οι ήχοι του βιολιού και του λαούτου έστησαν μια γιορτή που θύμισε τι σημαίνει αυθεντική ελληνική διασκέδαση.

Η παραοικονομία οργιάζει

Σε πλήρη εξέλιξη βρίσκεται αυτή την περίοδο η «Επιχείρηση Θέρος» της ΑΑΔΕ, με εκατοντάδες ελέγχους σε τουριστικούς προορισμούς και καλοκαιρινές εκδηλώσεις σε όλη τη χώρα. Στόχος της είναι η καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, με ιδιαίτερη έμφαση στα πανηγύρια της ελληνικής επαρχίας, όπου διακινούνται τεράστια ποσά χωρίς να περνούν από την επίσημη οικονομία. Η φοροδιαφυγή έχει πάρει μεγάλες διαστάσεις, με τραγουδιστές να μη δηλώνουν στο σύνολό τους τις αμοιβές που εισπράττουν και τα φαγητά που προσφέρονται επί πληρωμή, από τα κλασικά σουβλάκια μέχρι τη γουρνοπούλα, να σερβίρονται χωρίς απόδειξη.

Στα μεγάλα πανηγύρια υπολογίζεται ότι διακινούνται εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ, τα οποία δεν καταγράφονται ποτέ επίσημα. Σε πολλά πανηγύρια εμφανίζονται ως διοργανωτές πολιτιστικοί σύλλογοι ή μη κερδοσκοπικές οργανώσεις. Η διαφορά είναι ουσιαστική: εφόσον οι φορείς αυτοί αναγνωρίζονται ως μη κερδοσκοπικοί, τα έσοδα από ένα πανηγύρι, είτε προέρχονται από πωλήσεις ποτών και φαγητού είτε από εισιτήρια, δεν λογίζονται ως εμπορικό κέρδος, αρκεί να χρησιμοποιούνται για τις ανάγκες του συλλόγου. Με τον τρόπο αυτό αποφεύγεται η πλήρης φορολογική επιβάρυνση που ισχύει για τους επαγγελματίες της διασκέδασης.

Ωστόσο, η πρακτική αυτή γεννά εύλογα ερωτήματα. Στις περιπτώσεις που οι εισπράξεις φτάνουν σε μεγάλα ποσά και το πανηγύρι λειτουργεί ουσιαστικά σαν κανονικό νυχτερινό κέντρο, με τραπέζια, μπουκάλια και καλλιτέχνες πρώτης γραμμής, το όριο ανάμεσα στο «πολιτιστικό δρώμενο» και την «εμπορική εκμετάλλευση» γίνεται θολό. Νομικοί κύκλοι επισημαίνουν ότι αν διαπιστωθεί πως τα έσοδα δεν επανεπενδύονται στον σύλλογο, αλλά καταλήγουν σε ιδιωτικά κέρδη, τότε μπορεί να στοιχειοθετηθεί φοροδιαφυγή.

Την ίδια στιγμή, επιχειρηματίες της εστίασης κάνουν λόγο για αθέμιτο ανταγωνισμό, αφού καλούνται να λειτουργούν υπό ασφυκτικό φορολογικό πλαίσιο, ενώ τα πανηγύρια έχουν πολύ πιο χαλαρούς κανόνες. Χαρακτηριστικό είναι το φετινό παράδειγμα της Τήνου, όπου, σύμφωνα με επαγγελματίες του νησιού, αρκετά καταστήματα εστίασης είδαν φέτος τον τζίρο τους να μειώνεται αισθητά εξαιτίας των αλλεπάλληλων πανηγυριών που απορρόφησαν μεγάλο μέρος της κατανάλωσης.

Η εικόνα αυτή έχει οδηγήσει την ΑΑΔΕ στη συστηματική χαρτογράφηση των πανηγυριών της χώρας. Ο αριθμός τους ξεπερνά τα 70.000 ετησίως. Για κάθε διοργάνωση συγκεντρώνονται πληροφορίες για τους τραγουδιστές που θα εμφανιστούν, τα είδη φαγητού που θα προσφερθούν και τον φορέα που έχει αναλάβει τη διοργάνωση. Αν το πανηγύρι κριθεί «μεγάλο», τότε στο σημείο μεταβαίνει κλιμάκιο ελεγκτών.

Οι πρώτοι έλεγχοι αφορούν τις συμβάσεις των καλλιτεχνών με τον διοργανωτή, συνήθως έναν πολιτιστικό σύλλογο ή τον ίδιο τον δήμο. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις όπου μέρος της αμοιβής δηλώνεται με τιμολόγιο και το υπόλοιπο καταγράφεται σε άλλη εταιρεία, που κάποιες φορές έχει έδρα ακόμη και στο εξωτερικό, με πρώτη προτίμηση τη Βουλγαρία.

Αμοιβές έως €10.000

Στο μικροσκόπιο μπαίνουν επίσης οι ηχολήπτες, οι εταιρείες ενοικίασης μηχανημάτων και οι οργανοπαίκτες. Σύμφωνα με στοιχεία της αγοράς, οι αμοιβές των τραγουδιστών ξεκινούν από 1.000 ευρώ για λιγότερο γνωστά ονόματα και μπορούν να φτάσουν έως και τα 10.000 ευρώ για καλλιτέχνες πρώτης γραμμής. Αντίστοιχα, για τον ηχολήπτη και την ενοικίαση μηχανημάτων, το κόστος κυμαίνεται από 3.000 έως 7.000 ευρώ, ανάλογα με το μέγεθος και τις απαιτήσεις της διοργάνωσης. Οι έλεγχοι όμως δεν περιορίζονται στους καλλιτέχνες. Επεκτείνονται και στις καντίνες ή στα σημεία πώλησης φαγητού, όπου οι συναλλαγές γίνονται με ένα πρόχειρο χαρτάκι και όχι με απόδειξη. Ούτε για τα ποτά ούτε για τα φαγητά καταγράφεται συνήθως επίσημα το αντίτιμο. Παράλληλα, έχουν αρχίσει να διατυπώνονται ανησυχίες και για την υγιεινή των προϊόντων, με αποτέλεσμα να εξετάζεται και η παρουσία στελεχών του Γενικού Χημείου του Κράτους δίπλα στα συνεργεία της ΑΑΔΕ.

Πατέντα για απαλλαγή ΦΠΑ

Πριν λίγα 24ωρα αποκαλύφθηκε και μία απίστευτη «πατέντα» που σκαρφίστηκαν μέλη συλλόγου φίλων μουσικής σε επαρχιακή πόλη προκειμένου να αποφύγουν την πληρωμή φόρων και προστίμων που τους είχαν καταλογιστεί από την ΑΑΔΕ.

Ο συγκεκριμένος σύλλογος είχε βρεθεί ήδη στο στόχαστρο των ελεγκτών και είχε τιμωρηθεί με χρηματικές επιβαρύνσεις, καθώς αποδείχθηκε ότι οι δραστηριότητές του δεν είχαν καμία σχέση με τον μη κερδοσκοπικό χαρακτήρα που διακήρυττε.

Αντί όμως να συμμορφωθούν, τα ίδια πρόσωπα βρήκαν τρόπο να ξεφύγουν: ίδρυσαν έναν νέο φορέα με επωνυμία σχεδόν ταυτόσημη με εκείνη του αρχικού συλλόγου, επιχειρώντας να σβήσουν το παρελθόν και να παρουσιαστούν ως… καινούργια προσπάθεια. Μέσα από αυτή τη διαδικασία ζήτησαν μάλιστα απαλλαγή από τον ΦΠΑ, επικαλούμενοι τη διοργάνωση συναυλίας στην οποία θα συμμετείχε κορυφαίος Ελληνας τραγουδιστής.

Η υπόθεση δεν άργησε να φτάσει ξανά στα γραφεία της ΑΑΔΕ. Οι ελεγκτές, που εξέτασαν τον φάκελο, διαπίστωσαν ότι πίσω από τον «καινούριο» σύλλογο κρύβονταν τα ίδια φυσικά πρόσωπα με τον προηγούμενο. Η απάτη εντοπίστηκε έγκαιρα και ήδη έχει ξεκινήσει η διαδικασία επιβολής νέων προστίμων, πέραν των αρχικών που είχαν καταλογιστεί.

Το περιστατικό σημειώθηκε μέσα στον Αύγουστο, αποδεικνύοντας ότι οι πρακτικές δημιουργίας εικονικών συλλόγων για φορολογικά οφέλη όχι μόνο δεν έχουν εκλείψει, αλλά εξελίσσονται, με στόχο να παρακάμπτουν τις υποχρεώσεις απέναντι στο Δημόσιο.

Φωτογραφία: sooc.gr