Καλή Αρχιχρονιά!!
Το Λύκειο Ελληνίδων Κω αναβίωσε για άλλη μια χρονιά ένα από τα ωραιότερα έθιμα της περιοχής, κάτω από το ιστορικό Διοικητήριο, εμπνέοντας τις νεότερες γενιές να συμμετάσχουν στη διάδοση της παράδοσής μας.
Στην πόλη της Κω, το πρωί της «Αρχιχρονιάς», 1η του Σεπτέμβρη γυναίκες και παιδιά σηκώνονται πριν βγει ο ήλιος και κατεβαίνουν στην παραλία. Εκεί, με ευλάβεια, ρίχνουν το περσινό «ματσάκι» με τους καρπούς στη θάλασσα, το οποίο φύλαγαν έναν ολόκληρο χρόνο στο εικονοστάσι. Η ευχή τους είναι η θάλασσα να πάρει μαζί της όλα τα κακά. Στην παραλία βρέθηκε φέτος και η ταμίας του Λυκείου Ελληνίδων Σύδνεϋ Αυστραλίας.
Έπειτα, αφήνουν να χτυπήσουν τα 40 κύματα τους νέους καρπούς: το ρόδι (σύμβολο αφθονίας), το σκόρδο (για τη βασκανία), φύλλα πλατάνου και ελιάς (για τη μακροβιότητα) και σταφύλια (συνήθως ροζέ, σύμβολο χαράς). Με τη νέα «Αρχιχρονιά», αυτοί οι καρποί θα μπουν πάλι στα εικονίσματα.
Βρέχουν τα πρόσωπά τους με θαλασσινό νερό, παίρνουν από σαράντα κύματα νερό στα δοχεία τους και μαζεύουν από την ακροθαλασσιά 40 άσπρα βότσαλα, για να τα σκορπίσουν στις τέσσερις γωνιές του σπιτιού.
Στον δρόμο για το σπίτι, σταματούν στον Πλάτανο του Ιπποκράτη, αγκαλιάζουν τον κορμό του για να πάρουν «δύναμη από τη δύναμή του και χρόνια από τα χρόνια του», με τις λεπτές γυναίκες να εύχονται να παχύνουν. Στα μικρά παιδιά δίνουν την ευχή: «Σ’ εσάς παιδιά ευχόμαστε χρόνια πολλά να ζήσετε και σαν το Πλάτανο της Κω να χιλιοκλωνίσετε!».
Στο κατώφλι του σπιτιού, ο νοικοκύρης σπάει το ρόδι, σαν σύμβολο ευτυχίας, και με το νερό της θάλασσας ραντίζει δωμάτια και αυλές.
Καλή Αρχιχρονιά!
Πηγη: https://www.kostv.gr/
Τα παραδοσιακά ήθη και έθιμα της Εκκλησιαστικής Πρωτοχρονιάς, ή αλλιώς η αρχή της Ινδίκτου
Γράφει η Ξανθίππη Αγρέλλη Κως (1/9/2025)
Πρώτη του Σεπτέμβρη, η αρχή της Εκκλησιαστικής Αρχιχρονιάς και ο λαμπερός ήλιος έλουζε με τις πρωινές, άγουρες ακτίνες του την πλάση, που γενναιόδωρα τις αντανακλούσε, στην γαλήνια επιφάνεια της καταγάλανης θάλασσας. Μια παρέα γυναικών, κρατούσε σε ένα καλαθάκι ένα ρόδι, ένα τσαμπί σταφύλι, ένα σκόρδο και ένα ματσάκι βασιλικό. Περίσσευε και το χρυσαφένιο κεφαλάκι, από το κυδώνι.
Όλα αυτά τραγουδώντας οι γυναίκες της Κω, τα βούτηξαν μαζί με χίλιες ευχές στο δροσερό, θαλασσινό νερό και ευχήθηκαν καλή Πρωτομηνιά και ευλογημένη Αρχιχρονιά.
Η 1η του Σεπτεμβρίου, είναι η γιορτή της Ινδίκτου και η αρχή του Εκκλησιαστικού έτους. Μεγάλη Θρησκευτική ημέρα, στο Εκκλησιαστικό Εορτολόγιο της Ορθοδοξίας μας. Την Εκκλησιαστική Αρχιχρονιά ή αλλιώς Πρωτοχρονιά, η παράδοση θέλει να ζωντανεύει ένα έθιμο στα νησιά μας.
Οι γυναίκες, κατεβαίνουν πρωί, πρωί, με την Ανατολή του ήλιου και βρέχουν στη θάλασσα ή και στα ποτάμια, μερικούς καρπούς.
Όπως ένα ρόδι, λίγα σταφύλια, ένα σκόρδο, ένα κυδώνι και λίγο βασιλικό.
Οι καρποί αυτοί, σημαίνουν, το ρόδι για αφθονία αγαθών, το σταφύλι για ευκαρπία και ευεξία, το σκόρδο, για το φθονερό μάτι το κυδώνι για γλυκιά ζωή, αφού γίνεται το γλυκό εποχής και τον βασιλικό, για ευλογία.
Συνήθως τους καρπούς αυτούς τους τοποθετούν στα σπίτια των γεωργών, στο εικονοστάσι του σπιτιού τους, με λίγο βασιλικό, και Αγιασμό της Πρωτομηνιάς του Σεπτέμβρη, για να είναι ευλογημένη η σοδειά, και το βιός τους. Άλλο ένα έθιμο, που ζωντάνευε παλαιότερα την ημέρα της Πρώτης του Σεπτέμβρη, ήταν αυτό που γίνονταν γύρω από τον γηραιό Πλάτανο του Ιπποκράτη. Εκεί μαζεύονταν οι ελεύθερες κοπέλες και δεν μιλούσαν, μέχρι να πάρουν από την διπλανή κρήνη, το τρεχούμενο αμίλητο νερό.
Ύστερα αγκάλιαζαν τον αιωνόβιο, τεράστιο κορμό του δένδρου, σχηματίζοντας ένα χορευτικό κύκλο και εύχονταν να πάρουν τα αμέτρητα χρόνια του γέρικου, ιστορικού Πλατάνου.
Παράλληλα την ημέρα αυτή, σε όλες τις Εκκλησίες, μετά την Θεία Λειτουργία, γίνεται και ο καθιερωμένος Αγιασμός της Πρωτομηνιάς και της Εκκλησιαστικής Αρχιχρονιάς.
Σήμερα το έθιμο αυτό, το κρατούν ζωντανό οι Πολιτιστικοί Σύλλογοι, όπως το Λύκειο Ελληνίδων, που κάθε χρόνο το τηρεί με κάθε λεπτομέρεια.
Είναι κάποια σπουδαία έθιμα, που η ανελέητη κλεψύδρα του χρόνου τα παρέσυρε και τα άδειασε, μαζί με την άμμο της.
Παρά την σύγχρονη εξέλιξη και τις κοινωνικές ανακατατάξεις, αυτά τα έθιμα, παραμένουν ακόμη ζωντανά, στην μνήμη και στην ζωή των νησιωτών και όσων προσπαθούν να τα αναβιώσουν. Φανερώνοντας έτσι, τον πλούτο του πολιτισμού μας και σφραγίζοντας τον παλιό τρόπο ζωής, των κατοίκων της ακριτικής νήσου Κω. Καλή Πρωτομηνιά και Ευλογημένη Αρχιχρονιά.
Ξανθίππη Αγρέλλη
==================
