Ποιο είναι το ξεχωριστό έθιμο της κυρά Σαρακοστής, μέχρι και σήμερα;
Γράφει η Ξανθίππη Αγρέλλη (Κως- 4/3/2025)
Με την ανατολή της Καθαράς Δευτέρας, αρχίζει η Αγία και Μεγάλη Σαρακοστή. Είναι μια περίοδος νηστείας, προσευχής και περισυλλογής. Η Καθαρά Δευτέρα με τα νηστίσιμα και την έξοδο των πιστών στις εξοχές, σηματοδοτεί την αρχή της νηστείας όταν έφυγε ο Χριστός, για Σαράντα ημέρες στην έρημο. Αναχώρησε από τον κόσμο για να νηστέψει και να προσευχηθεί ανενόχλητος, ώστε να μπορέσει να σηκώσει τον βαρύ Σταυρό των Αγίων Παθών. Συνεπώς η Καθαρά Δευτέρα, δεν σημαίνει φαγοπότι, γλέντι και χορό, με καρναβάλια. Αυτά θα πρέπει να τελειώνουν , μέχρι την τελευταία Κυριακή της Απόκρεω, δηλαδή την Κυριακή της Τυρινής.
Εδώ πρέπει να τονίσουμε, ότι σε όλη την Αγία και Μεγάλη Σαρακοστή, οι νοικοκυρές στη χώρα μας, συνεχίζουν να τηρούν κάποια παλιά έθιμα. Αυτά χάνονται σιγά, σιγά, στην ανελέητη κλεψύδρα του χρόνου Ένα από αυτά είναι και το έθιμο, με το χάρτινο ημερολόγιο, για την Κυρά Σαρακοστή. Αυτό γίνεται με δυο τρόπους. Έφτιαχναν ένα αυτοσχέδιο ημερολόγιο, που μετρούσε τις επτά σαρακοστιανές εβδομάδες. Ζωγράφιζαν σε ένα χαρτόνι, μια γυναίκα με φαρδιά φούστα και ένα Σταυρό στο κεφάλι, με τα χέρια σταυρωμένα λόγω προσευχής και χωρίς στόμα, λόγω της νηστείας. Είχε επτά πόδια, ένα για κάθε εβδομάδα. που άρχιζε από την Καθαρά Δευτέρα. Κάθε Σάββατο που περνούσε, αφαιρούσαν και από ένα πόδι, για να ξέρουν πόσες εβδομάδες έμεναν μέχρι το Άγιο Πάσχα. Το Μεγάλο Σάββατο, έκοβαν το τελευταίο πόδι και το κομμάτι αυτό από χαρτί, το έβαζαν σε ένα ξερό σύκο, από αυτά που αποξέραναν το καλοκαίρι. Άλλες νοικοκυρές πάλι, το έκρυβαν στο ψωμί που ζύμωναν, για την βραδιά της Ανάστασης. Στον ίδιο φούρνο έψηναν και το αρνί, όπου επίσης του έδεναν στα πόδια του το άσπρο-κόκκινο μαρτάκι. Όποιος έβρισκε μέσα στο ξερό σύκο ή στο λαμπριάτικο ψωμί, το χαρτάκι, από το τελευταίο πόδι της Κυρά Σαρακοστής, ήταν ο πιο τυχερός. Σε πολλά άλλα μέρη της Ελλάδος, έφτιαχναν την Κυρά Σαρακοστή την ζυμωτή. Γίνονταν από ζυμάρι, φτιαγμένο με μια κούπα νερό, μια κούπα αλάτι και τρεις κούπες αλεύρι. Έδιναν το σχήμα της Κυρά Σαρακοστής, με τα επτά πόδια το Σταυρό στο κεφάλι και τα χέρια σταυρωμένα. Το έβαζαν στο φούρνο σε δυνατή φωτιά, για μισή ώρα περίπου, για να στεγνώσει και όχι για να ψηθεί. Ύστερα το κρέμαγαν στον τοίχο. Φυσικά αυτό το ζυμάρι δεν τρώγεται, άλλα φτιάχνεται για το καλό της Κυρά Σαρακοστής, αφού έχει πολύ αλάτι, για να διατηρείται επτά εβδομάδες, ώστε να της αφαιρούν κάθε εβδομάδα και ένα πόδι. Μερικές νοικοκυρές, έβαζαν ένα νόμισμα, στο ζυμωτό πόδι της Κυρά Σαρακοστής και όποιος το έβρισκε όταν το αφαιρούσε, ήταν και ο τυχερός. Αυτά και πολλά άλλα έθιμα, διατηρούνται στη χώρα μας και ξαναζωντανεύουν κυρίως στα χωριά και στην ύπαιθρο, καθώς και από τους διάφορους Πολιτιστικούς Συλλόγους, άλλα και από τις νοικοκυρές, μέσα από τις πλούσιες σελίδες, της παραδοσιακής λαογραφίας μας.
Καλή και Ευλογημένη Σαρακοστή
Ξανθίππη Αγρέλλη
