Η συναυλία με τίτλο «Ήχοι και Μύθοι των Κάστρων σε Ανατολή και Δύση», που παρουσιάστηκε την περασμένη Παρασκευή στο Παλάτι του Μεγάλου Μαγίστρου μάγεψε το κοινό της Ρόδου.
Ο διεθνώς καταξιωμένος πιανίστας, Βασίλης Τσαμπρόπουλος και η διεθνούς φήμης υμνωδός, ψάλτρια και ερμηνεύτρια Νεκταρία Καραντζή παρέσυραν τους θεατές σε ένα ονειρικό μουσικό ταξίδι. Οι δύο καλλιτέχνες, συνεχίζοντας το ευρηματικό ντουέτο τους το οποίο παρουσιάζουν με διάφορες παραλλαγές, στα τελευταία χρόνια, σε περιοδείες στην Ευρώπη, αναβίωσαν σημαντικές μυθικές και ιστορικές στιγμές των κάστρων μέσα από τη μουσική τους και τις αφηγήσεις.
Με αφορμή την παράσταση (διοργανώθηκε από τον ΔΟΠΑΡ και τον Σύλλογο Πελοποννησίων ο Μωριάς), η κυρία Καραντζή παραχώρησε συνέντευξη στη «δημοκρατική», μιλώντας για την καλλιτεχνική της πορεία, την παραδοσιακή και βυζαντινή μουσική αλλά, και τη γυναικεία ψαλτική και τονίζει ότι το κοινό της Ρόδου ξέρει να εκτιμά αυτό που ονομάζεται καλή μουσική!
• Όσοι βρέθηκαν την περασμένη Παρασκευή στο Παλάτι του Μεγάλου Μαγίστρου, απόλαυσαν μία καταπληκτική συναυλία. Πώς δημιουργήθηκε αυτή η παράσταση; Ποια είναι η κεντρική της ιδέα;
Η παράσταση αυτή αποτελεί στην ουσία, τη συνέχεια των ευρωπαϊκών μας περιοδειών με τον Βασίλη Τσαμπρόπουλο. Συνδυάζει τη μουσική της Δύσης που εκπροσωπεί επάξια ο Βασίλης μέσα από την πορεία του στο κλασικό ρεπερτόριο και τη μουσική της Ανατολής, δηλαδή το κομμάτι εκείνο της μουσικής παράδοσης που εκπροσωπώ προσωπικά. Επομένως, συνεχίζοντας αυτή την κεντρική ιδέα, των παλαιότερων περιοδειών μας στην Ευρώπη που ονομάζαμε «Ανάμεσα σε Δύση και Ανατολή», αποφασίσαμε φέτος να εστιάσουμε στο θέμα των Κάστρων που είναι ανεξερεύνητο λαογραφικά και ανθρωπολογικά.
Τα κάστρα είναι χώρος που έχουν σηματοδοτήσει κάποιες από τις σημαντικότερες ιστορικές στιγμές, τόσο της Δύσης όσο και της Ανατολής. Έχουμε στοχεύσει εν ολίγοις το ρεπερτόριό μας πάλι πάνω στο μουσικό συνδυασμό Δύσης και Ανατολής με επίκεντρο όμως τις ιστορίες των κάστρων.
Οι θεατές-ακροατές της παράστασης παίρνουν μία γεύση μέσω της μουσικής για ό,τι σημαντικό έχει συμβεί ανά τους αιώνες στους χώρους των κάστρων, όπως πολύ μεγάλες πολιορκίες και αλώσεις ή μεγάλους έρωτες που όπως γνωρίζουμε μέσα από την κλασική μυθιστορία, αναπτύχθηκαν και θέριεψαν μέσα στα κάστρα.
• Γνωρίζετε τη Ρόδο καλά. Πώς θα χαρακτηρίζατε το κοινό της;
Τόσο εγώ όσο και ο Βασίλης έχουμε παίξει αρκετές φορές στο παρελθόν στη Ρόδο. Μάλιστα, ο Βασίλης ως παιδί θαύμα και αναγνωρισμένος πιανίστας στο κλασικό ρεπερτόριο, επί Βενετοκλή είχε ανακηρυχθεί επίτιμος δημότης.
Προσωπικά είχα την τύχη και την τιμή να παίξω στη Ρόδο παραδοσιακή και βυζαντινή μουσική με τον Σύλλογο Ιεροψαλτών.
Είναι ένας τόπος που αγαπάμε και οι δύο. Είναι ένα αντικειμενικά πανέμορφο νησί, ένας μαγνήτης. Και ο κόσμος ξέρει πάντα να εκτιμά αυτό που ονομάζεται καλή μουσική, πράγμα το οποίο κατά την προσωπική μου άποψη οφείλεται στο γεγονός ότι υπάρχουν αρκετές επιρροές από το ενετικό παρελθόν του τόπου.
• Έχετε ένα πραγματικά εντυπωσιακό βιογραφικό με σημαντικές νομικές και μουσικές σπουδές. Σας κέρδισε όμως η μουσική και έχετε ασχοληθεί με ιδιαίτερα μουσικά είδη, με τη βυζαντινή μουσική, την παραδοσιακή μουσική. Χαρακτηρίζεστε ως πρωτοπόρος της γυναικείας ψαλτικής τέχνης στην Ελλάδα… Πώς ξεκίνησε η μουσική σας πορεία;
Ήταν αναπόφευκτος ο δρόμος και δεν έχω κατανοήσει πώς ακριβώς συνέβησαν όλα αυτά.
Δεν έγιναν με στόχευση. Η μουσική με συνόδευε από τα παιδικά μου χρόνια. Προέκυψε παράλληλα με σπουδές και με τη νομική καριέρα. Σιγά σιγά η μουσική άρχισε να καταλαμβάνει μεγάλο μέρος της ζωής μου… και το ένα έφερε το άλλο.
Ο χώρος της βυζαντινής μουσικής δεν είναι ένας χώρος καταξίωσης από τη φύση του. Είναι ένας χώρος που έχει ένα πολύ συγκεκριμένο προσανατολισμό. Συνοδεύει την ακολουθία σε μία εκκλησιαστική τελετή.
Το μεγαλύτερο μέρος της καλλιτεχνικής μου δράσης είναι στο εξωτερικό και οι αμιγείς προτάσεις που έχω για συναυλίες βυζαντινής μουσικής, δεν είναι από την Ελλάδα, όσο και αν η βυζαντινή μουσική σχετίζεται με τη χώρα μας.
Επειδή ακριβώς συνδυάζεται κατά κύριο λόγο με την τελετουργία, δεν είναι εύκολο να κατανοηθεί στην Ελλάδα πώς κάποιος μπορεί να είναι ακροατής μίας συναυλίας βυζαντινής μουσικής. Αυτό είναι περισσότερα κατανοητό στο εξωτερικό. Όπου η βυζαντινή μουσική αντιμετωπίζεται ως μουσικό είδος. • Θα λέγατε ότι έχει αναπτυχθεί η γυναικεία ψαλτική στη χώρα μας;
Η γυναικεία ψαλτική είναι ένα ζήτημα λεπτό στην Ελλάδα. Έχουμε πολλές δογματικές αγκυλώσεις στο χώρο της θρησκείας και όχι από την ίδια τη θρησκεία. Αν κάποιος μελετήσει το νόημα της, θα διαπιστώσει ότι είναι τελείως διαφορετικό από αυτό που οι εκπρόσωποί της, όχι μόνο οι κληρικοί αλλά και όσοι διατείνονται ότι είναι πιστοί, εκφράζουν… Είναι περισσότεροι οι δογματισμοί και οι αγκυλώσεις από αυτά που πραγματικά ισχύουν. Μία από αυτές τις αγκυλώσεις είναι και το θέμα της γυναίκας ψάλτριας, ένα ευαίσθητο θέμα.
Άλλοι θεωρούν ότι πρέπει να υφίσταται και άλλοι ότι δεν πρέπει. Προσωπικά πιστεύω ότι ασφαλώς και δεν θα πρέπει να υπάρχει καμία διάκριση μεταξύ ανδρών και γυναικών.
Η γυναίκα έχει σημαντική δράση μέσα στο χώρο της Εκκλησίας και μία από αυτές είναι και η ψαλτική, γεγονός που αποδεικνύεται και ιστορικά. Τα τελευταία χρόνια, πολλές γυναίκες ασχολούνται με την ψαλτική και ακριβώς επειδή υπάρχουν πολλές γυναίκες, αποφάσισα το 2013 να ιδρύσω τον σύνδεσμο για να συνενώσω όλες αυτές τις γυναίκες οι οποίες δεν έχουν πρόσβαση στα αναλόγια, αλλά θέλουν να εκφράζονται καλλιτεχνικά. Αυτή τη στιγμή ο σύνδεσμος απαριθμεί μέλη από όλη την Ελλάδα και οι γυναίκες συγκεντρώνονται σχεδόν κάθε εβδομάδα για πρόβες, καλλιτεχνικά γεγονότα. Θα λέγαμε ότι κατά κάποιο τρόπο οι σπουδές που κάνουν πάνω στη βυζαντινή μουσική βρίσκουν μία πραγματική ανταπόκριση. Διότι όλα τα πτυχία και διπλώματα που είχαν, έμεναν κλεισμένα στο συρτάρι. Δεν είχαν αντίκρυσμα.
• Πιστεύετε ότι τα νέα παιδιά, είναι κοντά στην παραδοσιακή και στη βυζαντινή μουσική;
Θα σας απαντούσα ότι τα νέα παιδιά είναι κοντά στην βυζαντινή και ιδιαίτερα στην παραδοσιακή μουσική. Τα τελευταία χρόνια υπάρχει μεγάλη άνθηση.
Παρατηρώ ότι τα νέα παιδιά έχουν μεγαλύτερη γνώση σε σύγκριση με τους παλαιότερους. Ασφαλώς τους λείπουν τα βιώματα… Η βιωματική παράδοση σαφώς και δεν υπάρχει, έχουν κοπεί οι δεσμοί. Υπάρχουν όμως μεγαλύτερη γνώση, σεβασμός… Τα παιδιά που ασχολούνται με την παράδοση, σέβονται τη μουσική, εγκατέλειψαν παλαιούς περιορισμούς, που προέρχονταν κυρίως από την άγνοια… Συνήθως στην Ελλάδα ό,τι δεν γνωρίζαμε, το υποτιμούσαμε. Τώρα πια έχει εγκαταλειφθεί σε μεγάλο βαθμό η προκατάληψη. Ειδικά οι απόφοιτοι των μουσικών σχολείων και οι φοιτητές των μουσικών πανεπιστημίων λαμβάνουν πλήρη γνώση της μουσικής και τη σέβονται. Όπως λέει χαρακτηριστικά ο Βασίλης Τσαμπρόπουλος, ένας άνθρωπος για να κακοποιήσει μία σονάτα του Μότσαρτ θέλει 10 χρόνια σπουδών… Για να κακοποιήσει ένα παραδοσιακό μουσικό κομμάτι ή ένα «Κύριε Κέκραξα», αρκεί ένα απόγευμα.
Αν κάποιος δεν περάσει από τη δυτική μουσική, δεν μπορεί να σεβαστεί τη βυζαντινή και την παραδοσιακή. Είναι αναγκαία η γνώση της …κανονικής μουσικής όπως μου αρέσει να την αποκαλώ την κλασική. Η κανονική μουσική γνώση είναι αυτή. Όλα τα υπόλοιπα αποτελούν διάφορους μουσικούς δρόμους που χαρακτηρίζουν τα έθνη. Τίποτε παραπάνω. Η μουσική γλώσσα είναι μία. Αν κάποιος δεν γνωρίσει τη βασική μουσική γλώσσα, δεν μπορεί να σεβαστεί τα μουσικά ιδιώματα όπως η παραδοσιακή μας και η βυζαντινή μουσική. Και αν θέλουμε να τα σεβαστούμε, χρειάζεται να γνωρίζουμε και να σεβόμαστε αρχικά την πραγματική μουσική γλώσσα.
• Ποια είναι τα επόμενα σχέδιά σας; Ποιοι είναι οι επόμενοί σας καλλιτεχνικοί στόχοι;
Μόλις ολοκληρωθεί και αυτή η περιοδεία, σκεφτόμαστε να καταγράψουμε όλες τις μουσικές και τα τραγούδια… πράγμα που δεν προλάβαμε να κάνουμε όλα αυτά τα χρόνια.
Θέλω να πω ότι είναι μεγάλη τιμή για την ελληνική μουσική, τα χέρια αυτού του πιανίστα και του υπέροχου μουσικού να ακουμπούν τη μουσική μας παράδοση.
Οι άνθρωποι δυστυχώς δεσμεύονται από τις ιδιότητές τους και νομίζουν ότι θα τους προσβάλει, εάν κάνουν κάτι που δεν σχετίζεται με αυτό που θεωρούν ότι αποτελεί ιδιότητά τους. Ο Βασίλης Τσαμπρόπουλος δεν είναι τέτοιος άνθρωπος, επειδή είναι πραγματικός μουσικός και δεν εξαρτάται από καμία ιδιότητα. Δεν είναι ένας μέσος μουσικός αλλά ένας βιρτουόζος πιανίστας, ένας μαέστρος και αρχιμουσικός ο οποίος έχει γράψει ιστορία στο εξωτερικό όχι μόνο με τις συνθέσεις αλλά και με τις κλασικές ερμηνείες του.
Το γεγονός ότι αγγίζει τους απλούς μελωδικούς δρόμους της παράδοσής μας και της βυζαντινής μουσικής και μεταμορφώνει τα είδη αυτά μέσα από τη συνθετική του σκέψη, αποτελεί μεγάλη τιμή όχι μόνο για μένα που βρίσκομαι πλάι του, αλλά και για την ίδια τη μουσική μας. Δεν ξέρω αν η Ελλάδα είναι σε θέση να το αναγνωρίσει αυτό…. Είναι όμως πολύ σημαντικό να το τονίζω με κάθε ευκαιρία.
Ο πρώτος μας στόχος είναι να καταγράψουμε/ηχογραφήσουμε τις μουσικές και τα τραγούδια από τις παραστάσεις μας και στη συνέχεια …βλέπουμε.
