Αλυκή της Κω. Πόσο αλμυρό είναι το μέλλον της; Γράφει η Ξανθίππη Αγρέλλη

ΑΛΥΚΗ ΤΗΣ ΚΩ- ΠΟΣΟ ΑΛΜΥΡΟ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΗΣ;

(Γράφει η Ξανθίππη Αγρέλλη)- 21/5/2022

Ο απογευματινός ήλιος έβαφε με πορφυρά χρώματα τη Δύση, πριν βυθιστεί νυσταγμένος στην απέναντι Αιγαιοπελαγίτικη, μπλε θαλασσινή αγκαλιά.                                                         Μια Κυριακάτικη βόλτα μας αποζημίωσε, κοιτώντας τα εντυπωσιακά ροζέ φλαμέγκο, να κάνουν συνεχώς τις συνήθεις χορευτικές πιρουέτες τους, πάνω στην υγρή και βαλτώδη λιμνοθάλασσα της αλυκής της Κω. Όσα φλαμέγκο  πετούσαν, σχημάτιζαν ένα ξεχωριστό ροζ σύννεφο στον γαλάζιο ουρανό. Μερικά  αποδημητικά χελιδόνια, μαζί με τα αγριοπερίστερα, είχαν φτιάξει τις φωλιές τους στις στέγες των γύρω ερειπωμένων κτηρίων. Αυτά τα κτήρια κάποτε φιλοξενούσαν τις μηχανές και τα βαγονέτα, τα οποία κουβαλούσαν το αλάτι στον ειδικό χώρο, για την επεξεργασία του. Η αλυκή της Κω, βρίσκεται ανάμεσα στους παραλιακούς οικισμούς, στο Μαρμάρι και στο Τιγκάκι. Τον 19 αιώνα, είχε 1200 στρέμματα έκτασης. Το 1930 που άρχισε να λειτουργεί σαν συλλέκτης αλατιού, μετέφερε το αλάτι με βιομηχανικό σιδηρόδρομο, μήκους διαδρομής 150 μέτρων. Από  το 1930 – 1948, την αλυκή την εκμεταλλεύονταν, αφού την κατασκεύασαν οι ίδιοι οι Ιταλοί κατακτητές των Δωδεκανήσων. Από  το 1948 μετά την Ενσωμάτωση των  Δωδεκανήσων , μέχρι το 1989 που λειτούργησε η αλυκή, είχε περιέλθει στο Ελληνικό Δημόσιο. Έγιναν και αλλαγές,  όπως εγκαταστάσεις του παλιού αντλιοστασίου, που λειτούργησε από το 1930 -1979. Έπειτα μπήκε νέο αντλιοστάσιο, που αντικατέστησε το παλαιό και λειτούργησε από το 1979 – 1989, που σταμάτησαν την εκμετάλλευση της αλυκής. Υπήρχαν και τα απομεινάρια της, όπως η γεφυροπλάστιγγα, τα εγκαταλειμμένα Ιταλικής κατασκευής κτήρια και μια παλιά Οθωμανική οικία, την οποία χρησιμοποιούσε  για κατοικία του ο  εκάστοτε φύλακας της αλυκής. Οι αλυκές της Κω, ήταν ένας πλούσιος και γενναιόδωρος χώρος  παραγωγής μαγειρικού αλατιού, μέχρι και  το 1979. Διέθεταν ειδικές αποθήκες, στην Πλατεία Πλατάνου, απέναντι από το κτήριο του Διοικητηρίου, οι οποίες σήμερα έχουν γίνει Μουσειακός χώρος. Η αλυκή της Κω, αποτελεί μόνιμη λιμνοθάλασσα αλμυρού και υφάλμυρου νερού. Η  ετήσια παράγωγη αλατιού από το 1944 -1987,  κυμαινόταν από 900  μέχρι και 3.500 τόνους και έκανε και εξαγωγές αλατιού. Σήμερα η έκταση της αλυκής, είναι 7.900 στρέμματα και βρίσκεται κάτω από τη μέση στάθμη της θάλασσας, έως και 0,32 μέτρα.  Η λειτουργία της αλυκής, γινόταν κανονικά με συστηματική ροή. Το θαλασσινό νερό, μαζί με τους χειμάρρους, κατευθύνονταν μέσω των αγωγών και τροφοδοτούσε την λιμνοθάλασσα αλμυρού νερού, κατακρατώντας το αλάτι, αφού το νερό εξατμίζονταν το καλοκαίρι με τον καυτό ήλιο. Επειδή τα τελευταία χρόνια, οι εγκαταστάσεις της αλυκής δεν λειτουργούσαν, η εισροή θαλασσινού νερού κυρίως τους καλοκαιρινούς μήνες, είχε σαν αποτέλεσμα την συγκράτηση του νερού, όλο το χρόνο. Αλλάζοντας  έτσι, την αλυκή και μετατρέποντας την σε υγρότοπο. Με την εποχιακή βλάστηση, έχουν αναπτυχθεί στη γύρω περιοχή, υγρό -λιβαδική, αλοφυτική δηλ αλμυρή θαμνώδης βλάστηση, που περιλαμβάνει άγριο- κάλαμα, βούρλα,  αρμυρίκια ή αρμυρήθρες και χαμηλούς θάμνους, κοντά στην οριογραμμή του παραλιακού μετώπου, των αλυκών της Κω. Σήμερα  η αλυκή, αποτελεί ένα ασφαλές καταφύγιο  και ένα πλούσιο υδροβιότοπο, όπως αυτόν στην περιοχή Ψαλίδι.        Έτσι  έγινε κατά χρονικά διαστήματα,  ενδιάμεσος σταθμός, για πρόσκαιρη παραμονή των μεταναστευτικών πουλιών. Για  αυτό μαζί με τον υγροβιότοπο του Ψαλιδιού, έχει ενταχθεί η αλυκή στις προστατευόμενες περιοχές, των διεθνών οικολογικών  δικτύων της Natura 2000.  Υπάρχει   επίσημα η προστασία των αποδημητικών πουλιών, καθώς επίσης και η προστασία, για την ιδιαίτερη ομορφιά του τοπίου. Επίσης  η περιοχή αυτή, θεωρείται προστατευόμενη και από την διεθνή περιβαντολογική συνθήκη Ramsar.  Τα 216 είδη πουλιών με κυρίαρχα τα φλαμέγκο, βρήκαν καταφύγιο στην αλυκή. Όλα  αυτά τα αποδημητικά πτηνά, διανύουν  6,500 χιλιόμετρα, ώσπου να φτάσουν στο νησί μας και πρόχειρα να σταθμεύουν στους υδροβιότοπους. Η  προτίμηση των φλαμέγκο για τον υδροβιότοπο της  λιμνοθάλασσας της αλυκής, αρχίζει από το τέλος του Φθινοπώρου, μέχρι και την Άνοιξη. Πολλά πουλιά, έρχονται μέχρι και την πρώτη του Φλεβάρη και φεύγουν την πρώτη του Μάρτη, αναλόγως τον καιρό. Ο αριθμός των πουλιών των φοινικόπτερων, φλαμέγκο και ο χρόνος παραμονής τους είναι συνδεδεμένα με τις καιρικές συνθήκες και με την στάθμη του νερού, του υγροβιότοπου ή του υγροτόπου-wetland.  Τα  ψιλόλιγνα πουλιά, flamingo- φλαμέγκο, έχουν ιδιαίτερη χάρη στην εμφάνιση και στο ρόδινο χρώμα, στα φτερά και στα πόδια. Υπάρχουν  δε και μερικά, με γκρίζες αποχρώσεις.                                 Η περιοχή είναι ένας πλούσιος, ευλογημένος, επίγειος παραδεισένιος, υδροβιότοπος  και περιβάλλεται από σειρά  θινών και αμμοθινών, που το ύψος τους φτάνει από  1 έως και 2 μέτρα.  Διασκορπισμένα  παντού, φυτρώνουν βρύα, βούρλα, θάμνοι και αρμυρίκια. Αυτά   φιλοξενούν, πολλά είδη μεταναστευτικών και αποδημητικών πουλιών. Εκτός από τα εντυπωσιακά φλαμέγκο και τους μοναδικούς ερωδιούς, στην περιοχή της αλυκής συναντάμε νησιώτικες πέρδικες, κατάλευκους κύκνους, Ασιατικές πράσινες  πάπιες, πελεκάνους, λευκούς γλάρους και διάφορα ψάρια του γλυκού νερού, μαζί με βατράχια νεροχελώνες και νερόφιδα, που βολτάρουν στο βυθό της λιμνοθάλασσας.                   Φυσικά, υπάρχει και πλήθος ερπετών και εντόμων.                                                                                                           Η σύντομη επίσκεψη μας  στην περιοχή αυτή, μας απογοήτευσε. Οι  αλυκές της Κω είναι σήμερα άλλη μια ανεκμετάλλευτη και προσοδοφόρα, Δημόσια περιοχή, εγκαταλειμμένη όπως ο Λινοπότης, το παλιό Οινοποιείο, η ΑΒΙΚΩ και τόσες άλλες. Η  εμφανής εγκατάλειψη παρουσιάζει ένα απέραντο σκουπιδότοπο, από ανεγκέφαλους που πετάνε ό, τι άχρηστο έχουν. Επίσης  τα αμέτρητα κουνούπια και οι χιλιάδες σκνίπες, βασανίζουν τους γύρω κατοίκους, ντόπιους και τουρίστες. Εάν γίνουν δηλητηριώδεις ψεκασμοί, θα ψοφήσουν όλα τα ζωντανά όντα, που βρίσκονται στην λιμνοθάλασσα.  Διαμαρτυρίες υπήρξαν πολλές, από κατοίκους και πολιτικούς, ντόπιους και κυβερνητικούς μέχρι το 2012.                                            Το δε 2014 αποφασίστηκε να γίνει εκεί στην περιοχή της αλυκής, ένα παρατηρητήριο των αποδημητικών και άλλων πτηνών. Τίποτα δεν έγινε, αντίθετα ο χώρος φωνάζει για την εγκατάλειψη, κραυγάζει για βοήθεια και εκλιπαρεί για στοιχειώδη καθαριότητα και συντήρηση.

Ξανθίππη Αγρέλλη