Σφοδρή ανταλλαγή πυροβολισμών στην Αλμάτι όπου «δεκάδες ταραξίες εξαλείφθηκαν» – Συμμαχία πρώην σοβιετικών δημοκρατιών στέλνει ειρηνευτική δύναμη – Η κρίση μπορεί να έχει κρίσιμες γεωπολιτικές επιπτώσεις – Μόσχα και Άγκυρα παρακολουθούν στενά τις εξελίξεις – Πώς ξεκίνησαν όλα
Στο απόλυτο χάος βυθίζεται το Καζακστάν μετά τις ταραχές που ξέσπασαν με αφορμή την αύξηση των τιμών του φυσικού αερίου και γρήγορα πήραν το χαρακτήρα εξέγερσης. Ο πρόεδρος Κάσιμ-Γιομάρτ Τοκάγεφ διέταξε τον στρατό να επέμβει με αποτέλεσμα δεκάδες νεκρούς, όπως μεταδίδει το Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων επικαλούμενο αναφορές μέσων ενημέρωσης.
Η αστυνομία της Αλμάτι, της μεγαλύτερης πόλης και οικονομικής πρωτεύουσας του Καζακστάν, ανακοίνωσε ότι δεκάδες ταραξίες «εξαλείφθηκαν», μεταδίδει το ρωσικό πρακτορείο ειδήσεων Ίντερφαξ, ενώ στρατιώτες και διαδηλωτές συγκρούονταν στην κύρια πλατεία της πόλης.
Όπως μετέδωσε νωρίτερα το Reuters, επικαλούμενο ανταποκριτές του, θωρακισμένα οχήματα μεταφοράς προσωπικού και δεκάδες στρατιώτες που κινούνται πεζή εισήλθαν σήμερα το πρωί στην κύρια πλατεία της Αλμάτι, όπου είχαν συγκεντρωθεί εκατοντάδες άνθρωποι για να διαμαρτυρηθούν κατά της κυβέρνησης για τρίτη ημέρα. Πυροβολισμοί ακούστηκαν καθώς οι στρατιώτες προσέγγιζαν το πλήθος, σύμφωνα με αυτόπτες μάρτυρεςReuters.
Παράλληλα το ρωσικό πρακτορείο ειδήσεων TASS μετέδωσε ότι σφοδρές ανταλλαγές πυρών ξέσπασαν ανάμεσα στον στρατό και οπλισμένους ανθρώπους στην πλατεία που βρίσκεται μπροστά από το δημαρχείο της Αλμάτι. «Στρατιώτες έφτασαν στην πλατεία, άρχισαν εκκαθαριστική επιχείρηση εναντίον των ταραχοποιών. Σφοδρή ανταλλαγή πυροβολισμών βρίσκεται σε εξέλιξη», σύμφωνα με το TASS.
Το πρακτορείο Sputnik μετέδωσε, επικαλούμενο ανακοίνωση των δυνάμεων επιβολής της τάξης της Αλμάτι, ότι δεκάδες άνθρωποι σκοτώθηκαν στην πόλη αυτή κατά την προσπάθειά τους να εισβάλουν στα κεντρικά γραφεία της αστυνομίας στη διάρκεια της νύχτας. «Απόπειρα εισβολής στο αρχηγείο της αστυνομίας στην Αλμάτι έγινε κατά τη διάρκεια της νύχτας και δεκάδες επιτιθέμενοι εξαλείφθηκαν», ανακοίνωσε η αστυνομία.
Σύμφωνα με το Reuters, η κρατική τηλεόραση του Καζακστάν μετέδωσε σήμερα ότι η Εθνική Τράπεζα της χώρας αποφάσισε να αναστείλει την λειτουργία όλων των χρηματοπιστωτικών θεσμών. Επίσης το ίντερνετ είναι ως επί το πλείστον εκτός λειτουργίας στη χώρα.
Η κρίση απειλεί να προκαλέσει «ντόμινο»
Η πρωτοφανής κοινωνική και πολιτική κρίση που ταλανίζει το Καζακστάν αποδεικνύει ότι το εξαγόμενο προφίλ της χώρας ως πρότυπο «ανάπτυξης» και «σταθερότητας» στον μετακομμουνιστικό κόσμο δεν ήταν κάτι περισσότερο από ένα περίτεχνο μαρκετίστικο κόλπο. Δεν ανταποκρινόταν στην πραγματικότητα.
Επιπλέον, οι άμεσες αντιδράσεις τόσο του υπουργείου Εξωτερικών της Ρωσίας, όσο και της Άγκυρας για τα δρώμενα καθιστούν σαφές ότι η εν εξελίξει κρίση δεν περιορίζεται στο Καζακστάν. Η κατάσταση θυμίζει ότι η γεωπολιτική σκακιέρα μοιάζει περισσότερο με πύργο τζένγκα, το δημοφιλές επιτραπέζιο τραπέζι. Ένα τουβλάκι, όπως αυτό του Καζακστάν, μπορεί να οδηγήσει σε κατάρρευση όλου το υπόλοιπου οικοδομήματος.
Για την ακρίβεια, η εν εξελίξει λαϊκή εξέγερση στο Καζακστάν μάλλον προκλήθηκε εκ των έσω, αλλά η εξέλιξή της θα έχει κρίσιμες γεωπολιτικές επιπτώσεις στην Κεντρική Ασία και κατ’ επέκταση παγκοσμίως. Θα επιφέρει καταλυτικές αλλαγές στις εύθραυστες παγκόσμιες ισορροπίες.
Μόσχα και Άγκυρα πάντως παρακολουθούν στενά τις ταραχές στο Καζακστάν και τις πολιτικές εξελίξεις που αυτές επέφεραν. Δεν πρέπει να ξεχνάει κανείς ότι ο Βλαντιμίρ Πούτιν απέκτησε αληθινή ισχύς όταν έλεγξε την κεντρική Ασία. Οι χώρες εκεί είναι πλούσιες σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο. Το Καζακστάν, μάλιστα, είναι η μεγαλύτερη από αυτές. Η πιθανή κατάρρευση του πρόεδρου της χώρας Κασίμ-Τζομάρτ Τοκάγιεφ, στην πραγματικότητα εκλεκτού και κατά πολλούς αχυράνθρωπου του αληθινού ισχυρού άνδρα της χώρας Ναζαρμπάγιεφ, ίσως δημιουργήσει μία αποσταθεροποίηση στο μαλακό υπογάστριο της Ρωσίας.
Απλά και κατανοητά: ο Πούτιν δεν έχει την πολυτέλεια να χάσει το Καζακστάν. Αν συμβεί αυτό και πλησιάσει προς τη Δύση, η τελευταία θα έχει δημιουργήσει μία σφήνα στον ευρασιακό άξονα. Το πλέον αναμενόμενο είναι ο Ρώσος πρόεδρος να στηρίξει με νύχια και με δόντια το καθεστώς Ναζαρμπάγιεφ. Αν δει ότι η τακτική αυτή δεν αποφέρει, ίσως επιχειρήσει να ορίσει τη διάδοχη κατάσταση. Το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών αρκέστηκε να δηλώσει ότι επιθυμεί «ειρηνική επίλυση των προβλημάτων στο πλαίσιο του συνταγματικού πεδίου και διαλόγου και μέσω των ταραχών στους δρόμους».
Αυτό είναι ιδιαίτερα δύσκολο, αν αναλογιστεί κανείς ότι η εξέγερση μοιάζει να ανήκει στις αυθόρμητες λαϊκές επαναστάσεις. Ακόμα ακαι η Μόσχα αποφεύγει να επικαλεστεί «δάχτυλο» της Δύσης.
Η αρχή και οι αιτίες της κρίσης
Η πρωτοφανής ένταση προκλήθηκε με αφορμή το διπλασιασμό στις τιμές του υγραερίου. Χιλιάδες κόσμου διαδηλώνει από την αρχή του χρόνου. Δεκάδες χιλιάδες διαδηλωτές κατέκλυσαν τους δρόμους. Εισέβαλαν στο δημαρχείο της μεγαλύτερης πόλης Αλμάτι. Κατέλαβαν το αεροδρόμιο στο Αλμάτι. Οι περισσότεροι από αυτούς έχουν ρόπαλα, αυτοσχέδιες ασπίδες και όπλα που κατέλαβαν από αστυνομικούς. Οι συγκρούσεις οδήγησαν σε εκατοντάδες τραυματισμούς και στις δύο πλευρές.
Παρά τις προσπάθειες του καθεστώτος να επιβιώσει και να καταλαγιάσει την κοινωνική οργή, πι διαδηλωτές δεν εμφανίζονται έτοιμοι να εγκαταλείψουν. Δεν τους αρκεί η παραίτηση της κυβέρνησης, ούτε το πλαφόν στις τιμές των καυσίμων που ανακοινώθηκε. Η κατάσταση τείνει να εξελιχθεί σε μία αντικαθεστωτική επανάσταση και μία απαίτηση για ουσιαστικές αλλαγές. Ενδεικτικό και το σύνθημα που κυριαρχεί στις διαδηλώσεις. «Έξω ο γέρος», φωνάζει το πλήθος, αναφερόμενο στον πρώην πρόεδρο και πραγματικά ισχυρό άνδρα της χώρας Νουρσουλτάν Ναζαρμπάγεφ.
Χιλιάδες νέοι άνδρες ρίχνουν τα αγάλματά του που κοσμούν τις περισσότερες πόλεις της χώρας. Ο Ναζαρμπάγεφ παραιτήθηκε από την προεδρία του Καζακστάν το 2019, τρεις δεκαετίες μετά την παραμονή του στην εξουσία. Ξεκίνησε την καριέρα του ως κομμουνιστής στην πρώην ΕΣΣΔ και εξελέγη γενικός γραμματέας του κόμματος στο Καζακστάν. Στη συνέχεια μετατράπηκε σε έναν ολιγάρχη-ηγεμόνα με απόλυτο οικονομικό έλεγχο σε όλες τις κρατικές επιχειρήσεις. Η παντοκρατορία του, όμως, καλά κρατεί. Έχρισε τον εαυτό του «Ηγέτη του Εθνους» και αυτοδιορίστηκε επικεφαλής του συμβουλίου εθνικής ασφαλείας του Καζακστάν, ισοβίως!
Εντύπωση προκαλεί ότι επέλεξε ο ίδιος το διαδοχό του και μέχρι σήμερα πρόεδρο της χώρας Κάσιμ-Γιομάρτ Τοκάγεφ. Η πρώτη κίνηση του προέδρου ήταν να δώσει εντολή, ώστε η πρωτεύουσα του Καζακστάν να μετονομαστεί σε Νουρ-Σουλτάν προς τιμή του προκατόχου και μέντορά του. Τις τελευταίες ημέρες που επικρατεί πρωτοφανής ένταση ο Τοκάγεφ επιχειρεί να τηρήσει αποστάσεις από τον Ναζαρμπάγεφ. Απομάκρυνε και τον τον ανιψιό του Ναζαρμπάγεφ από τη θέση του ως δεύτερου στην ιεραρχία της Επιτροπής Κρατικής Ασφαλείας, διαδόχου της σοβιετικής KGB.
