Ο σπουδαίος τραγουδοποιός βρισκόταν τις τελευταίες ημέρες στο νοσοκομείο – Η πορεία του αγαπημένου «Νιόνιου» που αφήνει ανεξίτηλο στίγμα στο ελληνικό τραγούδι
Την τελευταία του πνοή άφησε το βράδυ της Τρίτης ο σπουδαίος τραγουδοποιός Διονύσης Σαββόπουλος σε ηλικία 81 ετών. Τις τελευταίες ημέρες, μετά από επιδείνωση της κατάστασής του νοσηλευόταν, ενώ έδινε μάχη με τον καρκίνο από το 2020.
Ο Διονύσης Σαββόπουλος, ο αγαπημένος «Νιόνιος» έχει σφραγίσει μια ολόκληρη εποχή με τη μουσική του. Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη στις 2 Δεκεμβρίου 1944. Οι πρόγονοί του είναι από την Κωνσταντινούπολη και τη Φιλιππούπολη.
Το 1963 μετακόμισε στην Αθήνα και εγκατέλειψε τη Νομική Σχολή Θεσσαλονίκης προκειμένου να ασχοληθεί με το τραγούδι.
Γνώρισε μεγάλη επιτυχία από τις πρώτες ημέρες του ως μουσικός και έγινε δημοφιλής στην Ελλάδα. Είχε συνδυάσει τη μουσική Αμερικανών μουσικών όπως του Μπομπ Ντίλαν και του Φρανκ Ζάπα με τη μακεδονική λαϊκή μουσική και πολιτικά διεισδυτικούς στίχους.
Τα πρώτα του βήματα
Άρχισε τη σταδιοδρομία του το 1964 και ήταν πολιτικά ενεργός σε όλη τη σταδιοδρομία του στη μουσική, με εμφανίσεις σε νυχτερινά κέντρα μαζί με τη Μαρία Φαραντούρη και τον Μάνο Λοΐζο.
Κατά τη διάρκεια της Χούντας φυλακίστηκε δύο φορές για τις πολιτικές του πεποιθήσεις, τον Αύγουστο και τον Σεπτέμβριο του 1967.
Έγραψε τραγούδια με πολιτικό, ρομαντικό, αλλά και σκωπτικό περιεχόμενο. Έχει παρουσιάσει το 1986-1987 τηλεοπτική εκπομπή με τίτλο «Ζήτω το ελληνικό τραγούδι».
Τα περισσότερα από τα τραγούδια του είναι γραμμένα από τον ίδιο, σε στίχους και μουσική.
Διονύσης Σαββόπουλος: Τα παιδιά και η σύζυγός του
Ήταν παντρεμένος με την Ασπασία Αραπίδoυ (γνωστή με το χαϊδευτικό της, Άσπα, από τα τραγούδια και τις παραστάσεις του) και απέκτησαν δύο γιους, τoν Κoρνήλιo (γενν. 1968) και τoν Ρωμανό (γενν. 1972), και δύο εγγονούς, τον Διονύση και τον Ανδρέα.
Πρώτα βήματα και καλλιτεχνική πορεία
O Διονύσης Σαββόπουλος προερχόταν από μια οικογένεια με ρίζες από την Κωνσταντινούπολη και τη Φιλιππούπολη. Μεγάλωσε σε μια Ελλάδα που βρισκόταν υπό συνεχείς κοινωνικές και πολιτικές αλλαγές, γεγονός που επηρέασε την καλλιτεχνική του πορεία.
Ξεκίνησε σπουδές στη Νομική Σχολή Θεσσαλονίκης, αλλά η κλίση του προς τη μουσική ήταν τόσο ισχυρή που σύντομα εγκατέλειψε τον τομέα του δικαίου για να αφοσιωθεί στη σύνθεση και την ερμηνεία μουσικής.
Από τα πρώτα του βήματα στην Αθήνα, τη δεκαετία του 1960, ο Σαββόπουλος σύντομα κατέκτησε την ελληνική μουσική σκηνή με τη μοναδική του ικανότητα να συνδυάζει την ελληνική παράδοση με τα διεθνή μουσικά ρεύματα, όπως η αμερικανική μουσική και οι θρύλοι όπως ο Μπομπ Ντίλαν και ο Φρανκ Ζάπα.
Η πολιτική και κοινωνική διάσταση στη μουσική του
Η μουσική του Σαββόπουλου ήταν βαθιά επηρεασμένη από τα κοινωνικά και πολιτικά γεγονότα της εποχής του. Στη διάρκεια της Χούντας, ο Σαββόπουλος φυλακίστηκε δύο φορές για τις πολιτικές του πεποιθήσεις, και η φυλακή αποτέλεσε σημαντική πηγή έμπνευσης για τραγούδια όπως το «Δημοσθένους λέξις». Τα τραγούδια του, όπως το «Φορτηγό», «Περιβόλι του Τρελού», και «Ρεζέρβα», ασκούσαν έντονη κριτική στην κοινωνία και την πολιτική, ενώ έθιγαν θεμελιώδη ζητήματα της ελληνικής πραγματικότητας.
Αναγνώριση και επιτυχία
Ο Διονύσης Σαββόπουλος δεν ήταν απλώς τραγουδιστής και συνθέτης· ήταν και μια εμβληματική προσωπικότητα της ελληνικής μουσικής σκηνής, που επηρέασε και συνεχίζει να επηρεάζει εκατομμύρια.
Συνεργάστηκε με μεγάλους καλλιτέχνες της ελληνικής και διεθνούς μουσικής σκηνής, ενώ είχε τη δυνατότητα να συνδυάζει διαφορετικά μουσικά στυλ με ιδιαίτερη άνεση.
Ο δίσκος του «Ξενοδοχείο» του 1997 αποτελεί μια χαρακτηριστική του δημιουργία, ενώ το έργο του συνεχίζει να αναγνωρίζεται διεθνώς.
Ζωντανές εμφανίσεις και κληρονομιά
Η σκηνική του παρουσία ήταν εξίσου αξιοθαύμαστη. Με τον μοναδικό του τρόπο να αφηγείται ιστορίες, τα live του ήταν ανεπανάληπτα και τον έκαναν αγαπητό σε κοινό κάθε ηλικίας. Το καλοκαίρι του 2024, το Rockwave στη Μαλακάσα τον βράβευσε για το έργο του, και ήταν ένα από τα πιο αγαπημένα live της τελευταίας δεκαετίας.
Τελευταία έργα και τιμητικές αναγνωρίσεις
Την τελευταία δεκαετία της ζωής του, ο Σαββόπουλος συνεχώς εξέπληττε το κοινό του με νέες δημιουργίες και εμφανίσεις. Το 2025, παρουσίασε το βιβλίο του «Γιατί τα χρόνια τρέχουν χύμα» στο Μέγαρο Μουσικής, και βρέθηκε για τελευταία φορά μπροστά στο κοινό στο Μουσείο Μπενάκη και το Rockwave. Η επιρροή του παραμένει τεράστια, με το έργο του να συνεχίζει να αγαπιέται και να επηρεάζει τους νέους δημιουργούς.
Ο Διονύσης Σαββόπουλος είναι μια αξεπέραστη μορφή για το ελληνικό τραγούδι, και το έργο του θα παραμείνει πάντα ζωντανό στις καρδιές των Ελλήνων.
Από το ιστορικό ντοκιμαντέρ του Λάκη Παπατάθη «Χαίρω πολύ, Σαββοπούλος»
Διονύσης Σαββόπουλος: Η γενναία εξομολόγησή του για τη μάχη του με τον καρκίνο
Ο σπουδαίος τραγουδοποιός πάλευε επί πέντε ολόκληρα χρόνια αλλά μέχρι την τελευταία στιγμή δεν άφησε την αρρώστια να του κλέψει την όρεξη για ζωή και δημιουργία
«Σάς την έσκασα» συνήθιζε να λέει, με παιδική σχεδόν αφέλεια και πονηρό χαμόγελο, ο Διονύσης Σαββόπουλος όταν έκανε κάτι απρόσμενο. Αυτή τη φορά όμως, το έσκασε, από την ίδια τη ζωή, στα 81 του χρόνια, λίγες ημέρες μόλις μετά την εισαγωγή του σε ιδιωτικό νοσοκομείο κι ενώ βιαζόταν να πάρει εξιτήριο για να γιορτάσει στο σπίτι την επέτειο του γάμου του με την αγαπημένη του Άσπα…
Μάς την έσκασε, λοιπόν, ο Νιόνος, παίρνοντας μαζί του μια ολόκληρη εποχή, γεμάτη αναμνήσεις, σημαντικά γεγονότα και τραγούδια, πολλά τραγούδια…Φόρεσε το αγαπημένο του καπέλο, υποκλήθηκε για τελευταία φορά και πέταξε «μακριά, σε ξένα μέρη…»
Ήταν έτοιμος γι’ αυτή τη μεγάλη αποχώρηση; Και ναι και όχι. Γνώριζε καλά πως η υγεία του ήταν επιβαρυμένη την τελευταία 5ετία, αλλά είχε μεγάλη όρεξη για ζωή και δημιουργία. Ήθελε να τον νικήσει τον θάνατο αλλά δεν τον φοβήθηκε. Τον κοίταξε κατάματα και δεν τού επέτρεψε να τους κλέψει στιγμές από τη ζωή του.
«Παραμέρισα τη σκιά της αρρώστιας» έγραφε, ποιητικά, στη συγκλονιστική αυτοβιογραφία του με τίτλο «Γιατί τα χρόνια τρέχουν χύμα» που κυκλοφόρησε στις αρχές του 2025. Ένα βιβλίο, χειροποίητο στο οποίο εμφανιζόταν βαθιά εξομολογητικός, όσο δεν είχε υπάρξει ποτέ, ασκώντας σκληρή αυτοκριτική για τα πάθη του και τα λάθη του, στην επαγγελματική αλλά και στην προσωπική του ζωή, και αποκαλύπτοντας το αληθινό πρόσωπο πίσω από τον ρόλο που ο ίδιος έπλασε για τον εαυτό του.
Κι η απρόσμενη, αυτή ωμή και γενναία ειλικρίνειά του εξέπληξε πολλούς. Γιατί ο Σαββόπουλος ήταν πάντα ανεβασμένος σε ένα βάθρο, άπιαστος, και γεμάτος αντιθέσεις που γεννούσαν εύλογες απορίες: Οικείος αλλά και απόμακρος την ίδια στιγμή, δυναμικά παρών αλλά και ακριβοθώρητος, ευγενής αλλά και ιδιόρρυθμος, εξαιρετικός συνομιλητής αλλά και δογματικός στις κατά καιρούς απόψεις του. Το γεγονός λοιπόν ότι συνειδητά επέλεξε να κατέβει από αυτό το βάθρο, να βγάλει την «πανοπλία» του μύθου του και να εκτεθεί δημόσια, αποδεικνύει όχι μόνον το θάρρος του αλλά και τη βαθιά επιθυμία του να ζητήσει τον «λογαριασμό» της ζωής του και να τον εξοφλήσει.
Με έναν εξαιρετικά γενναίο αλλά και βαθιά ανθρώπινο τρόπο μοιράστηκε, για πρώτη φορά δημόσια, τη μάχη που έδωσε τα τελευταία χρόνια με τον καρκίνο. Μπορεί η σοβαρή περιπέτεια της υγείας του να ξεκίνησε στα μέσα του 2020, ο ίδιος, ωστόσο, είχε επιλέξει να συνεχίσει κανονικά τις καλλιτεχνικές του δραστηριότητες δίχως να κάνει καμία απολύτως δημόσια αναφορά στον αγώνα που έδινε για τη ζωή του.
Άνοιξε την καρδιά του διάπλατα, και με απόλυτη ηρεμία και ψυχραιμία, χωρίς δακρύβρεχτους συναισθηματισμούς, διηγήθηκε με τον δικό του μοναδικό τρόπο, που ανέκαθεν υπήρξε μαγικός γι’ αυτό και συνέπαιρνε τα πλήθη, την αναμέτρησή του με τον καρκίνο, από τη στιγμή της ανακοίνωσης της διάγνωσης και τις θεραπείες στις οποίες υποβλήθηκε μέχρι την προσβολή του από κορωνοϊό που έκανε τα πράγματα ακόμη πιο δύσκολα.
Το σημαντικότερο όμως είναι ότι μέσα από αυτή την εκ βαθέων προσωπική εξομολόγηση ο Σαββόπουλος, έριξε άπλετο φως – για πρώτη φορά σε τέτοιο βαθμό – , με περισσή γενναιότητα, στην τρωτή, την αδύναμη πλευρά του εαυτού του, θέλοντας να υπογραμμίσει πως απέναντι στην ασθένεια είμαστε όλοι ίσοι. Και την ίδια στιγμή περνά ένα πολύτιμο μήνυμα ελπίδας και δύναμης προς όλους όσοι αντιμετωπίζουν τον καρκίνο. Ένα μήνυμα το περιεχόμενο του οποίου θα μπορούσε να συνοψιστεί στον τίτλο που ο ίδιος είχε επιλέξει να δώσει στην έκθεση που ετοίμασε το 2022 για τα εκατό χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή: «Σήκω Ψυχή μου!»
Ήταν κάπου εκεί στα τέλη Μαρτίου του ‘20, της εποχή της πρώτης καραντίνας λόγω κορωνοϊού, κι αφού είχε μόλις ολοκληρώσει τις επιτυχημένες ζωντανές εμφανίσεις του με τον Μανώλη Μητσιά, στο «Άλσος», που έλαβε τη διάγνωση:
«Μια και είχα χρόνο στη διάθεσή μου, πήγα να δω τους γιατρούς, γιατί είχα κάτι ενοχλήσεις. Στις εξετάσεις διαπιστώθηκε καρκίνος στον πνεύμονα. Έτσι ξαφνικά; Όχι και τόσο ξαφνικά. Όλο γκούχου – γκούχου ήμουν το τελευταίο διάστημα, πάνω από πενήντα χρόνια καπνίζω, και σάς το λέω αυτό για προσέχετε, να ‘χετε το νου σας, κι αν – ο μη γένοιτο – σάς συμβεί, μη φοβηθείτε, αντιμετωπίστε το, κι έχει ο Θεός.
Μού αφαίρεσαν μισό πνευμόνι, κι ύστερα μπήκα σε κάποιες θεραπείες, που όσο να ΄ναι έχουν τις παρενέργειές τους. Κόπωση βασικά. Μια αίσθηση μεγάλη αδυναμία» εξομολογείται ο ίδιος.
Οι καλλιτεχνικές προκλήσεις, ωστόσο και η δύναμη του χαρακτήρα του, φυσικά, που τού υπαγόρευε να συνεχίσει να ζει κανονικά τη ζωή του στη μετά διάγνωση εποχή και να αντιμετωπίζει ένα – ένα τα εμπόδια όταν έρχονται, τον κράτησαν όρθιο και ενεργό. Αντλώντας δύναμη από την αγάπη και τη στήριξη της οικογένειάς του αλλά και από το ασίγαστο πάθος του για δημιουργία αναλάμβανε τη μία αποστολή μετά την άλλη. «Παραμέρισα τη σκιά της αρρώστιας» περιγράφει ο ίδιος, ποιητικά, στο βιβλίο του.
Κατάστρωσε ένα μεγαλόπνοο σχέδιο για τον εορτασμό των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση το οποίο, παρότι ενθουσίασε την Επιτροπή, δεν κατέστη εφικτό να υλοποιηθεί λόγω πανδημίας. Έδωσε συναυλία στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης με αφορμή την ίδια επέτειο. Έστησε, μετά από πρόσκληση του Ιδρύματος της Βουλής των Ελλήνων, μια εξαιρετική έκθεση για τα 100 από τη Μικρασιατική Καταστροφή, η οποία παρουσιάστηκε σε όλη την Ελλάδα, ταξίδεψε στην Κύπρο για μια σειρά συναυλιών αφιερωμένων επίσης στην καταστροφή της Σμύρνης…
Είχαν συμπληρωθεί ήδη δύο χρόνια από την ημέρα της επίσημης διάγνωσης της ασθένειάς του και οι θεραπείες του συνεχίζονταν. Μέχρι που ο εφιάλτης του κορωνοϊού χτύπησε και τη δική του πόρτα, σε μια χρονική στιγμή που ο οργανισμός του ήταν αδύναμος, εξασθενημένος:
«Εκεί κατά την άνοιξη (2022), φαίνεται πως την πάτησα. Ενώ έκανα τις ανοσοθεραπείες μου κανονικά στο νοσοκομείο, μού ζήτησαν απ’ την Κύπρο να δώσω μερικές συναυλίες για τα εκατό χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή. Δεν μού ήταν δυνατό ν΄ αρνηθώ….Πήραμε όλες τις προφυλάξεις και κατεβήκαμε με τον Γιώτη Κιουρτσόγλου στο νησί. Εγώ πάντα μάσκα φορούσα…Και μόλις γύρισα, έπεσα στο κρεβάτι με υψηλό πυρετό. Φωνάξαμε γιατρό. «Γρήγορα στο νοσοκομείο με ασθενοφόρο!» διέταξε. Είχα φορτωθεί με κορωνοϊό. Ήμουν που ήμουν αδύναμος απ’ τις θεραπείες, άρπαξα και τον ιό στο αεροπλάνο, διότι τα αεροπλάνα είναι θάλαμοι αερίων, και να το αποτέλεσμα.»
Η διήγηση ενός περιστατικού που συνέβη κατά τη διάρκεια της κρίσιμης εκείνης νοσηλείας του είναι πραγματικά συγκλονιστική. Γιατί αποτυπώνει σε λέξεις, που γεννούν νοερές αλλά πολύ δυνατές εικόνες, τα συναισθήματα ενός ανθρώπου, ανέκαθεν ισχυρού στα μάτια των άλλων, που έρχεται πρόσωπο με πρόσωπο με την αδυναμία του, το φθαρτό της ύπαρξής του. Και αποδεικνύει, περίτρανα, πως, σε τέτοιες δύσκολες στιγμές ένα ανθρώπινο άγγιγμα, μια καλή κουβέντα από έναν άγνωστο αποτελούν το πιο πολύτιμο δώρο:
«Κάναν σύσκεψη από πάνω μου οι γιατροί, μήπως πρέπει να μπω στην εντατική λόγω δύσπνοιας, Μεγάλη Εβδομάδα ήταν. Αποφάσισαν να περιμένουν λίγο. Μού βάλαν ορό στη φλέβα, μάσκα οξυγόνου, και με πλάκωσαν στα φάρμακα, με μεγάλες δόσεις Lasix.
Ξυπνώ ένα βράδυ μούσκεμα. Είχα βρέξει εσώρουχα πιτζάμες, σεντόνια, χάλια τα ‘χα κάνει. Τώρα; Πρέπει να φωνάξω τις νοσοκόμες; Πρέπει να με δουν έτσι; Είμαι ο… ο Σαββόπουλος. Δεν γίνεται.
Γίνεται! Τι άλλο να έκανα, χτύπησα το κουδούνι. Κατέφθασε πρώτα η μία, είδε τί έγινε και φώναξε και τις άλλες. Ανέκφραστες και άψογες όλες τους:
– Σηκωθείτε, κύριε Σαββόπουλε.
Να γδυθώ; Έβγαλα αμήχανος τις πυτζάμες. Με ελέγξανε:
– Βγάλτε και τα εσώρουχά σας.
Τα ‘βγαλα και στάθηκα στη γωνιά ντροπιασμένος, κρύβοντας με τις παλάμες μου ό,τι μπορούσα. Ένας γυμνοσάλιαγκας ήμουν, ένα τίποτα.
Κι όπως ήμουν έτσι ν΄ ανοίξει η γη να με καταπιεί, ένιωσα ξάφνου σαν να μην έχει σημασία πια, σα ‘να φυγε ένα βάρος από πάνω μου, ανάσανα, κι αφέθηκα στα χέρια των γυναικών. Με πλύνανε, μού βγάλαν να φορέσω καινούργιες πιτζάμες, με ξάπλωσαν στα καθαρά σεντόνια και με σκέπασαν.
– Χρόνια πολλά, μού είπαν φεύγοντας οι αδελφές. Είχε έρθει το Πάσχα».
Διονύσης Σαββόπουλος: Η τελευταία δημόσια εμφάνισή του
Μόλις πέντε μήνες πριν τον θάνατό του, τον Μάιο, είχε παραστεί στο Μουσείο Μπενάκη μαζί με τη σύζυγό του – Δείτε βίντεο και φωτογραφίες
Μόλις πέντε μήνες πριν τον θάνατό του, τον Μάιο, ο Διονύσης Σαββόπουλος είχε παραστεί στο Μουσείο Μπενάκη για την προβολή του ντοκιμαντέρ του Λάκη Παπαστάθη, «Χαίρω πολύ, Σαββόπουλος», συνοδευόμενος από τη σύζυγό του, Άσπα Σαββοπούλου. Σε βίντεο από εκείνη την ημέρα, αναφέρεται στον Λάκη Παπαστάθη και τον χαρακτήρα του. Πιο συγκεκριμένα, ακούγεται να λέει: «Ο Λάκης δεν είχε αυτό το ύφος, καθόλου. Το αντίθετο. Ήταν πάρα πολύ χαμηλόφωνος, διακριτικός, ευγενής».
Δείτε βίντεο και φωτογραφίες
Στην αυτοβιογραφία του με τίτλο «Γιατί τα χρόνια τρέχουν χύμα», ο συνθέτης περιέγραφε τη σχέση του με τη σύζυγό του, εξηγώντας πώς τη γνώρισε. «Ήταν μια περίοδος ταλαιπωρίας, αλλά κάθε εμπόδιο σε καλό. Γιατί έτσι γνώρισα την γυναίκα που θα γινόταν η γυναίκα της ζωής μου. Ήταν μαθήτρια της τρίτης λυκείου τότε. Αμίλητη και κλειστή σαν όστρακο. Και τόσο όμορφη, που το βράδυ φωσφόριζε. Αλλά εγώ τότε τρέκλιζα ακόμη και μια με τους μπάφους, μια με τις απογοητεύσεις, δεν καταλάβαινα τον ρόλο που θα έπαιζε στη ζωή μου αυτό το πλάσμα», έγραφε χαρακτηριστικά ο καλλιτέχνης.
Ο ίδιος αποκάλυψε πως η νεαρή μαθήτρια θα γινόταν αργότερα η σύζυγός του και θα έμενε μαζί της για 57 ολόκληρα χρόνια. Οι δυο τους παντρεύτηκαν στις 18 Οκτωβρίου 1967 και απέκτησαν δύο γιους, τον Ρωμανό και τον Κορνήλιο.
«Η Άσπα είναι η γυναίκα της ζωής μου, αποφάσισα στη φυλακή ότι θα την παντρευτώ» έλεγε ο Σαββόπουλος για τη σύζυγό του
Είχα μεγάλη υποστήριξη από αυτή, περάσαμε δύσκολα και ήταν πολλά τα δύσκολα, έλεγε τον περασμένο Ιανουάριο για την επί 57 χρόνια σύζυγό του
Σε συνέντευξή του στην ΕΡΤ τον περασμένο Ιανουάριο με αφορμή την έκδοση της αυτοβιογραφίας του, ο μεγάλους τραγουδοποιός έλεγε ότι «η Άσπα είναι η γυναίκα της ζωής μου, 57 χρόνια με ανέχετ
Καλό ταξίδι Νιόνιο