ΘΡΑΚΗ (Β)
ΜΙΑ ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ ΣΤΟΝ ΝΟΜΟ ΕΒΡΟΥ
Για μια σύντομη περιήγηση στην Θράκη μας και συγκεκριμένα στον νομό Έβρου ξεκίνησα, μα θαρρώ πως ήταν κάτι πολύ βαθύτερο. Το ένιωσα σαν προσκύνημα στην άλλη άκρη της Ελλάδος. Από την Κω στον Έβρο. Ακούγεται όντως σαν κάτι πολύ απόμακρο. Από τον Νότο, στον Βορρά. Από παραμεθόριο, σε παραμεθόριο και με κοινό τον εξ Ανατολών κίνδυνο από τον 11ον αιώνα και δυστυχώς μέχρι σήμερα. Θαλάσσια τα σύνορα στα νότια, χερσαία στα βόρεια. Εκεί δεν νιώθεις πλέον ούτε νησιώτης, ούτε στεριανός, ούτε βόρειο-(νότιο-) Ελλαδίτης. Νιώθεις απλώς Έλληνας και για λίγο Θραξ, θα έλεγα. Τα ίδια συναισθήματα ακριβώς ένιωσα, όταν βρεθήκαμε προ ετών ως Πανεπιστήμιο την 25η Μαρτίου σε Κυπριακό σχολείο κοντά στα Κατεχόμενα και ακούγαμε τα ποιήματα των παιδιών με το εθνικό περιεχόμενο και όχι απλώς ως ιστορικό φολκλόρ και αφορμή για τριήμερη απόδραση. Ειδικά στο άκουσμα του Σολωμικού ποιήματος «Στων Ψαρών την ολόμαυρη Ράχη…» η αίθουσα σείστηκε από τα βουρκωμένα χειροκροτήματα. Πράγματα ξεχασμένα σε μας τους Ελλαδίτες, τους εγκλωβισμένους στον καλπάζοντα και ανταγωνιστικό υλιστικό ευδαιμονισμό της καθημερινότητάς μας. Ας επανέλθομε όμως στην πανάρχαια Θράκη μας, την απλωμένη στους πρόποδες του «χρυσαφένιου» Παγγαίου και της οροσειράς της Ροδόπης. Την απομακρυσμένη λίγο, αλλά διόλου ξεχασμένη. Με τους απέραντους κάμπους της, τα δροσερά ποτάμια της, τους γραφικούς ρύακες και την παραποτάμια πυκνή βλάστηση. Τα δε χωριά της πανέμορφα, παραδοσιακά, ήρεμα, και αναλλοίωτα από την τουριστική λαίλαπα. Η μνήμη σου ανατρέχει και χωρίς να το θέλεις (αν φυσικά διαθέτεις και ανάλογες προσλαμβάνουσες παραστάσεις) στην ιστορία και την μυθολογία της. Για παράδειγμα, σου έρχεται στον νου ο ένδοξος Ομηρικός ήρωας Διομήδης με τα περίφημα άλογά του. Ο μεγάλος διανοούμενος της αρχαιότητας, ο σοφός Δημόκριτος ο Αβδηρίτης. Ο ηδυμελίφθογγος μουσικός Ορφέας, ως αρχηγέτης της περίφημης μουσικής της παράδοσης, μέχρι το σύγχρονο αηδόνι, τον καλλικέλαδο Χρόνη Αηδονίδη. Οι χοροί, οι φορεσιές, τα τραγούδια της, ολόκληρος εν γένει ο λαογραφικός πλούτος της και φυσικά τα διαχρονικά μνημεία της, όπως άλλωστε κάθε Ελληνική γωνιά. Και κει που σκέφτεσαι το παρελθόν, σε προσγειώνει στην σημερινή πραγματικότητα ο φράχτης, τα κάγκελλα, που σου ματώνουν την ψυχή, σου καθηλώνουν το βλέμμα και σου στρέφουν τον νου στην αιματοβαμμένη ιστορική μας πορεία. Διότι, η σημερινή Θράκη είναι δυστυχώς το μικρότερο μερίδιο τής άλλοτε ενιαίας ιστορικά και γεωγραφικά και νυν τριχο-τομημένης Θράκης. Οι ιστορικές φωτογραφίες με καραβάνια ολόκληρα των ξεριζωμένων αδελφών μας και το πολυποίκιλο αποτύπωμά τους στις μακραίωνες Ελληνικές εστίες τους, μένουν ανεξίτηλα στον χρόνο και στις καρδιές μας. Και επειδή, χρόνια τώρα, πολλά ακούγονται και γράφονται για το Μήλο τούτο της Έριδος, ας έχομε «πάντ΄ανοιχτά και πάντα ξάγρυπνα τα μάτια της ψυχής μας» (Διον. Σολωμός, «ο Πόρφυρας»). Πριν κλείσω το σύντομο αυτό οδοιπορικό μου, θα ήθελα να σχολιάσω δύο πράγματα που μου έκαναν ιδιαίτερη εντύπωση από την Κομοτηνή όπου διανυκτερεύαμε. Πρώτον: Με όλο τον σεβασμό προς τα θρησκευτικά πιστεύω των λαών, με ενόχλησαν τα μεγάφωνα με τις προσευχές των ιμάμηδων σε υψηλότατους τόνους, δίνοντάς μου την εντύπωση ότι βρίσκομαι σε αποκλειστικά μουσουλμανική περιοχή, σε αντίθεση με τις ήπιες χριστιανικές καμπάνες. Δεύτερον: Έτυχε να βρεθούμε στην βραδινή υποστολή της σημαίας μας από ένα πανύψηλο ηρώον με κλιμάκιο στρατιωτών, με συνοδεία φιλαρμονικής και εθνικών εμβατηρίων, με ρυθμικούς βηματισμούς, κινήσεις και ειδικά παραγγέλματα. Ήταν κάτι τόσο έντονο, τόσο συγκινητικό, που ακινητοποίησε τους πάντες, συγκοινωνίες και περαστικούς. Μήπως (σκέφτηκα) πρέπει να το επαναφέρομε και στα σχολεία και στις κοινωνίες μας, για να ξαναθυμηθούμε, ότι , εκτός από οικουμενικοί πολίτες, πρωτίστως είμαστε Έλληνες;
Κατερίνα Παπαθωμά-Μαστοροπούλου
Λέκτωρ Κλασικής Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών
