Αν στη Γαλλική Επανάσταση τα κεράσια ήταν σύμβολα της ελευθερίας του λαού, στην Ελλάδα του 2025 λίγο λείπει να γίνει το φρούτο της οργής, αλλά και των… ολίγων. Οχι αδίκως, αν σκεφτεί κανείς ότι φεύγει από το χωράφι στα 4 ευρώ και φτάνει στο ράφι σε τιμές που αγγίζουν έως και τα 22 ευρώ. Είναι δικαιολογημένη η οργή για τα κεράσια, λοιπόν;

Για όλα φταίει ο… κακός μας ο καιρός, αλλά και ο πληθωρισμός. Σε μια από τις χειρότερες χρονιές σε ό,τι αφορά τη συγκομιδή κερασιών, δεν είναι μόνο η ποσότητα λίγη, αλλά και η συγκυρία τέτοια που το κόστος φύλαξης, συντήρησης, διαλογής και μεταφοράς βρίσκεται στα ύψη. Κατά κάποιους τα παραπάνω, όπως και η μικρή προσφορά που υπάρχει, δικαιολογούν την αύξηση από το χωράφι ως το ράφι του μανάβικου, της λαϊκής και του σούπερ μάρκετ, που συχνά ξεπερνά το 400%.

Οι καιρικές συνθήκες

Παραγωγοί στις λαϊκές λένε στους πελάτες που διαμαρτύρονται ότι οι τιμές (στα 7 περίπου ευρώ στη λαϊκή, στα 16-18 ευρώ στο μανάβικο και ως και 22 σε περιοχές της νησιωτικής Ελλάδας) που βλέπουν είναι… καλές. Η λογική είναι ότι «είμαστε τυχεροί και μόνο που έχουμε κεράσια στους πάγκους». Κι αυτό γιατί -όσο κλισέ και αν φαίνεται- η κλιματική αλλαγή έφερε τα πάνω κάτω.

Σε άλλες χρονιές, όπως η προηγούμενη, οι παραγωγοί βρίσκονταν στο στάδιο της συγκομιδής αυτό το διάστημα. Αντίθετα φέτος οι περισσότεροι παραγωγοί βρίσκονται στο στάδιο του καθαρισμού των χωραφιών.

Σε ορισμένες περιοχές η συγκομιδή κερασιών είναι μηδενική. Και σε κάποιες που δεν είναι, τα δέντρα βγάζουν τόσο λίγα κεράσια που μετά βίας φτάνουν για να καλύψουν τα έξοδα του παραγωγού. Στην κύρια παραγωγική περιοχή κερασιών της Ελλάδας, την Πέλλα, οι αγρότες μιλούν για πρωτόγνωρες ζημίες. Η φετινή παραγωγή εκτιμάται ότι έχει περιοριστεί στο 10% σε σχέση με άλλες χρονιές, κι αυτή στις ποικιλίες των ορεινών περιοχών.

Οπου δηλαδή ήταν συμφέρουσα η συγκομιδή, μια και αν ένα δέντρο βγάζει, π.χ., 4 κιλά, η συγκομιδή δεν συμφέρει. Οι κερασοπαραγωγοί της περιοχής που μας δίνει το 75% των κερασιών που βγάζει η χώρα μιλούν για τη χειρότερη ακαρπία από το 2000, καθώς τα δέντρα, καμένα από τον ισχυρό παγετό του Μαρτίου, δεν έδωσαν σχεδόν καθόλου παραγωγή. Το εγχώριο προϊόν, λοιπόν, είναι… ακριβοθώρητο, με τις τιμές στο ράφι εξαιτίας των ελλείψεων να φαντάζουν απαγορευτικές για τον μέσο καταναλωτή.

Στην κοιλάδα του Σπερχειού εκτιμάται ότι η φετινή παραγωγή είναι το 1/3 μιας κανονικής χρονιάς, λόγω των ζημιών που έκανε ο παγετός της άνοιξης και οι βροχοπτώσεις την περίοδο της καρπόδεσης. Στο Βέρμιο είναι η δεύτερη χρονιά που η παραγωγή καταστρέφεται λόγω του καιρού (πέρυσι στο 90% λόγω καύσωνα και φέτος ολικά λόγω του παγετού), ενώ τις αποζημιώσεις του ΕΛΓΑ περιμένουν και οι παραγωγοί του Καϊμακτσαλάν. «Εδώ και 40 χρόνια που γνωρίζω την καλλιέργεια κερασιών δεν έχω ξαναδεί τόσο μεγάλη ζημιά. Εχουμε χωράφια με μηδενική παραγωγή. Οι ανοιξιάτικοι παγετοί επηρέασαν όλες τις ποικιλίες κερασιών. Επίσης ζημιές είχαμε και από τις βροχοπτώσεις του Απριλίου», λέει παραγωγός από το Ροδοχώρι της Ημαθίας.

«Ο καιρός φέτος μας τα έκανε μαντάρα. Ο παγετός του Μαρτίου κατέστρεψε 60%-70% της παραγωγής», εξηγεί κερασοπαραγωγός από την Αγιά Λάρισας.

Αλλοι παραγωγοί συμπληρώνουν ότι όταν μια κερασιά έβγαζε 100 κιλά και τώρα βγάζει 15 κιλά, το κεράσι δεν είναι ακριβό. Σε αυτά προσθέστε τα ακριβά εργατικά χέρια, τα ακριβά εφόδια και τις ακριβές μεταφορές και τις καιρικές συνθήκες.

Συνολικά, για το τρέχον έτος η παραγωγή κερασιών αναμένεται να φτάσει τους 67.750 τόνους, αυξημένη κατά 34% σε σχέση με το 2024. Σε περιοχές όπως η Πέλλα και η Ημαθία οι ζημιές ξεπέρασαν το 70%, με τους παραγωγούς να αναφέρουν τη χειρότερη χρονιά από το 2003. Γιατί συμβαίνει αυτό; Οι παγετοί του Μαρτίου, με θερμοκρασίες που έπεσαν έως και 7°C κατά την περίοδο της ανθοφορίας προκάλεσαν σοβαρές ζημιές στην παραγωγή. Επιπλέον, οι εναλλαγές μεταξύ βροχοπτώσεων και ηλιοφάνειας οδήγησαν σε σκίσιμο των καρπών, καθιστώντας τους μη εμπορεύσιμους. Επιπλέον, το κόστος παραγωγής έχει αυξηθεί σημαντικά, με τις τιμές παραγωγού να κυμαίνονται από 5 έως 6 ευρώ ανά κιλό, σε σύγκριση με 1,60 έως 2,80 ευρώ που ήταν το προηγούμενο έτος!«Υπομονή», λένε κάποιοι, παραπέμποντας στην επόμενη χρονιά. Ομως η ελπίδα και γι’ αυτή πάει… περίπατο, με αγρότες να περιγράφουν το ποσοστό της καταστροφής στο 120%, αφού εκτός από τα άνθη καταστράφηκαν και οφθαλμοί, κάτι που μπορεί να επηρεάσει και την παραγωγή της επόμενης χρονιάς. «Υπάρχουν μεγαλύτεροι σε ηλικία που αναφέρουν πως δεν έχουν ξαναδεί ανάλογη ακαρπία», εξηγεί ο Πέτρος Τζαβέλλας, κερασοπαραγωγός από τα Βρυτά Εδεσσας.

Οι αιτίες

Μπορεί οι τιμές παραγωγού να υπερδιπλασιάστηκαν, όμως αυτές δεν δικαιολογούν την αύξηση κατά 400% και πλέον που παίρνουν τα κεράσια ταξιδεύοντας από το χωράφι ως το ράφι. Η μεγάλη διαφορά ανάμεσα στην τιμή παραγωγού και στην τελική τιμή λιανικής στα κεράσια -φαινόμενο που παρατηρείται έντονα και φέτος- είναι αποτέλεσμα πολλαπλών παραγόντων κατά μήκος της εφοδιαστικής αλυσίδας. Δεν πρόκειται για «υπερβολικά» κέρδη ενός μόνο κρίκου, αλλά για μια αθροιστική επίδραση από κόστος, απώλειες, μεσάζοντες και μηχανισμούς εμπορίου.

Εν πρώτοις, λόγω της μείωσης ως και 70% της φετινής παραγωγής σε κάποιες περιοχές, η χαμηλή προσφορά δημιουργεί ασφυκτική πίεση στις τιμές. Ακόμη και αν ο παραγωγός πουλήσει σε τιμή 5–6 ευρώ το κιλό, η λιανική φτάνει συχνά τα 9-12 ευρώ, ακριβώς επειδή το προϊόν γίνεται τόσο… exclusive που μετατρέπεται σε προϊόν πολυτελείας.

Φταίνε όμως και όσοι εμπλέκονται στη μεταφορά. Κερδοσκοπούν όλοι αυτοί ή κάποιοι από αυτούς; Οπως εξηγούν πηγές της αγοράς, το συγκεκριμένο πυρηνόκαρπο είναι από τα προϊόντα των οποίων η διαδρομή από το δέντρο μέχρι το ράφι δεν είναι απλή: από τον παραγωγό στο διαλογητήριο και από εκεί στον χονδρέμπορο. Ο χονδρέμπορος δίνει το προϊόν στη μεταφορική, η οποία αναλαμβάνει να το μεταφέρει σώο και σε καλή κατάσταση (αυτό έχει τη σημασία του) στο σούπερ μάρκετ ή το μανάβικο.

Καθένας από αυτούς τους κρίκους της αλυσίδας προσθέτει κόστος λειτουργίας, απώλειες και ρίσκο αλλοίωσης. Καθώς τα κεράσια είναι ιδιαίτερα ευπαθές φρούτο με μικρό χρόνο ζωής, απαιτεί αμέσως μετά τη συγκομιδή του να γίνεται άμεση διανομή, με την αλυσίδα μεταφοράς να έχει απαραίτητα ψύξη. Ακόμα και έτσι όμως, το κεράσι έχει υψηλό ποσοστό απόρριψης (έως και 20%-30% μπορεί να πεταχτεί πριν φτάσει στον καταναλωτή). Επιπλέον, μεγάλο ποσοστό της παραγωγής απορρίπτεται ή υποβαθμίζεται στη διαλογή λόγω αισθητικών κριτηρίων (π.χ. σκίσιμο καρπού από τις βροχές) και τα εμπορεύσιμα φρούτα είναι λίγα, άρα και ακριβότερα. Το ρίσκο αυτό ενσωματώνεται στο τελικό κόστος – και στην τιμή.

Τα σούπερ μάρκετ εφαρμόζουν στρατηγική τιμολόγησης με markup 30%-70% σε φρέσκα προϊόντα, ιδίως όταν αυτά είναι σπάνια ή premium. Τα καλά κεράσια προωθούνται σχεδόν ως delicatessen.

Υπάρχουν επίσης οι εξαγωγές και η επιλεκτικότητα. Μια σημαντική μερίδα των ποιοτικών κερασιών εξάγεται (κυρίως προς Ιταλία, Γερμανία, Γαλλία) γιατί εξασφαλίζουν καλύτερες τιμές σε μεγάλες ποσότητες. Αρα, ό,τι μένει στην εσωτερική αγορά είναι λιγότερο και γίνεται πιο ακριβό.

Οι παραγωγοί, λοιπόν, εξηγούν ότι η τεράστια ψαλίδα ανάμεσα στην τιμή παραγωγού και στην τιμή ραφιού στα κεράσια είναι πολυπαραγοντική: από την έλλειψη λόγω καιρού, στις σπατάλες στη διαλογή, την ευπάθεια και το ρίσκο μεταφοράς, την πολυεπίπεδη εμπορική αλυσίδα, αλλά και την ψυχολογία της αγοράς σε προϊόντα πολυτελείας. Εκτός αν υπάρξει απευθείας σύνδεση παραγωγού – καταναλωτή (π.χ. μέσω συνεταιρισμών ή τοπικών αγορών), η διαφορά αυτή δύσκολα θα μειωθεί, ειδικά σε τόσο ευαίσθητα και εποχικά προϊόντα όπως τα κεράσια.

Ακύρωσαν τη γιορτή

Είναι τέτοια η καταστροφή της παραγωγής σε ολόκληρη τη χώρα που στην Αγιάσο στη Λέσβο, γνωστή για τα κεράσια της, φέτος ετοιμάστηκαν να κάνουν την καθιερωμένη γιορτή κερασιού χωρίς… κεράσια. Τα άλλοτε γεμάτα με το πυρηνόκαρπο κτήματα του νησιού φέτος είναι μαραζωμένα, καθώς χτυπήθηκαν από αλλεπάλληλα κύματα καταστροφής: πάχνη, χαλαζόπτωση και ισχυρή βροχόπτωση.

Παραγωγός εξηγεί ότι ενώ πέρυσι η συγκομιδή έφτανε τους 8 τόνους, φέτος δεν αναμένεται να αγγίξει τα 100 κιλά. Κάπως έτσι, η φετινή, 7η γιορτή κερασιού στην Αγιάσο ακυρώνεται και οι παραγωγοί, απογοητευμένοι από τη μικρή, όπως λένε, αποζημίωση του ΕΛΓΑ (έφτανε τα 75 ευρώ για 450 κερασιές) τους κάνει να σκέφτονται να εγκαταλείψουν εντελώς την παραγωγή. Οι καταστροφές από τον καιρό είναι πλέον όλο και πιο συχνές. Και, όταν συμβαίνουν αυτές, οι αποζημιώσεις από τον οργανισμό στον οποίο πληρώνουν 550 ευρώ ετησίως «δεν φτουράνε».

Οχι τυχαία, στην κινητοποίηση με τα τρακτέρ τους που πραγματοποίησαν την περασμένη Τρίτη, οι αγρότες της Αγιάς που διαμαρτύρονται επειδή δεν τους έχουν καταβληθεί αποζημιώσεις για τις καταστροφές που υπέστησαν το 2024 οι παραγωγές σε κεράσια, κάστανα και μήλα, λένε πως έχουν μεγάλη καταστροφή και στη φετινή παραγωγή στα πρώιμα κεράσια λόγω του παγετού που σημειώθηκε, με τους υπολογισμούς τους να κάνουν λόγο για καταστροφή που ξεπερνά το 70%-80%.

5 cherry fun facts

1. Τα κεράσια ήταν σύμβολο ελευθερίας στη Γαλλική Επανάσταση:
Οι Γάλλοι επαναστάτες φύτευαν κερασιές στις πλατείες για να συμβολίσουν την αναγέννηση και την ελευθερία από τη μοναρχία. Το κεράσι συνδέθηκε με την αναγέννηση της ζωής – μια συμβολική αντίθεση στην αιματοχυσία.

2. Τα κεράσια είναι φυσικό ηρεμιστικό για τον εγκέφαλο:
Περιέχουν μελατονίνη, την ορμόνη του ύπνου. Ειδικά τα κεράσια Montmorency (ξινά) έχουν υψηλά επίπεδα φυσικής μελατονίνης και χρησιμοποιούνται ως φυσικό υποκατάστατο χαπιών ύπνου ή σε αγωγές jet lag.

3. Το cocktail κεράσι (Maraschino cherry) δεν είναι πραγματικό κεράσι:
Ή, τουλάχιστον, δεν έχει μείνει τίποτα φυσικό πάνω του. Τα κεράσια maraschino που βρίσκουμε σε παγωτά και ποτά είναι συνήθως λευκά κεράσια που λευκαίνονται με χημικά, εμποτίζονται με σιρόπι και βάφονται τεχνητά κόκκινα. Εχουν περισσότερη ζάχαρη και από καραμέλες.

4. Το κεράσι έχει… μεγαλύτερο γονιδίωμα από τον άνθρωπο:
Το γονιδίωμα της κερασιάς Prunus avium έχει περίπου 352 εκατομμύρια ζεύγη βάσεων, σε σύγκριση με τα ~3,2 δισεκατομμύρια του ανθρώπου, αλλά με πολύ περισσότερα επαναλαμβανόμενα και «κενά» γονίδια. Είναι τόσο περίπλοκο, που χρησιμοποιείται ως μοντέλο σε βιολογικές μελέτες για κλωνοποίηση δενδρωδών ειδών.

5. Ενα μπουρίνι μπορεί να σκοτώσει μια ολόκληρη σοδειά κερασιών σε 20 λεπτά:
Λίγο πριν από τη συγκομιδή, τα κεράσια είναι φουσκωμένα από χυμό. Αν βρέξει έντονα και η υγρασία εγκλωβιστεί στη φλούδα, ο καρπός σκίζεται κάθετα κάνοντάς τον μη εμπορεύσιμο. Αυτός είναι ο λόγος που σε κάποιες χώρες οι αγρότες ασφαλίζουν τα κεράσια τους ανά στρέμμα με ειδικά συμβόλαια σκισίματος από βροχή.

Παγωτό-χρυσάφι, φρούτα για την ελίτ – Το καλοκαίρι της ακρίβειας

Με την πλησιάζουσα καλοκαιρινή περίοδο, οι καταναλωτές αντιμετωπίζουν μια ακόμη δυσάρεστη έκπληξη: οι τιμές τόσο στο παγωτό όσο και στα φρούτα εποχής έχουν ανέβει σημαντικά. Μάλιστα σε πολλές περιπτώσεις οι αυξήσεις φτάνουν έως και 40% υψηλότερες σε σύγκριση με πέρυσι.

Παράλληλα, το φαινόμενο του shrinkflation (μείωση της ποσότητας με ταυτόχρονη αύξηση της τιμής) πλέον επεκτείνεται και στα παγωτά, με τους καταναλωτές να πληρώνουν περισσότερα για λιγότερο προϊόν.

Αυξήσεις στα παγωτά

Σύμφωνα με στοιχεία της Ένωσης Εργαζομένων Καταναλωτών Ελλάδος, η τιμή μιας μπάλας παγωτού φέτος κυμαίνεται από 2 έως 4 ευρώ, ενώ πέρυσι η ίδια μπάλα κοστίζει από 1,5 έως 3 ευρώ. Αυτή η αύξηση, που σε ορισμένες περιπτώσεις φτάνει έως και 40%, επηρεάζει τόσο τα παγωτά από πολυεθνικές εταιρείες όσο και το χύμα παγωτό, όπου οι αυξήσεις φτάνουν έως και 20%.

Το φαινόμενο του shrinkflation έχει γίνει πλέον καθημερινότητα. Οι παραγωγοί, αντιμετωπίζοντας την αύξηση του κόστους των πρώτων υλών, επιλέγουν να μειώσουν το βάρος ή τον όγκο των προϊόντων, διατηρώντας ή αυξάνοντας ελαφρά τις τιμές. Για παράδειγμα:

• Ένα ξυλάκι παγωτό που πέρυσι ζύγιζε 68 γραμμάρια και κόστιζε 2,78 ευρώ, φέτος έχει μειωθεί σε 66 γραμμάρια με τιμή 3,84 ευρώ (+38%).
• Μια συσκευασία 6 τεμαχίων που πέρυσι ζύγιζε 240 γραμμάρια και κόστιζε 9,31 ευρώ, φέτος έχει μειωθεί σε 234 γραμμάρια με τιμή 11,74 ευρώ (+26%).

Οι αυξήσεις στις πρώτες ύλες, όπως κρέμες, γάλα και ζάχαρη, έχουν αυξηθεί κατά 30%, γεγονός που επηρεάζει την τελική τιμή του παγωτού. Παρά τις προσπάθειες των παραγωγών να συγκρατήσουν τις αυξήσεις, ένα 10% περνάει τελικά στον καταναλωτή.

Αυτή η άνοδος των τιμών στο παγωτό οφείλεται στις αυξήσεις στις πρώτες ύλες.

Αυξήσεις και στα φρούτα εποχής

Η αύξηση των τιμών δεν περιορίζεται μόνο στο παγωτό. Τα φρούτα εποχής, όπως τα κεράσια και τα βερίκοκα, έχουν επίσης ανεβεί σημαντικά. Στη λαϊκή αγορά, τα κεράσια πωλούνται από 10 το κιλό, ενώ τα βερίκοκα φτάνουν τα 6,50 ευρώ το κιλό. Στα σούπερ μάρκετ, οι τιμές έχουν σχεδόν διπλασιαστεί σε σχέση με πέρσι, με το πεπόνι να φτάνει τα 3,48 ευρώ το κιλό και το καρπούζι τα 1,79 ευρώ το κιλό.

Οι αυξήσεις στις τιμές των φρούτων και του παγωτού οφείλονται σε πολλούς παράγοντες, όπως:

• Αύξηση κόστους πρώτων υλών: Το κόστος των πρώτων υλών, όπως γάλα, ζάχαρη και φρούτα, έχει αυξηθεί κατά 30%.
• Κακές καιρικές συνθήκες: Οι ακατάλληλες καιρικές συνθήκες έχουν επηρεάσει την παραγωγή των φρούτων, μειώνοντας την προσφορά και αυξάνοντας τις τιμές.
• Υψηλό κόστος μεταφορών: Οι αυξήσεις στις τιμές των καυσίμων και των μεταφορών έχουν επίσης συμβάλλει στην αύξηση των τιμών.
• Ακριβά εργατικά χέρια: Το κόστος της εργασίας έχει αυξηθεί, κάτι που επηρεάζει την τελική τιμή των προϊόντων.