Τύμπανα πολέμου ανάμεσα σε Ινδία και Πακιστάν: Η σκληρή ιστορική αντιπαλότητα και οι κίνδυνοι από μια νέα σύγκρουση – Ο ρόλος του Κασμίρ

Η κατάσταση στην εύφλεκτη περιοχή του Κασμίρ, είναι για πολλοστή φορά κρίσιμη. Μετά τις επανειλημμένες προειδοποιήσεις Πακιστανών ανώτατων αξιωματούχων για επικείμενη εισβολή από την Ινδία, η σιωπή των τελευταίων ωρών και από τις δυο πλευρές αφήνει όλες τις ερμηνείες ανοιχτές. Από την αποκλιμάκωση μέχρι «την πρόσκαιρη ηρεμία πριν την καταιγίδα».

Οι οιωνοί όμως, δεν είναι καλοί. Οι σχέσεις Ινδίας-Πακιστάν βρίσκονται ξανά στην κόψη του ξυραφιού. Τα «τύμπανα του πολέμου» χτυπούν εδώ και λίγες ημέρες στη μεθόριο. Οι δυο χώρες βρίσκονται σε μακροχρόνια πρωτοφανή αντιπαλότητα, έχοντας στο ιστορικό τους τέσσερις πολεμικές συγκρούσεις, αρχής γενομένης από το 1947, υπερτριπλάσιες περιορισμένες ένοπλες συρράξεις και συνεχείς μικροσυγκρούσεις με αμέτρητα θύματα κυρίως γύρω και μέσα στο διαφιλονικούμενης κυριαρχίας Κασμίρ, με την τελευταία το 2019. Και τα πολεμικά τύμπανα χτυπούν τώρα ολοένα και πιο δυνατά και επικίνδυνα.

Επικίνδυνα, αφενός γιατί πρόκειται για σοβαρές πυρηνικές δυνάμεις, οπότε κάθε πολεμική σύρραξη ενέχει τον κίνδυνο μιας καταστροφικής κλιμάκωσης με ανυπολόγιστες συνέπειες για αυτές και για ολόκληρη την ανθρωπότητα. Αφετέρου για το ότι και μια σύγκρουση με συμβατικά όπλα, δυο μεγάλων στρατιωτικών δυνάμεων, –4η και 12η αντίστοιχα στον κόσμο-, με τρομακτική ισχύ πυρός, θα είχε επίσης οδυνηρές διεθνείς συνέπειες.

Πρώτα, στην διεθνή γεωπολιτική ισορροπία που ήδη δοκιμάζεται επικίνδυνα από τον πόλεμο στην Ουκρανία και την παρατεταμένη σύρραξη στη Μέση Ανατολή και δύσκολα θα αντέξει ένα τέτοιου μεγέθους νέο πόλεμο, που θα αποσταθεροποιήσει την περιοχή της νότιας Ασίας. Και μάλιστα με τις Ηνωμένες Πολιτείες να στηρίζουν την Ινδία και την Κίνα να έχει θερμότατες σχέσεις με το Πακιστάν. Αλλά και η παγκόσμια οικονομία θα «πληγωθεί», ούσα ήδη επιβαρυμένη από την πληθωριστική πίεση των προηγούμενων ετών και την επιβράδυνση που προοιωνίζεται ο πόλεμος των δασμών που ξεκίνησε ο Ντόναλντ Τραμπ.

Πώς φτάσαμε εδώ

Για πολλούς έγκυρους γεωπολιτικούς αναλυτές, το ερώτημα πώς έφτασαν σήμερα σε αυτό το σημείο οι σχέσεις των δύο χωρών, δεν απαντιέται εύκολα. Υπάρχει πράγματι η ιστορική αντιπαλότητα. Για την οποία υπάρχει βαθύ θρησκευτικό υπόβαθρο. Το Πακιστάν, -σημαίνει «η γη των καθαρών»-, των 252 εκατομμυρίων κατοίκων που αυξάνονται με ρυθμούς 3% ετησίως, έχει ιδρυθεί στο έδαφος του διαμελισμού της Ινδίας το 1947, που μέχρι τότε βρισκόταν υπό βρετανική κυριαρχία και όταν συγχρόνως είχε αποδειχθεί αδύνατη η ειρηνική συμβίωση ινδουιστών και μουσουλμανικής μειονότητας.

Η αντιπαλότητα επομένως έχει χρόνια αιτία και η αφορμή για την κλιμάκωσή της σε στρατιωτική σύγκρουση δίνεται συνήθως λόγω της διαμάχης των δυο πλευρών για το Κασμίρ, όπως συνέβη σε τρεις από τους 4 πολέμους. Όπως συμβαίνει και σήμερα. Το Κασμίρ, μια κατά τα άλλα γραφική και τουριστικά ελκυστική περιοχή των Ιμαλαΐων, χωρίζεται de facto στο πακιστανικό (35%) και το ινδικό (55%) τμήμα, όπου κάθε πλευρά ισχυρίζεται ότι της ανήκει η ολότητά του. Το 10%, γνωστό ως Aksai Chin, παραχωρήθηκε από το Πακιστάν στην Κίνα, ωστόσο η Ινδία δεν αναγνωρίζει την κυριαρχία της.

Στο βάθος ωστόσο, ήδη πολλοί διαβλέπουν και έναν «αναδυόμενο» τρόπον τινά, επικίνδυνο πρόσθετο λόγο που φέρνει τις δυο χώρες στη γραμμή της αντιπαράταξης. Τον πόλεμο για το νερό. Εν προκειμένω του ποταμού Ινδού.

Η φονική επίθεση

Τον «Ασκό του Αιόλου» άνοιξε η φονικότερη εδώ και 20 χρόνια, τρομοκρατική επίθεση της 22ας Απριλίου στην κοιλάδα Μπαϊσαράν κοντά στην πόλη Παχαλγκάμ, στο νότιο τμήμα του ινδικού Κασμίρ. Αποτέλεσμα 26 Ινδοί τουρίστες νεκρούς και πολλοί τραυματίες. O τελευταίος απολογισμό κάνει λόγο για 33 άμαχους νεκρούς (26 στο Πακιστάν και 7 στην Ινδία) και τουλάχιστον 76 τραυματίες, αλλά και την κατάρριψη πέντε ινδικών μαχητικών.

Το Πακιστάν αρνήθηκε κάθε εμπλοκή. Την ευθύνη ανέλαβε μία άγνωστη μαχητική ομάδα, αυτοαποκαλούμενη «Μέτωπο Αντίστασης του Κασμίρ» (TRF). Θεωρείται παρακλάδι της τζιχαντιστικής Lashkar-e-Taiba, μιας τρομοκρατικής οργάνωσης με έδρα το Πακιστάν. Στην ευρύτερη περιοχή, ούτως ή άλλως, υπάρχει δραστηριότητα ένοπλων μουσουλμάνων ανταρτών, με απώτερο στόχο είτε το Κασμίρ να προσαρτηθεί στο Πακιστάν είτε να ανεξαρτητοποιθεί.

Την αιματοχυσία ακολούθησαν ραγδαίες εξελίξεις. Η Ινδία «φωτογράφισε» το Πακιστάν ως υπαίτιο και επέβαλε κυρώσεις-αντίποινα εναντίον του. Περιόρισε τις διμερείς διπλωματικές σχέσεις, έθεσε σε αναστολή την κομβικής σημασίας, Συνθήκη των υδάτων της λεκάνης του Ινδού, που διέπει από το 1960 τη διαχείριση και κατανομή υδάτων 6 ποταμών μεταξύ των δυο χωρών και ανακάλεσε όλες τις βίζες Πακιστανών υπηκόων.

Το Πακιστάν προειδοποίησε το Νέο Δελχί ότι οποιαδήποτε προσπάθεια να σταματήσει ή να εκτρέψει τη ροή των υδάτων της λεκάνης του Ινδού θα θεωρηθεί «πράξη πολέμου». Ακύρωσε με τη σειρά του τις βίζες Ινδών υπηκόων, ανέστειλε όλες τις εμπορικές δραστηριότητες με την Ινδία -και μέσω τρίτων χωρών- και έκλεισε τον εναέριο χώρο για τα ινδικά αεροσκάφη.

Εν μέσω όλων αυτών υπήρξαν και αναφορές για ανταλλαγές πυρών μεταξύ Πακιστανών και Ινδών στρατιωτών στη γραμμή επαφής των δύο πλευρών στο Κασμίρ. Το «θερμό επεισόδιο» γνωστοποίησαν Ινδοί αξιωματούχοι, χωρίς αναφορές σε θύματα. Το Πακιστάν δεν επιβεβαίωσε ούτε διέψευσε την πληροφορία.

Δεν έμειναν εκεί. Ο Ινδός πρωθυπουργός Ναρέντρα Μόντι δήλωσε ότι θα κυνηγήσει τους δράστες της φονικής επίθεσης μέχρι την άκρη της γης, καθώς το αίμα κάθε Ινδού «βράζει». Η στρατιωτική παρουσία και των δυο πλευρών στα σύνορά τους ενισχύθηκε και ο υπουργός Άμυνας του Πακιστάν, Καγουάτζα Ασίφ, προέβλεψε ότι εντός ωρών επίκειται στρατιωτική εισβολή της Ινδίας στο πακιστανικό έδαφος. Ήδη έκλεισαν σχολεία και τόποι θρησκευτικής λατρείας σε βάθος πολλών χιλιομέτρων στο Πακιστάν υπό τον φόβο επικείμενης ινδικής επίθεσης. Οι ώρες πέραν χωρίς εισβολή, αλλά άπαντες βρίσκονται πλέον σε «κόκκινο συναγερμό».

Το αμερικανικό και κινεζικό ενδιαφέρον

Τα πράγματα μόνο ευοίωνα δεν δείχνουν. ΟΗΕ και Ευρωπαϊκή Ένωση προχώρησαν σε εκκλήσεις για αυτοσυγκράτηση και διάλογο των δυο χωρών, για αποκλιμάκωση της κατάστασης. Ιράν και Σαουδική Αραβία προσφέρθηκαν για διπλωματική μεσολάβηση. Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάρκο Ρούμπιο μιλώντας πριν λίγα εικοσιτετράωρα τηλεφωνικά με τον πρωθυπουργό του Πακιστάν Σεχμπάζ Σαρίφ, τον ενθάρρυνε να καταδικάσει τη φονική επίθεση και να συνεργαστεί στην έρευνα. Του ζήτησε να δείξει αυτοσυγκράτηση, όπως συνέστησε και στον Ινδό ομόλογό του Σουμπραχμανίαμ Τζαϊσανκάρ, προς τον οποίο εξέφρασε την αμερικανική αλληλεγγύη για την επίθεση.

Η αμερικανική εμπλοκή στο πλευρό της Ινδίας έχει την εξήγησή της. Οι ΗΠΑ θέλουν την Ινδία, μια αγορά 1,4 δισ. ανθρώπων και μιας οικονομίας 3,568 τρισ, 4η στον πλανήτη ως βασικό εταίρο τους στη Νοτιοανατολική Ασία και τον Ινδο-Ειρηνικό, ζωτικής σημασίας περιοχή για την παγκόσμια ασφάλεια, αλλά και οικονομία, προκειμένου να αποδυναμώσουν την αντίστοιχη επιρροή της Κίνας. Δεν είναι τυχαίο ότι την ώρα της δολοφονικής επίθεσης την Ινδία επισκεπτόταν ο Αμερικανός αντιπρόεδρος Τζέι Ντι Βανς με στόχο την περαιτέρω σύσφιξη σχέσεων και αμυντική και οικονομική συνεργασία.

Από την άλλη πλευρά, το Πακιστάν ενισχύει τις σχέσεις του με την Κίνα. Τον Φεβρουάριο του 2025, ο πρόεδρος του Πακιστάν Ασίφ Αλί Ζαρντάρι επισκέφθηκε το Πεκίνο για να προωθήσει την διμερή αμυντική και οικονομική συνεργασία, εστιάζοντας ιδιαίτερα στα έργα του Οικονομικού Διαδρόμου Κίνας-Πακιστάν (CPEC).

Τα σενάρια πολέμου

Στρατιωτικοί και διπλωματικοί αναλυτές δεν αποκλείουν η Ινδία, ερμηνεύοντας τις εκφράσεις υποστήριξης πολλών χωρών για την επιδίωξη της δικαιοσύνης ως «πράσινο φως» για οποιαδήποτε μέτρα λάβει, να προχωρήσει άμεσα σε χειρουργικού τύπου επιθετικές πολεμικές κινήσεις. Όπως περιορισμένες αεροπορικές επιδρομές ή επιδρομές ειδικών δυνάμεων εντός του Πακιστάν. Ώστε να κατευνάσει την οργή της ινδικής κοινής γνώμης, αλλά και μειώνοντας τον κίνδυνο κλιμακούμενων αντιποίνων. Δεν θα επιδιώξει, λογικά, έναν πιο ολοκληρωτικό πόλεμο.

Το Ισλαμαμπάντ μεθοδεύει τρεις διαφορετικές νομικές επιλογές αντίδρασης για το θέμα της Συνθήκης για το νερό. Υποβολή του ζητήματος στην Παγκόσμια Τράπεζα, μεσολαβήτρια της Συνθήκης, προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης και ακόμη και στο Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, αν η Ινδία πυκνώσει τις προπαρασκευαστικές πολεμικές ενέργειες.

Προειδοποίησε εξάλλου, ότι αν η ένταση κορυφωθεί, θα προχωρήσει στην αναστολή της «Συμφωνίας Simla», της Συνθήκης Ειρήνης που υπεγράφη στις 2 Ιουλίου 1972, ένα χρόνο μετά τον πόλεμο μεταξύ των δυο χωρών, ο οποίος έληξε καταστροφικά για το Πακιστάν, συνιστώντας εθνική ταπείνωση, με τη «γέννηση» του Μπαγκλαντές στην εδαφική επικράτεια του Ανατολικού Πακιστάν. Βάσει αυτής, οι δυο χώρες καθιέρωσαν τη Γραμμή Ελέγχου (LoC), που πριν ονομαζόταν Γραμμή Εκεχειρίας, ένα εξαιρετικά στρατιωτικοποιημένο de facto σύνορο που χωρίζει το αμφισβητούμενο Κασμίρ μεταξύ των δύο χωρών, ενώ δεσμεύτηκαν να διευθετούν τις διαφορές τους μέσω διαπραγματεύσεων. Ωστόσο, ούτε η LoC δεν μπόρεσε να εδραιώσει διαρκή ειρήνη.

Επιπλέον, Πακιστανοί υπουργοί αναφορικά με το πώς η χώρα θα απαντήσει στρατιωτικά, προειδοποίησε ότι τα πυρηνικά όπλα της δεν είναι για το… θεαθήναι, αλλά υπηρετούν το σκοπό της άμυνας της και για αυτό είναι στραμμένα αποκλειστικά κατά της Ινδίας.

Υπενθυμίζεται εδώ, ότι η ιστορία του Πακιστάν συνιστά μία συνεχή πορεία εσωτερικής βίας, πραξικοπημάτων, αλλά και πολέμων με την γειτονική Ινδία όπου η χώρα είναι μονίμως «η μεγάλη χαμένη».

Το πυρηνικό οπλοστάσιο

Ινδία και Πακιστάν βρίσκονται επί 78 χρόνια συνεχώς με το δάχτυλο στη σκανδάλη. Χώρες εξοπλισμένες σαν «αστακοί». Αντιπαλότητα και αμοιβαία καχυποψία τροφοδότησαν μια «κούρσα» εξοπλισμών, όπως και την ανάπτυξη πυρηνικών όπλων από πλευράς τους κατά τη δεκαετία του 1970. Πρώτο το Νέο Δελχί πραγματοποίησε πυρηνική δοκιμή στις 18 Μαΐου 1974 στο Ποχράν. Το Ισλαμαμπάντ ξεκίνησε τις δικές του πυρηνικές δοκιμές στις 28 Μαΐου 1998, στους λόφους Ρας Κοχ του Μπαλοχιστάν.

Οι δύο πλευρές έκτοτε εξοπλίστηκαν με δεκάδες πυρηνικές κεφαλές, 172 η Ινδία και 170 το Πακιστάν σύμφωνα με στοιχεία της Ένωσης Ελέγχου Όπλων. Η Ινδία έχει εννέα τύπους επιχειρησιακών βαλλιστικών πυραύλων, συμπεριλαμβανομένων του Agni-3,4,5,6 με βεληνεκές έως 5.000 χιλιόμετρα, σύμφωνα με το Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών (CSIS) της Ουάσιγκτον. Το βεληνεκές αυτό υποδηλώνει ότι οι Ινδοί πέραν του Πακιστάν συνυπολογίζουν σαφώς ως κίνδυνο και την Κίνα.

Το στρατιωτικό δόγμα της Ινδίας, το «Cold Start», αφορά στην πραγματοποίηση συμβατικών επιθέσεων πριν την πυρηνική κλιμάκωση. Πολιτική «καμιάς πρώτης πυρηνικής χρήσης». Όμως, Ινδοί αξιωματούχοι έχουν προειδοποιήσει ότι θα χρησιμοποιήσουν πυρηνικά ως απάντηση σε επιθέσεις με χημικά ή βιολογικά όπλα, όπως και για τρομοκρατικές πακιστανικές επιθέσεις.

Το πυραυλικό πρόγραμμα του Πακιστάν κατασκευάστηκε με κινεζική βοήθεια και περιλαμβάνει κινητά όπλα μικρής και μεσαίας εμβέλειας που μπορούν πάντως να φτάσουν σε οποιοδήποτε μέρος της Ινδίας. Το Shaheen 2 έχει το μεγαλύτερο εύρος, μέχρι και 2.000 χλμ.

Το στρατιωτικό δόγμα του Πακιστάν, γνωστό ως «Πλήρης Αποτροπή», προβλέπει χρήση πυρηνικών όπλων για την αποτροπή απειλών. Ο φόβος επομένως, εστιάζεται στο πώς θα αντιδράσει αν δεχθεί ευρεία επίθεση με συμβατικά όπλα και τα ινδικά στρατεύματα εισβάλλουν για αρκετά χιλιόμετρα στο έδαφός του. Ειδικοί αναλυτές δεν αποκλείουν τη χρήση πυρηνικών για να αναχαιτιστεί η ινδική προέλαση. Παλαιότερη μελέτη του Πανεπιστήμιου Rutgers αναφέρει ότι 100 εκατομμύρια άνθρωποι θα πέθαιναν αμέσως εάν οι δύο χώρες εμπλακούν σε πυρηνικό πόλεμο. Δεν συζητούνται οι επιπτώσεις αν η σύγκρουση πυροδοτήσει έναν «πυρηνικό χειμώνα».

Πρωτοφανείς εξοπλισμοί

Η κυβέρνηση Μόντι θα δαπανήσει 200 δισ. δολάρια στην επόμενη δεκαετία για τον εκσυγχρονισμό του ινδικού στρατού, ο οποίος σύμφωνα με στοιχεία των Newsweek και Reuters έχει σχεδόν 1,5 εκατ. στρατιώτες και 1,25 εκατ. εφέδρους. Είναι κατανεμημένος σε 14 σώματα, που αποτελούνται από 40 μεραρχίες πεζικού, τεθωρακισμένων, ορεινών δυνάμεων και μηχανοκίνητες. Ο εξοπλισμός του προέρχεται από τη Ρωσία, αλλά και την εγχώρια αμυντική βιομηχανία, με αυξανόμενους αριθμούς αμερικανικών, ισραηλινών και νοτιοκορεατικών όπλων. Η Ινδία διαθέτει περίπου 4.400 άρματα μάχης, περιλαμβανομένων 2.400 παλαιότερων Τ-72 (ρωσικής προέλευσης), 1.600 Τ-90 (επίσης ρωσικής) και περίπου 360 Arjun Mk.1 και Mk.2.

Ο πακιστανικός στρατός έχει 660.000 στρατιώτες σε ενεργό υπηρεσία και 600.000 εφέδρους. Απαρτίζεται από 26 μεραρχίες, που υπάγονται σε εννιά σώματα στρατού. Οι περισσότερες μεραρχίες είναι πεζικού, μόλις δύο τεθωρακισμένες και δύο μηχανοκίνητες. Ο εξοπλισμός είναι κυρίως εγχώριας και κινεζικής προέλευσης, ωστόσο δεν απουσιάζουν τουρκικά και αμερικανικά όπλα. Διαθέτει συνολικά 2537 άρματα μάχης, όμως μόνο τα 700 είναι πρώτης γραμμής, μεταξύ των οποίων το Khalid και το T-80UF, και άλλα 1.000 εκσυγχρονισμένες εκδόσεις του κινεζικού Type 59.

Η Ινδία διαθέτει ακόμη υπεροπλία σε αέρα και θάλασσα, με 730 αεροσκάφη, 2 αεροπλανοφόρα και 16 υποβρύχια, έναντι 452 αεροσκαφών και 8 υποβρυχίων του Πακιστάν, σύμφωνα με την Global Firepower.

Ο δυσβάστακτος οικονομικός αντίκτυπος

Πέραν των γεωπολιτικών επιπτώσεων, ο οικονομικός αντίκτυπος μιας νέας πολεμικής σύγκρουσης Ινδίας-Πακιστάν ανησυχεί ήδη σοβαρά τη διεθνή κοινότητα. Ο «λογαριασμός» μόνο αμελητέος δεν προβλέπεται. Όσον αφορά τις ίδιες τις δυο χώρες, θα εκτροχιάσει την καλπάζουσα ανάπτυξη της Ινδίας (φέτος 6,5%), αλλά θα απειλήσει μέχρι και με κατάρρευση την ήδη εύθραυστη οικονομία του Πακιστάν. Υποδομές, συγκοινωνίες και εμπόριο θα υποστούν σοβαρά πλήγματα.

Αν ο πόλεμος διαρκέσει οι μεσο-μακροπρόθεσμες επιπτώσεις θα είναι δραματικές. Για την Ινδία, πέραν της αύξησης του χρέους λόγω της διάθεσης αυξημένων πόρων για τις στρατιωτικές ανάγκες, καθώς και του πληθωρισμού, θα επιφέρει και σημαντικό πλήγμα στις ξένες επενδύσεις. Την ώρα μάλιστα που η χώρα, ακριβώς χρειάζεται αυξημένο περιβάλλον επενδυτικής ασφάλειας, καθώς πολλές εταιρείες σχεδιάζουν τη μεταφορά δραστηριοτήτων τους εκεί από την Κίνα λόγω των δασμών Τραμπ.

Για το Πακιστάν όμως, οι επιπτώσεις φαντάζουν ολέθριες. Η χώρα είχε έρθει πέρυσι αντιμέτωπη με το ενδεχόμενο χρεοκοπίας, το ξεπέρασε επιτυχώς, αλλά η ευοίωνη πρόβλεψη για ανάπτυξη φέτος 3,0% είναι παντελώς αδύνατη σε περίπτωση πολέμου. Ενώ θα θέσει τη χώρα εκτός του ραντάρ των ξένων επενδυτών, με την επιδείνωση της οικονομίας καθολική, σε όλους τους τομείς.

Εννοείται πως ένας πόλεμος Ινδίας-Πακιστάν θα είχε αισθητές παρενέργειες και στην παγκόσμια οικονομία. Η ήδη εύθραυστη ισορροπία της θα επιβαρυνθεί περαιτέρω. Το ψυχολογικό σοκ μιας ακόμη πολεμικής σύρραξης και η ενίσχυση της γεωπολιτικής ρευστότητας θα επηρεάσει σημαντικά τις διεθνείς αγορές, με πρόσθετη στροφή των επενδυτών σε ασφαλή καταφύγια όπως ο χρυσός και απόσυρση κεφαλαίων από τις αναδυόμενες αγορές.

Αναμένονται ενίσχυση των τιμών του πετρελαίου αντανακλώντας το πρόσθετο γεωπολιτικό ρίσκο, ενώ θα υπάρξουν κλυδωνισμοί στις περιφερειακές εφοδιαστικές αλυσίδες, καθώς η Ινδία είναι κόμβος για φαρμακευτικά και προϊόντα υψηλής τεχνολογίας.

Η Συνθήκη Ύδατος Ινδού

Οι αιματηρές συγκρούσεις για τους πόρους στον πλανήτη δεν σταμάτησαν ποτέ στην ιστορία της ανθρωπότητας και το νερό είναι ο σημαντικότερος.

Η Συνθήκη Ύδατος Ινδού αφορά την κατανομή και χρήση των υδάτων από τον Ινδό και τους παραποτάμους του. Δίνει στην Ινδία δικαιώματα στους τρεις ανατολικούς ποταμούς (Ράβι, Μπίας, Σάτλετζ), ενώ παραχωρεί το 80% της ροής των δυτικών ποταμών (Ινδός, Τζέλουμμ Τσενάμπ) στο Πακιστάν. Έτσι τροφοδοτούνται το 80% της αρδευόμενης γεωργίας και το 1/3 της υδροηλεκτρικής ενέργειας του Πακιστάν. Αυτή η κοινή χρήση των υδάτων συνιστά «σωσίβιο» και για τις δύο χώρες. Λειτουργεί επί 65 χρόνια, παρά τους πολέμους και άλλες περιοδικές συγκρούσεις μεταξύ τους.

Το Ισλαμαμπάντ θεωρεί ότι η Συνθήκη είναι δεσμευτική και δεν περιέχει διάταξη για μονομερή αναστολή. Φοβάται ότι αυτή θα οδηγήσει σε λειψυδρία σε μια εποχή που τμήματα της χώρας ήδη πλήττονται από ξηρασία.

Ειδικοί ωστόσο είπαν στο BBC ότι είναι σχεδόν αδύνατο η Ινδία να συγκρατήσει δεκάδες δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού από τα ποτάμια, κατά τη διάρκεια περιόδων υψηλής ροής. Δεν διαθέτει ούτε την υποδομή αποθήκευσης, ούτε τα κανάλια που απαιτούνται για την εκτροπή τέτοιων όγκων νερού.

Άλλοι όμως, εκτιμούν πως η Ινδία μπορεί να τροποποιήσει τις υπάρχουσες υποδομές ή να κατασκευάσει νέες για να συγκρατήσει ή να εκτρέψει περισσότερο νερό. Εφόσον το καταφέρει, ελέγχοντας τη ροή με την διευρυμένη υποδομή της, θα πλήξει καίρια το Πακιστάν κατά τη διάρκεια της ξηρασίας. Το Πακιστάν ευλόγως, αντιτίθεται σταθερά σε ορισμένα υδροηλεκτρικά έργα της Ινδίας και τα έργα υποδομής νερού, υποστηρίζοντας ότι θα μείωναν τις ροές των ποταμών και θα παραβίαζαν τη Συνθήκη.

Ένα άλλο ζήτημα είναι αν η Ινδία μπορεί να χρησιμοποιήσει τη «βόμβα νερού». Είναι χώρα με ύδατα σε μεγαλύτερο ύψος, οπότε μπορεί να τα συγκρατήσει προσωρινά και στη συνέχεια να τα απελευθερώσει ξαφνικά, απροειδοποίητα, προκαλώντας τεράστια ζημιά στην χώρα με χαμηλότερο ύψος.

Επιπλέον, η Ινδία θα μπορούσε να ξεπλύνει τη λάσπη από τους ταμιευτήρες της χωρίς προηγούμενη προειδοποίηση. Ο Ινδός μεταφέρει υψηλά επίπεδα λάσπης, που συσσωρεύεται στα φράγματα. Η ξαφνική έκπλυση αυτής της λάσπης μπορεί να προκαλέσει μεγάλες ζημιές στο Πακιστάν.

Οι 8+1 επικίνδυνες περιοχές για ανάφλεξη

Γενικότερα, η φθίνουσα παγκοσμίως διαθεσιμότητα υδάτινων πόρων θεωρείται μία από τις πιο πιεστικές προκλήσεις περιβαλλοντικής ασφάλειας του αιώνα.

Μελέτη του Francis Galgano, αναπληρωτή καθηγητή στο Τμήμα Γεωγραφίας και Περιβάλλοντος στο Πανεπιστήμιο Βιλανόβα στην Πενσυλβάνια, επισημαίνει πως η κακή διακυβέρνηση σε έντονα ευάλωτες περιοχές -ειδικά στις διασυνοριακές λεκάνες απορροής ποταμών- και η βαθύτερη κλιματική κρίση αποσταθεροποιούν θεμελιωδώς την ικανότητα των χωρών να επιλύουν τις διαφωνίες για το νερό ειρηνικά και αποτελεσματικά.

Ως πιο επικίνδυνες περιοχές ανάφλεξης για το νερό, ο Galgano προσδιόρισε 9 διεθνείς λεκάνες απορροής ποταμών. Πρόκειται για τη λεκάνη του Νείλου στην Αφρική, με Αίγυπτο, Αιθιοπία, Σουδάν να φιλονικούν, τις λεκάνες των Τίγρη και Ευφράτη με τις Τουρκία, Συρία, Ιράκ στο επίκεντρο και τους ποταμούς Χελμάντ και Χαρίρουντ κατά μήκος των συνόρων Αφγανιστάν-Ιράν. Ακόμη τις λεκάνες του Αμαζονίου στη Βραζιλία, του Ζαμβέζη, του Μεκόνγκ και φυσικά του Ινδού, αλλά και του Βραχμαπούτρα στα σύνορα Ινδίας-Κίνας.