Γιώργος Ανδρουλάκης: ΠΕΡΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ

ΠΕΡΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ

Γράφει ο Ανδρουλάκης Γεώργιος

Ο πρόσφατος σεισμός, από πολλούς αναμενόμενος, ανακίνησε όπως ήταν φυσικό και «ελληνοπρεπές» τον σχετικό διάλογο σχετικά με τις ευθύνες, τις αρμοδιότητες και τις υποχρεώσεις των υπηρεσιών, των φορέων και ενός εκάστου, που σύνηθες είναι να καταλήγει στο απαραίτητο υβρεολόγιο ή την αναφορά σε θέματα.. εκτός θέματος.

Συντονιστική αρχή σε πανελλήνιο και τοπικό επίπεδο για τις έκτακτες ανάγκες και τις φυσικές και τεχνικές καταστροφές είναι η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας υπό το υπουργείο εσωτερικών.

Είναι χρήσιμο νομίζω ν’ ανατρέξουμε για λίγο στο παρελθόν για να δούμε πως εξελίχθηκε ο θεσμός αυτός τοπικά στο νησί μας κυρίως.

Στο παρελθόν την αρμοδιότητα τέτοιου είδους καταστάσεων είχαν οι Ένοπλες Δυνάμεις με την υπηρεσία ΠΣΕΑ (Πολιτικός Σχεδιασμός Εκτάκτων Αναγκών). Ο ΠΣΕΑ ανήκει διοικητικά στο ΓΕΕΘΑ και επιχειρησιακά στο υπουργείο εσωτερικών.

Ο ΠΣΕΑ ή όπως συνήθως λέγεται «τα ΠΣΕΑ» είναι η υπηρεσία που διαχειρίζεται, δηλαδή σχεδιάζει και εκτελεί μια σειρά σχεδίων για πριν, κατά την διάρκεια και μετά, μια έκτακτη ανάγκη ή καταστροφή οποιουδήποτε μεγέθους και εντάσεως τόσο κατά την διάρκεια πολεμικών καταστάσεων όσο και ειρηνικών.

Οι πολεμικές έκτακτες ανάγκες είναι η διαχείριση του πληθυσμού, των υπηρεσιών και των φορέων της χώρας όταν βρίσκεται σε κατάσταση πολέμου, όπως η έγκαιρη προειδοποίηση (σειρήνες), η προστασία (καταφύγια), η λειτουργία σχολείων και δημόσιων υπηρεσιών, η προστασία τραπεζών και μουσείων, η διακίνηση πληθυσμών και προσφύγων, οι δράσεις των μονάδων πολιτικής άμυνας (άοπλα τμήματα από μη επιστρατευόμενο προσωπικό μεγάλων ηλικιών) κ. α.

Οι ειρηνικές έκτακτες ανάγκες είναι όπως τις γνωρίζουμε μέχρι σήμερα, δηλαδή σεισμοί, δασικές ή μεγάλης κλίμακας πυρκαγιές, τεχνολογικά ατυχήματα κ.α.

Στις αρχές της δεκαετίας του 90 με την ίδρυση της γενικής γραμματείας πολιτικής προστασίας (ΓΓΠΠ) οι αρμοδιότητες στην ειρήνη πέρασαν από τα ΠΣΕΑ σ’ αυτήν. Δημιουργήθηκε λοιπόν ένας καθετοποιημένος διοικητικός ιστός διευθύνσεων, τμημάτων και γραφείων σ όλη τη κλίματα διοικητικής δομής της χώρας από το υπουργείο μέχρι τους δήμους.

Όλες οι διοικητικές δομές της ΓΓΠΠ έχουν την υποχρέωση να συντάξουν κατ’ αρχή σχέδια, μνημόνια και πρωτόκολλα για κάθε μια έκτακτη ανάγκη. Εκεί περιγράφονται οι υποχρεώσεις της δομής στο επίπεδό της. Κάθε υφιστάμενη δομή θα παραλάβει το υλικό αυτό και θα συντάξει το δικό της κ.ο.κ. Είναι φανερό ότι όσο πιο κατώτερο είναι το κλιμάκιο τόσο πιο λεπτομερές είναι το σχέδιο. Φθάνει λοιπόν στον δήμο να περιγράφεται και το τι θα κάνει ο Χ χειριστής μπουλντόζας κ.λπ. Τα σχέδια αυτά αφορούν όλους. Π.χ. σχέδιο πρέπει να έχει κάθε σχολείο, κάθε τράπεζα κλπ στο μέρος που αφορά.

Οι υπεύθυνοι της Πολιτικής Προστασίας εκτός από τον σχεδιασμό είναι επιφορτισμένοι για την ενημέρωση, εκπαίδευση και αξιολόγηση των σχεδίων των τοπικών υπόχρεων.

Ειδικά για την Κω και μέχρι το 1993 τον τομέα αυτόν είχε το γραφείο ΠΣΕΑ του Επαρχείου Κω- Νισύρου που στελεχώνονταν με μη ενεργό στέλεχος των ΕΔ. Μετά το 1993 άρχισε η σταδιακή αποψίλωση των αρμοδιοτήτων προς τα υπό οργάνωση γραφεία πολιτικής προστασίας του Επαρχείου και των 3 δήμων της Κω και της Νισύρου. Η έλλειψη εμπειρίας και η υπερφόρτωση των στελεχών των δήμων σε υποχρεώσεις δεν βοήθησαν στην έγκαιρη οργάνωση των γραφείων τους και ειδικά στο Επαρχείο τα καθήκοντα εξακολουθούσε να έχει ο αρμόδιος των ΠΣΕΑ και μέχρις καταργήσεως τελικά του τοπικού αυτού γραφείου.

Ειδικά στη πρώτη δεκαετία του 2000 με την άνθηση του εθελοντισμού στη Κω έγιναν αξιοθαύμαστες πρωτοβουλίες από περιπολίες επιτήρησης, ασκήσεων στα σχολεία και συμβουλευτικός έλεγχος αντισεισμικότητας (πλην στατικών) επιχειρήσεων και δημοσίων υπηρεσιών όταν υπήρχε ενδιαφέρον.

Η αντισεισμική οργάνωση του νησιού ξεκίνησε με τον σχεδιασμό των ΠΣΕΑ που υπήρχε αλλά δεν έγινε αρκούντως γνωστή. Στα μέσα της δεκαετίας του 90 με την εμφάνιση της πολιτικής προστασίας έγινε ο δεύτερος αντισεισμικός φάκελος σχεδιασμού με την σύνταξη μνημονίου από τις τεχνικές υπηρεσίες του τότε δήμου πόλεως Κω αλλά μόνο για την πόλη. Το συνταχθέν καλαίσθητο φυλλάδιο κάλυπτε σε μεγάλο μέρος τις ανάγκες. Δυστυχώς δεν αξιολογήθηκε όπως του έπρεπε.

Η τρίτη και βασική προσπάθεια έγινε από την επιτελική ομάδα του καθ. κ. Λέκκα κατόπιν αναθέσεως του έργου από τον τότε δήμο πόλεως Κω. Με βάσει τα προηγούμενα στοιχεία συντάχθηκε ένας θαυμάσιος φάκελος εξαιρετικά λεπτομερής και σε πλήρη συνάφεια με τις γενικές και ειδικές οδηγίες της ΓΓΠΠ και του ΟΑΣΠ. Και αυτός όμως αφορούσε μόνο την πόλη Κω, ενώ προσπάθεια ενεργοποιήσεως και των άλλων δυο δήμων για ολοκλήρωση του έργου δεν τελεσφόρησε.

Στα μέσα της δεκαετίας του 2000 έλαβε χώρα στη Κω τρίμηνο σεμινάριο εκτάκτων αναγκών στην φιλόξενη αίθουσα εκδηλώσεων του Β΄ Λυκείου το οποίο παρακολούθησαν άνω των 30 εθελοντών διαφόρων ομάδων οι οποίοι έγιναν οι πυρήνες του εθελοντικού κινήματος όπως προελέχθη.

Με την έλευση του Καλλικράτη και την ενοποίηση των δήμων σε ένα, η νέα δημοτική αρχή προέβη στη πρώτη οργάνωση γραφείου πολιτικής προστασίας υπό την αρχική σκέπη της δημοτικής αστυνομίας και την συνδρομή εθελοντών. Στεγάστηκε στο τότε παραλιακό κτήριο εμπρός του λιμεναρχείου. Εκεί άρχισε η σύνταξη των πρώτων σχεδίων πανκωακού αυτή τη φορά επιπέδου.

Την περίοδο αυτή έλαβε χώρα επί σειρά ετών η πρακτική εξάσκηση σπουδαστών μεταπτυχιακού τμήματος της ιατρικής σχολής Αθηνών σε διάφορα σενάρια μαζικών καταστροφών ως προς τον ιατρικό-διασωστικό τομέα. Στις εξαιρετικά επιτυχείς ενέργειες έλαβαν μέρος και βοήθησαν τόσο κρατικές και δημοτικές υπηρεσίες, όσο και εθελοντικές ομάδες.

Με την αλλαγή της δημοτικής αρχής το γραφείο μεταφέρθηκε στη μαρίνα και τέθηκε υπό τη σκέπη της, όντας όμως ανεξάρτητο. Ταυτόχρονα άρχισε η συγκρότηση αποθηκευτικού χώρου για την τήρηση χρήσιμου υλικού που έχει ήδη ολοκληρωθεί.

Κρίνοντας από την εμπειρία άλλων δήμων ο δήμος Κω βρίσκεται σε καλό επίπεδο στο θέμα της πολιτικής προστασίας πράγμα το οποίο εκ του ενδιαφέροντος δεν περνά απαρατήρητο. Στο θέμα αυτό πολλά έχουν να γίνουν ακόμα, ώστε το νησί μας να γίνει πρωτοπόρο και παράδειγμα. Πολλοί έχουν συμβάλει σ’ αυτό, περισσότεροι δε έχουν να δώσουν κάτι επιπλέον. Αρκεί να κινητοποιηθούν καταλλήλως.