Η ΚΩΣ ΤΟΥ ΗΡΟΔΟΤΟΥ ΤΟΥ ΑΛΙΚΑΡΝΑΣΣΕΑ*
Γράφει ο κ. Βασίλης Σ. Χατζηβασιλείου,
Ιστορικός συγγραφέας-Δικηγόρος
Τι θα γνώριζε σήμερα η ανθρωπότητα για τις Περσικές εκστρατείες κατά της Ελλάδας, για τους σπουδαιότερους πολέμους της ιστορίας και για τόσα άλλα συγκλονιστικά γεγονότα του αρχαίου κόσμου εάν δεν υπήρχε ο δίκαια επονομασθείς «Πατέρας της Ιστορίας» Ηρόδοτος; Όλοι οι σύγχρονοι ιστορικοί αναφέρονται στις περιγραφές που η μελίρρυτη γραφίδα του Ηροδότου, του μεγάλου αυτού τέκνου της Αλικαρνασσού, έχει διασώσει στα εννέα βιβλία του.
Την Κω ειδικότερα μνημονεύει ο Ηρόδοτος στο Α΄ Βιβλίο του (κεφ.144) κατά την ίδρυση της Δωρικής Εξάπολης (με τις πόλεις Ιαλυσό, Κάμειρο, Λίνδο από την Ρόδο, Κνίδο, Αλικαρνασσό και Κω), μιας αμφικτυονίας πολιτικοθρησκευτικού και οικονομικού χαρακτήρα, η οποία κατέληξε σε Πεντάπολη μετά τον αποκλεισμό της Αλικαρνασσού. Ο ίδιος αφήνει να νοηθεί ότι η Κως την περίοδο του Δαρείου τελούσε υπό τον Περσικό ζυγό με τη στήριξη των ολιγαρχικών και ότι τύραννος (Σατράπης) του νησιού ήταν ο Σκύθης, με διάδοχο τον γιο του Κάδμο. Ο Κάδμος παρακολούθησε την πορεία της εισβολής του Ξέρξη στην Ελλάδα, και όπως γράφει ο Ηρόδοτος, κατέθεσε τελικά την εξουσία στους Κώους και μαζί με Σάμιους, που προτιμούσαν την εξορία αντί τη σκλαβιά των Περσών, κατοίκησε στην πόλη Ζάγκλη της Σικελίας, ανάμεσα στο 494 με 490 π. Χ., που ονομάστηκε αργότερα Μεσσήνη. (Βιβλίο Ζ΄, κεφ. 163-164). Η παραίτηση, βέβαια, του Κάδμου από την τυραννία δεν άλλαξε τελικά τις τύχες των Κώων. Γιατί η πανίσχυρη Αρτεμισία η Α΄, βασίλισσα της Αλικαρνασσού και όλης της Καρίας, ηγεμόνευε την Κω και τα γειτονικά νησιά Κάλυμνο και Νίσυρο, ως εγκάθετη των Περσών. Και όπως τονίζει ο Ηρόδοτος οι Αλικαρνασσείς, οι Κώοι, οι Νισύριοι και οι Καλύμνιοι ενίσχυσαν αναγκαστικά τον στόλο του Ξέρξη με πέντε πλοία κατά τη διάρκεια της ναυμαχίας στη Σαλαμίνα. (Βιβλίο Ζ΄, κεφ.99).
Περιγράφοντας τα της μάχης των Πλαταιών ο Ηρόδοτος αναφέρεται και σε ένα γεγονός, που είχε σχέση με την Κω, για να καταδείξει τι σήμαινε Περσική κυριαρχία για τα Ελληνικά νησιά. Όταν, λοιπόν, τέλειωσε η μάχη και φονεύθηκε ο Μαρδόνιος και ενώ οι Έλληνες νικητές καταδίωκαν τους φυγάδες, ήρθε μια γυναίκα από το Περσικό στρατόπεδο και παραδόθηκε. Ήταν όμορφα ντυμένη και στολισμένη με κοσμήματα, καθώς υπήρξε παλλακίδα ενός Πέρση Στρατηγού, του Φαρανδάτη, γιού του Τεάσπιδα. Κατέβηκε από το άρμα της και έπεσε στα πόδια του Σπαρτιάτη Στρατηγού Παυσανία, εκλιπαρώντας τον να την απαλλάξει από την τρομερή Περσική σκλαβιά. Είπε ότι καταγόταν από την Κω και ήταν κόρη του Ηγητορίδα, του γιού του Ανταγόρα. Με βία την αιχμαλώτισε στην Κω ο Πέρσης και την πήρε μαζί του. Ο Παυσανίας της πρόσφερε κάθε ασφάλεια όχι μόνο ως ικέτιδας, αλλά και ως θυγατέρας του καλού του φίλου, που απόκτησε όταν πέρασε κάποτε από το νησί. Παραδόθηκε αρχικά στη φροντίδα των Εφόρων και σύμφωνα με την επιθυμία της μεταφέρθηκε στην Αίγινα, για να μπορέσει από εκεί να επιστρέψει στην πατρίδα της την Κω.(Βιβλίο Θ΄, 76,77).
———————————————
* Μερικά αποσπάσματα από το βιβλίο μου «Ιστορία της Νήσου Κω. Αρχαία, Μεσαιωνική, Νεότερη», έκδοση Δήμου Κω, 1990, σσ.61, 64-66 και αγγλόφωνη έκδοση 2015 του ίδιου βιβλίου, σσ. 66, 69-71.
