ΕΝΑ ΣΥΓΚΛΟΝΙΣΤΙΚΟ ΓΕΓΟΝΟΣ ΠΟΥ ΑΛΛΑΞΕ ΤΗΝ ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΚΩ ΣΤΟΝ 20ό ΑΙΩΝΑ.
Γράφει ο κ. Βασίλης Χατζηβασιλείου, Ιστορικός Συγγραφέας-Δικηγόρος.
Η 23η Απριλίου του 1933 ξημέρωσε με ένα απρόσμενο για την πόλη της Κω γεγονός. Τον τεκτονικό σεισμό των 6,6 ρίχτερ, που ήλθε να σκορπίσει τον θάνατο και την καταστροφή. Ήταν Κυριακή του Θωμά και ημέρα εορτασμού της μνήμης του Αγίου Γεωργίου. Τα 2/3 και πλέον των σπιτιών της πυκνοκατοικημένης πόλης κατέρρευσαν, με αποτέλεσμα 178 άτομα να βρουν φριχτό θάνατο. Από αυτά 124 ήταν Χριστιανοί, 47 Μουσουλμάνοι και 7 Εβραίοι. Το 52% των θυμάτων ήταν νήπια, παιδιά και έφηβοι, που ο εγκέλαδος τα βρήκε να κοιμούνται στα κρεβάτια τους.
Όσα σπίτια δεν κατέρρευσαν θα κατεδαφιστούν με απόφαση της Ιταλικής Διοίκησης «για λόγους δημόσιας ωφέλειας» και θα απαγορευθεί η ανοικοδόμηση άλλων στη θέση τους. Θα καθιερωθούν δέσμες μέτρων Κυβερνητικής πρόνοιας για τους σεισμοπαθείς, ενώ παράλληλα θα υπάρξουν και οι γενικές κατευθύνσεις ενός πολεοδομικού κανονισμού, που θα αναφέρεται στην ανοικοδόμηση της νέας πόλης Κω.
Η ανοικοδόμηση θα αρχίσει εντατικά και θα ολοκληρωθεί σχεδόν εντός μιας τριετίας. Αξιόλογοι Ιταλοί αρχιτέκτονες και μηχανικοί θα σχεδιάσουν και θα κατασκευάσουν ένα μεγάλο αριθμό σπιτιών, ενώ στα προ του σεισμού ανεγερθέντα κυβερνητικά κτίρια θα προστεθούν και άλλα μετά τον σεισμό δημόσια κτίρια. Το άριστο για τα δεδομένα της εποχής ρυμοτομικό σχέδιο της πόλης θα συμπληρωθεί με ασφαλτοστρώσεις οδών και πλατειών, με πλήρες δίκτυο ύδρευσης και αποχέτευσης, με δενδροφυτεύσεις μεγάλης ποικιλίας δένδρων, ακόμη και αειθαλών, με πάρκα και πεζοδρόμια σε όλες ανεξαίρετα τις οδούς. Έτσι γεννήθηκε μια αξιοθαύμαστη νέα πόλη, η σύγχρονη πόλη της Κω.
Η εικόνα βέβαια της παλιάς, της προσεισμικής μικρής, αλλά γραφικής και λουσμένης μέσα σε καταπράσινους κήπους κι εξοχικές επαύλεις, πόλης της Κω, έμεινε ανεξίτηλη στη μνήμη των κατοίκων της, τη συνοχή και τον τρόπο ζωής των οποίων άλλαξε άρδην η φρικτή ανάμνηση του καταστροφικού σεισμού και της οδυνηρής απώλειας τόσων ανθρώπινων ψυχών! Αυτή η εικόνα, ακόμη και σήμερα, φωλιάζει βαθειά μέσα τους «ως μήτρα ιερή, αξία της καρδιάς και μέτρο ζωής!»
Οικογένειες ολόκληρες τότε ξεκληρίστηκαν.Ας είναι αιώνια η μνήμη όλων των θυμάτων εκείνου του φοβερού σεισμού.