Γράφει ο Γεώργιος Δ. Δρόσος
Η ιστορία των τουρκικών παρενοχλήσεων στο Αιγαίο δεν αποτελεί σύγχρονη εξέλιξη και τακτική. Παρά τις εντυπώσεις που πολλοί μπορεί να έχουν, οι προκλήσεις αυτές αποτελούν πάγια πρακτική από την περίοδο της Ενσωμάτωσης της Δωδεκανήσου και φτάνουν μέχρι σήμερα, με ποικίλες μορφές και εντάσεις.
Σήμερα, το Λιμενικό Σώμα – Ελληνική Ακτοφυλακή (ΛΣ–ΕΛ.ΑΚΤ), εξοπλισμένο με σύγχρονα μέσα και άριστα εκπαιδευμένο προσωπικό, αποτελεί ισχυρή ασπίδα στα θαλάσσια σύνορα της Ελλάδας. Τα στελέχη του δραστηριοποιούνται σε 24ωρη βάση, αντιμετωπίζοντας με ψυχραιμία, υπευθυνότητα και επαγγελματισμό τις τουρκικές προκλήσεις, αποφεύγοντας «παγίδες» και ενδεχόμενη πρόκληση θερμού επεισοδίου.
Ωστόσο, οι παρενοχλήσεις δεν παύουν να συμβαίνουν. Παρά το γεγονός ότι πολλές χαρακτηρίζονται ήσσονος σημασίας, οι κραυγές αγωνίας των ψαράδων, που συχνά βιώνουν καταστάσεις φόβου και έντασης, δεν πρέπει να παραβλέπονται, αλλά σε καμιά περίπτωση δεν θα πρέπει να οδηγούν σε άμεσες βιαστικές, αντιδράσεις εν θερμώ, όπως κάποιες φωνές υποστηρίζουν. Τα συμβάντα αυτά δεν αποτελούν τον κανόνα, αλλά κάποιες εξαιρέσεις.
Φυσικά κι αυτά τα περιστατικά θα μπορούσαν να αντιμετωπιστούν και να περιοριστούν, αφού υπάρχει αυτή η δυνατότητα εκ μέρους του ΛΣ-ΕΛ.ΑΚΤ της περιοχής μας με τα σκάφη που διαθέτουν τα Λιμεναρχεία Κω, Καλύμνου και Λέρου , αν οι γενικές κατευθύνσεις της πολιτικής ηγεσίας του αρμόδιου Υπουργείου δεν ήταν η αποφυγή δημιουργίας εντάσεων, κάτι που σίγουρα θα συνέβαινε σε περιπτώσεις ενεργής εμπλοκής
Ένα έγκλημα που σημάδεψε το Αιγαίο και την Κάλυμνο
Μέσα σε αυτό το ιστορικό πλαίσιο, συμπληρώνονται σήμερα —Σάββατο 22 Νοεμβρίου 2025— 63 χρόνια από μία από τις πιο σκοτεινές σελίδες των ελληνοτουρκικών σχέσεων: την εγκληματική καταβύθιση του καλυμνιακού αλιευτικού “Μαρίτσα”, στις 22 Νοεμβρίου 1962, εντός ελληνικών χωρικών υδάτων μεταξύ Κω και Ψερίμου, από το τουρκικό περιπολικό “Ζ17”.
Το πλήρωμα του “ΜΑΡΙΤΣΑ” αποτελούνταν από επτά ναυτικούς:
- Μανώλης Λόλιας (Σάρακας), 30 ετών, καπετάνιος
- Γιάννης Κουλλιάς, 70 ετών
- Γιώργος Μυλωνάς, μόλις 15 ετών
- Ιωάννης Λόλιας, 22 ετών
- Ζαχαρίας Καραμαλής
- Μανώλης Μηλιάδης, 17 ετών
- Γιάννης Γιατζόγλου, 17 ετών
Η τραγωδία υπήρξε ανελέητη: οι δύο νεότεροι του πληρώματος, Μανώλης Μηλιάδης και Γιάννης Γιατζόγλου, ηλικίας μόλις 17 ετών, δολοφονήθηκαν εν ψυχρώ από τους Τούρκους. Το σκάφος εμβολίστηκε και βυθίστηκε.
Ο καπετάνιος Μανώλης Λόλιας, πηδώντας στη θάλασσα, διέφυγε από τις σφαίρες των τουρκικών πολυβόλων που «γάζωναν» τα νερά για να τον αποτελειώσουν. Κολύμπησε για πέντε ολόκληρες ώρες μέχρι να φτάσει εξουθενωμένος στις ακτές της Ψερίμου, όπου διασώθηκε.
Ο καπετάν Μανώλης Λόλιας (Σάρακας), ο κυβερνήτης του αλιευτικού «ΜΑΡΙΤΣΑ», “έφυγε” από τη ζωή πριν 4,5 χρόνια, την Τρίτη 2 Ιουνίου 2021 σε ηλικία 90 ετών
Οι υπόλοιποι 4 επιζώντες συλλαμβάνονται και οδηγούνται σε φυλακές: πρώτα στην Αλικαρνασσό και έπειτα στα Μούγλα, όπου βιώνουν απάνθρωπες κακουχίες, βασανισμούς και εξευτελισμούς.
ΑΠΟ ΤΟΝ ΤΥΠΟ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ
Δείτε για το τραγικό συμβάν όπως περιγράφεται στον τύπο της εποχής εκείνης, από έγγραφα και καταθέσεις των μελών του πληρώματος.
Η συγκάλυψη και η σιωπή
Το 1963, η Τουρκική Κυβέρνηση χορηγεί αμνηστία «εις παντοειδείς εγκληματίας» σε όσους εκτίουν ποινές μέχρι πέντε ετών. Έτσι, ύστερα από τέσσερις μήνες, αποφυλακίζονται οι Καλύμνιοι ναυτικοί και άλλοι ψαράδες από την Κω, που βρίσκονταν για χρόνια φυλακισμένοι στα Μούγλα.
Η επιστροφή τους αποκάλυψε το μέγεθος της τραγωδίας που η τότε Ελληνική Κυβέρνηση είχε ουσιαστικά αποσιωπήσει για να μην «διαταράξει τις φιλικές σχέσεις με την Τουρκία». Η «σιγή ασφαλείας» ήρθε σε πλήρη αντίθεση με το ανθρώπινο δράμα που εκτυλισσόταν στα τουρκικά μπουντρούμια.
Ο Γιάννης Κουλλιάς πέθανε λίγο μετά την επιστροφή του στην Κάλυμνο, καταπονημένος από τις κακουχίες.
Για τον Ζαχαρία Καραμαλή από τη Μυτιλήνη δεν υπάρχουν διαθέσιμες πληροφορίες.
Σήμερα εν ζωή είναι:
- Γιώργος Μυλωνάς, 78 ετών, στην Κάλυμνο
- Γιάννης Λόλιας, που ζει στην Αυστραλία
Το ντοκουμέντο της εφημερίδας «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ» (10 Μαρτίου 1963)
Το ιστορικό δημοσίευμα του Σπύρου Γιαννάτου, προέδρου αργότερα της ΕΣΗΕΑ και συζύγου της Καλυμνιάς Κατερίνας Καθοπούλη Γιαννάτου, αποκάλυψε δημόσια την αλήθεια για την τραγωδία, καταγγέλλοντας την κυβερνητική δουλοφροσύνη της εποχής με τον αιχμηρό τίτλο:
«Η Τραγωδία του Πληρώματος του “Μαρίτσα” – Η κυβερνητική δουλοφροσύνη απεθράσυνε τους Τούρκους – Οι Έλληνες ναυτικοί θυσιάζονται εις τον Μολώχ της ελληνοτουρκικής “φιλίας”»
Το δημοσίευμα περιέγραφε λεπτομερώς τη φονική ενέργεια, τις εκτελέσεις, τους βασανισμούς και τις απάνθρωπες συνθήκες κράτησης.
Πριν παραθέσουμε το ιστορικό δημοσίευμα, οφείλουμε να ευχαριστήσουμε το συμπατριώτη μας δικηγόρο Μικέ Ν. Κουντούρη που από το προσωπικό του αρχείο μας παραχώρησε το φύλλο της εφημερίδας Ελευθερίας με το σχετικό δημοσίευμα. Να σημειώσουμε ότι ο Μικές Κουντούρης μαζί με τον Ιωάννη Σκουλαρίκη υπήρξαν συνήγοροι των μελών του πληρώματος του αλιευτικού «ΜΑΡΙΤΣΑ»
Επίσης να ευχαριστήσουμε το Γιώργο Κούρο, συνταξιούχο τραπεζικό, ο οποίος μας έδωσε χρήσιμες πληροφορίες.
Τέλος να ευχαριστήσουμε την οικογένεια του καπετάν Μανώλη Λόλια και ιδιαίτερα τα παιδιά του Στέλιο και Νίκο για τις πληροφορίες που μας έδωσαν.
ΤΟ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑ
Ένα δημοσίευμα, διαχρονικής σημασίας και αξίας ,πάντα επίκαιρο για τη δήθεν ελληνοτουρκική «φιλία», που καυτηριάζει και αναδεικνύει την κυβερνητική δουλοφροσύνη εκείνης της εποχής, μία γραμμή που δυστυχώς υποστηρίζεται και σήμερα, από κάποια πρόσωπα με διάφορες παραλλαγές και πολιτικές.
Επίσης εξιστορεί το περιστατικό και με αρκετές λεπτομέρειες περιγράφει το τι συνέβη εκείνο το βράδυ, τις εγκληματικές ενέργειες των Τούρκων που είχαν ως αποτέλεσμα να δολοφονηθούν δύο νεαροί Καλύμνιοι, τη βάναυση συμπεριφορά που βίωσαν οι 4 συλληφθέντες ,αλλά και τη κτηνώδη και βάρβαρη μεταχείριση που είχαν κατά την κράτηση τους στις φυλακές
Ο Γιώργος Μυλωνάς – μία ζωντανή μαρτυρία
Την Τετάρτη 19 Νοεμβρίου 2025, συναντήσαμε τον Γιώργο Μυλωνά, έναν από τους διασωθέντες και τους τελευταίους ευρισκόμενους εν ζωή.. Μας υποδέχθηκε με ευγένεια και αξιοπρέπεια, μα δίχως διάθεση να ξανανοίξει τις πληγές του. Μας ζήτησε να προβάλουμε την παλαιότερη εξιστόρηση του, από τις 24 Νοεμβρίου 2022, λέγοντας μόνο ότι η τραγωδία εκείνη «έχει χαραχτεί βαθιά μέσα του» και καθόρισε όλη την πορεία της ζωής του. Δέχθηκε όμως να φωτογραφηθεί μαζί μας.
Στην παλιότερη μαρτυρία του, ο 15χρονος τότε Γιώργος αφηγείται:
- τη θηριωδία των Τούρκων πάνω στο σκάφος,
- τη δολοφονία των δύο 17χρονων συναδέλφων του,
- τη σύλληψή του, τα βασανιστήρια και τη φυλάκιση,
- την αμνηστία και την επιστροφή του στην Κάλυμνο.
Συγκλονιστική είναι η αφήγησή του πως στην Κάλυμνο διαδόθηκε τότε ότι ήταν νεκρός. Η οικογένεια του έκανε ακόμη και το τριήμερο κόλλυβο, ενώ τα ρούχα του πήγαν για «εξόδιο» στον Άγιο Στέφανο. Η μητέρα του ταξίδεψε ως την Αλικαρνασσό για να δει με τα μάτια της αν ο γιος της ζούσε.
Δείτε αναλυτικά τα όσα μας είπε ο Γιώργος Μυλωνάς ,πριν 3 χρόνια, στο video που ετοίμασαν η Μπέττυ Μαϊλλη και ο Μάμας Χαραμαντάς
Ένα χρέος μνήμης
Η ιστορία της «Μαρίτσα» δεν είναι απλώς μία τοπική τραγωδία· είναι μια οδυνηρή υπενθύμιση του τι πραγματικά έχει συμβεί στο Αιγαίο. Είναι ένα χρονικό που αποκαλύπτει την ιστορική συνέχεια των τουρκικών προκλήσεων, αλλά και τις ανθρώπινες ζωές που θυσιάστηκαν μέσα στο σκοτάδι της πολιτικής σκοπιμότητας.
Είναι χρέος όλων μας να διατηρήσουμε ζωντανή τη μνήμη αυτών των ανθρώπων, να θυμόμαστε τα ονόματα, τις ιστορίες και τις αλήθειες που δεν πρέπει να ξανασκεπαστούν από σιωπή.
Το αλιευτικό «Μαρίτσα» δεν είναι ένα απλό ναυτικό δυστύχημα.
Είναι έγκλημα πολέμου σε καιρό ειρήνης.
Είναι μάθημα ιστορίας και αξιοπρέπειας.
Και, κυρίως, είναι μια ιστορία που πρέπει να συνεχίσουμε να λέμε.
Πηγη: https://kalymnos-news.gr/
