Αυτές τις μέρες συμπληρώνονται 82 χρόνια από τις 6 Σεπτεμβρίου 1943 που οι Γερμανοί ήρθαν στην Κάρπαθο και την κράτησαν μέχρι τις 4 Οκτωβρίου 1944.
Στις 9 Ιουλίου 1943 αποβιβάστηκαν οι Σύμμαχοι στη Σικελία, ακολούθησε η αποχώρηση των Γερμανών και η πτώση του Μουσολίνι, που τον απελευθέρωσαν οι Γερμανοί και τον μετέφεραν στην Βόρειο Ιταλία, όπου συνέχισε να συνεργάζεται μαζί τους. Στις 3 Σεπτεμβρίου ακολούθησε η απόβαση των Συμμάχων στην Νότιο Ιταλία και την ίδια μέρα η κυβέρνηση Badoglio υπέγραψε ανακωχή με τους Συμμάχους που ανακοινώθηκε στις 8 Σεπτεμβρίου.
Στο μεταξύ οι Γερμανοί και οι Σύμμαχοι άρχισαν να προετοιμάζονται για τα επακόλουθα στα Δωδεκάνησα. Οι Γερμανοί σχεδίαζαν να επιβληθούν των Ιταλών με τις δυνάμεις που διέθεταν στα Δωδεκάνησα, ενώ οι Σύμμαχοι σχεδίαζαν να αποβιβαστούν και να καταλάβουν τα νησιά με την συνεργασία των Ιταλών.
Στις 25 Αυγούστου οι Γερμανοί έστειλαν κλιμάκιο αξιωματικών στην Κάρπαθο που μαζί με τους Ιταλούς θα μελετούσαν τις αμυντικές ανάγκες του νησιού, στην πραγματικότητα να κατασκοπεύσουν τις στρατιωτικές θέσεις των Ιταλών. Ας σημειωθεί ότι το 1941 οι Γερμανοί χρησιμοποίησαν το αεροδρόμιο της Καρπάθου στην «Μάχη της Κρήτης» και το 1942 εγκατέστησαν listening post στον Κάστελλο του Αφιάρτη και radar στο ύψωμα της Αγίας Κυριακής για να παρακολουθούν τις συμμαχικές κινήσεις και τηλεπικοινωνίες.
Στις 8 Σεπτεμβρίου, με την ανακοίνωση της ανακωχής, η μάχη για τα Δωδεκάνησα αρχίζει. Τα Δωδεκάνησα γίνονται θέρετρο πολεμικών επιχειρήσεων με την συμμετοχή ναυτικού και αεροπορίας. Η γερμανική μεραρχία εφόδου 6.000 ανδρών στην Ρόδο, υπό τον στρατηγό Kleeman, επιβάλλεται στην ιταλική φρουρά 40.000 στρατιωτών. Οι Σύμμαχοι αποβιβάζονται στην Κω και Λέρο και με την βοήθεια των Ιταλών καταλαμβάνουν και τα δυο νησιά. Οι Γερμανοί επιτίθενται και μετά από σκληρές μάχες, στις 16 Νοεμβρίου, καταλαμβάνουν την Λέρο και τα Δωδεκάνησα περιέρχονται υπό γερμανική κατοχή.
Στις 6 Σεπτεμβρίου 1943 έφτασαν από την Κρήτη στα Πηγάδια, χωρίς να ενημερώσουν τους Ιταλούς, τέσσερες μοτοζάτερες και ένα μικρό πολεμικό πλοίο με το γερμανικό φρουριακό τάγμα 999-VI 800 ανδρών υπό τον λοχαγό Bethege.
(Οι αξιωματικοί και υπαξιωματικοί του τάγματος 999-VI ήταν εμπειροπόλεμοι, ενώ οι στρατιώτες ήταν πολιτικοί και ποινικοί κρατούμενοι που δέχθηκαν να αποφυλακισθούν και να υπηρετήσουν στον στρατό. Αρκετοί από τους πολιτικούς κρατουμένους διέθεταν καλλιτεχνικά προσόντα. Σε μια αποστολή στην Κάσο, ο αντιναζιστής Alfred Eickworth σκότωσε με το οπλοπολυβόλο του τους άλλους στρατιώτες, συνελήφθη και μεταφέρθηκε στην Κάρπαθο όπου εκτελέστηκε στις 28/11/1943 και θάφτηκε στο ιταλικό νεκροταφείο. Τα οστά του βρίσκονται ενταφιασμένα στο γερμανικό νεκροταφείο στον Διόνυσο Αττικής. Γερμανικό αναγνωριστικό αεροπλάνο έπεσε μεταξύ Βρόντη και Αχάτας, δύο στρατιώτες εκ των ποινικών κρατουμένων που έστειλαν να ερευνήσουν την περιοχή πήραν το δακτυλίδι και τα χρήματα του νεκρού αεροπόρου. Καταδικάστηκαν εις θάνατον, εκτελέστηκαν και θάφτηκαν στην δυτική πλευρά του μοναστηριού της Αγίας Αγκάρας, τα οστά τους βρίσκονται ενταφιασμένα στον Διόνυσο Αττικής).
Οι Γερμανοί έμειναν στο λιμάνι αλλά, στο διάστημα της νύχτας, ένα γερμανικό απόσπασμα αναπτύχθηκε στην Σίσαμο. Το πρωί της επόμενης ο συνταγματάρχης Imbriani μετέφερε δυνάμεις στην Ακρόπολη και στην γύρω περιοχή εναντίον των Γερμανών στο λιμάνι. Αλλά μόλις διεπίστωσε ότι βρίσκονταν υπό την απειλή των Γερμανών στην Σίσαμο αποχώρησαν, δίδοντας την ευκαιρία στους Γερμανούς να σταθεροποιήσουν τις θέσεις τους. Ο Bethege ζητά από τον Imbriani να του παραδώσει την στρατιωτική διοίκηση της Καρπάθου, αυτός αρνείται.
Μετά την ανακοίνωση της ανακωχής και την επικράτηση των Γερμανών στην Ρόδο, ο στρατηγός Scaroina, διοικητής της μεραρχίας Regina Ρόδο στον οποίο υπαγόταν η Ιταλική φρουρά της Καρπάθου, έδωσε τηλεφωνική εντολή στον Imbriani να παραδώσει την Κάρπαθο. Αυτός ζητεί έγγραφη εντολή, η οποία φθάνει με υδροπλάνο στις 13 Σεπτεμβρίου από τον ναύαρχο Campioni.
Ακολούθησε η παράδοση και ο αφοπλισμός των Ιταλών. Πρώτα του τάγματος Regina υπό τον λοχαγό E. Giordano και ακολούθησε του τάγματος Siana υπό τον αντισυνταγματάρχη A. Agnesi. Ο αφοπλισμός του τάγματος Regina, που βρισκόταν στο Πλατύολο και στην Δαματρία, ακολούθησε την κανονισμένη διαδικασία, όχι όμως και του Siana που βρισκόταν στον Αφιάρτη και στην Αρκάσα. Έτσι, δόθηκε η ευκαιρία στους Μενεδιάτες να εξασφαλίσουν περισσότερα από 200 όπλα και στους Αρκασιώτες γύρω στα 70. Μερικά μπόρεσαν να πάρουν οι Πηγαδιώτες από τους Ιταλούς που υπηρετούσαν στα Πηγάδια και οι Ολυμπίτες από αυτούς που υπηρετούσαν στο Τρίστομο και Ορκίλι.
Μόλις αφοπλίστηκαν οι Ιταλοί, νόμισαν ότι “La guera e fimita” (ο πόλεμος τελείωσε) και θα γύριζαν στα σπίτια τους. Αλλά, «άλλαι μεν βουλαί ανθρώπων, άλλα δε οι Γερμανοί εκέλευαν». Στην Κάρπαθο έμειναν αυτοί που ήθελαν να συνεργαστούν μαζί τους, η Αστυνομία, η Τελωνοφυλακή, ορισμένοι υπάλληλοι, 56 KAmpf-WIllige (εθελοντές στρατιωτικοί) που υπηρετούσαν στις πυροβολαρχίες και 34 HIlfs-WIllige (εθελοντές άοπλοι), συνολικά γύρω στους 140 άνδρες. Οι υπόλοιποι θα πήγαιναν μέσω Κρήτης στην ηπειρωτική Ελλάδα, όσοι ήταν πιστοί στο Μουσολίνι θα στελνόταν στην Βόρειο Ιταλία και οι υπόλοιποι σε στρατόπεδα αιχμαλώτων στην Γερμανία.
Πολλοί έχασαν την ζωή τους από βομβαρδισμούς των πλοίων υπό συμμαχικών αεροπλάνων μέσα στο λιμάνι των Πηγαδίων και στην μετάβαση τους στην Κρήτη και από υποβρύχια στην μετάβαση τους στην Ηπειρωτική Ελλάδα. Οι Πηγαδιώτες διατάχθηκαν να εγκαταλείψουν τα Πηγάδια. Οι περισσότεροι πήγαν στο Απέρι και σε άλλα χωριά που είχαν συγγενείς και σε στάβλους στην γύρω περιοχή.
Οι Γερμανοί μετέφεραν το στρατηγείο τους στις Μενετές υπό τον λοχαγό Bethege και αργότερα υπό τον λοχαγό Eber και ανέπτυξαν ένα λόχο στην περιοχή των Πηγαδίων από την Αμμοωπή μέχρι το Όθος υπό τον υπολοχαγό Stolzmann, αργότερα υπό τον υπολοχαγό Hans Vogeler, δεύτερο λόχο στον Αφιάρτη υπό τον υπολοχαγό Jenninger και τρίτο λόχο στην Αρκάσα μέχρι τις Πυλές υπό τον υπολοχαγό Kraack. Μια εφεδρική ομάδα υπό τους υπολοχαγούς Gilockner και Stolzmann έκανε περιπολίες στην κεντρική Κάρπαθο προς καταδίωξη Ιταλών φυγάδων και κατασκόπων.
Οι Γερμανοί επάνδρωσαν τις Ιταλικές πυροβολαρχίες υπό τον υπολοχαγό Dankport με την συμμετοχή Ιταλών εθελοντών και ναρκοθέτησαν την παραλία των Πηγαδίων με 10.000 αντιαρματικές νάρκες και με άλλες 12.000 την παραλία του Μακρύ Γιαλού στον Αφιάρτη. (Μετά την απελευθέρωση της Δωδεκανήσου, οι Βρετανοί έφεραν από την Ρόδο Γερμανούς αιχμαλώτους, ειδικούς στον αφοπλισμών των ναρκών, και εκκαθάρισαν και τα δύο ναρκοπέδια). Στις Μενετές βρισκόταν το στρατιωτικό νοσοκομείο, υπό τον Dr. Traukner. Στο κτίριο της Μητρόπολης στο Απέρι, εγκαταστάθηκε κλιμάκιο της Gestapo υπό τον λοχία Mayer με τον δεκανέα Fritz και τον Adjunto Παναγιώτη Μαριά από τον Ισίδωρο της Ρόδου που συνεργαζόταν με τους Ιταλούς και τώρα με τους Γερμανούς.
Πέντε μήνες, Σεπτέμβριος 1943 – Φεβρουάριος 1944, πήρε στους Γερμανούς να μεταφέρουν 2500 Ιταλούς αιχμαλώτους από την Κάρπαθο στην Κρήτη, που κρατούσαν σε πρόχειρα στρατόπεδα στην Δαματρία, Κυρά Παναγιά και Τηλέγραφο, δίνοντας σε πολλούς την ευκαιρία να δραπετεύσουν στα γύρω χωριά, ιδιαίτερα στο Μεσοχώρι. Οι Γερμανοί ανακοίνωσαν ότι όσοι δεν παραδίδονταν σε τακτή προθεσμία θα εκτελούνταν και σχεδόν όλοι παραδόθηκαν.
Ο Alessandro Orofino που δεν παραδόθηκε συνελήφθη, κατόπιν προδοσίας, και εκτελέστηκε στις 23-10-1943 κοντά στο γεφύρι της Βωλάδας. Ο υπολοχαγός Alberto Patruno κατέφυγε στους κατασκόπους στο Μεσοχώρι, οι οποίοι, κατόπιν συμμαχικής διαταγής για να αποφύγουν τα χειρότερα, τον εκτέλεσαν στις 05-11-1943. Ο ανθυπολοχαγός Michele Memola κατέφυγε στο Μεσοχώρι, όπου κρυβόταν με την βοήθεια των Μεσοχωριτών και μετά από πέντε μήνες παραδόθηκε, οι Γερμανοί δεν τον εκτέλεσαν αλλά τον έστειλαν σε στρατόπεδο αιχμαλώτων στην Γερμανία. Ο Sergio Gattuli κρυβόταν στην περιοχή του Αγίου Γεωργίου στις Βάσσες και αργότερα στο Όθος, κατόπιν προδοσίας συνελήφθη και τον Ιούνιο του 1944 απεστάλη στην Ρόδο. Τον Σεπτέμβριο, στο διάστημα της Γερμανικής αποχώρησης, τον επανάφεραν στην Κάρπαθο.
Στις 9 Οκτωβρίου 1943 στην «Μάχη της Δωδεκανήσου» στην αεροναυμαχία μεταξύ Καρπάθου και Ρόδου βλήθηκαν 16 γερμανικά αεροπλάνα. Σε ένα από αυτά στην ανώμαλη προσγείωση του στην παραλία Αγνόντια σκοτώθηκε ο αεροπόρος και τραυματίστηκε ο συνοδηγός του. Οι Σποΐτες που βρίσκονταν στην περιοχή περιέθαλψαν τον τραυματία και τον βοήθησαν να φτάσει στα Πηγάδια. Οι Γερμανοί έκαμαν ανακρίσεις και κατηγόρησαν τους Εμμανουήλ Κων. Πιπέρη της Ζαχάρας, Πάχο Βασ. Ν. Πιπέρη και Εμμανουήλ Γ. Σισαμή ότι σκύλευσαν τον νεκρό και αφαίρεσαν προσωπικά του αντικείμενα και εξαρτήματα του αεροπλάνου και καταδικάστηκαν εις θάνατον. Οι καταδικασθέντες εκτελέστηκαν στις 4 το πρωί στις 2/11/1943 σ’ ένα χωράφι δίπλα στο νεκροταφείο των Πηγαδίων. Σήμερα τα οστά τους βρίσκονται ενταφιασμένα σε περικαλλές μνημείο στα Σπόα.
Στο μεταξύ η Gestapo άρχισε ανακρίσεις για την απόκρυψη βενζίνης, φαρμάκων από στρατιωτικό νοσοκομείο στο Όθος, ιδιαίτερα όπλων, μετά την παράδοση των Ιταλών. Αρκετοί Μενεδιάτες συνελήφθησαν και βασανίστηκαν για την κατοχή και απόκρυψη όπλων, μεταξύ αυτών ήταν οι Μηνάς Τσαμπουνιέρης και Γιώργος Μιχ. Σπανός.
Στις 19 Οκτωβρίου 1943, αποβιβάστηκε στην περιοχή Μεσοχωρίου η δεύτερη αποστολή κατασκόπων από τους Χριστόφορο Λιτό και Γιάννη Κρασόπουλο. Ήρθαν σε επαφή με τον Ιωάννη Ανδρεάδη, τον γιατρό Φραγκίσκο Οικονομίδη, τον δάσκαλο Εμμανουήλ Χαροκόπο και άλλους Μεσοχωρίτες που τους βοήθεια στην αποστολή τους. Αργότερα για περισσότερη ασφάλεια μετακόμισαν στην Λάστο και στα Άπελλα. Οι Γερμανοί συνέλαβαν και κατόπιν βασανιστηρίων έστειλαν σε στρατόπεδα συγκεντρώσεως τον Εμμ. Χαροκόπο στο Χαϊδάρι και τον Νικόλαο Λύκο στην Γερμανία.
Στο μεταξύ οργανώθηκε κατασκοπευτικό κλιμάκιο υπό τον ιατρό Ιωάννη Οικονομίδη (Γιαναγά). Η δασκάλα Maria Teresa, ερωμένη Γερμανού αξιωματικού, συγκέντρωνε πληροφορίες και μέσω της αλυσίδας Imbriani, Penna, Λογοθέτη Διακίδη, Χριστόφορου Σακελλαρίδη οι πληροφορίες έφταναν στον Γιαννακά, ο οποίος με τον Γιάννη Ηλία Λιτό τις προωθούσε στους κατασκόπους. Στο μεταξύ κινητοποιήθηκαν οι Γερμανοί υπό τον υπολοχαγό Stolzmann και στις 17 Απριλίου 1944 η αποστολή μεταφέρθηκε στην Σαρία και απ’ εκεί στην Μικρά Ασία. Στις 6 Μαΐου οι Νικίας Χαρτοφύλακας, Μανώλης και Βασίλης Καρελλάς και Μανώλης Ορφανός που συνεργάζονταν με την Συμμαχική κατασκοπία, για περισσότερη ασφάλεια, έφυγαν από την Σαρία και με μια βάρκα πήγαν στην Μικρά Ασία.
Αρχάς του 1942, όταν η Γερμανία κήρυξε τον πόλεμο εναντίον της Αμερικής, άρχισε να συλλαμβάνει Αμερικανούς υπηκόους. Στις 6 Μαρτίου 1944, οι Γερμανοί συνέλαβαν τους Μηνά Χήρα (15 ετών), Ιωάννη Χήρα (8), Ευαγγελία Χήρα (6), Ευαγγελία Εμμ. Λεντή (14), Μαριγώ Γ. Δεσποτάκη (36), Σοφία Γ. Δεσποτάκη, Αννίτσα Γ. Δεσποτάκη, Αριστείδη Γ. Δεσποτάκη (7), Δημήτρη Γ. Δεσποτάκη (6), Αντώνη Κυζούλη (56), Σοφία Α. Κυζούλη (19), Βασιλεία Α. Κυζούλη (18). Τους έφεραν στα Πηγάδια και με το καΐκι «Αγία Ελεούσα» τους έστειλαν στην Ρόδο, απ’ εκεί αεροπορικώς στην Αθήνα όπου κατέληξαν στις φυλακές Αβέρωφ και σε στρατόπεδο στο Γουδί. Τέλη Μαΐου τους ξανάστειλαν στην Ρόδο και απ’ εκεί στην Κάρπαθο.
Μετά την κατάληψη της Καρπάθου από τους Γερμανούς, οι Σύμμαχοι συνέχισαν να επιτίθενται από αέρος και θαλάσσης. Στις 6 Νοεμβρίου 1943 συμμαχικό υποβρύχιο έριξε τορπίλη στο λιμάνι των Πηγαδίων, βούλιαξε ένα καΐκι 250 τόνων και άλλα μικρότερα και προξένησε καταστροφές στα γύρω σπίτια. Τον Ιανουάριο του 1944 συμμαχικά αεροπλάνα βομβάρδισαν τα Πηγάδια, οι Γιώργος Οικονομίδης, Δημήτρης Νιοτής και Καλλιόπη Νιοτή-Καφεζή βρήκαν τραγικό θάνατο και τραυματίστηκαν οι Παντελής Νιοτής και Γιάννης Οικονομίδης. Τον Απρίλιο του 1944 συμμαχικά αεροπλάνα βομβάρδισαν και κατέστρεψαν τρία γερμανικά υδροπλάνα στην παραλία του Άμμου. Την άνοιξη του 1944, δυτικά της Ολύμπου οι Σύμμαχοι βύθισαν γερμανικό πλοίο που μετέφερε βενζίνη.
Τη νύχτα της 24ης Αυγούστου 1944, σε ερημική ακτή των Πυλών, αποβιβάστηκε από το συμμαχικό πλοιάριο HMDL-1381 περίπολος του Ιερού Λόχου που έπεσε σε ναρκοπέδιο με αποτέλεσμα να φονευθεί ο δεκανέας Ψίλλης και να τραυματιστούν οι ανθυπολοχαγός Οικονομίδης, ο λοχίας Προνοΐτης και ο στρατιώτης Μανώλας που αργότερα υπέκυψε στα τραύματα του.
Με την άφιξη των Γερμανών τα τρόφιμα της Speza (δελτίου) περιορίστηκαν στο ελάχιστο μέχρι που εξαντλήθηκαν και οι Καρπάθιοι προσπαθούσαν να επιζήσουν με χόρτα και με ότι άλλο παρήγαγε το νησί. Επιπλέον οι Γερμανοί με την συνεργασία ντόπιων, για την τροφοδοσία του στρατού, υποχρέωσαν τους βοσκούς να τους εφοδιάζουν με φρέσκο κρέας δωρεάν, και ακόμα έπαιρναν τα ζώα πάνω από το ζευγάρι και άφηναν το γεωργό σύξυλο στη μέση της σποράς.
Στην απόβαση στη Νορμανδία, 6 Ιουνίου 1944, οι Σύμμαχοι χρησιμοποίησαν ανεμόπλανα, που τραβούσαν μηχανοκίνητα αεροπλάνα και τα άφηναν να προσγειωθούν σε επίπεδες περιοχές. Οι Γερμανοί για να αποφύγουν να συμβεί το ίδιο στην Κάρπαθο επιστράτευσαν τους ενήλικους Καρπάθιους. Αυτοί που πήγαν στον Αφιάρτη τοποθετούσαν κατά διαστήματα κορμούς πεύκων και άνοιγαν χαρακώματα και αυτοί που πήγαν στην ομαλή περιοχή από το Φοινίκι μέχρι το Συκέλαος έφτιαχναν σωρούς από πέτρες και θάμνους. Μετά από δυο μήνες οι Γερμανοί αποφάσισαν να εγκαταλείψουν την Κάρπαθο και τους άφησαν ελεύθερους.
Τις τελευταίες μέρες προτού φύγουν οι Γερμανοί, ένας από τους ποινικούς στρατιώτες πούλησε ένα μουλάρι στον Μιχαήλ Ιωάννου Φρέσκο, το πήραν πίσω οι Γερμανοί και όταν αυτός πήγε να ζητήσει τα χρήματά του από τον Γερμανό που του το πούλησε, αυτός τον σκότωσε στη θέση Αγριοπηλά στον Αφιάρτη. Την ίδια εποχή στην θέση Κούτελα Μενετών οι Γερμανοί εκτέλεσαν τον Ιωάννη Μιχαήλ Σταυράκη. Επίσης στον Προφήτη Ηλία Μενετών οι Γερμανοί εκτέλεσαν τον Νικόλαο Δημητρίου Γιαννοπουλάκη ή Σακελλάρη, το πτώμα του δεν βρέθηκε.
Τον Αύγουστο του 1944 οι Σύμμαχοι από τα δυτικά και οι Ρώσοι από τα ανατολικά προχωρούν, ο κλοιός γύρω από τη Γερμανία γίνεται ολοένα και πιο στενός, οι Γερμανοί αποφασίζουν να επαναπατρίσουν τις δυνάμεις τους που βρίσκονταν σε άλλες χώρες. Σχεδίαζαν να μεταφέρουν την φρουρά της Καρπάθου στην Ρόδο, αφού πρώτα ανατίναζαν τις εγκαταστάσεις τους, και απ’ εκεί αεροπορικώς στην Θεσσαλονίκη και μέσω Γιουγκοσλαβίας στην Γερμανία.
Μέχρι τα μέσα Σεπτεμβρίου είχαν πραγματοποιηθεί δυο από τις τέσσερες αποστολές χωρίς κανένα πρόβλημα. Τα πλοία ερχόμενα από την Ρόδο έφεραν συνολικά γύρω στους 100 Ιταλούς αιχμαλώτους, για να μη τους ταΐζουν, και τους άφησαν με τους άλλους Ιταλούς στην Κάρπαθο.
Η τρίτη νηοπομπή ξεκίνησε από την Κάρπαθο στις 24 Σεπτεμβρίου, αλλά στις 18:59 το βράδυ εντοπίστηκε από τα αντιτορπιλικά Terpsichore και Termagant έξω απ’ τ’ Άπελλα. Στην άνιση ναυμαχία που ακολούθησε διασώθηκε ένα βοηθητικό πλοίο που με 30 περίπου τραυματίες επέστρεψε στα Πηγάδια. Οι υπόλοιποι γύρω στους 170 έχασαν την ζωή τους και με την βοήθεια Καρπαθίων ψαράδων ανασύρθηκαν από την θάλασσα τα πτώματα 30 περίπου στρατιωτών που τους έθαψαν σε ένα χωράφι πέντε χιλιόμετρα αριστερά του δρόμου από τα Πηγάδια προς στις Μενετές, τα οστά βρίσκονται ενταφιασμένα στον Διόνυσο Αττικής. Μεταξύ των νεκρών ήταν ο λοχίας της Gestapo Mayer και μεταξύ των διασωθέντων ο βασανιστής δεκανέας Fritz που έπαθε νευρικό κλονισμό.
Η τελευταία αποστολή υπό τον υπολοχαγό Vogeler έφυγε από την Κάρπαθο στις 4 Οκτωβρίου και προτού αναχωρήσουν ανατίναξαν τις τελευταίες οχυρώσεις και στρατιωτικές εγκαταστάσεις και πούλησαν στους εμπόρους της Speza τα αποθέματα που είχαν σε τρόφιμα και σε άλλους Καρπάθιους τέσσερα φορτηγά αυτοκίνητα, δυο-τρία κάρα και μερικά μουλάρια.
Το απόγευμα της 3ης Οκτωβρίου ο Vogeler συγκέντρωσε τους Πηγαδιώτες που έμεναν στα Πηγάδια και τους είπε να πάνε στη Δαματρία και στην Άφωτη με την εντύπωση ότι επρόκειτο να ανατινάξουν το λιμάνι. Την ίδια μέρα κάλεσε στα Πηγάδια τον Χριστόφορο Σακελλαρίδη, γραμματέα της Μητρόπολης, τον Νίκο Ορφανίδη, Podesta στο Απέρι, και άλλους προκρίτους του νησιού. Μαζί μ’ αυτούς κάλεσε και τους Ιταλούς αξιωματούχους και τους συνέστησε να αποφύγουν τις ακρότητες, να δείξουν μετριοπάθεια, και να τα βρουν μεταξύ τους. Ξεχωριστά διαβεβαίωσε τους Καρπάθιους ότι δεν επρόκειτο να ανατινάξει το λιμάνι, αλλά να το κρατήσουν μυστικό, μέχρι να αναχωρήσουν.
Με το σκοτείνιασμα της 4ης Οκτωβρίου οι Γερμανοί ανεχώρησαν, εκτός από 11 αντιναζιστές που λιποτάκτησαν και έμειναν στην Κάρπαθο, και το πρωί της επομένης έφτασαν στην Λίνδο. Μερικές μέρες αργότερα ο Vogeler πέρασε από στρατοδικείο επειδή δεν ανατίναξε το λιμάνι. Επικαλέστηκε τεχνικά προβλήματα και το στρατοδικείο, επηρεασμένο από τη δύσκολη αποστολή που έφερε εις πέρας, τον αθώωσε. Μερικές μέρες αργότερα, ο Vogeler πήρε μέρος στη Μάχη της Τήλου και επανερχόμενος στην Ρόδο προήχθη σε λοχαγό και ανέλαβε διοικητής τάγματος στην ανατολική πλευρά της Ρόδου.
Παρ’ όλα τα κακά που προκάλεσε η γερμανική κατοχή, άφησε και ορισμένα καλά. Τον Ιανουάριο του 1944 ξανάνοιξαν τα ελληνικά σχολεία που είχαν κλείσει οι Ιταλοί. Περιέθαλψαν αρκετούς Καρπάθιους που τραυματίστηκαν από συμμαχικούς βομβαρδισμούς και την χρήση δυναμίτιδας και πυρομαχικών: Παντελή Νιοτή, Γιάννη Οικονομίδη, Μανώλη Αλαχούζο, Νίκο Ρουμπάκη, Λευτέρη Μουστακάκη, Παναγιώτη Λογοθέτη, Μάρκο Ζαράφτη. Επίσης δεν πραγματοποίησαν την ανατίναξη του λιμένος των Πηγαδίων.
Μετά από 24 χρόνια, το 1968, ο Vogeler επισκέφτηκε την Κάρπαθο, Κρήτη, Ρόδο και Τήλο όπου έγινε δεκτός με μεγάλη χαρά. Όταν επικοινώνησε με τον τότε δήμαρχο Πηγαδίων Καρπάθου Χριστόφορο Σακελλαρίδη αυτός του έγραψε: «Εξεδήλωσες τον ανθρωπισμό σου όταν φεύγοντας από το νησί μας δεν ανατίναξες το λιμάνι και απεφεύχθη μεγάλη καταστροφή …». Έκτοτε επισκέφθηκε την Κάρπαθο περισσότερες από 25 φορές.
Επικοινώνησα με τον Vogeler που με εφοδίασε με πλούσιο φωτογραφικό υλικό, ντοκουμέντα και με πληροφορίες για την γερμανική κατοχή στην Κάρπαθο. Το 1987 τον προσκάλεσα και ήρθε στην Αμερική, όπου τον έφερα σε επαφή με πολλούς Καρπάθιους που τον γνώρισαν στα χρόνια του πολέμου. Ιδιαίτερα συγκινητική υπήρξε η συνάντηση του με τον Ηλία Ρωμαίο που στην Μάχη της Τήλου πολέμησαν με αντίπαλα στρατεύματα και τώρα τους έβλεπες να πέφτει ο ένας στην αγκαλιά του άλλου.
πηγή: anamniseis.net
https://www.youtube.com/watch?v=T6OqdM-H56Y