Για την Παγκόσμια Ημερα Υγείας (7/4): αρνητικά και (κάποια) θετικά στοιχεία
Ελλη Καρανίκα, Αναισθησιολόγος ΕΣΥ
Ας προσπεράσουμε την υποστελέχωση του νοσοκομειου μας ή και την νέα αναγγελία τοπικου βουλευτη μας για το νέο νοσοκομειο.Και τα δυο τοπικά θεματα ειναι σημαντικά αλλά ( φευ!) εξαντλημενα!Ας σταθούμε λόγω Ημερας , στο προσημο γενικότερων θεμάτων στον χώρο της υγείας
Ι. Αρνητικά:
1.Αύξηση καρκίνων :Ο καρκίνος αποτελεί την πρώτη αιτία θανάτου στην χώρα μας. Κατα σειρά συχνότητας έχουμε :καρκινο πνεύμονα – παχεος εντέρου-μαστου.Ακολουθούν οι καρδιαγγειακές παθήσεις,τα εγκεφαλικά, οι αναπνευστικές παθήσεις. Η αύξηση του καρκίνου είναι εμπειρικά αντιληπτή στην διαχείριση χημειοθεραπευόμενων και μετακινούμενων καρκινοπαθών στο νησί μας. Λόγω έλλειψης ομως Εθνικού Μητρώου Καρκινοπαθών, δεν είναι αξιόπιστες οι συγκρίσεις με τον μέσο όρο στην υπόλοιπη χώρα για να γινουν εκτιμήσεις και λήψη μέτρων.Η επιστημονική τεκμηρίωση της τοπικής αύξησης καρκίνου, είναι επιτακτική και άμεση αναγκη.
2.Αύξηση των αιφνίδιων θανάτων: Αιτία στο 90% είναι οι καρδιαγγειακές παθήσεις που αποκαλύπτονται εκ των υστέρων και μπορούσαν να εντοπιστούν με εγκαιρη διάγνωση.Παρα τις διάφορες δημοσιεύσεις για έξαρση των αιφνίδιων θανάτων σε νέους, η ΕΛ.ΣΤΑΤ. δινει συχνοτητα 0,8-0,9 περιστατικά /100.000 ετησίως.Ο κίνδυνος αυξάνεται κατακόρυφα απο 10-20 ετών. Ειδικά στους νέους που αθλούνται είναι απαραίτητη η καρδιολογικη εξεταση ετησιως , ιδιαιτερα με οικογενειακο ιστορικο.(Σχετικά με την απόδοση της αύξησης αιφνίδιων στον κορονοϊο, η ΕΛΣΤΑΤ συμπεραίνει ότι μόνο το 40%των θανάτων οφειλόταν αμιγώς στην μόλυνση από κορονοϊο-δεν αναφέρεται στο εμβολιο)
3.Αύξηση περιστατικών άνοιας με την νόσο Αλτσχάϊμερ να αντιστοιχεί στο 70%αυτών, βασει του Π.Ο.Υ. Στην τελευταία μέτρηση το 2006 ήταν 26 εκατ. Προβλέπεται ο αριθμός πασχόντων να φτάσει παγκοσμίως τα 82 εκατ. το 2030 και τα 152 εκατ. το 2050 .Κάθε 3 δευτερόλεπτα καταγράφεται παγκοσμίως ένα νέο περιστατικό άνοιας ενώ το ετήσιο κόστος είναι πανω απο ένα τρισεκατομμύριο δολάρια . Στην χώρα μας έχει κατατεθεί από Ομαδα Επιστημόνων Εθνικό Σχεδιο δράσης για την άνοια-νόσο Αλτσχάϊμερ, ενώ βασικό θέμα είναι η έλλειψη δομών φιλοξενίας των ασθενών, η ανεπαρκής επιδοματική πολιτική, η ελλειψη φροντιστων, η στήριξη οικογένειας κλπ.
4.Αύξηση αυτοκτονιών:Οι καταγεγραμμένες αυτοκτονίες όσο και οι απόπειρες έχουν διπλασιαστεί σε σχέση με την πρό κρίσης περίοδο και δείχνουν αυξητικη ταση μετά την πανδημία.Συνήθεις μέθοδοι ο απαγχονισμός, η δηλητηρίαση με φαρμακα και ο αυτοπυροβολισμός. Καθε 40 δευτερ. ένας άνθρωπος παγκοσμίως αυτοκτονεί, συμφωνα με τον ΠΟΥ. Στην χώρα μας ,στο διάστημα 2020-2022 αυξήθηκαν κατα 25% αλλά σημαντικός αριθμός δεν καταγράφηκε. Η πλειονότητα σημειώθηκε τους θερινούς μήνες, ξημερώματα,αρχές εβδομαδας, τριπλασιοι σχεδον οι ανδρες, ανω των 60 ετων, συχνότεροι σε Κεντρικη Μακεδονία και Κρητη.Μείζον πρόβλημα η αυτοκτονία παιδιών και εφήβων, τριτη αιτία θανάτου σε ηλικίες 15-18 ετών!!Περιπου 60 αυτοκτονίες καταγραφηκαν σε φυλακές και αστυνομικά κρατητήρια (2015-2022) . Το 95%των αυτοκτονιών μπορούσε να προληφθεί αν οι αυτόχειρες είχαν έγκαιρη διάγνωση ψυχικών διαταραχών και αυτοκτονικού ιδεασμού, θεραπεία και υποστήριξη
5.Αύξηση τροχαίων ατυχημάτων: Ραγδαία αύξηση τροχαίων καταγράφει η ΕΛΣΤΑΤ για το 2023. Ο αριθμός τροχαίων κυμαίνεται περί τις 11.200, αύξηση κατά 6,8% ως προς το 2022, οι ελαφρώς τραυματίες αυξήθηκαν κατα 5,7%, μικρή μείωση των νεκρών και βαρέων πολυτραυματιών.Ο βαθμός αστικοποίησης και τουριστικοποίησης είναι καθοριστικοί παράγοντες.Η περιφερεια Ν.Αιγαίου κατέχει θλιβερή πρωτιά αναφορικά με τον αριθμό νεκρών και βαρέων πολυτραυματιών αναλογικά με τον πληθυσμό.Η χώρα μας καταλαβάνει την 23 η θέση στις 27 της Ε.Ε., με 61 θανάτους /1 εκατ. κατοίκους
6.Αύξηση κρουσμάτων ιλαρας:Σύμφωνα με τα πρόσφατα διεθνή επιδημιολογικά δεδομένα παρατηρείται έξαρση κρουσμάτων ιλαράς τόσο σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσο και εκτός. Από αρχές του 2024 δηλώθηκαν 1.861 νέα ύποπτα και/ή επιβεβαιωμένα κρούσματα ιλαράς από εννέα χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης(η πλειονότητα στην Ρουμανία) και 4 θανάτους. Στην Ελλάδα έχουμε 3 κρούσματα. Ο ΕΟΔΥ, συστήνει οι ταξιδιώτες παιδιά και ενήλικες, σε χώρες με έξαρση κρουσμάτων να επιβεβαιώνουν τον πλήρη εμβολιασμό τους με 2 δόσεις του εμβολίου ιλαράς-ερυθράς-παρωτίτιδας (MMR) πριν το ταξίδι.
7.(Μικρή) αυξηση κρουσματων κορονοϊου τον Μάρτιο, σύμφωνα με το επιδημιολογικό δελτίο του ΕΟΔΥ. Διασωληνωμένοι νοσηλεύονται 12 ασθενείς. Καταγράφηκαν 8 θάνατοι με διάμεση ηλικία τα 85 έτη. Οσο και αν επιμένουμε να το αρνούμαστε, η πανδημία του 2020 είναι παρούσα κι έχει αφήσει το αποτύπωμα στις σχέσεις μας, στην εργασιακή κουλτούρα, στο κύμα βίας που σαρώνει την κοινωνία, στο αίσθημα της απώλειας κάθε ελέγχου,στην καχυποψία,στην έλλειψη εμπιστοσύνης σε ανθρώπους και θεσμούς,στον φόβο για την επόμενη παγκόσμια απειλή,στον αδιευκρίνιστο υπαρξιακό θυμό. Οι ειδικοί ψυχικής υγείας έχουν αρχίσει να προειδοποιούν ότι πρέπει επιτέλους να σταματήσουμε να αγνοούμε τον ελέφαντα στο δωμάτιo.Οφείλουμε να αναγνωρίσουμε το συλλογικό τραύμα.
Αύξηση της γρίπη των πτηνών, σε όλο τον κόσμο τα τελευταία χρόνια, με τον ιό να μεταφέρεται κυρίως από μεταναστευτικά άγρια πτηνά. Η εξάπλωσή της γρίπης σε έναν συνεχώς μεγαλύτερο αριθμό ειδών και η διευρυνόμενη γεωγραφική της εμβέλεια έχει αυξήσει τους κινδύνους μόλυνσης ανθρώπων από τον ιό, δήλωσε πρόσφατα η επικεφαλής του Παγκόσμιου Οργανισμού για την Υγεία των Ζώων (WOAH) Monique Eloit. Ορισμένα ξεσπάσματα της νόσου έχουν προκαλέσει σοβαρές ή θανατηφόρες λοιμώξεις σε άτομα που έχουν στενή επαφή με άγρια πτηνά ή πουλερικά, αλλά μέχρι σήμερα δεν έχει παρατηρηθεί συνεχής μετάδοση από άνθρωπο σε άνθρωπο.
9.Αύξηση σπατάλης φαρμάκων και οικομικών πόρων: Στα «σκουπίδια» πάνω από 40 εκατ. κουτιά με φάρμακα κάθε χρόνο στην Ελλάδα διαπιστώθηκε σε πανελλαδική έρευνα κοινής γνώμης, του Ινστιτούτου Πολιτικής Υγείας. Το 80% που δηλώνει ότι έκανε χρήση των υπηρεσιών υγείας τον τελευταίο χρόνο, κατανάλωσε φάρμακα.Το 50% δηλώνει οτι κατά μέσο όρο, βρήκε πάνω από 3 κουτιά με ληγμένα φάρμακα, την τελευταία φορά που έψαξε . Πάνω από το 50% δηλώνει ότι τα πετούν στα σκουπίδια-μια πρόκληση για την προστασία του περιβάλλοντος, ενώ 40% δηλώνει ότι τα επιστρέφουν στα φαρμακεία. Κάθε χρόνο στην Ελλάδα πετιούνται περισσότερα από 40 εκατομμύρια κουτιά με φάρμακα.Αυτή η άσκοπη συνταγογράφηση είναι ανώφελη δαπάνη περιορισμένων πόρων.
- Αύξηση κόστους Υπηρεσιων υγείας : Το 87% των Ελληνων βαζει αρνητικο προσημο στην υγεια ενώ το 51% δεν εμπιστεύεται το ΕΣΥ. Στην πρόσφατη έρευνα,σχετικά με την χρήση υπηρεσιών υγείας, 22% δήλωσαν ότι τον τελευταίο χρόνο αρκετές φορές δεν έκαναν χρήση υπηρεσιών υγείας που χρειάζονταν, λόγω του κόστους! Κάνοντας την αναγωγή στο σύνολο του ελληνικού πληθυσμού, το ποσοστό αυτό αντιστοιχεί σε 1,9 εκατομμύρια άτομα. Επιπλέον, οι ερωτώμενοι υπολόγισαν το μέσο κόστος για τις ανάγκες της υγείας τους τον τελευταίο χρόνο στα 955 ευρώ. Το 15% δηλώνει ότι ξόδεψε περισσότερο από 1.000 ευρώ και το 77% θεωρει υψηλό το κόστος που καταβάλλει για την υγεία στην Ελλάδα ως προς το καθαρό μηνιαίο εισόδημά του.Το εύρημα αυτό επιβεβαιώνει την ανελαστικότητα των δαπανών υγείας ως προς το εισόδημα και αναδεικνύει την αναγκη σωστής κοινωνικής πολιτικής
ΙΙ. Θετικά: Υπαρχουν και είναι πολλά. Αναφερονται δύο λιγότερο εμφανή:
1.ΑΥΞΗΣΗ 31% ΣΤΟΥΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΠΟΥ ΕΙΧΑΝ ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΕ ΚΑΙΝΟΤΟΜΕΣ ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ ΤΟ 2023, σε σύγκριση με τα προηγούμενα χρόνια, σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος ενώ νέα φάρμακα εισάγονται στην αγορά σε σημαντικές θεραπευτικές κατηγορίες όπως οι καρδιομεταβολικές παθήσεις, η ανοσολογία, η νευρολογία, οι παθήσεις των νεφρών και η ογκολογία. Με αφορμή την φετινή Παγκόσμια Ημέρα Υγείας ο Π.Ο.Υ. επέλεξε ως βασικό μήνυμα της καμπάνιας του το «Η υγεία μου, δικαίωμά μου» (My health, my right), υπογραμμίζοντας και υποστηρίζοντας το δικαίωμα όλων παγκοσμίως, στην πρόσβαση σε υπηρεσίες Υγείας, στην ενημερωμένη συναίνεση, στην ακεραιότητα, αυτονομία και την προστασία των προσωπικών δεδομένων Υγείας.
Η πρόσβαση σε υπηρεσίες Υγείας αποτελεί θεμελιώδες και βασικό ανθρώπινο δικαίωμα, παρότι πολλοί πολίτες παγκοσμίως εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν εμπόδια και ανισότητες. Οι πολεμικές συγκρούσεις, οι ανθρωπιστικές και κλιματικές κρίσεις και οι οικονομικοί περιορισμοί, απειλούν το δικαίωμα των ανθρώπων στην ισότιμη πρόσβαση στην Υγεία.
- ΝΕΑ ΚΟΙΝΗ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΔΡΑΣΗ ΓΙΑ ΤΑ ΣΠΑΝΙΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ( δράση JARDIN). Το ξεκίνημα μιας νέας κοινής ευρωπαϊκής δράσης για τη βελτίωση της διάγνωσης, της θεραπείας και της περίθαλψης ασθενών με σπάνιες ασθένειες, ανακοίνωσε πρόσφατα η Επίτροπος για την Υγεία και την Ασφάλεια των Τροφίμων της ΕΕ. Προβλέπει την ενσωμάτωση των Ευρωπαϊκών Δικτύων Αναφοράς (ERN) στα εθνικά συστήματα υγείας των κρατών- μελών, με στόχο τη βελτίωση της αντιμετώπισης των σπάνιων νοσημάτων και της ποιότητας ζωής των ασθενών, φέροντας την τεχνογνωσία πιο κοντά τους. Για την περίοδο 2024-2027, η δράση θα λάβει 15 εκατ.ευρώ από το πρόγραμμα EU4Health και 3,75 εκατ. ευρώ από τα κράτη-μέλη.Στην χώρα μας αναμενουμε την υλοποιηση της εξαγγελιας του Υπουργού Υγείας στο 14ο Συνεδριο Φαρμακευτικού Management για την «κατανομή 300 εκατ. ευρώ, τα 120 εκατ. για τα νοσοκομεία, τα 100 εκατ. για τα Φάρμακα Υψηλού Κόστους».Είδομεν!
ΕΠΙΛΟΓΟΣ:Το αλγεβρικό αθροισμα των επιλεγμένων θετικών/ αρνητικών πτυχών στον τομέα υγείας, κάνει το κείμενο απαισιόδοξο.Πιθανόν ευθύνεται η οπτική του «μισογεμάτου ποτηριού», εκτός αν αληθεύει η κυνικη ρήση «απισιόδοξος είναι ο ενημερωμένος αισιόδοξος»!Παρόλα αυτά και παρότι τα αρνητικά είναι ήδη εγκατεστημένα ενώ τα θετικά…αναμένονται, το πραγματικό άθροισμα κοινωνικής διεκδίκησης και πολιτικής βούλησης για βελτιστες αλλαγές, θα υπερτερεί πάντα των δυσοίωνων στατιστικών και αμείλικτων αριθμών.
