ΧΙΛΙΑΔΕΣ ΠΙΣΤΟΙ ΣΥΝΟΔΕΥΑΝ ΤΗΝ ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΤΗΣ ΒΟΥΛΚΑΝΙΩΤΙΣΣΑΣ ΣΤΗ ΝΥΧΤΕΡΙΝΗ ΛΙΤΑΝΕΥΣΗ ΤΗΣ ΜΕΧΡΙ ΤΗ ΜΕΣΣΗΝΗ (εικόνες)

20 χιλιόμετρα πορεία με τα πόδια για χιλιάδες πιστούς

Με την παρουσία χιλιάδων λαού και πλήθους κληρικών εκ της Ιεράς Μητροπόλεως Μεσσηνίας και των γύρω περιοχών, ξεκίνησε τις πρώτες πρωινές ώρες η καθιερωμένη Κάθοδος της Ιεράς Εικόνος της Παναγίας της Βουλκανιώτισσας από την Ιερά Μονή Βουλκάνου προς την πόλη της Μεσσήνης.

Της λιτανευτικής πομπής προηγήθηκε η Ιερά Αγρυπνία προεξάρχοντος του Σεβ. Μητροπολίτου Σταγών και Μετεώρων κ. Θεοκλήτου, πλαισιωμένου από τον Πρωτοσύγκελο της Ιεράς Μητροπόλεως Μεσσηνίας Αρχιμ. Φίλιππο Χαμαργιά, τον Πρωτοσύγκελο της Ιεράς Μητροπόλεως Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως Αρχιμ. Ιάκωβο Κανάκη και πολλών άλλων κληρικών, ενώ παρέστη συμπροσευχόμενος από του Ιερού Βήματος και ο, εκ των Αδελφών της Μονής, Σεβ. Μητροπολίτης Καρθαγένης κ. Μελέτιος.

Η πομπή μετά από ολονύκτια πεζοπορία 20 περίπου χιλιομέτρων αναμένεται να αφιχθεί στην πόλη της Μεσσήνης το πρωί της Τρίτης 20 Σεπτεμβρίου, όπου θα πραγματοποιηθεί η Επίσημη Υποδοχή και η εναπόθεση της Ιεράς Εικόνος στο Μετόχι της Μονής Βουλκάνου για οκταήμερο Προσκύνημα.

ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΒΙΩΜΑ ΜΙΑΣ ΛΙΤΑΝΕΙΑΣ 25 ΧΙΛΙΟΜΕΤΡΩΝ ΣΕ 6 ΩΡΕΣ…..!!!

 Του, Βασίλειου  Δημ. Γεωργιόπουλου

Η κάθοδος της Παναγίας της Βουλκανιώτισσας στη Μεσσήνη

Μεγάλωσα μέσα σε μια φτωχή οικογένεια με τα νάματα της χριστιανικής Ορθόδοξου πίστεως και με την παιδική προσμονή του ερχομού των μεγάλων εορτών της χριστιανοσύνης όπως τα Χριστούγεννα, το Άγιο Πάσχα, το Πάσχα του καλοκαιριού το Δεκαπενταύγουστο που ήταν για έμενα αλλά και για την οικογένεια μου βασικοί σταθμοί ανάπαυλας και προσευχής από τον συνεχή κοπιαστικό μόχθο της αγροτικής και κτηνοτροφικής ζωής της υπαίθρου.

Όλοι εμείς που είχαμε την τύχη να μεγαλώσουμε μέσα στην καρδιά του ελαιόφυτου δυτικού μεσσηνιακού κάμπου, που αρδεύεται εδώ και αιώνες από τον ποταμό Πάμισο σκεπαζόμαστε και προστατευόμαστε από την Παναγία τη Βουλκανιώτισσα, η παρουσία της οποίας είναι βίωμα στη ζωή μας, αναφορά και ιδιαίτερο θησαύρισμα μας. Καύχημα όλων των Μεσσηνίων η Ιερά Μονή του Βουλκάνου που δεσπόζει στο Όρος Ιθώμη. Σε αυτή φυλάσσεται η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της Βουλκανιώτισσας.

Ένα ξεχωριστό και θαυμαστό κομμάτι στη ζωή μας ήταν η κάθοδος της Παναγίας της Βουλκανιώτισσας στην όμορφη πόλη της Μεσσήνης (που οι Μεσσήνιοι την ξέρουν με την παλαιότερη ονομασία «Νησί»). Η κάθοδος, η αρχή της οποίας ιστορικά χάνεται στα βάθη των αιώνων, πραγματοποιείται το βράδυ της 19ης προς την 20η Σεπτεμβρίου κάθε έτους. Η εικόνα, σε ανάμνηση ενός θαύματος της Παναγίας που έσωσε τους κατοίκους της Μεσσήνης αλλά και της γύρω περιοχής από την φοβερή αρρώστια της χολέρας που είχαν μεταφέρει Αγαρηνοί πειρατές, ξεκινά από την Ιερά Μονή Βουλκάνου και διανύει μια απόσταση 25 χιλιομέτρων.

Πέρσι, για άλλη μια φορά, αξιώθηκα να ζήσω τη θαυμαστή κάθοδο της Παναγίας μας. Δεν είναι μόνο το θαύμα που σε συγκλονίζει σαν ιστορικό γεγονός, η ανάμνηση της πρώτης καθόδου, αλλά και το θαύμα το οποίο συντελείται ακόμη και σήμερα για να διαβεβαιώσει και τον κάθε δύσπιστο ότι η χάρη του Θεού δεν χάθηκε από τον κόσμο.

Στη σύγχρονη εποχή, στην εποχή της πλήρους μηχανοποίησης, είναι ζήτημα αν ο σύγχρονος άνθρωπος περπατάει όλη την ημέρα εκατό μέτρα. Στη λιτανεία της Παναγίας της Βουλκανιώτισσας χιλιάδες άνθρωποι όλων των ηλικιών: πλήθος νέων, σε αντίθεση με τα λεγόμενα κάποιων, οι οποίοι θέλουν τους νέους μακριά από την Εκκλησία, γέροντες και γερόντισσες που στην πλειοψηφία τους είναι κουρασμένοι άρρωστοι και αδύναμοι από την σκληρή αγροτική ζωή της υπαίθρου, μανάδες με μικρά παιδιά στα καρότσια και άνθρωποι κουρασμένοι από το μόχθο της καθημερινότητας, περπατούν με ένα κεράκι στα χεριά επί έξι ώρες διανύοντας τα 25 χιλιόμετρα της απόστασης από την Ιερά Μονή του Βουλκάνου ως την Πόλη της Μεσσήνης, ψέλνοντας αδιάκοπα ύμνους μέσα στην νύχτα, με μοναδικό στήριγμα, εφόδιο και βοηθό την πίστη στη μητέρα όλου του κόσμου, την Παναγία μας.

Η διαδρομή που είναι μεγάλη και κουραστική αλλά όμορφη και κατανυκτική διέρχεται μέσα από κατάφυτους ελαιώνες αιώνων και από τα γραφικά μικρά χωριουδάκια του Μεσσηνιακού κάμπου που γέννησαν ήρωες και φλογερούς ανθρώπους, όπως το χωριό Βουρνάζι που έβγαλε τον μεγάλο θεολόγο πατέρα Επιφάνιο Θεοδωρόπουλο, σε αυτά τα χωριά τα σπίτια, τα φώτα, οι αυλόπορτες είναι ανοιχτές γεμάτα αγάπη και πίστη για να υποδεχτούν την εικόνα της Βουλκανιώτισσας. Στην άκρη του, στρωμένου με βασιλικούς και άνθη, δρόμου καίει μια μεγάλη φωτιά από λιόκλαρα, τα κεράκια ανάμενα μέσα σε ένα τούβλο, ένα κεραμίδι γεμάτο κάρβουνα με λιβάνι περίσσιο για να θυμιατίζει και να ευφραίνει όλους όσους ακολουθούν την πορεία της. Πραγματικά συμμετέχοντας ζεις ένα θρίαμβο, το θρίαμβο της νίκης του φωτός και της αληθείας απέναντι στο σκοτάδι, το απέραντο «ευχαριστώ» από την κάθε ταπεινή ψυχή απέναντι στην κυρά όλου του κόσμου την Βουλκανιώτισσα την Παναγία μας.

Οι ιερείς και οι γέροντες της Μόνης να πηγαίνουν μπροστά, ο κόσμος να ακολουθεί και να πορεύεται σαν να κάνει μυσταγωγικά την πορεία του προς την σωτηρία, κανένας να μην εγκαταλείπει αν και η κούραση φαίνεται στα πρόσωπα.

Το σώμα να λυγίζει, άλλα κανείς να μην αφήνει ούτε για ένα λεπτό την αδυναμία του να νικήσει το πρόθυμο πνεύμα, γιατί κανείς δεν θέλει να αφήσει τη Βουλκανιώτισσα να κατέβει μόνη της.

Τον περασμένο Σεπτέμβριο η κάθοδος της Παναγίας μας ήταν πιο λαμπρή, μοναδική, γιατί στον πανηγυρικό εσπερινό αλλά και στον όρθρο και στην Ιερά Θεία Λειτουργία στην Ιερά Μονή Βουλκάνου χοροστάτησε και λειτούργησε μαζί με τον ηγούμενο της Ιεράς Μόνης της Παναγίας Σπηλιανής της Νισύρου τον πατέρα Στέφανο, τον ηγούμενο της Ιεράς Μόνης του Βουλκάνου πατέρα Προκόπιο καθώς και πατέρες της Ιεράς Μόνης, ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Κώου και Νισύρου κ. Ναθαναήλ εκπληρώνοντας έτσι ένα τάμα ζωής.

Στη διάρκεια της ιεράς λιτανείας στα ευλογημένα χέρια του και στην αγκαλιά του κρατούσε την Ιερά Εικόνα της Θεομήτορος ο ευλογημένος και εξαίρετος αυτός νέος ιεράρχης του Οικουμενικού Θρόνου, για τον οποίο σωστά είπε ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Μεσσηνίας κύριος Χρυσόστομος τα εξής: «ο Άγιος Κώου και Νισύρου Ναθαναήλ που σήμερα περπάτησε μαζί σας και κράτησε στην αγκαλιά του τη Μάνα μας την Παναγιά μας είναι ο άνθρωπος που τάχθηκε από τη μητέρα εκκλησία της Κωνσταντινούπολης να φυλάει ως άλλος Διγενής Ακρίτας την πατρίδα μας εκεί στην άκρη των συνόρων της, να κρατήσει άσβεστο το καντήλι της Ορθοδοξίας και του Ελληνισμού, ως πρώτος και ως τελευταίος υπηρέτης της πίστης και του καθήκοντος».

Ιδιαίτερα συγκινητικά τα λόγια του Αγίου Μεσσηνίας και αστείρευτη η φιλόξενη αγάπη του. Εντυπωσιακή όμως και η αγάπη του απλού κόσμου που έβλεπε για πρώτη φόρα έναν δεσπότη να φέρει στην αγκαλιά του την Παναγία μας και να περιπατάει μαζί του όλη την πορεία ψέλνοντας μαζί του, να είναι ένας από αυτούς.

Μεγάλη η χαρά όλων μας και κατά τη διάρκεια της πορείας, αλλά και μέσα στην πόλη της Μεσσήνης να ακούμε από το δεσπότη μας να λέει στον καθένα ένα καλό λόγο, να περπατάει μαζί μας και να μοιράζεται μια ζεστή καλημέρα ευχόμενος χρόνια πολλά σε όλους αυτούς που άνοιξαν την καρδιά τους για να υποδεχτούν την Βουλκανιώτισσα ως γνήσιος και στοργικός οικοδεσπότης, ως πατέρας και κάλος ποιμένας της Εκκλησίας του Χριστού.

Θυμόμαστε τη βαθύτατη συγκίνηση που κατέλαβε όλους μας τη στιγμή που ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Μεσσηνίας κ. Χρυσόστομος πήρε στα χέρια του την εικόνα της Παναγίας και ως αγαθός πατέρας μας ευλόγησε προσφέροντας απλόχερα τη χάρη της αρχιερατικής του ευλογίας.

Δεν λησμονούμε την εμφανέστατη συγκίνηση του Ποιμενάρχου μας, καθώς είχε βαθύτατη συνείδηση του ότι εκείνη την ιερή στιγμή, μαζί με την Εικόνα της Παναγίας, βαστούσε στους ώμους του τις ευσεβείς παραδόσεις του μεσσηνιακού λαού. Στους πατρικούς λόγους του, τόνισε με την οξυδέρκεια και την πίστη που τον διακρίνει, ότι η πραγματική λύση των προβλημάτων της χώρας μας και του σύγχρονου ανθρώπου, γενικότερα, βρίσκεται μέσα στην παράδοση της Εκκλησίας μας και στην αστείρευτη αγάπη του Θεού προς το δημιούργημά Του.

Το ηφαίστειο της πίστεως των προσκυνητών της Παναγίας της Βουλκανιώτισσας, όπως τόνισε ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Κώου και Νισύρου, το οποίο συντηρείται με την κραταιά πνευματική καθοδήγηση του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτη Μεσσηνίας κ. Χρυσοστόμου και με τις ευχές του Ηγουμένου και των πατέρων της Ιεράς Μονής Βουλκάνου αποτελεί φωτεινό παράδειγμα για όλους μας και διαρκή ανάμνηση για εμάς που πέρσι ζήσαμε για μία ακόμη χρονιά την εορτή των θαυμασίων της Παναγίας της Βουλκανιώτισσας.

Είθε και εφέτος η χάρη Της να μας αξιώσει να πάρουμε για μία ακόμη φορά την ευλογία της Ιεράς Εικόνος της και να συμμετάσχουμε, έστω και νοερά, στην κάθοδό της στη Μεσσήνη το βράδυ της 19ης προς την 20η Σεπτεμβρίου.

*Το κείμενο αναφέρεται στο 2012 αλλά αποτελεί μια εξαιρετική περιγραφή, επίκαιρη και σήμερα που η Ιερά Εικόνα της Παναγίας Βουλκανιώτισσας θα βρίσκεται στο Μετόχι της Μονής στη Μεσσήνη.

Πηγή: http://www.platy-kalamatas-messinias.gr

Το 2011 είχε πάρει μέρος στη λιτανεία των 20χλμ και ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Κώου και Νισύρου κ. Ναθαναήλ

(έκτοτε ο Δήμος Καλαμάτας τιμής ένεκεν στέλνει κάθε χρόνο λάδι για τα καντήλια της Παναγίας Σπηλιανής Νισύρου  Ευχαριστήριο Ιεράς Μονής Παναγίας Σπηλιανής Νισύρου προς τον Δήμο Καλαμάτας | AegeaNews)

Το μοναστήρι και η Ιστορία της μονής Βουλκάνου στο όρος Ιθώμη της Μεσσηνίας

     

Στη συμβολή των ορέων της Ιθώμης και της Εύας (Ἁγίου Βασιλείου) και ενδιάμεσα στα χωριά Αρχαία Μεσσήνη (Μαυρομμάτι) και Βαλύρα του Δήμου Ιθώμης, υψώνεται τεράστιο και μεγαλοπρεπές το Ιστορικό Μοναστήρι του Βουλκάνου, το οποίο ιδρύθηκε το 17ο αιώνα.

Το όνομά του «Βουλκάνος» και παλαιότερα «Βουρκάνο», «Δορκάνο» και «Βουλκάνη», το οφείλει κατά πάσα πιθανότητα σε βυζαντινό άρχοντα ή κτίτορα, στον οποίο ανήκε η περιοχή πέριξ του όρους Ιθώμη. Πρόδρομος βέβαια, αυτού του μοναστηριού είναι η Μονή της Παναγίας της «Κορυφής» ή της Παναγίας «Επανωκαστριτίσσης», η σήμερα ονομαζομένη «Καθολικόν» και ευρισκομένη στην κορυφή του όρους Ιθώμη, εκεί που άλλοτε υπήρχε η Ακρόπολις της Αρχαίας Μεσσήνης. Υπάρχει παράδοση ότι η Μονή της Κορυφής κτίστηκε στις αρχές του 8ου αιώνα, γύρω στο 725 από εικονολάτρες Μοναχούς, εκεί όπου ευρέθη η σεπτή Εικόνα τη Παναγίας μας, κρεμασμένης σ’ ένα πουρνάρι και με τη συντροφιά ενός αναμένου καντηλιού αλλά και άλλη παράδοση, που αναφέρει ότι κτίτοράς της είναι ο αυτοκράτορας Ανδρόνικος Β΄ ο Παλαιολόγος (1282-1328) χωρίς όμως και οι δύο να επιβεβαιώνονται ιστορικά.

Ο Ναός της παλαιάς μονής είναι τρίκλιτη θολωτή βασιλική, σήμερα δίκλιτη, μέ πολλές μεταγενέστερες παρεμβάσεις και έχει κτισθεί επάνω στο χώρο του ειδωλολατρικού ναού του «Ιθωμάτα» Δία αφού χρησιμοποίησαν ογκόλιθους απ΄αυτόν. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι τοιχογραφίες του Ναού που έχουν ζωγραφηθεί από τους Ναυπλιώτες αδελφούς Δημήτριο και Γεώργιο Μόσχου, το έτος 1608. Στη συμβολή της μεσημβρινής με τη δυτική πτέρυγα των κελλιών του μοναστηρίου υπάρχει το βυζαντινό Φωτάναμα, πού ήταν ειδικός χώρος με εστία φωτιάς και πεζούλια γύρω απ» αυτή, στα οποία κάθονταν οι μοναχοί και ζεσταίνονταν κατά το χειμώνα. Για την ιστορία αναφέρεται, ότι Φωτανάματα στην Εκκλησία της Ελλάδος υπάρχουν 11 συνολικά.

Το μοναστήρι της Κορυφής εγκατέλειψαν οι Πατέρες το έτος 1625 λόγω του αβάσταχτου ψύχους των χειμερινών μηνών αλλά και της δυσκολίας των προσκυνητών να φτάσουν σ’ αυτό κι έτσι αναζήτησαν τόπο νοτιότερα και τον βρήκαν στο σημερινό χώρο του νέου μοναστηριού αφού τον αγόρασαν από τον πατέρα του Τούρκου αγά της Ανδρούσης αντί 10.500 γροσίων. Στον αγορασθέντα τόπο βρήκαν μια πηγή ύδατος, τη γνωστή έως και σήμερα «Μάνα του νερού» κι έναν διώροφο πύργο, πού έγινε η αρχή του νέου μοναστηριού αφού συνέχεια αυτού έκτισαν το σημερινό επιβλητικό συγκρότητα με τα χαγιάτια και τις καμάρες.

Ο Ναός της νέας κάτω μονής ανηγέρθη το 1701 και είναι Βυζαντινού ρυθμού σταυροειδής μετά τρούλλου. Τιμάται στο Γενέσιο της Υπεραγίας Θεοτόκου καθ’ όσον ο Ναός της παλαιάς μονής τιμάται στην Κοίμηση της Υπεραγίας Θεοτόκου, πού αποτελεί την κεντρική πανήγυρι και των δύο μοναστηριών.

Παλλάδιο και θησαυρός του μοναστηριού είναι η θαυματουργός Εικόνα της Παναγίας της Βουλκανιώτισσας, πού φέρει την επιγραφή «Η Οδηγήτρια η επονομαζομένη τω όρει Βουλκάνω». Στο μοναστήρι ακόμη φυλάσσονται Ιερά Λείψανα πολλών Αγίων της Εκκλησίας μας, μεταξύ των οποίων του Αγίου Νεομάρτυρος Ιωάννου του Μονεμβασιώτου, του Αγίου Διονυσίου Αρεοπαγίτου και του Καλαματιανού Αγίου Ηλία του Αρδούνη. Στη δε πλούσια βιβλιοθήκη του υπάρχουν παλαιά και νέα βιβλία, ιδιόχειρα συγγράμματα, Τουρκικά έγγραφα και 4 Σιγίλλια των κατά καιρούς Πατριαρχών Κωνσταντινουπόλεως, που αναγνωρίζουν ή επικυρώνουν τα προνόμιά του.

Ιδιαίτερη προσοχή και λατρευτικό ενδιαφέρον από μέρους του ευσεβούς λαού ελκύουν οι εορτές και πανηγύρεις της μονής τόσο τον Δεκαπενταύγουστο με τη μεταφορά της Εικόνος της Παναγίας στο θρόνο Της, στο μοναστήρι της Κορυφής και την έναρξη των εορταστικών ιερών ακολουθιών όσο και τη νύκτα της 19ης προς 20ήν Σεπτεμβρίου με την Κάθοδο της Βουλκανιώτισσας στην πόλη της Μεσσήνης, σε ανάμνηση θαυματουργικής επεμβάσεως της Υπεραγίας Θεοτόκου, όταν φοβερή επιδημία πανούκλας είχε απλωθεί σε όλη σχεδόν τη Μεσσηνία και είχε σκορπίσει το θάνατο και τη δυστυχία γύρω στα 1755 και τότε πρωτολιτανεύτηκε η Αγία Εικόνα Της. Αυτή τη νύχτα, χιλιάδες άνθρωποι οδοιπορούν και ανάμεσά τους πολλά νέα παιδιά, συνοδεύοντας τη Βουλκανιώτισσα Κυρά και διανύοντας απόσταση 20 χιλιομέτρων πεζοπορίας. Η Κάθοδος αυτή ξεκινά στις 2 το πρωί από το Βουλκάνο και καταλήγει στη «Μαυροματέϊκη Παναγίτσα» γύρω στις 7.30 το πρωί της 20ῆς Σεπτεμβρίου. Η επίσημη υποδοχή της Εικόνος γίνεται στις 9.30 π.μ. στο εκκλησάκι της Αγίας Παρασκευής, παρά την είσοδο της Μεσσήνης, από τον Μητροπολίτη Μεσσηνίας, τις αρχές του τόπου και πλήθος λαού. Πάνδημη είναι και η Λιτανεία στους κεντρικούς δρόμους της πόλεως για να καταλήξει στο Βουλκανιώτικο Μετόχι της Πανηγυρίστρας, όπου και εναποτίθεται η Ιερά Εικόνα. Ακολουθεί οκταήμερο προσκύνημα μέχρι της 28ης Σεπτεμβρίου, οπότε την 5η απογευματινή αυτής της ημέρας άρχεται η άνοδος της Εικόνος για το μοναστήρι της, πρώτα με λιτάνευσή της εντός της Μεσσήνης και στη συνέχεια με πορεία προς το Βουλκάνο, όπου καταλήγει τη 12η νυχτερινή.

Η Μονή Βουλκάνου ανέκαθεν υπήρξε ανδρική και ποτέ δεν σταμάτησε η λειτουργία της. Σήμερα αποτελεί το μοναδικό ανδρώο Κοινόβιο της Ιεράς Μητροπόλεως Μεσσηνίας. Στο διπλανό από την Ιθώμη όρος Εύα, υπήρχε Μονή εικονολατρών αφιερωμένη στον Άγιο Βασίλειο και στην οποία είχε βρεθεί σκαλιστή, επάνω σε μάρμαρο, εικόνα της Παναγίας.

Η Μονή αυτή υπήρξε το πρώτο μοναστήρι της περιοχής.

H Mονή Bουλκάνου, που τιμάται στο όνομα της Kοιμήσεως της Θεοτόκου(15 Αυγούστου), είναι κτισμένη στην κορφή του όρους Iθώμη, εκεί που βρισκόταν στην αρχαιότητα το Ιερό του Iθωμάτα Δία.

Kατά την παράδοση, η ίδρυσή της αποδίδεται σε μοναχούς που κατέφυγαν εκεί για να γλυτώσουν από τους εικονομάχους το έτος 625, επί Λέοντος Iσαύρου.

Mια άλλη παράδοση, που ανάγει την κτίση της Mονής στα χρόνια του Aνδρονίκου Παλαιολόγου, αναφέρει ότι η ανέγερση της μονής στην τοποθεσία αυτή αποδίδεται στην αυτοκράτειρα Ανδρονίκου.

H εικόνα της Θεοτόκου που έχει διασωθεί ως σήμερα και είναι θαυματουργή, φέρει την επιγραφή «H Oδηγήτρα επονομαζομένη εν τω όρει Bουλκάνω» και αποδίδεται στον Aπόστολο Λουκά. Tο 1638 το Kαθολικό της Mονής ιστορήθηκε με τοιχογραφίες των αδελφών Δημητρίου και Γεωργίου Mόσχου, ονομαστούς αγιογράφους από το Nαύπλιο.

 

Το Ιερό του Ιθωμάτα Διός στην υψηλότερη κορυφή της Ιθώμης, όπου ήταν και η ακρόπολη, είναι χτισμένο το παλιό μοναστήρι του Βουλκάνου.

Ανατολικότερα σώζονται θεμέλια από το Ιερό του Ιθωμάτα Διός.

Το χάλκινο πόδι αναθηματικού τρίποδα που βρέθηκε κοντά στο μοναστήρι δείχνει ότι η λατρεία του Ιθωμάτα ανάγεται στη γεωμετρική τουλάχιστον περίοδο.

Κατά το Παυσανία (4.31.2), τα παλιά χρόνια οργάνωναν και αγώνα μουσικής(Θάμυρις;), όπως μπορεί κανείς να συμπεράνει από τους στίχους του Ευμήλου, ποιητή του 6ου αιώνα π.Χ. (Τι ο Ιθωμάτας την είχε μέσα στην καρδιά του, την μούσα που έχει αμόλυντη την λύρα της και ελεύθερα τα κύμβαλά της)

Η λειτουργία επομένως του Ιερού πολύ πριν από την ίδρυση της Μεσσήνης το 369 π.Χ. πρέπει να θεωρείται δεδομένη.

Το απεικονιζόμενο σε νομίσματα της Μεσσήνης άγαλμα του Διός με κεραυνό στο δεξί χέρι και αετό στο προεκτεινόμενο αριστερό πόδι, αποδίδει τη μορφή του Ιθωμάτα.

Ο ετήσιος επώνυμος ιερέας φύλαγε στο σπίτι του το άγαλμα του Διός-παιδιού.

Φαίνεται ότι ο τύπος του κεραυνοβολούντος Διός αποτελούσε το λατρευτικό άγαλμα, ενώ το μικρό άγαλμα του Διός παιδιού, που είχε φιλοτεχνήσει ο γλύπτης Αγελάδας (τέλος 6ου-αρχές 5ου αιώνα π.Χ.) για τους Μεσσήνιους της Ναυπάκτου, μεταφέρθηκε στο Ιερό από τους επαναπατρισμένους Μεσσήνιους το 369 π.Χ.

Το άγαλμα αυτό βρέθηκε από τους μοναχούς κατά την ανέγερση της άνω Ιεράς Μονής Βουλκάνου το 625 μ.Χ.  Εφυλάσσετο δε με μεγάλη μυστικότητα ανά τους αιώνες από τους μοναχούς, όπου κατά την παράδοση το παρελάμβανε για φύλαξη ο νεότερος έως τα βαθιά του γεράματα και στη συνέχεια το παρέδιδε σε νεότερο κ.ο. καθ’ εξής.

Έως την δεκαετία του ’70 το αγαλματάκι αυτό διεσώζετο στην κάτω Ιερά Μονή Βουλκάνου.

Ο Μεσσήνιος στρατηγός Αριστομένης θυσίασε κατά την παράδοση για τον Ιθωμάτα τριακόσιους αιχμαλώτους, μεταξύ των οποίων και τον βασιλιά των Λακεδαιμονίων Θεόπομπο (Κλήμης, Προτρεπτικός).  Η ανθρωποθυσία αυτή φέρνει στο νου ανάλογες θυσίες που γίνονταν για τον Λύκαιο Δία στην Αρκαδία. Προς τιμήν του Iθωμάτα τελούνταν αγώνες, τα Ιθωμαία, των οποίων την οργάνωση αναλάμβαναν αγωνοθέτες.  Χώρος τέλεσης τους ήταν το Στάδιο.

Αμέσως με την έκρηξη της επανάστασης του ’21 το μοναστήρι του Βουλκάνου ζει έντονα τον παλμό του αγώνα, και προσφέρει τις υπηρεσίες προκειμένου να γίνει πραγματικότητα το όραμα της εθνικής παλιγγενεσίας. Σε ξεχωριστό φάκελο του αρχείου των αγωνιστών, καταγράφονται με κάθε λεπτομέρεια όλα τα χρηματικά ποσά καθώς και οι διάφορες άλλες πολύτιμες υπηρεσίες που προσέφερε το μοναστήρι για την διατροφή και ενίσχυση των επαναστατικών στρατευμάτων που περνούσαν απ’ εκεί.

Το 1822 οι μοναχοί έδωσαν στην ερανική επιτροπή αγώνα την οποία αποτελούσαν ο Γ. Δαρειώτης και ο μοναχός άνθιμος Βουλκανιώτης σκεύη αξίας 3.600 γροσίων. Το 1823 εδόθηκαν στον έπαρχον Μεσσήνης Πάγκαλο διάφορα είδη αξίας 2.250 γροσίων. Στις 26 Μαΐου του ίδιου έτους η Μονή του Βουλκάνου εχορήγησε στην Πελοποννησιακή Γερουσία χρεωστική ομολογία 8.000 γροσίων για την κάλυψη αναγκών του πολέμου η οποία όμως ποτέ δεν εξοφλήθηκε. Πέρα από την υλική συνδρομή, το μοναστήρι του Βουλκάνου εβοήθησε και ενεργά τον απελευθερωτικό αγώνα. Ο Βουλκανιώτης ιερομόναχος Ιωσήφ πολέμησε γενναία με το καριοφίλι του τους Τούρκους παίρνοντας μέρος σε πολλές μάχες. Επέζησε του αγώνα και μετά την απελευθέρωση ξαναγύρισε στο μοναστήρι όπου πέθανε το 1861 σε ηλικία 90 χρονών. Επίσης ο Αγάπιος Σπηλιωτόπουλος ο οποίος διετέλεσε και διάκος του Παλαιού Πατρών Γερμανού, πήρε ενεργό μέρος στον αγώνα και πρόσφερε πολύτιμες υπηρεσίες στην υπόθεση της Λευτεριάς.

Στα 1825 το καταστροφικό πέρασμα του Ιμπραήμ από τη Μεσσηνία ήταν ιδιαίτερα εφιαλτικό και για το Βουλκάνο εξ αιτίας της συμμετοχής του στον αγώνα του ’21. Η λαϊκή μούσα απέδωσε όσο πιο ζωντανά μπορούσε το θλιβερό πέρασμα του Ιμπραήμ πασά από την Μεσσηνία και το θρήνο της καταστροφής των δέντρων με τους παρακάτω στίχους:

Τι έχεις καημένε Πλάτανε και στέκεις μαραμένος

Μέρα και νύχτα με νερό και πάλι μαραμένος

– Παιδιά σαν με ρωτήσετε να σας το μολογήσω

Μπαήμ πασάς επέρασε με δεκαοχτώ χιλιάδες,

κι όλοι στον ίσκιο μου έκατσαν, κι όλοι στην αποσκιάδα

κι’ όλοι σημάδι μ’ έβαλαν κι’ οι δεκαοχτώ χιλιάδες

Αχ, μα εκείνος που με μάρανε, ήτανε ο Ιμπραήμης.

 

Οι μοναχοί προκειμένου να γλυτώσουν από την καταστροφική μανία των Τουρκοαιγυπτίων αναγκάζονται να εγκαταλείψουν το μοναστήρι παίρνοντας κοντά τους ότι μπορούσαν για να το διαφυλάξουν. Άλλοι κατέφυγαν στη Μάνη ενώ άλλοι έφθασαν μέχρι την Ζάκυνθο όπου υπήρχε ασφάλεια.

Στον κώδικα του μοναστηριού σώζεται σχετικό ημερολόγιο το οποίο δίνει μια χαρακτηριστική εικόνα για τις καταστροφές που έπαθε η μονή από τις ορδές του Ιμπραήμ.

Μερικές απ’ αυτές είναι:

«1828 Μαρτίου 1: αρχίσαμε και ανακαινίσαμε τα εργαστήρια τα ευρισκόμενα εις Καλαμάτα τα οποία τα είχεν ο Ιμπραήμης καϊμένα. Εις τα 16 εργαστήρια οπού εφτιάσθησαν εξοδεύθησαν εις αυτά γρόσια 8.000». «1829: εφέραμε την αγίαν τράπεζαν από του Σημίζα και εις εγκαινιασμόν της εκκλησίας γρόσια 100».

«1829 Οκτωβρίου 1: εφτιάσαμε τον μύλον και το γεφύρι της μαυροζούμενας ονομάζεται κεραμίδια, ξυλική, λιθάρια, βαγένα, νεροτρίβι και οπού ήτον όλλα καϊμένα από τον Ιμπαήμη γρόσια 1500».

«1829 Απριλίου 25: εφτιάσαμαι εν αργασήριον εις το Νησί το οποίον το είχε καϊμένον ο Ιμπραϊμης και εξοδεύτηκαν γρόσια 1200».

«1827 Δεκεμβρίου 10: Απόθανεν ο προηγούμενος Ανθιμος εις την Ζάκυνθον οπού ήταν πηγεμένος με την αγίαν εικόνα από την φυγήν του Ιμπραϊμ. Εις το ίδιος αίτιος Απριλίου 23β απέθανεν ο προηγούμενος Ιωακείμ εις την μονήν εις το χωρίον προστίο».

«1828 Δεκεμβρίου1: Ήλθαμε από την Μάνην και εκατοικήσαμεν εις γαρδίκι την αυτήν χρονίαν απέθανεν ο προηγούμενος παρθένιος».

«1828 Ιουλίου 20: Ήλθαμε και οι λοιποί ευρεθέντες πατέρες εις το μοναστήριον βουρκάνου, ο προηγούμενος Δανιήλ, σκευοφύλαξ Χρύσανθος προηγούμενος Γρηγόριος Παππά Γαβριήλ, Παππά Ιγνάτιος, Παπά Ιωσήφ, Παππά Ιάκωβος εις ιεροδιάκων Γαλακτίων και δύο ιδιώται, ότε παΐσιος και γερμανός αναγνώσται δύο μας ενέμεναν τα ζώα, μουλάρια, δύο άλογον ένας βόας 2».

Στις παρατηρήσεις καταλόγου στον οποίο είναι γραμμένα «τα ακίνητα κτήματα της ιερής μονής του Βουλκάνου των ιδιοκτητών και εθνοϊδιοκτήτων και ηγορασμένων και ετέρων πληροφοριών» αναφέρονται τα εξής:»τα ελαιόδενδρα αλλά με εισί κεκαυμένα, αλλά δε κεκομιμένα εκ της εποχής του Ιμπραήμ ωσαύτως και τα συκόδενδρα ομοίως και τα μορεόδενδρα».

Με τις συνεχείς προσπάθειες των μοναχών και την συμπαράσταση των πιστών, το μοναστήρι του Βουλκάνου δεν άργησε να ορθοποδήσει και να αποκτήσει σιγά – σιγά την γνώριμη μεγαλοπρεπή του όψη προκειμένου να συνεχίσει να γράφει την ιστορία του στους αιώνες των αιώνων.

Πᾶσα ἀγάλλου ἡ γαῖα Μεσσηνίαν,
Βουλκανιωτίσσης ἱερᾷ πανηγύρει

Ἀπολυτίκιον
Ἦχος α΄. Τῆς ἐρήμου πολίτης.
Μεσσηνίας ἁπάσης προσκυνοῦμεν τὸ καύχημα, τὴν θαυματουργόν Σου Εἰκόνα, Βουλκανιώτισσα Δέσποινα, βλυστάνουσαν ἀφθόνως δωρεάς, χαρίτων οὐρανίων τοῖς πιστοῖς, καὶ φρουροῦσαν πανταχόθεν τὴν Σὴν Μονήν, τῷ πόθῳ καυχωμένην Σοι. Δόξα τοῖς θαυμασίοις Σου Ἁγνή, δόξα τῇ θείᾳ σκέπῃ Σου, δόξα τῇ πρὸς ἡμᾶς Σου ἀγαθῇ, προνοία Ἄχραντε.Κοντάκιον
Ἦχος πλ. δ΄. Τῇ Ὑπερμάχῳ.
Τὴν παναλκῆ Σου, χεῖρα Κόρη Βουλκανιώτισσα, μὴ ἀντανέλῃς ἀφ’ ἡμῶν ἐκδυσωποῦμέν Σε, τὰς πολλάς Σου ἀνυμνοῦντες θαυματουργίας, ἀλλ’ ὡς πάλαι τὸν λαὸν Μεσσήνης ἔσωσας, οὕτω δίδου καθ’ ἑκάστην τὰ συμφέροντα, τοῖς βοῶσί Σοι· Χαῖρε πάντων βοήθεια.Ὁ Οἶκος
Ἄγγελοι ἀοράτως, τὴν σεπτήν Σου εἰκόνα, ὀψὲ ἐν χαρᾷ περικυκλοῦσιν, ἡμεῖς δὲ ἐν νυκτὶ εὐλαβῶς μετὰ δέους λιτανεύοντες Βουλκανιώτισσα, ὑμνοῦμέν σου τὰς χάριτας, καὶ πόθῳ βοῶμέν Σοι ταῦτα·

Χαῖρε, τὸ κλέος τῆς Μεσσηνίας· χαῖρε, ἡ πύλη τῆς εὐσπλαγχνίας.
Χαῖρε, νοσημάτων παντοίων ἐλάτειρα· χαῖρε, Ἐκκλησίας ἁπάσης ἡ πρέσβειρα.
Χαῖρε, ὅτι κατεκόσμησας, τοῦ Βουλκάνου τὴν Μονήν· χαῖρε, ὅτι κατεφαίδρυνας, τῆς Μεσσήνης τὸν λαόν.
Χαῖρε, οὐρανίων ἐρώτων φίλτρον τὸ θεῖον· χαῖρε, εὐχῆς νοερᾶς οὐράνιον ταμεῖον.
Χαῖρε, καλῶς βρῦσις ἡ ἀείῤῥυτος· χαῖρε, ἐλπὶς ἡμῶν ἀνενδοίαστος.
Χαῖρε, ἐν ᾗ Ἀδὰμ ἐνεδύθη· χαῖρε, δι’ ἧς Σατὰν ἐγυμνώθη.

Χαῖρε πάντων βοήθεια.