Η Παναγία του Λαγουδιού ή «Παναγία Λαγουδιανή» (Αφιέρωμα Σοφία Καραγιάννη)

Ο Εμμανουήλ Καρπάθιος, Μητροπολίτης Κω, στο βιβλίο του «Εκκλησία Κω», γράφει ότι ο Μανώλης Σεβαστού Λαμπρόγλου » αφιέρωσεν εις τον ιερόν ναόν Γενεσίου Θεοτόκου Λαγουδίου εν αμπέλιον τη 6η Μαρτίου 1886″.

Αργότερα, μάλλον από τις αρχές του 20ου αι. φέρεται ως ναός της Ζωοδόχου Πηγής και πανηγύριζε την παρασκευή της Διακαινησίμου. Σε επιστολή του Μητροπολίτου Ιωακείμ προς τον Καϊμακάμη Κω, με ημερομηνία 22 Ιανουαρίου 1902, με την οποία ζητά άδεια για την επισκευή τριών ενοριακών ναών του Ασφενδιού, ο Μητροπολίτης αναφέρει «Ζωοδόχον Πηγήν» εννοώντας προφανώς την Παναγία του Λαγουδιού.

Ο Καρπάθιος θεώρησε ότι αυτή η μεταβολή έγινε επειδή την 8η Σεπτεμβρίου γιόρταζε ο Ναός Γενεσίου της Θεοτόκου στην Καρδάμαινα που προσέλκυε πλήθος προσκυνητών από όλη την Κω. Φαίνεται ότι και άλλος λόγος επέδρασε στη μετάθεση της εορτής, όπως οι γεωργικές εργασίες των κατοίκων που ήταν πολλές κατά την περίοδο Αυγούστου-Σεπτεμβρίου.

η Παναγία σε φωτος του 2013

Γύρω από τον παλαιό ναό, στην κορυφή του γραφικού λοφίσκου, θεμελιώθηκε το 1913 ο σημερινός ναός, ο οποίος στεγάσθηκε προσωρινά με σανίδια το 1919. Από τον παλαιό ναό υπήρχε ακόμη το Ιερό Βήμα. Όταν ολοκληρώθηκε ο νέος ναός, το 1923, γκρεμίστηκε το Ιερό Βήμα του παλαιού και η Αγία Τράπεζα μεταφέρθηκε στο Άγιο Βήμα του νέου ναού (όπως αναφέρεται σε Έκθεση του Εφημεριου π. Στέφανου Αυγούλη στις 29 Σεπτεμβρίου 1956).

Αναφέρεται ότι πριν τη θεμελίωση του ναού της Παναγίας, η εκκλησία του Λαγουδίου προσέφερε οικονομική βοήθεια στο ναό της Παναγίας της Ευαγγελίστριας Ασφενδιού που κτιζόταν τότε (1909-1910). Η Ευαγγελίστρια ανταπέδωσε αργότερα, το 1935.

Οι Λαγουδιανοί κατέβαλαν μεγάλες προσπάθειες για την ανέγερση του ναού της Παναγίας.Μετά τη θεμελίωση του ναού (1913) οι ενορίτες αυξάνουν τις εισφορές τους, ενώ οι Επίτροποι κάνουν συχνότερες περιοδείες στο χωριό και στις μάντρες ενισχύοντας τα έσοδα για αποπεράτωση της εκκλησίας.

Υπάρχουν καταγεγραμμένα έσοδα σε γρόσια στο Κατάστιχο του ναού από το 1918 ως το 1922. Τα έσοδα είναι από σταφύλια-σταφίδες (αμπέλι), αλλά και προσφορές μέρους του εισοδήματος των γεωργών (σιτάρι, κριθάρι, πλιγούρι, κρασί, κρεμμύδια) αλλά και η περίοδος στις μάντρες αποφέρει 800 γρόσια. Σημαντική βοήθεια προσέφεραν και οι συμπατριώτες του εξωτερικού. (έρανος συμπατριωτών της Αμερικής ανήλθε σε 1980 φράγκα (=9.800 γρόσια)). Έτσι η Επιτροπή καλύπτει ένα μέρος των χρεών της Εκκλησίας. Αναφέρεται πως «Εμετρήθησαν εις Μιχαήλ Παρθενιάδην διά χρέος της Εκκλησίας φράγκα 3.800 (γρ. 19.000).

δεκαετία του 1990

2012

Στις 30/11/1924 (ένα χρόνο μετά την αποπεράτωση) σημειώνεται στο Κατάστιχο ότι υπάρχει πλεόνασμα στο Ταμείο: «Το περίσσευμα του Ταμείου της Εκκλησίας (διετούς διαχειρίσεως) 5610 φράγκα παραδίδονται στον Γενικό Ταμίαν της οικοδομής Σταμάτιον Χ»Γιωργαλλήν». Ο ίδιος ταμίας φέρεται ως Γενικός Επίτροπος (υπεύθυνος για επισκευές και άλλα έξοδα) ως το 1930 αλλά και αργότερα.

Το 1938, όταν πέθανε ο παπα-Γιάννης Χατζηγιάννης, η εκκλησία του Λαγουδιού έμεινε χωρίς εφημέριο. Οι Ιταλοί, μετά την αποτυχία τους να επιβάλουν το Αυτοκέφαλο της Εκκλησίας Δωδεκανήσου, ειδικότερα από το 1933, είχαν απαγορεύσει τις χειροτονίες Ορθόδοξων ιερέων. (Η Κως δεν είχε Μητροπολίτη από το 1924 μέχρι το 1947 λόγω παρεμβάσεων των Ιταλών). Έτσι, δόθηκε εντολή στον τότε εφημέριο του Αγίου Δημητρίου Χαϊχουτών, Παπα-Μιχάλη Παπάζογλου να λειτουργεί κάποιες Κυριακές και τις μεγάλες γιορτές στην Παναγία Λαγουδίου.

Η Παναγία έμεινε χωρίς εφημέριο μέχρι την περίοδο της Γερμανοκρατίας. Το 1944 χειροτονήθηκε από τον Μητροπολίτη Λέρου, Καλύμνου και Αστυπάλαιας, Απόστολο, ο ενορίτης π. Στέφανος Αυγούλης και σε λίγες μέρες ανέλαβε καθήκοντα ιερέως. Υπηρέτησε ως εφημέριος στην Παναγία ως το 1968.

Μόλις τελείωσε ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος (08/05/1945), οι ενορίτες του Λαγουδιού και άλλοι Ασφενδιανοί αποφάσισαν να πάρουν από την Καθολική εκκλησία του Λινοπότη μία καμπάνα για την εκκλησία τους. Διαπιστώνεται και από το Πρωτόκολλο της Κοινότητας Ασφενδιού ότι και πριν τον πόλεμο του 1940 οι Λαγουδιανοί αντιμετώπιζαν πρόβλημα με τη ραγισμένη καμπάνα της Παναγίας τους. Οι Ιταλοί το θεώρησαν κλοπή, υπήρξαν διαμαρτυρίες και προσβολές και σ’ όλ’ αυτά απάντησε με επιστολή ο τότε Δήμαρχος Ασφενδιού, Μιχάλης Διακομανώλης, απαριθμώντας τα παρεκκλήσια που κατεδάφισαν,και όλες τις ιεροσυλίες των κατακτητών. Στο τέλος του πολέμου ο ναός των Ασωμάτων δώρισε στην Παναγία Λαγουδίου 5000 λιρέτες για καμπάνα.

Στις αρχές του 1949 παρατηρείται προετοιμασία ξυλείας για το εικονοστάσιο (τέμπλο). Φαίνεται ότι συμπατριώτες στο εξωτερικό κάλυψαν το μεγαλύτερο μέρος από τα 4.400.000 που στοίχισε η κατασκευή του.

Το 1952 η εκκλησία έκλεισε για 11 εβδομάδες. Αιτία ήταν μια εικόνα της Παναγίας που είχε παραγγείλει η οικογένεια του Μιχάλη Σοφού. Ο Μητροπολίτης δεν είχε ενημερωθεί και απαγόρευσε την είσοδο της εικόνας στην εκκλησία. Επίτροποι και ενορίτες τον παράκουσαν και την τοποθέτησαν στον ναό. ‘Ετσι, ο Μητροπολίτης ζήτησε κλείσιμο της εκκλησίας και ο ιερέας τέθηκε σε αργία.

είναι εκπληκτικό από πόσα διαφορετικά σημεία φαίνεται η Παναγία Λαγουδίου

Στο δεξί άκρο του τέμπλου υπάρχει πράγματι εικόνα που παριστά το Γενέσιο της Θεοτόκου με αφιερωματική επιγραφή: «Δωρεά συζύγου Μιχαήλ Σοφού, έτος 1953»