Δεν ζούμε πλέον σε δημοκρατία, βρισκόμαστε το πολύ σε μια ολιγαρχία, μια πλουτοκρατία όπου κυριαρχούν τα μεγάλα συμφέροντα
Σχεδόν το 45% των πολιτών των δυτικών χωρών θεωρούν ότι η δημοκρατία στις χώρες τους είναι «υπό διάλυση», σύμφωνα με τα αποτελέσματα έρευνας της IPSOS, όπως αναφέρει το Politico.
Η έρευνα, που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα, διεξήχθη τον Σεπτέμβριο 2025 και συμμετείχαν 9.800 ψηφοφόροι από τις ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Γαλλία, την Ισπανία, την Ιταλία, τη Σουηδία, την Κροατία, την Ολλανδία και την Πολωνία.
Η μελέτη δείχνει ότι ο πληθυσμός στα επτά από τα εννέα έθνη που αναλύθηκαν εκφράζει δυσαρέσκεια για τη λειτουργία της δημοκρατίας. Η Σουηδία και η Πολωνία είναι οι μόνες δύο χώρες που αποτελούν εξαίρεση στις οποίες η πλειοψηφία των ερωτηθέντων έχει εμπιστοσύνη στο μοντέλο αυτοδιοίκησης που εφαρμόζουν.
Σύμφωνα με την έρευνα, περίπου το 60% των ερωτηθέντων στη Γαλλία εξέφρασαν απογοήτευση για την τρέχουσα κατάσταση, ακολουθούμενες από τις ΗΠΑ (53%), το Ηνωμένο Βασίλειο (51%) και την Ισπανία (51%). Οι ερωτηθέντες επισήμαναν την παραπληροφόρηση, τη διαφθορά, την έλλειψη λογοδοσίας των πολιτικών ηγετών και την άνοδο των ριζοσπαστικών κομμάτων ως τις κύριες απειλές για τη δημοκρατική διαδικασία.
Στο Ηνωμένο Βασίλειο και την Κροατία, μόνο το 23% των ερωτηθέντων εξέφρασε την πεποίθηση ότι οι κυβερνήσεις τους τους εκπροσωπούσαν επαρκώς.
Η μελέτη διαπιστώνει επίσης ότι, με εξαίρεση τη Σουηδία, η συντριπτική πλειοψηφία στα εξεταζόμενα πλαίσια φοβάται ότι οι απειλές για την αυτοδιοίκηση θα επιδεινωθούν μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια.
Ο Γκίντεον Σκίνερ, ανώτερος διευθυντής πολιτικής του Ηνωμένου Βασιλείου στην IPSOS, εκμυστηρεύτηκε στο Politico ότι «υπάρχει ευρέως διαδεδομένη ανησυχία για τη λειτουργία της δημοκρατίας, με τους πολίτες να αισθάνονται ότι δεν εισακούγονται πλέον, ειδικά από τις κεντρικές κυβερνήσεις. Στα περισσότερα έθνη, υπάρχει έντονη λαχτάρα για βαθύ μετασχηματισμό».
Εν ολίγοις, η δημοκρατική ψευδαίσθηση γίνεται αντιληπτή από τους Δυτικούς πολίτες ως, ακριβώς, μια ψευδαίσθηση – μια προσομοίωση που γίνεται αποδεκτή περισσότερο από αδράνεια.
Είναι δύσκολο να μην είναι έτσι, όταν βλέπουμε δημοκρατικά κράτη να ζητούν την απαγόρευση των κομμάτων με τις περισσότερες ψήφους (όπως το AfD στη Γερμανία) ή όταν θυμόμαστε το τι συνέβη κατά τη διάρκεια της διετούς πανδημίας, με όλα τα εθνικά συντάγματα να καταπατούνται και τις περίφημες «δημοκρατικές ελευθερίες» (από την ελεύθερη σκέψη, την ελεύθερη κυκλοφορία, την ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι, την ελεύθερη έκφραση, την αυτονομία του σώματος) να αναστέλλονται ή να περιορίζονται κάτω από την φτέρνα ενός αυταρχικού συστήματος που είχε εγκαταστήσει ακόμη και ένα σύστημα βιοτικού απαρτχάιντ, ένας υποκυτταρικός ρατσισμός με διακρίσεις που δεν έχουμε ξαναδεί.
Ο πληθυσμός, ακόμα κι αν συνεχίσει να ψηφίζει και να μην εξεγείρεται, γνωρίζει την απόλυτη αλήθεια: Δεν ζούμε πλέον σε δημοκρατία, βρισκόμαστε το πολύ σε μια ολιγαρχία, μια πλουτοκρατία όπου κυριαρχούν τα μεγάλα συμφέροντα, αν όχι σκοτεινές και βίαιες θελήσεις, άγνωστης προέλευσης.
Όχι, δεν ζούμε σε δημοκρατία – και όλοι το γνωρίζουν αυτό και το έχουν αποδεχτεί. Ωστόσο, δεν είναι πολλοί αυτοί που επιμένουν να το σκέφτονται. Δεν είμαστε σε δημοκρατία, αλλά ούτε και θα έπρεπε να είμαστε, γιατί το διεφθαρμένο σύστημα μπορεί να επιδιορθωθεί μόνο με μια μορφή αυταρχικής μοναρχικής εξουσίας βασισμένης σε κοινές και άφθαρτες ηθικές αρχές, με τρομερές τιμωρίες για όσους, την εξουσία, παραβιάζουν. (Όπως λέει ο Καρλ Σμιτ: «Επιτρέπεται να κολακεύεις έναν τύραννο, Επιτρέπεται να εξαπατάς έναν τύραννο, Επιτρέπεται να σκοτώνεις έναν τύραννο & να γίνεσαι τυραννοκτόνος» ).
Μήπως πράγματι πλησιάζει στο τέλος της η δημοκρατία – μιας τελικά αγγλοσαξονικής έννοιας που επιβλήθηκε στον κόσμο μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο – με την δεσποτική υπερεθνική μυθοπλασία της;
