Θεοφάνης Μαλκίδης
«Soft» τουρκική πολιτική: από την ναυτιλία και τον τουρισμό μέχρι την τουρκοφωνία …..
1.Τουρισμός και τουρκικές ναυτιλιακές εταιρείες….
Οι αναφορές στα μέσα ενημέρωσης τόσο της Τουρκίας, όσο και της Ελλάδας ήταν σχεδόν πανομοιότυπες: Το περασμένο τριήμερο κατά το οποίο οι Τούρκοι εόρτασαν το Μπαϊράμι, τα νησιά του νότιου και ανατολικού Αιγαίου καθώς και η Αλεξανδρούπολη, υπήρξαν και πάλι ο κορυφαίος προορισμός για τους τουρίστες από την Τουρκία.
Ο τουρκικός τουρισμός στην Ελλάδα έχει γνωρίσει σημαντική άνοδο τα τελευταία χρόνια, αποτελώντας πλέον μια σημαντική πηγή εσόδων για την ελληνική οικονομία αφού η Visa-Express, η απλουστευμένη διαδικασία έκδοσης βίζας, που εφαρμόζεται σε Ρόδο, Λέσβο, Λήμνο, Χίο, Σάμο, Λέρο, Κάλυμνο, Κω, Σύμη, Καστελλόριζο, και πλέον και Πάτμος και Σαμοθράκη, επιτρέπει στους Τούρκους πολίτες να επισκέπτονται τα νησιά για έως και επτά ημέρες με ευκολία. Το 2024, πάνω από 104.700 Τούρκοι τουρίστες αξιοποίησαν την visa express, ενώ το ίδιο έτος ο αριθμός των Τούρκων τουριστών που επισκέφθηκαν την Ελλάδα ξεπέρασε τα 1,2 εκατομμύρια, ενώ η Τουρκία έχει αναρριχηθεί στην 5η θέση στην κατάταξη των χωρών που επισκέπτονται περισσότερο την Ελλάδα.
Τα έσοδα από τον τουρισμό από την Τουρκία για το 2024 διαμορφώθηκαν σε 436 εκατ. ευρώ, σημειώνοντας σημαντική αύξηση από τα 296 εκατ. ευρώ του 2023. Για το 2025, η Ένωση Ξενοδόχων Τουρκίας προβλέπει ότι περίπου 1,4 εκατομμύρια Τούρκοι τουρίστες αναμένεται να επισκεφθούν την Ελλάδα και η συμβολή τους στην ελληνική οικονομία εκτιμάται ότι θα προσεγγίσει το 1 δισ. ευρώ.
Αξίζει όμως να μνημονευθεί το δεδομένο ότι οι μεταφορές προς στα ελληνικά νησιά γίνονται αποκλειστικά με τουρκικές ακτοπλοϊκές εταιρείες. Όπως γράφει η εφημερίδα Sözcü «με την έναρξη της τουριστικής περιόδου στο Αιγαίο, η τουρκική παρουσία στις ακτοπλοϊκές συνδέσεις με τα ελληνικά νησιά έχει αυξηθεί εντυπωσιακά, προκαλώντας προβληματισμό στις ελληνικές τουριστικές επιχειρήσεις. Οι τουρκικές εταιρείες όπως η İDO, Turyol, Sky Marine, Meander Travel, Yesil Marmaris Lines, Bodrum Express Lines, Jalem Tur και Dentur Avrasya εκτελούν πλέον το 75% των δρομολογίων από την Τουρκία προς 12 ελληνικά νησιά. Οι γραμμές περιλαμβάνουν δημοφιλείς προορισμούς όπως Ρόδος, Κως, Σάμος, Λέσβος, Λέρος, Κάλυμνος, Καστελόριζο, Σύμη, Πάτμος και Αγαθονήσι, μεταφέροντας κάθε χρόνο περίπου 150.000 Τούρκους τουρίστες μέσω της διαδικασίας εύκολης βίζας (visa on arrival). Η τελευταία προσθήκη είναι η έναρξη δρομολογίων της İDO στις 31 Μαΐου 2025, με υπερσύγχρονο ταχύπλοο χωρητικότητας 450 επιβατών προς τη Ρόδο, γεγονός που ενίσχυσε την ανησυχία των ελληνικών πρακτορείων. Ο ανταγωνισμός έχει καταστήσει ελληνικές εταιρείες όπως οι Sea Dreams, Exas Shipping και μερικοί μικρότεροι τοπικοί φορείς, μειοψηφία με μόλις 25% του συνολικού μεριδίου».
Καταληκτικά, η soft τουρκική πολιτική έχει δημιουργήσει υπερβολική εξάρτηση από τον τουρκικό τουρισμό καθιστώντας τη Θράκη και τα νησιά ευάλωτα ή/και εξαρτημένα από την Τουρκία.
- Τουρκοφωνία
Ο αείμνηστος καθηγητής μας Νεοκλής Σαρρής έλεγε πως ένα από πιο σημαντικά ζητήματα που σχετίζονται με την Τουρκία είναι η γνώση της. Να γνωρίζεις, να ξέρεις, να πληροφορείσαι, να αναλύεις, έτσι ώστε να μπορείς να σχεδιάσεις και υλοποιήσεις πολιτικές. Ένα από τα βασικά εργαλεία για όλα τα παραπάνω, μας έλεγε, είναι η γνώση της γλώσσας. Έτσι προσεγγίσαμε την τουρκική, για να προσεγγίσουμε τα υπόλοιπα. Φαίνεται όμως η γνώση της τουρκικής, η τουρκοφωνία από μέσο γνώσης και ανάλυσης του τουρκικού προβλήματος, όπως προσέγγισε το ζήτημα ο άλλος καθηγητής μας ο Μιχάλης Χαραλαμπίδης, έγινε για πολλούς αντικείμενο μίας ιδιαίτερης πολιτικής: από στελέχη του Υπουργείου Εξωτερικών, τους Φαναριώτες της «σωστής πλευράς της ιστορίας» και τους Δραγουμάνους των «ήρεμων νερών», μέχρι αυτοδιοικητικούς που προσκαλούνται σε θρησκευτικές τελετές παρουσία διπλωματών της Τουρκίας! Τι σχέση βεβαίως έχει η ομιλία στην τουρκική γλώσσα με άσκηση πολιτικής παρουσία μάλιστα εκπροσώπων του Τουρκικού Υπουργείου εξωτερικών σε οικονομικά φόρουμ και θρησκευτικές εορτές σε ακριτικά νησιά του Αιγαίου, είναι ένα πολύ ενδιαφέρον ερώτημα …..
Η τουρκοφωνία εντάσσεται σε ευρύτερες «ιδεολογίες» όπως ο «Παντουρκισμός» ή ο «Νεο-Οθωμανισμός» παλαιότερα και τώρα «Στρατηγικό Βάθος» και «Γαλάζια Πατρίδα», «ιδεολογίες» οι οποίες επιδιώκουν την επέκταση της τουρκικής επιρροής σε περιοχές όπου υπάρχουν τουρκόφωνοι πληθυσμοί ή όπου υπήρχε οθωμανική κυριαρχία.
Η Τουρκία, μέσω τουρκικών σχολείων, πολιτιστικών κέντρων (όπως το Ινστιτούτο Yunus Emre) και της τηλεόρασης/κινηματογράφου και βεβαίως των πολιτικών, επιχειρηματικών, πολιτισμικών και αυτοδιοικητικών πρωτοβουλιών, προωθεί τη τουρκική γλώσσα και τον τουρκικό πολιτισμό.
Έτσι γίνεται προσπάθεια επηρεασμού της κοινής γνώμης, δημιουργίας πολιτισμικών δεσμών και ενδεχομένως ως όχημα για την άσκηση πολιτικής επιρροής μακροπρόθεσμα.
Η soft πολιτική της Άγκυρας από τον τουρισμό μέχρι τη ναυτιλία και την τουρκοφωνία δεν είναι απλώς ένα οικονομικό ή ένα γλωσσολογικό ζήτημα. Είναι ένα πολύπλοκο θέμα που αγγίζει την ιστορία, την ταυτότητα, τον εθνικισμό και τις γεωπολιτικές επιδιώξεις. Μια διαρκής πρόκληση, τόσο για την εξάρτηση που αναπτύσσεται για τον τουρκικό τουρισμό ως πανάκεια για τη «σωτηρία» ακριτικών και τουριστικών περιοχών, όσο και για την άποψη ότι η ομιλία στην τουρκική γλώσσα σε ένα συνέδριο ή σε ένα πανηγύρι, φέρνει τους δύο λαούς πιο κοντά…..
