Γράφει ο Μανώλης Κασσώτης
Πάνω από έξη αιώνες κράτησε η Ενετοκρατία, η Τουρκοκρατία και η Ιταλοκρατία στα Δωδεκάνησα, αλλά σ’ όλο αυτό το διάστημα της μακραίωνης δουλείας οι κάτοικοι των νησιών μας κράτησαν την ελληνικότητά τους και την πίστη τους στην Ορθοδοξίας.
Τα καταπιεστικά μέτρα που εφάρμοσαν οι Ιταλοί στα Δωδεκάνησα και οι προσπάθειες αφελληνισμού των κατοίκων των νησιών, ιδιαίτερα μετά την επικράτηση του φασισμού στην Ιταλία, ανάγκασαν πολλούς Δωδεκανησίους να μεταναστεύσουν στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες.
Αλλά φεύγοντας δεν ξέχασαν τα νησιά και τους συμπατριώτες τους που άφηναν πίσω τους, και πήραν την απόφαση να αγωνιστούν για την απελευθέρωση τους.
Τότε, όπως έγραψε ο γραμματέας της «Δωδεκανησιακής Νεολαίας Αθηνών» Γιάννης Μοσχούλης, οι Δωδεκανήσιοι μετατράπηκαν σε «Ηφαίστεια Ψυχών».
Γι’ αυτόν το σκοπό ιδρύθηκαν στην Αμερική η «Εθνική Ένωση Δωδεκανησίων» (1918) και η «Επιτροπή Δωδεκανησίων» (1924), και αργότερα η «Δωδεκανησιακή Νεολαία Αμερικής» (1934), που με τις Δωδεκανησιακές Νεολαίες Αθηνών και Αιγύπτου αποτέλεσαν τα τρία «ΑΑΑ».
Στις 30 Οκτωβρίου 1940, δυο μέρες μετά την ιταλική επίθεση, συνήλθαν, κατόπιν προσκλήσεως της ΔΝΑ οι αντιπρόσωποι όλων των τοπικών Δωδεκανησιακών Σωματείων της Νέας Υόρκης και απετέλεσαν τον πρώτο πυρήνα του Εθνικού Δωδεκανησιακού Συμβουλίου Αμερικής.
Σ’ αυτό προσχώρησαν και τα άλλα Δωδεκανησιακά σωματεία Βορείου και Νοτίου Αμερικής και στη συνέχεια του εξωτερικού. Και κατόπιν της ηγεμονικής δωρεάς των Κασίων εφοπλιστών το ΕΔΣΑ εγκαταστάθηκε σε γραφείο στο Rockefeller Center, και ο αγώνας έγινε πιο συστηματικός, μέχρι την ημέρα που πραγματοποιήθηκε ο προαιώνιος πόθος.
Αυτήν την ημέρα δεν θέλαν να ξεχάσουν οι Δωδεκανήσιοι της Αμερικής. Έτσι, την ίδια χρονιά που έγινε η επίσημη Ενσωμάτωσης της Δωδεκανήσου με την Ελλάδα, το ΕΔΣΑ με την συνεργασία των άλλων Δωδεκανησιακών συλλόγων εόρτασε την πρώτη επέτειο της 31ης Μαρτίου 1947, ημέρα που η Ελλάδα ανάλαβε τη Στρατιωτική Διοίκηση της Δωδεκανήσου, στο Pierre Hotel της Νέας Υόρκης.
Συγχρόνως με την ίδρυση της Δωδεκανησιακής Ομοσπονδίας, το 1950, καθιερώθηκε στην Αμερική ο ετήσιος εορτασμός της Ενσωμάτωσης της Δωδεκανήσου με την Ελλάδα.
Την πρώτη χρονιά η Θεία λειτουργία και δοξολογία έγιναν στον Καθεδρικό ναό της Αγίας Τριάδας στη Νέα Υόρκη, χοροστατώντας του τότε Αρχιεπισκόπου Βορείου και Νοτίου Αμερικής Μιχαήλ.
Παρευρέθηκαν Αμερικανοί πολιτικοί και κυβερνητικοί αξιωματούχοι, Έλληνες διπλωμάτες, οι Κασιώτες εφοπλιστές και πολλοί Δωδεκανήσιοι. Ακολούθησε πολιτιστική εκδήλωση στην κοινοτική αίθουσα με ομιλίες για την ιστορική επέτειο.
Με τον ίδιο εθνικό ενθουσιασμό συνεχίστηκε ο εορτασμός της ιστορικής επετείου, ακόμα ζούσαν οι πρωτεργάτες του δωδεκανησιακού αγώνα που διεξήγαγαν στην Αμερική.
Στα πρώτα χρόνια η εκδήλωση γινόταν στον Καθεδρικό ναό και αργότερα σε άλλες εκκλησίες στο Manhattan της Νέας Υόρκης.
Το 1970, μετά την άφιξη αρκετών νέων Δωδεκανησίων μεταναστών, αναδιοργανώθηκε η Δωδεκανησιακή Ομοσπονδία, που συνέχισε να γιορτάζει την επέτειο της Ενσωμάτωσης με τον ίδιο πατριωτικό ενθουσιασμό.
Στο μεταξύ, αρκετοί παλαιοί και νέοι Δωδεκανήσιοι μετανάστες μετακόμισαν στην Αστόρια της Νέας Υόρκης και ο εορτασμός καθιερώθηκε να γίνεται στον Καθεδρικό ναό του Αγίου Δημητρίου.
Στα 75 χρόνια που πέρασαν, οι πρωτεργάτες έφυγαν για το αιώνιο ταξίδι, και λίγα από τα παιδιά που γεννήθηκαν σκλάβοι και πρόφτασαν να δουν τη μέρα της λευτεριάς απολαμβάνουν το ηλιοβασίλεμα της ζωής τους και ζουν με τις αναμνήσεις τους.
Έχουν όμως προστεθεί δυο καινούργιες γενεές, τα παιδιά και τα εγγόνια τους. Κάθε χρόνο που θάρθει η επέτειος της Ενσωμάτωσης, όλοι αυτοί οι Δωδεκανήσιοι με τον ίδιο πατριωτικό ενθουσιασμό θα πάνε να γιορτάσουν τη «Μεγάλη αυτή Μέρα», όπου και αν βρίσκονται.
Σήμερα, η γιορτή της Ενσωμάτωσης αποτελεί τον συνδετικό κρίκο και τον πιο ισχυρό δεσμό που υπάρχει μεταξύ των Δωδεκανησίων της Αμερικής.
Έτσι και φέτος, την Κυριακή 12 Μαρτίου, οι Δωδεκανήσιοι της Αμερικής γιόρτασαν στο καθεδρικό ναό του Αγίου Δημητρίου στην Αστόρια της Νέας Υόρκης, την 75η επέτειο της Ενσωμάτωσης της Δωδεκανήσου με τη μητέρα Ελλάδα.
Όπως κάθε χρόνο, οι προετοιμασίες για τη γιορτή άρχισαν από νωρίς. Γύρω στα 100 άτομα, από την πρόεδρο της Ομοσπονδίας μέχρι το πιο μικρό παιδί έπρεπε να προετοιμαστούν και να συντονιστούν για την ημέρα της γιορτής. Η αίθουσα έπρεπε να ετοιμαστεί και να διακοσμηθεί.
Τα παραδοσιακά φαγητά, γλυκίσματα, αναψυκτικά, καφέδες και όλα τα εφόδια έπρεπε να προετοιμαστούν. Τα χορευτικά συγκροτήματα και οι ενδυμασίες να ετοιμάσουν, και αυτοί που ασχολούνται με την παραδοσιακή μουσική. Κάθε χρόνο, αυτή η προετοιμασία είναι που δένει τους Δωδεκανησίους και τους κάνει να αισθάνονται σαν μια οικογένεια.
Την Κυριακή 12 Μαρτίου, άρχισε η εορτή με τη Θεία λειτουργία και δοξολογία, που τέλεσε ο ιερατικός προϊστάμενος του Αγίου Δημητρίου, ο πρωτοπρεσβύτερος Ανάργυρος Σταυρόπουλος, βοηθούμενος από τον ιερέα Νικόλαο Πάρο.
Ακολούθησε αρτοκλασία για τους επιζώντες Δωδεκανησίους και ψάλει επιμνημόσυνος δέηση για τους γνωστούς και αγνώστους ήρωες της Δωδεκανησιακής Ελευθερίας.
Την εκδήλωση τίμησε με την παρουσία του ο Έλληνας γενικός πρόξενος της Νέας Υόρκης Κωνσταντίνος Κωνσταντίνου που μετέφερε τον χαιρετισμό της Ελληνικής πατρίδας και αναφέρθηκε στο ιστορικό της ημέρας και την σημασία του.
Το πολιτιστικό μέρος του προγράμματος συνεχίστηκε στην αίθουσα εκδηλώσεων της Κοινότητας «Πατρίδη», η οποία ήταν ασφυκτικά γεμάτη, από Δωδεκανησίους και άλλους ομογενείς. Το πρόγραμμα παρουσίασε η νισυριακής καταγωγής ηθοποιός Ανθούλα Κατσιματίδη.
Η γιορτή άρχισε με προσευχή από τον πρωτοπρεσβύτερο Ανάργυρο Σταυρόπουλο και στη συνέχεια η Γεωργία Σμαλιού έψαλε τον Εθνικό ύμνο της Αμερικής και μαζί, όλοι οι παρευρεθέντες τον Εθνικό ύμνο της Ελλάδας.
Ακολούθως η πρόεδρος της Δωδεκανησιακής Ομοσπονδίας Μαρία Μαραγκού, με σύντομη αλλά εμπεριστατωμένη ομιλία αναφέρθηκε στο νόημα της γιορτής. Στη συνέχεια παρουσιάστηκε video με τον χαιρετισμό γενικού γραμματέα του Απόδημου Ελληνισμού του υπουργείου Εξωτερικών Γιάννη Χρυσουλάκη.
Κύριος ομιλητής της ημέρας ήταν ο καθηγητής και τέως πρόεδρος της Δωδεκανησιακής Ομοσπονδίας Δημοσθένης Τριανταφύλλου, ο οποίος αναφέρθηκε στους αγώνες των Δωδεκανησίων για την απελευθέρωση και Ενσωμάτωση της Δωδεκανήσου με την Μητέρα Ελλάδα.
Ιδιαίτερα τόνισε τη συμβολή των αποδήμων Δωδεκανησίων, όπως της Δωδεκανησιακής Νεολαίας Αμερικής και των άλλων Δωδεκανησιακών συλλόγων.
Ακολούθως έγινε η παρουσίαση των Δωδεκανησιακών ενδυμασιών από τον Βασίλη Μιχαηλίδη, με αναφορά στο κάθε νησί με μια ξεχωριστή μαντινάδα.
Στη συνέχεια χόρεψαν τα χορευτικά της Κάσου, Καλύμνου και της Δωδεκανησιακής Νεολαίας. Η παραδοσιακή ορχήστρα αποτελείτο από τον Αναστάση Σιφονιό στο βιολί και τον Θανάση Καβουνίδη στο λαούτο.
Μέσα στις εορταστικές εκδηλώσεις δεν λείπουν τα πένθη, όπως λέγει ένα παραδοσιακό Δωδεκανησιακό τραγούδι:
Γιατί δεν ήταν τυχερό εις της ζωής την πόρτα,
προτού να ’ρθούνε οι χαρές, ο χάρος μπήκε πρώτα.
Η Πόπη Σιάγκου, με πολύ συγκινητικά λόγια, αναφέρθηκε στο σύντομο πέρασμα απ’ αυτή τη ζωή της Ειρήνης Κωνσταντινίδη, από τα βασικά και ενεργά μέλη της Δωδεκανησιακής Νεολαίας.
Τελειώνοντας η Ανθούλα Κατσιματίδη ευχαρίστησε όσους εργάστηκαν για την επιτυχία της γιορτής και αυτούς που την τίμησαν με την παρουσία τους.
Κάθε χρόνο που γιορτάζουμε την εορτή της Ενσωμάτωσης θυμάμαι τα λόγια του μεγάλου αγωνιστή και του πρώτου προέδρου της «Δωδεκανησιακής Νεολαία Αμερικής» Μανώλη Αθανασιάδη: «Γεννήθηκα Τούρκος, μεγάλωσα Ιταλός, έγινα Αμερικάνος, αλλά θα πεθάνω Έλληνας»!
