Σωκράτης Φανουράκης (εκατό χρόνια από τη γέννησή του): Ο γιατρός, ο επιχειρηματίας, ο ευεργέτης της Χάλκης και της Κω

Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Ερ: Κυρία Φανουράκη, φέτος συμπληρώθηκαν 100 χρόνια από τη γέννηση του Σωκράτη Φανουράκη. Είχα την τύχη να σας γνωρίσω τότε… Θα ήθελα να μου μιλήσετε για τη ζωή του.

Γ.Φ.: Η ζωή του, όπως πολλές ζωές, λόγω εναλλαγής περιστάσεων, τόπων και ιδιαίτερων γεγονότων, είναι δύσκολο να αποδοθεί, αλλά θα κάνω μια φιλότιμη προσπάθεια.

Ξεκίνησε πολύ δύσκολα, καθώς έμεινε στα πέντε του χρόνια ορφανός από μητέρα, και τελείωσε εξίσου άσχημα, με τη μεγάλη ταλαιπωρία του από καρκίνο, τη μη σωστή θεραπεία του και τον θάνατό του σε δημόσιο νοσοκομείο, στην τρίτη θέση, χωρίς έναν συγγενή ή έστω έναν νοσηλευτή δίπλα του — μόνο μία οικιακή βοηθό ολίγων μηνών. Ήταν πολύ πλούσιος· μπορούσε να είχε νοσηλευθεί στο καλύτερο αντικαρκινικό νοσοκομείο του κόσμου. Ήταν γιατρός, δικαιούταν πρώτη θέση, ή τουλάχιστον ο θεράπων ιατρός του θα έπρεπε να δεχθεί να πάρει και να μελετήσει τον ιατρικό του φάκελο. «Δεν το χρειάζομαι», μου είπε. Η νόσος είχε προϋπάρξει δέκα χρόνια πριν, και η θεραπεία της στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Βερολίνου, εντός έξι μηνών, περιγραφόταν πλήρως.

Τα παιδικά του χρόνια στη Χάλκη, την περίοδο της Ιταλικής κατοχής, ήταν φτωχικά όπως όλων στο νησί. Ξεχώριζε όμως για τις σοφές συμβουλές του πατέρα του περί πατρίδας, φόβου, θορύβων, φαντασμάτων. Ήταν πολύ άτακτο παιδί και πήγαινε κάθε μέρα στο σχολείο με τη δική του βέργα για τις ξυλιές από τον δάσκαλό του. Στο νησί, οι συμμαθητές του εδιηγούντο τις αταξίες και την ανυπακοή του.

Ο Δημητρός ο Βουός ήταν τόσο φιλόπατρις που δεν δεχόταν τα παιδιά του να είναι Ιταλοί υπήκοοι. Περίμενε να φύγει καΐκι για την ελεύθερη Ελλάδα και τα έγραφε ως γεννηθέντα εκεί. Έτσι, ο Σωκράτης βρίσκεται να έχει γεννηθεί στην Ίο στα μητρώα αρρένων του 1925 με αύξοντα αριθμό 30.

Η συνεχής άρνηση του πατέρα του να υπακούσει στους κατακτητές και να κρεμάσει στο κατάστημά του τη φωτογραφία του Ιταλού διοικητή έγινε αιτία να εξοριστεί. Έτσι, τον βρίσκουμε στην Αθήνα πριν τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, μαζί με όλα του τα παιδιά. Με τα λόγια και τις πράξεις του ανδρώθηκαν τα αγόρια του, ο ήρωας Διογένης Φανουράκης και ο κατά δώδεκα χρόνια μικρότερος Σωκράτης.

Το δημοτικό σχολείο τελείωσε, γυμνάσιο στη Χάλκη δεν υπήρχε, έτσι από 12 ετών άρχισε η περιπλάνηση στη Μακεδονία ή στη Σάμο, εκεί όπου υπηρετούσε ο μεγάλος του αδελφός, για να ρίχνει μια ματιά, όσο μπορούσε και στον Σωκράτη. Μαζί του ήταν και η λίγο μεγαλύτερη αδελφή του, η Φωτεινή.

Η κατάρρευση του μετώπου στην Ελλάδα και η κατάταξη του αδελφού του στα συμμαχικά στρατεύματα της Μέσης Ανατολής τον βρίσκουν 15-16 ετών γυμνασιόπαιδο στη Σάμο. Ήθελε να τον ακολουθήσει, αλλά πώς; Με μια ξένη βάρκα, τρόφιμα που πήρε κρυφά από το σπίτι κάποιας θείας του, παντρεμένης στη Σάμο, και δύο ευέλπιδες που δεν είχαν μπορέσει να φύγουν με τρένο από την Τουρκία, ξεκίνησε ένα ταξίδι που κράτησε ολόκληρο μήνα και έφτασε στη Μέση Ανατολή για να καταταγεί.

Δήλωσε ψευδώς το όνομα «Σωκράτης Παπαδόπουλος», 18 ετών. Ο αδελφός του ειδοποιήθηκε, τον έψαξε και τον τιμώρησε με φυλάκιση, όπως όφειλε, για τα ψέματά του. Όμως εκείνος είχε επιτύχει τον σκοπό του, θα υπηρετούσε. Σε ηλικία 17 ετών βρέθηκε να οδηγεί (τανκς) άρματα μάχης στο Ελ Αλαμέιν. Περιέγραφε με ζωντάνια τις περιοχές, τις μάχες, τη συλλογή των νεκρών συναδέλφων του, όπου έτρεχε πρώτος μέσα στο πεδίο της μάχης για να τους συλλέξει. Θα έπρεπε να τα είχε γράψει ο ίδιος, ήταν θαυμάσιος αφηγητής.

Μετά το τέλος του πολέμου επέστρεψε στην Αθήνα, πήρε το απολυτήριο του Γυμνασίου και γράφτηκε στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Ως φοιτητής με αριστερές πεποιθήσεις, εξορίστηκε στην Ικαρία το 1947, μαζί με τον φίλο του από τη σχολή Ιωάννη Παπαδόπουλο, πλαστικό χειρουργό και μετέπειτα υπουργό Μακεδονίας στην κυβέρνηση Ανδρέα Παπανδρέου. Τελείωσε την Οδοντιατρική Σχολή το 1952 και αμέσως μετά υπηρέτησε πάλι ως έφεδρος αξιωματικός.

Είχε όμως το «στίγμα» της Ικαρίας. Έτσι, στο απολυτήριο του στρατού του αναγράφεται «ειδικότης κτηθείσα εν τω στρατεύματι: μάγειρας». Αυτό του στοίχισε πολύ ακριβά, ιδίως όταν, την εποχή του Αττίλα, πήγε να προσφέρει τις υπηρεσίες του ως γιατρός και δεν τον δέχθηκαν, επειδή, όπως έγραφε το απολυτήριό του, ήταν “μάγειρας”. Μετά την απόλυσή του από τον στρατό φεύγει για το καπνοχώρι της Μακεδονίας, τα Κουφάλια.

Εκεί αρχίζει να ασκεί το επάγγελμα του οδοντιάτρου. Ο δήμαρχος, ονόματι Βογιατζής, του διαθέτει ένα μικρό δωμάτιο χωρίς ηλεκτρισμό για ιατρείο, και τον μικρό του γιο για να του κρατά τη λάμπα πετρελαίου, ώστε να βλέπει όταν έπεφτε το σκοτάδι. Συνθήκες δύσκολες, έως απαράδεκτες.

Σε ένα ταξίδι με το τρένο, άκουσε να μιλούν για την Αφρική από ένα καλοντυμένο κύριο και επιβεβαιώνει όσα του έλεγε ο εξ αδελφής γαμπρός του, οδοντίατρος, ο Γιώργος Σπυρίδης, που εργαζόταν τότε ήδη στο σημερινό Λικάσι (64.000 κάτοικοι το 1955) του τότε Βελγικού Κογκό. Έτσι, το 1955, φτάνει στην Αφρική. Χρησιμοποίησε για αρκετό καιρό το ιατρείο του γαμπρού του, ώσπου μπόρεσε να ανοίξει δικό του ιατρείο στο Λουμπουμπάσι (145.000 κάτοικοι το 1955), πολύ μεγαλύτερη πόλη και έδρα της Union Minières. Τα πρώτα χρόνια τη μία ημέρα έκανε ιατρείο στο Λικάσι και την επόμενη στο Λουμπουμπάσι, διανύοντας περίπου 106 χιλιόμετρα σε κάθε διαδρομή.

Εκεί είχε και το πρώτο του αυτοκινητιστικό ατύχημα. Ήταν σε όλη του τη ζωή αυτό που λέμε κακός οδηγός: απρόσεκτος, γρήγορος, αλλά και πολύ τυχερός. Τρία ατυχήματα, τρία κατεστραμμένα αυτοκίνητα, αλλά ο ίδιος πάντα όρθιος.

Το ιατρείο του στην πρωτεύουσα της Κατάνγκας, Λουμπουμπάσι, πήγαινε πολύ καλά. Οι πελάτες του ήταν μόνο Ευρωπαίοι και η ευγένεια, η συμπεριφορά και η άριστη δουλειά του τον έκαναν δεκτό σε όλα τα βελγικά κλαμπ, γεγονός εξαιρετικά δύσκολο για έναν Έλληνα. Ζούσε ευτυχισμένος και απολάμβανε τη ζωή του. Ήταν μέλος του Ναυτικού Ομίλου του Ποταμού Caravia, του Ιππικού Ομίλου, του Ρόταρυ Κλαμπ. Έκανε ταξίδια αναψυχής στη Νότιο Αφρική, στους καταρράκτες της Βικτώρια, ταξίδια στο Παρίσι για να παρακολουθεί τον Νουρέγιεφ και τη Μαργκό Φοντέιν, καθώς και επισκέψεις στο καζίνο του Μόντε Κάρλο.

Ζωή πλούσια, που την έζησε και τη χάρηκε και τη μοίρασε με χαρά και στους φίλους του. Διασκέδαζε πολύ, κέρδιζε και ζούσε έντονα. Μέσα στη ζωή του βέβαια ήταν και τα επικίνδυνα σπορ: κυνήγι στη ζούγκλα άγριων θηρίων, πλοήγηση με αεροσκάφη, ό,τι δηλαδή θα φόβιζε έναν κοινό άνθρωπο. Ήταν ιδιαίτερος και ατρόμητος, γενναίος. Έτσι, το 1965, ενώ όλοι οι Ευρωπαίοι εγκατέλειπαν το Κονγκό λόγω του πραξικοπήματος, φοβούμενοι για τη ζωή τους, εκείνος ήταν ένας από τους δύο μαζί με το Βέλγο Ιατρό Defrue, που παρέμειναν στο Λουμπουμπάσι για να προστατεύσουν τους τυχόν εναπομείναντες ομογενείς. Αυτό το γεγονός τον ανέβασε ακόμη περισσότερο στα μάτια των Βέλγων και των Φλαμανδών που ζούσαν εκεί.

Το 1969, το Υπουργείο Εξωτερικών της Κύπρου τον επέλεξε ως επίτιμο πρόξενο της Κύπρου, και ανέλαβε καθήκοντα από της 18 Αυγούστου 1969 και για μια πενταετία περίπου.

Ερ: Η ζωή του θα μπορούσε να έχει τίτλο «Η περιπέτεια»… Ας έρθουμε και στη γνωριμία σας. Ήσασταν ήδη αρχιτέκτονας – μηχανικός του Ε.Μ.Π., με δικό σας γραφείο.

Γ.Φ.: Γνωριστήκαμε τον Αύγουστο του 1970 και ο γάμος μας γίνεται στις 22 Μαρτίου του 1972 στην Αφρική, όπου εξακολουθούσε τότε να κατοικεί. Μετά τον γάμο, οι επισκέψεις του στην Αθήνα έγιναν πιο συχνές.
Πρώτη στάση, το σπίτι του. Πρώτη του έξοδος, η επίσκεψη στις φυλακές Αβέρωφ.
Εκεί, δίπλα στον καθηγητή Γεώργιο Αλέξανδρο Μαγκάκη, τον περίμεναν οι φίλοι του από παλιά: Ο Ιωάννης Παπαδόπουλος, πλαστικός χειρουργός, αργότερα υπουργός Βορείου Ελλάδος του ΠΑΣΟΚ Του έφερνε πάντα κομμάτια από ειδικό ξύλο για να σκαλίζει και να μη χάνει τη δεξιοτεχνία των δαχτύλων του. Ο Παναγιώτης Τσαγκαράκης, μηχανολόγος μηχανικός, ο Κωνσταντίνος Τσακαρέστος, επίσης μηχανολόγος μηχανικός, ο μόνος εν ζωή.
και άλλοι, όλοι βασανισμένοι και καταδικασμένοι από τη Χούντα.

Αυτές ήταν οι γνωριμίες του Σωκράτη Φανουράκη το 1972.

Οφείλω να το τονίσω έντονα γιατί κάποιοι, αυτοαποκαλούμενοι νόμιμοι θεματοφύλακες της μνήμης του, δηλώνουν δημόσια ότι είχε αποκτήσει το 1972 γνωριμίες στην Αθήνα (εποχή Χούντας).

Ερ: Και κάποια στιγμή, αποφασίζετε να εγκατασταθείτε μόνιμα στην Ελλάδα όπου ξεκινά το όνειρό σας για το ξενοδοχείο Caravia Beach στην Κω.

Γ.Φ.: Στην Αφρική υπάρχει ακόμη άνεση, αλλά ο ίδιος δηλώνει πλέον κουρασμένος και επιθυμεί να επιστρέψει στην Ελλάδα αν και δεν είχε προβλέψει τίποτα οριστικό ως τότε. Ήταν τότε που μαζί οραματιστήκαμε τη δημιουργία του ξενοδοχείου Caravia Beach στην Κω, ένα από τα πρώτα και πιο αξιόπιστα τουριστικά συγκροτήματα.

Το αρχιτεκτονικό γραφείο μου, στην πλατεία Κολωνακίου 15, αναλαμβάνει την έγκριση των μελετών και την έγκριση της δανειοδοτήσεως. Αυτόν όλον τον κόπο, τον αναγνωρίζει ο Σωκράτης με τα γράμματα που μου στέλνει από την Αφρική**. Το έργο προχωρά και αρχίζει να υλοποιείται. Είναι η 21^η μελέτη ξενοδοχειακής εγκατάστασης και η 17^η που υλοποιήθηκε από το γραφείο μου. Σύμβουλοι στα έργα μου, ο Άλεκ Μπενάκης διευθυντής ξενοδοχείων και ο Χρόνης Στεργιόπουλος διευθυντής του Αστέρα Βουλιαγμένης. Οικονομικός σύμβουλος του γραφείου ο κ. Αρμπούζης που με τη συνεχή ενασχόληση με τους αναπτυξιακούς νόμους κατάφερε την δανειοδότηση των 108.150.000 δρχ να την αυξήσει σε 210.000.000 δρχ.

Η πρώτη λήψη δανείου έγινε το 1974, επί προεδρίας Ηλία Δημητρίου Κριμπά, της Κτηματικής Τράπεζας.

Τον Ιούλιο του 1974 άρχισε το εργοτάξιο και σταματάει σε μία εβδομάδα (20 Ιουλίου) λόγω της εισβολής στην Κύπρο και της στρατολόγησης του συνόλου των εργαζομένων. Διακοπή εργασιών για ένα χρόνο περίπου.

Εγκατέλειψα κάθε ξένο έργο και τη θέση της επιμελήτριας Α’ στην έδρα της Οικοδομικής στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Ε.Μ.Π., προκειμένου να βρίσκομαι καθημερινά στο εργοτάξιο. Να σας πω ότι, έκανα τη μελέτη, την επίβλεψη και την αυτεπιστασία του έργου. Το 1978 επαναπατρίζεται ο Σωκράτης και το ίδιο έτος λειτουργεί το «Caravia Beach».

Ερ: Μυθιστορηματική εξέλιξη. Μπαίνετε, λοιπόν, σε μια νέα φάση της κοινή σας ζωής.

Γ.Φ.: Έτσι ακριβώς. Αρχίζει μια νέα φάση στη ζωή μας. Ο επιχειρηματίας πλέον Σωκράτης δεν είναι απλώς ο ιδιοκτήτης, αλλά ο οικοδεσπότης ενός μεγάλου σπιτιού, όπου οι πελάτες είναι επισκέπτες του. Έπρεπε να αισθάνονται ευπρόσδεκτοι και να έχουν την περιποίηση ανθρώπων που τους νοιάζονται και τους αγαπούν. Το πνεύμα αυτό περνά στο προσωπικό και στη γενικότερη ατμόσφαιρα. Οι επισκέπτες νιώθουν τη γαλήνη του χώρου και την απολαμβάνουν. Το «Caravia Beach» είναι ένα απλό ξενοδοχείο Α΄ τάξης, αλλά υψηλής ποιότητας και κυρίως με ανθρώπινη κλίμακα. Ένα ξενοδοχείο με ψυχή.

Δεν είναι πεντάστερο, αλλά οι επισκέπτες του είναι σημαντικοί. Μεταξύ αυτών,

ο ακαδημαϊκός Νικόλαος Λούρος, υπουργός Υγείας και καθηγητής μαιευτικής και γυναικολογίας στο ΕΚΠΑ, ο ακαδημαϊκός Ζαν-Σαρλ Σουριά από το Παρίσι, επίσης ιατρός χειρουργός καθηγητής, η πολιτικός Βιργινία Τσουδερού, της Ένωσης Κέντρου, ο Κάρολος Παππούλιας πρόεδρος της ελληνικής Δημοκρατίας αργότερα, ο Ανδρέας Παπανδρέου, ο Sir James Paterson, ιδιοκτήτης πολλών υπερατλαντικών εταιρειών (έφτανε στη Κω με ιδιωτικό λιαρ τζετ), ο Κωνσταντίνος Ορφανός ιατρός καθηγητής πανεπιστήμιου Βερολίνου, διευθυντής του δερματολογικού πανεπιστημίου Βερολίνου. Το 2000 αναγνωρίζεται ως ένας από τους 2 σπουδαιότερους της ειδικότητάς του τού αιώνα που πέρασε.

Οι επισκέψεις τους ήταν επαναλαμβανόμενες κάθε έτος, όπως άλλωστε και των περισσότερων απλών πελατών. Το κλίμα της Κω, το κλίμα που δημιουργούσε ο οικοδεσπότης και το προσωπικό, τους έκανε να θέλουν να επιστρέψουν. Αλλά και οι υπηρεσίες του νησιού της Κω είχαν μια απεριόριστη εμπιστοσύνη στη μονάδα.

Ο Σωκράτης Φανουράκης, αριστοκράτης στην συμπεριφορά, ως προς τους ξένους γινόταν ίσος με τον ταπεινότερο αγρότη του κάμπου που ερχόταν να τον επισκεφθεί. Κάθε γέροντας ήταν ευπρόσδεκτος και διέθετε χρόνο για να ακούσει τα προβλήματά του. Ακούγαμε τα προβλήματα του προσωπικού και βοηθούσαμε όσο ήταν δυνατό.

Η πρώτη επίσκεψη στην Κω συνοδεύτηκε και από μια αγορά ενός αμπελιού στο Τιγκάκι από τον γέροντα Γεώργιο Παπάζογλου, κάτοικο Ασωμάτου. Ο γέροντας μας επισκέφτηκε για να δώσει οδηγίες για το αμπέλι του και ο Σωκράτης του είπε: «Μην κουράζεσαι, σε παρακαλώ. Μπορεί να το αγόρασα, αλλά όσο ζεις είναι δικό σου. Εσύ θα το περιποιείσαι και θα παίρνεις τον καρπό· εγώ θα έχω την έγνοιά σου και της κυράς σου τη φροντίδα». Ήταν μια τυφλή γυναίκα, και σχεδόν κάθε Κυριακή ανεβαίναμε στον Ασώματο για να τους δούμε.

Μεγάλη αγάπη για τα ζώα, για τα λουλούδια, για τα αποδημητικά πουλιά, ακόμη και για το φίδι του σχοίνου μας. Ο σχοίνος που μεγάλωνε και έκλεινε τη θέα αλλά απαγορευόταν να τον αγγίξει κανείς γιατί από κάτω ήταν ο ποντικολός που μεγάλωνε και αυτός και ο Σωκράτης ρωτούσε εάν του είχαν βάλει την κούπα με το γάλα κάθε πρωί.

Τα τυχόν άρρωστα γατάκια τα έπαιρνε ένα-ένα στο γραφείο του για να τα θεραπεύει τα πρωινά. Τα φυτά τα αγαπούσε σαν να ήταν άνθρωποι. Και κατά τη διάρκεια ασθένειας υπάλληλου μας, εκείνος ή κάποιος από τα στελέχη μας βρισκόταν κάθε μέρα στο νοσοκομείο για επίσκεψη και ενημέρωση.

Φροντίζαμε να συμπληρώνεται η γνώση των υπαλλήλων με μαθήματα που πληρώναμε, ακόμη και στο εξωτερικό.

Διαλέγαμε τους άριστους των διευθυντών, αποφοίτους ελβετικών ή αγγλικών σχολών, οι οποίοι λειτουργούσαν και ως δάσκαλοι και ως εμπνευστές.
Έτσι, πολλοί από το προσωπικό μας έγιναν ανώτερα στελέχη άλλων μεγάλων επιχειρήσεων ή ιδιοκτήτες ξενοδοχείων και τουριστικών γραφείων.

Είναι συγκινητικό να διαβάζει κανείς επιστολές του προσωπικού που
λαμβάνω εγώ ως τώρα: «Ήμουν τυχερή που άρχισα κοντά σας και τελείωσα κοντά σας την επαγγελματική μου δραστηριότητα».

Ήταν μια ζεστή οικογένεια, όλοι — και αυτό φαίνεται — αντανακλούσε στους πελάτες. Χρόνια μετά τον θάνατό του, οι αθηναϊκές εφημερίδες εξακολουθούσαν να αναφέρουν το Caravia Beach στην πρώτη πεντάδα των ευπώλητων ξενοδοχείων της Ελλάδας.

Το Caravia Beach γίνεται γνωστό και διακρίνεται παίρνοντας πολλά βραβεία. Σημαντικότερο εκ των οποίων το FONTANE DI ROMA από το Δήμο της Ρώμης (1986) για την ανάπλαση της περιοχής και μετατροπή της από αμμώδη έκταση σε πράσινο παράδεισο. Ο ίδιος βραβεύεται για το επιχειρείν στην έκθεση ΙΤΒ του Βερολίνου και ως ζεύγος, βραβευτήκαμε από το ECO-CREA ΙNTERNATIONAL INSTITUTE (1996)

Ο Σωκράτης Φανουράκης, ως πανέξυπνος επιχειρηματίας, υπογράφει τα συμβόλαια με τους ξένους πράκτορες σε ξένο νόμισμα, όχι σε δραχμές. Έτσι ένα μεγάλο ποσό προστίθεται ετησίως σε λογαριασμούς του εξωτερικού. Σκοπός, η δημιουργία του Ιδρύματος με όσο το δυνατόν μεγαλύτερη περιουσία.

Το ξενοδοχείο Καράβια, όταν η Κως δεν εμφανιζόταν ακόμη στις διεθνείς εκθέσεις τουρισμού, αγόραζε χώρο και έστηνε περίπτερο, όπου ο ίδιος ο Σωκράτης Φανουράκης, μαζί με στελέχη του ξενοδοχείου, παρουσίαζαν την Κω και το «Caravia Beach» στους επισκέπτες.

Καθώς στο νησί δεν είχε δημιουργηθεί ακόμη συνεδριακό κέντρο, στην αίθουσα του «Καράβια» άρχισαν να πραγματοποιούνται το ένα μετά το άλλο πανελλήνια και διεθνή, κυρίως ιατρικά συνέδρια. Μεταξύ αυτών αναφέρονται

Συνέδριο της EDRUL

Συνέδριο ιατρών αεροπορικών εταιρειών του κόσμου,

Συνέδριο Ελλήνων Οικονομολόγων υπό τον τότε Πρωθυπουργό Ανδρέα Παπανδρέου.

Έμαθε από σημαντικούς Κώους ότι είχαν επιχειρήσει χωρίς επιτυχία να ιδρύσουν ροταριανό όμιλο στην Κω. Αναλαμβάνει ο ίδιος τότε να το φροντίσει. Είναι ήδη πολύ αγαπητός στην οικογένειά μου, και ο θείος μου αδελφός της μητέρας μου, Παναγιώτης Σκούρας, κυβερνήτης του Rotary Ελλάδος, του λύνει εύκολα το πρόβλημα. Έτσι γίνεται ο πρώτος πρόεδρος του Rotary Club Κω.

Σημαντικότατοι καλεσμένοι και ομιλητές στις εκδηλώσεις του Rotary Club Κω. Για παράδειγμα, ο εξαιρετικός αρχαιολόγος, ανθρωπολόγος και ιστορικός της τέχνης Μανώλης Ανδρόνικος, των ανασκαφών της Βεργίνας, ο οποίος στις 8 Νοεμβρίου 1977 ανακάλυψε τον τάφο του Φιλίππου.

Η πολιτιστική δράση στο ξενοδοχείο υπήρξε συνεχής. Κατά τη χαμηλή περίοδο, στα bungalows εγκαθίσταντο εργαστήρια ζωγραφικής, γλυπτικής και χαρακτικής. Γνωστοί Έλληνες ζωγράφοι και γλύπτες παρέδιδαν μαθήματα δωρεάν σε όλους όσους ενδιαφέρονταν. Η ιδέα ανήκε στον καθηγητή Γεώργιο Μάρκου, επίτιμο πρόξενο της Ιταλίας για λίγα χρόνια στην Κω. Με δική του πρόταση διοργανώνονταν επίσης πανελλήνιες εκθέσεις με μεγάλη επιτυχία, όπως

με θέμα «Η γυναίκα», κατά την πρώτη παρουσίαση καλλυντικών SHISHEIDO στην Ελλάδα. Παρoύσα η πρέσβειρα της Ιαπωνίας,

εκθέσεις με θέμα τον Χριστόφορο Κολόμβο και τον Μέγα Αλέξανδρο, με σημαντικές προσωπικότητες πάντοτε παρούσες και πολλά άλλα.

Η φιλανθρωπία του Σωκράτη Φανουράκη υπήρξε πάντα διακριτική και μυστική. Φρόντιζε τους φτωχούς, τους γέροντες και τα μικρά παιδιά που εργάζονταν αντί να πηγαίνουν σχολείο. Συνήθως ορφανά, τα βοηθούσε κρυφά, στέλνοντας κάθε μήνα στη μητέρα τους το αντίστοιχο του μισθού του παιδιού, ώστε να μπορέσει να συνεχίσει το σχολείο. Δεν ήθελε να γνωρίζει κανείς γι’ αυτές. Βοήθησε να σπουδάσουν παιδιά πριν την ίδρυση του Ιδρύματος. Βοήθεια καθ’ όλη τη διάρκεια των σπουδών τους.

Ερ: Μου δώσατε μια καλή «πάσα» για να μου μιλήσετε για το Ίδρυμα Λοχαγού Φανουράκη, το οποίο είχε χαρακτηριστεί «όραμα κοινωνικής προσφοράς».

Γ.Φ.: Το νησί της Χάλκης ήταν η μεγάλη του αγάπη. Ήθελε να δει τους μύλους να γυρίζουν ξανά, τα μονοπάτια πλακοστρωμένα, τους γέροντες να μη στερούνται φάρμακα και γιατρούς και τους φτωχούς γονείς, ψαράδες και βοσκούς, να μπορούν να σπουδάσουν τα παιδιά τους. Οι απόφοιτοι του Λυκείου, εφόσον ήταν καλοί μαθητές, θα βοηθούντο καθ’ όλη τη διάρκεια των πανεπιστημιακών τους σπουδών. Για πέντε ή έξι χρόνια, αυτό απαιτούσε οργάνωση και συνεχή εργασία και εκείνος το πίστευε βαθιά. Ήμουν απόλυτα σύμφωνη και έτοιμη για εργασία ως έπραξα από το 1970 ως και το 2008.

Αυτά περιέγραφε και προγραμμάτιζε από το 2002 έως το 2006. Είχε όμως και ένα χρέος προς την περιοχή όπου βρισκόταν το ξενοδοχείο, το Πυλί. Αργότερα δημιουργήθηκε ο Δήμος Δικαίου, και στη συνέχεια, με τη διοικητική ενοποίηση, ολόκληρη η Κως αποτέλεσε έναν ενιαίο δήμο.

Το ίδρυμα θα ονομαζόταν Σωκράτης και Θεοδώρα Φανουράκη και θα συνεστήνετο μετά τον θάνατό του.

Οι εκ Χάλκης πρώην πολιτικοί, μαθαίνοντας από το 2006 έως το 2008 ότι σκόπευε να τους προτείνει ως μέλη του Ιδρύματος, αντέδρασαν. Είναι πολύ δύσκολη η οργάνωση για την παρακολούθηση μακροχρόνιων σπουδών. Γίνεται η σύσταση του Ιδρύματος αλλά οι πολυετείς σπουδές για την απόκτηση πτυχίου μετατρέπονται σε μεταπτυχιακές διετούς διάρκειας. Ο ίδιος είχε γεράσει και ήταν ασθενής. Ήταν πλέον εύκολο για τον καθένα να επιβάλει τη δική του άποψη.

Ερ: Τι εννοείτε;

Γ.Φ.: Από την αρχή της ασθένειάς του φαίνονταν οι αλλαγές που συνέβαιναν.
Καταργήθηκε ο βάση σύστασης «ΦΕΚ Β’ 262/8-11-2011 (Προεδρικό Διάταγμα).
Πρόεδρος του Ιδρύματος που θα αναλάμβανε μετά το θάνατο του, ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Κω Ναθαναήλ.

Εξαφανίζεται ο Α’ αντιπρόεδρος ο Μιχαήλ Πατρός, Δήμαρχος Χάλκης, λόγω συνεχούς απουσίας του από την 1^η, 2^η και 3^η σύσκεψη καθώς η γραμματεία του Ιδρύματος φρόντισε να μην τον ενημερώσει τόσο για τη θέση του στο ίδρυμα όσο και για τις συσκέψεις. Εξαφανίσθηκε και ο Δήμαρχος Κω.

Οι εκ Χάλκης πρώην πολιτικοί οργάνωσαν τη δική τους ομάδα και τρόπο διοίκησης. Ακόμη και η έδρα του Ιδρύματος άλλαξε. Αφορούσε Δωδεκανήσιους, είχε έδρα την Κω, αλλά η έδρα μεταφέρθηκε στην Αθήνα.

Η αναζήτηση υποτρόφων από τη Χάλκη έγινε δυσκολότερη. Πολλοί Χαλκίτες θα μπορούσαν να σπουδάσουν σε τεχνικές σχολές ή πανεπιστήμια, αλλά κανείς δεν προχώρησε. Οι πρώτοι υπότροφοι ήταν ήδη επιστήμονες, με εργασιακή εμπειρία και γεννημένοι Αθήνα ή Αμερική. Είχαν και μόνοι τους τη δυνατότητα να προσθέσουν ένα μεταπτυχιακό στον τίτλο τους.

Όπως ο ίδιος ομολόγησε σε εξέχουσα προσωπικότητα του νησιού: «Δεν εξαρτάται πια τίποτα από εμένα». Επικράτησε έλλειψη σεβασμού προς το πρόσωπό του και τις επιθυμίες του. Είχε υποσχεθεί σε έναν νεαρό Κώο, απόφοιτο Ιατρικής να τον βοηθήσει να ολοκληρώσει το διδακτορικό του. Η διάρκεια ήταν τριετής, όμως ο Σωκράτης πέθανε πριν το τέλος, και το Ίδρυμα Λοχαγού Φανουράκη διέκοψε την υποτροφία. Ο νεαρός αναγκάστηκε να αλλάξει πόλη και καθηγητή και να ξεκινήσει νέο διδακτορικό.

Παρ’ όλα αυτά, εμπνεύστηκε τόσο από τον Σωκράτη, ώστε αφιέρωσε τη διατριβή του στη μνήμη του και συνέχισε το έργο του με πολλές άλλες επιστημονικές μελέτες. Κανείς πλέον δεν ελέγχει αν η επιλογή των υποτρόφων γίνεται σωστά. Έμαθα ότι καταργήθηκε και η προσωπική συνέντευξη και συζήτηση με κάθε υποψήφιο, όπως και η ιδιαίτερη φροντίδα για ό,τι αγαπούσε και εδώρησε στο Ίδρυμα ο ιδρυτής.

Μικρή αναφορά αξίζει να γίνει και στο αγαπημένο του αμπέλι. Δύο χρόνια μετά τον θάνατό του έχασε την περίφραξή του και βρέθηκαν άλογα να βόσκουν εκεί. Το Πολιτιστικό Ίδρυμα Σωκράτη Φανουράκη στη Χάλκη εγκαταλείφθηκε. Ως οικοδομή μετατράπηκε από ισόγειο σε ημιυπόγειο, επειδή η γειτόνισσα ύψωσε τους δρόμους κατά 50 εκατοστά προκειμένου να μετατρέψει αυτούς σε βεράντα του σπιτιού της, χωρίς καμία αντίδραση από τους υπεύθυνους, αν έχει βέβαια οριστεί κάποιος.

Ακόμη και η πέτρινη εκκλησία του Αγίου Φανουρίου στη Χάλκη, που κτίστηκε με χρήματά του, επιθυμία της αγαπημένης του μεγαλύτερης αδελφής, (για τη μνήμη του αγαπημένους του μεγαλύτερου αδελφού Διογένη), κατάντησε σκουπιδότοπος.

Δεν ολοκληρώθηκε ποτέ για τη Χάλκη η φροντίδα των φτωχών και ανήμπορων γερόντων. Στην οργάνωση και λειτουργία του Ιδρύματος, σύμφωνα με το άρθρο 3 του σκοπού του Ιδρύματος, προβλέπετο μέριμνα, φροντίδα και περίθαλψη ανήμπορων ηλικιωμένων. Αφορούσε όσους είχαν ανάγκη τέτοιων υπηρεσιών. Προϋποθέσεις: καταγωγή από τις νήσους Χάλκη ή Κω, αδυναμία αυτοεξυπηρέτησης και έλλειψη ή αδυναμία του οικογενειακού περιβάλλοντος να ανταποκριθεί στη φροντίδα για οικονομικούς, λόγους υγείας ή επαγγελματικούς.

Η φροντίδα και τυχόν περίθαλψη θα παρείχετο στην οικία διαμονής των ανωτέρω ενδεών προσώπων, από εξειδικευμένο προσωπικό που θα προσλαμβανόταν και θα αμειβόταν από το Ίδρυμα.

Θα περιελάμβανε καθημερινή επίσκεψη, προσφορά υπηρεσιών καθαριότητας και προσωπικής υγιεινής, εξασφάλιση λήψης φαρμάκων κ.ά.

Η δωρεά του συνόλου της περιουσίας του αποσκοπούσε, όπως ο ίδιος δήλωσε, στην εσαεί κοινωφελή προσφορά του και στην πλήρη ικανοποίηση των σκοπών για τους οποίους το ίδρυσε.

Ο αριθμός των 5 υποτρόφων ετησίως αυξήθηκε σε 5-7 αλλά οι υποτροφίες δεν είναι πλέον διετείς αλλά μονοετείς. Αυτό σημαίνει μείωση των ετησίως εξόδων παρά την συνεχή επέκταση της μονάδος και αυξήσεως των κλινών.
Οι δύο πρόεδροι του Ιδρύματος μετά τον θάνατό του τόνιζαν ότι έζησε μια ζωή σχεδόν μοναστική. Το ανέφεραν στις ετήσιες ομιλίες τους μέχρι και σήμερα.

Ερ: Ιδιαιτέρως σοβαρά και αποκαλυπτικά τα όσα αναφέρετε κυρία Φανουράκη. Γνώριζα ότι ο Σωκράτης Φανουράκης ήταν ένας εξαιρετικός άνθρωπος, αλλά τίποτα περισσότερο. Αφού σας ευχαριστήσω θερμά για την τιμή που μας κάνατε «φωτίζοντας» στιγμές τόσο από τη δική του ζωή όσο και από την κοινή σας, αν και δεν αναφερθήκατε τόσο πολύ στη δική σας συμβολή, θα ήθελα να κάνετε τον επίλογο της κουβέντας μας.
Γ.Φ.: Ο Σωκράτης Φανουράκης έζησε πολλές ζωές: μέχρι τα 45 του, ζωή γεμάτη αλλαγές, φτώχεια και πλούτο, πολέμους και γλέντια, σπορ και δεξιώσεις.
Μετά τα 45 του, η ζωή του γέμισε ευθύνη, αγαθοεργίες και δωρεές, είτε στο Πατριαρχείο Αλεξανδρείας, είτε στους συντοπίτες του, Κώους και Χαλκίτες και πράγματι έζησε μοναστική ζωή, αλλά πλούσια σε αισθήματα, προσφορά, προσπάθεια, εκτίμηση. Η μνήμη του παραμένει φάρος για όσους πιστεύουν ότι η επιτυχία έχει αξία μόνο όταν μετατρέπεται σε προσφορά.

*Η σύζυγος του Σωκράτη Φανουράκη, το πλήρες όνομα της οποίας είναι Θεοδώρα Γραβριέλλα Σαρζετάκη, είναι απόγονος του Γάλλου Προξένου της Μήλου Louis Brest από τον Αιγυπτιώτη πατέρα της Γεώργιο Σαρζετάκη καταγωγής Μήλου. Μητέρα της η Γεωργία Δ. Σκούρα. Και οι δύο γονείς της από πολύ εύπορες οικογένειες. Η ίδια έχει τελειώσει Δημοτικό και Γυμνάσιο στη Ρόδο και γνωρίζει από τα σχολικά χρόνια για τον Διογένη Φανουράκη. Κοινό στοιχείο και των δύο η εργατικότης, η αγάπη για τον άνθρωπο και η φιλανθρωπία. Για την καταγωγή της διαβάζουμε στα ακόλουθα βιβλία. «Ο Κόνσολας», Ελένης Δαλαμπίρα, 1999. «Η Ιστορία της Μήλου», Γρηγορίου Μπελιβασάκη, 2001, και το «Ιστορικό Λεύκωμα Αχαϊκής Βιομηχανίας 1825-1975», Νικολάου Σαράφογλου.

** Αποσπάσματα από γράμματα του Σωκράτη Φανουράκη που έστειλε στην σύζυγό του Γιώρκα Φανουράκη από την Αφρική:

«»

«»

«»

«»

ΣΗΜΕΙΩΣΗ

Προς ενημέρωση των αναγνωστών μας, να αναφέρουμε ότι, από λάθος της συντακτικής ομάδας του «Σ», δημοσιεύθηκε στο site της εφημερίδας στις 2/12/2025 το πρωτόλειο κείμενο – συνέντευξη, ήτοι, δίχως να περιλαμβάνει τις ερωτήσεις, τις ολοκληρωμένες απαντήσεις, τις απαραίτητες διορθώσεις, το φωτογραφικό υλικό κ.λ.π., και να φτάσει στην τελική της μορφή, όπως αυτή που παρουσιάζουμε σήμερα.

Οφείλουμε μια μεγάλη συγνώμη στην κυρία Γιώρκα Φανουράκη, αλλά και στους αναγνώστες μας.

Για το «ΣΤΑΘΜΟ»

Άννα Αυγούλη.

ΠΗΓΗ: ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΣΤΑΘΜΟΣ ΣΤΗΝ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ- https://stathmosnet.gr/koinonia/item/17241-i-parakatathiki-enos-pragmatikoy-evergeti