Στην Ιερά Μονή Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου στη Σουρωτή Θεσσαλονίκης όπου είναι ο τάφος του Αγίου Παϊσίου είχαν την ευλογία να βρεθούν σήμερα οι προσκυνητές της ενορίας Αγίου Παύλου Κω.
Στην συνέχεια επισκέφθηκαν τους ιστορικούς ιερούς ναούς του Αγίου Δημητρίου, του Μητροπολιτικού ΙΝ Αγίου Γρηγορίου Παλαμά που εορτάζει 14 Νοεμβρίου και της Αγίας Σοφίας Θεσσαλονίκης.
Τέλος είχαν μια βραδιά χαλάρωσης και διασκέδασης λίγο πριν την επιστροφή τους (βίντεο), μιας και ξεκινά η περίοδος του σαρανταημέρου των Χριστουγέννων με σαρανταλείτουργο.
ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΣΟΥΡΩΤΗΣ – ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΗ ΤΟΥ ΘΕΟΛΟΓΟΥ
Η Ιερά Μονή είναι αφιερωμένη στον Άγιο Ιωάννη τον Θεολόγο και στον Άγιο Αρσένιο τον Καππαδόκη, του οποίου τα Λείψανα βρίσκονται στο Καθολικό της Μονής.
Στη Μονή υπάρχει και ο τάφος του Αγίου Παϊσίου.
Οι μοναχές της Ιεράς Μονής Σουρωτής, είχαν πνευματικό καθοδηγητή τους τον μακαριστό Άγιο Παΐσιο.
Στις 12 Ιουλίου 1994 ο Γέροντας εκοιμήθη εν Κυρίω κι ετάφη δίπλα στο ναό του Αγίου Αρσενίου.
Αγίου Παϊσίου – Ιερά Μονή Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου και Αγίου Αρσενίου του Καππαδόκου
Η γυναικεία Ιερά Μονή του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου βρίσκεται στη Σουρωτή Θεσσαλονίκης. Η Σουρωτή βρίσκεται 28 περίπου χιλιόμετρα από την Θεσσαλονίκη, όχι μακριά από τον κεντρικό δρόμο που συνδέει την πόλη με την πρωτεύουσα της Χαλκιδικής, τον Πολύγυρο.
Η Ιερά Μονή είναι αφιερωμένη στον Άγιο Ιωάννη τον Θεολόγο και στον Άγιο Αρσένιο τον Καππαδόκη. Στην Μονή υπάρχουν τα Λείψανα του Αγίου Αρσενίου του Καππαδόκη
που βρίσκονται στο καθολικό της όπως και ο τάφος του Αγίου Παϊσίου.
Οι μοναχές της Μονής είχαν καθοδηγητή τον Γέροντα Παΐσιο. Ο Όσιος Γέροντας Παΐσιος κοιμήθηκε στις 12 Ιουλίου 1994 και ενταφιάστηκε δίπλα από το ναό του Αγίου Αρσενίου. Έκτοτε, κάθε χρόνο στις 11 προς 12 Ιουλίου, στην επέτειο κοιμήσεως του Γέροντος, τελείται αγρυπνία στο Ιερό Ησυχαστήριο, με συμμετοχή χιλιάδων πιστών τόσο από την Ελλάδα, όσο και από το εξωτερικό.
Η κατάταξή του ως αγίου της Ορθοδόξου Εκκλησίας πραγματοποιήθηκε από το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως στις 13 Ιανουαρίου 2015, ενώ η Ορθόδοξη Εκκλησία εορτάζει τη μνήμη του στις 12 Ιουλίου, ημέρα της οσιακής κοιμήσεως του. Σήμερα η Ιερά Μονή αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα Ορθόδοξα Προσκυνήματα σε ολόκληρο τον κόσμο με εκατοντάδες (και χιλιάδες στην εορτή του) προσκυνητές καθημερινά.
Κατά την Καθαρά Εβδομάδα και την Μεγάλη Εβδομάδα το Ησυχαστήριο είναι κλειστό.
Ιερός Ναός Αγίου Δημητρίου Θεσσαλονίκης
Ο Ναός του Αγίου Δημητρίου βρίσκεται στη Θεσσαλονίκη και είναι αφιερωμένος στον Άγιο Δημήτριο, τον πολιούχο της πόλης. Βρίσκεται στην ομώνυμη οδό και είναι πεντάκλιτη βασιλική του «ελληνιστικού τύπου», αλλά με πολλά ιδιαίτερα και σπάνια χαρακτηριστικά σε σχέση με άλλους ναούς της ίδιας περιόδου στην Ελλάδα. Διαθέτει εγκάρσιο κλίτος και πλούσιο ζωγραφικό και μαρμάρινο διάκοσμο με περίτεχνα κιονόκρανα.
Χρονολόγηση
Μετά το 313 μ.Χ. (Διάταγμα της Ανεξιθρησκίας) ιδρύθηκε το πρώτο προσευχητάριο στον τόπο μαρτυρίου του Αγίου, τον 5ο αι. μία τρίκλιτη βασιλική που κάηκε τον 7ο αιώνα και στη θέση της χτίστηκε η πεντάκλιτη βασιλική, που κάηκε σχεδόν ολοκληρωτικά το 1917 και αναστηλώθηκε μέχρι το 1948.
Ιστορία του ναού
Ο πρώτος ναός ήταν ένα μικρό προσευχητάριο που ιδρύθηκε μετά το 313 μ.Χ. (Διάταγμα των Μεδιολάνων περί ανεξιθρησκίας) στον τόπο μαρτυρίου του Αγίου Δημητρίου.
Το 412 – 413 μ.Χ., ο έπαρχος Ιλλυρικού Λεόντιος ίδρυσε στον ίδιο χώρο μια μεγάλη τρίκλιτη βασιλική, κάτω από το ιερό βήμα της οποίας διατήρησε τμήμα των θερμών όπου μαρτύρησε ο Άγιος Δημήτριος. Αυτή κάηκε το 629-634. Μετά την πυρκαγιά ο επίσκοπος Ιωάννης, με οικονομική ενίσχυση των πολιτών έχτισε μια μεγαλύτερη πεντάκλιτη βασιλικήπου αποτελούσε κατά τη βυζαντινή εποχή το κέντρο λατρείας του Αγίου.
Το 904 ο ναός λεηλατήθηκε από τους Σαρακηνούς. Το 1185, κατά την άλωση της πόλης από τους Νορμανδούς, αφαίρεσαν το σκήνωμα του Αγίου Δημητρίου που φυλασσόταν σε κιβώριο στο κέντρο του ναού. Βρέθηκε στο μοναστήρι του Αγίου Λαυρεντίου του Κάμπο στη Βόρεια Ιταλία. Η κάρα και μέρος των λειψάνων του Αγίου επιστράφηκαν το 1978 και τοποθετήθηκαν στο βόρειο κλίτος σε αργυρή λειψανοθήκη κάτω από το ομοίωμα του παλιού κιβωρίου, έργο του γλυπτικού οίκου Φιλιππότης από την Τήνο.
Το 13ο αιώνα ο ναός επισκευάστηκε και ανακαινίστηκε. Την εποχή εκείνη χτίστηκε και το παρεκκλήσι του Αγίου Ευθυμίου στην νοτιοανατολική πλευρά του ναού του Αγίου Δημητρίου
Το 1492-93 ο ναός μετατράπηκε σε τζαμί με το όνομα Κασιμιέ Τζαμί. Τότε η λατρεία του Αγίου άλλαξε τόπο. Ένας παραθαλάσσιος ναός, μία ξυλόγλυπτη τρίκλιτη βασιλική που χτίστηκε στα τέλη του 13ου-αρχές 14ου αι. στην θέση της σημερινής Μητρόπολης, τιμήθηκε στο όνομα του Αγίου Δημητρίου. Μεταφέρθηκαν εκεί η περίφημη εικόνα του Αγίου (είχε ζωγραφιστεί όσο ζούσε) και πολλά κειμήλια. Ο ναός εκείνος κάηκε το 1890.
Επί Βαλή Δεούφ Πασά έγιναν επισκευές στο ναό του Αγίου Δημητρίου και τότε αποκαλύφθηκαν τα ψηφιδωτά του. Αποδόθηκε ξανά στη χριστιανική λατρεία το 1912.
Κατά τη διάρκεια της μεγάλης πυρκαγιάς, η οποία κατέστρεψε τα 2/3 της πόλης τον Αύγουστο του 1917, κάηκε σχεδόν ολοκληρωτικά[4] και αναστηλώθηκε το 1948 διατηρώντας αρκετά από τα αρχιτεκτονικά του στοιχεία. Χάρη στον αρχιτέκτονα Αριστοτέλη Ζάχο, που είχε κρατήσει σημειώσεις, σχέδια και φωτογραφίες, με τη συνεργασία των Γ. Σωτηρίου, E. Hebrard, Α. Ορλάνδου, Α. Ξυγγόπουλου, Σ. Πελεκανίδη, κ.ά., ο ναός αναστηλώθηκε «εκ βάθρων» για να δοθεί και πάλι στη λατρεία των πιστών στις 26 Οκτωβρίου του 1949, την ημέρα της γιορτής του άγιου. Στο παράθυρο της δυτικής όψης του ναού βρίσκεται λαξευμένο το μονόγραμμα του Αριστοτέλη Ζάχου με χρονολογία 1927.
Λίγο αργότερα, το 1978, τα λείψανα του Αγίου επέστρεψαν από το αββαείο του Αγίου Λαυρεντίου στο Κάμπο της Ιταλίας και τοποθετήθηκαν σε μια αργυρή λάρνακα όπου φυλάσσονται ως σήμερα.
Το 1988 ο ναός ανακηρύχθηκε Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς από την UNESCO.
Από το 1988 η κρύπτη του ναού λειτουργεί ως εκθεσιακός χώρος (μουσειακή έκθεση), όπου εκτίθενται συλλογή γλυπτών, κιονόκρανων, θωρακίων και αγγείων από τις διάφορες φάσεις της ιστορίας του ναού του Αγίου Δημητρίου.
Στο προαύλιο του ναού σώζεται η βυζαντινή μαρμάρινη στρογγυλή λεκάνη της φιάλης του αγιασμού.
Εντός του ναού φυλάσσονται επίσης τα λείψανα της Αγίας Ανυσίας και του Αγίου Γρηγορίου Καλλίδου.
Μητροπολιτικός ναός Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά
Εορτάζει σήμερα 14 Νοεμβρίου
Ο ναός του Αγίου Γρηγορίου Παλαμά, η μητρόπολη της Θεσσαλονίκης, ανεγέρθηκε το 1891-1914. Το βασικό αρχιτεκτονικό σχέδιο έκανε ο Ερνέστος Τσίλερ, αλλά ολοκληρώθηκε με αλλαγές του αρχιτέκτονα Ξενοφώντα Παιονίδη. Είναι η πρώτη εκκλησία της Τουρκοκρατίας με τρούλο στη Θεσσαλονίκη και αποτελεί αντιπροσωπευτικό παράδειγμα του αρχιτεκτονικού εκλεκτικισμού με στοιχεία από τη βυζαντινή παράδοση της πόλης.
Στον ίδιο χώρο υπήρχε η παραθαλάσσια τρίκλιτη εκκλησία του Αγίου Δημητρίου με δίρριχτη στέγη που χτίστηκε στις αρχές του 15ου αιώνα και κάηκε στην πυρκαγιά του 1890. Οι τοιχογραφίες του Νίκου Κεσσανλή, που έγιναν κατά την ανέγερση του ναού, καταστράφηκαν δυστυχώς κατά την αποκατάσταση των ζημιών από τους σεισμούς του 1978. Οι νέες τοιχογραφίες φιλοτεχνήθηκαν τη δεκαετία του ’80 από τον αγιογραφικό οίκο των Παχωμαίων του Αγίου Όρους.
Σε ειδικό παρεκκλήσι μέσα στο ναό φυλάσσεται το σκήνωμα του αγίου σε βαρύτιμη λάρνακα με ανάγλυφες παραστάσεις. Ο Άγιος Γρηγόριος Παλαμάς είχε διατελέσει μητροπολίτης Θεσσαλονίκης (1349-1359).
Μετά τους σεισμούς, κάτω από το Άγιο Βήμα της εκκλησίας , αποκαλύφθηκε κρύπτη του Μακεδονικού Αγώνα (1904-1908). Η κρύπτη έχει αξιοποιηθεί ως εκθετήριο ιστορικής μνήμης με φωτογραφίες του Αγώνα.
Ο ναός του Αγίου Γρηγορίου Παλαμά, η μητρόπολη της Θεσσαλονίκης, ανεγέρθηκε το 1891-1914. Το βασικό αρχιτεκτονικό σχέδιο έκανε ο Ερνέστος Τσίλερ, αλλά ολοκληρώθηκε με αλλαγές του αρχιτέκτονα Ξενοφώντα Παιονίδη. Είναι η πρώτη εκκλησία της Τουρκοκρατίας με τρούλο στη Θεσσαλονίκη και αποτελεί αντιπροσωπευτικό παράδειγμα του αρχιτεκτονικού εκλεκτικισμού με στοιχεία από τη βυζαντινή παράδοση της πόλης.
Στον ίδιο χώρο υπήρχε η παραθαλάσσια τρίκλιτη εκκλησία του Αγίου Δημητρίου με δίρριχτη στέγη που χτίστηκε στις αρχές του 15ου αιώνα και κάηκε στην πυρκαγιά του 1890. Οι τοιχογραφίες του Νίκου Κεσσανλή, που έγιναν κατά την ανέγερση του ναού, καταστράφηκαν δυστυχώς κατά την αποκατάσταση των ζημιών από τους σεισμούς του 1978. Οι νέες τοιχογραφίες φιλοτεχνήθηκαν τη δεκαετία του ’80 από τον αγιογραφικό οίκο των Παχωμαίων του Αγίου Όρους.
Σε ειδικό παρεκκλήσι μέσα στο ναό φυλάσσεται το σκήνωμα του αγίου σε βαρύτιμη λάρνακα με ανάγλυφες παραστάσεις. Ο Άγιος Γρηγόριος Παλαμάς είχε διατελέσει μητροπολίτης Θεσσαλονίκης (1349-1359).
Μετά τους σεισμούς, κάτω από το Άγιο Βήμα της εκκλησίας , αποκαλύφθηκε κρύπτη του Μακεδονικού Αγώνα (1904-1908). Η κρύπτη έχει αξιοποιηθεί ως εκθετήριο ιστορικής μνήμης με φωτογραφίες του Αγώνα.
Η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τη μνήμη του στις 14 Νοεμβρίου και κατά τη Β’ Κυριακή των Νηστειών, αμέσως μετά από την Κυριακή της Ορθοδοξίας και ως συνέχεια εκείνης[35], επειδή η νίκη επί των Θεωριών τού Βαρλαάμ θεωρείται εφάμιλλη της νίκης κατά των εικονομάχων[36].
Τα λείψανα του Αγίου Γρηγορίου Παλαμά φυλάσσονται στον Μητροπολιτικό Ναό της Θεσσαλονίκης, ο οποίος φέρει το όνομά του.
Το 2009, ύστερα από πρόταση της Μητροπόλεως Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας, το Οικουμενικό Πατριαρχείο αποφάσισε την αγιοκατάταξη και των μελών της οικογένειάς του, των γονέων του Κωνσταντίου και Καλής, και των αδελφών του Θεοδοσίου, Μακαρίου, Επιχάριτος και Θεοδότης. Ημέρα μνήμης τους ορίστηκε η 18η Δεκεμβρίου
Αγία Σοφία (Θεσσαλονίκη)
Η Αγία Σοφία, ή επίσημα ο Ιερός Καθεδρικός Ναός της Του Θεού Σοφίας, της Θεσσαλονίκης είναι ένας από τους παλαιότερους και σπουδαιότερους χριστιανικούς ναούς της πόλης[1], ο οποίος έχει παραμείνει ακέραιος μέσα στο βάθος του χρόνου και λειτουργεί μέχρι σήμερα ως Καθεδρικός Ναός της Μητρόπολης Θεσσαλονίκης, αποτελώντας ταυτόχρονα αναγνωρισμένο Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς.
Ιστορία
Ο ναός της Του Θεού Σοφίας της Θεσσαλονίκης χτίστηκε κατά τα μέσα του 7ου αιώνα στη θέση μιας μεγάλης παλαιοχριστιανικής βασιλικής, που καταστράφηκε, πιθανόν από σεισμό, στις αρχές του συγκεκριμένου αιώνα. Το 1204, όταν με την Δ΄ Σταυροφορία κυριεύθηκε η πόλη από τους σταυροφόρους, η Αγία Σοφία μετατράπηκε στον καθολικό καθεδρικό ναό της Θεσσαλονίκης, κατάσταση που διήρκησε μέχρι το 1224 όταν η πόλη κατελήφθη από τα στρατεύματα του δεσποτάτου της Ηπείρου. Υπήρξε ο μητροπολιτικός ναός της πόλης από το 1246, όταν η Θεσσαλονίκη περιήλθε στα χέρια της Αυτοκρατορίας της Νίκαιας, μέχρι το 1523/24 οπότε και μετατράπηκε σε τζαμί από τους Οθωμανούς μετά από ενέργειες του Ιμπραήμ Πάργαλη πασά. Ο ναός υπέστη σημαντικές ζημιές από πυρκαγιά το 1890, όσο ήταν ακόμη τζαμί. Την αποκατάσταση των ζημιών κατά τα έτη 1907-1909, στη διάρκεια της οποίας αποκαλύφθηκε το ψηφιδωτό του τρούλου, ανέλαβε ο βυζαντινολόγος Κάρολος Ντηλ, με οδηγίες του οποίου έγινε και η διακόσμηση των υπόλοιπων επιφανειών του ναού που διατηρείται μέχρι σήμερα. Στις 29 Ιουνίου του 1913, και ενώ είχε μεσολαβήσει η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης από τον ελληνικό στρατό, ο ναός έγινε εκ νέου τόπος ορθόδοξης χριστιανικής λατρείας μετά από τελετή καθαγιασμού που πραγματοποιήθηκε από τον τότε μητροπολίτη Θεσσαλονίκης Γεννάδιο Αλεξιάδη και τους μητροπολίτες Καμπανίας και Αμισού. Ο Ναός υπέστη σοβαρή καταπόνηση από τον σεισμό του 1978 και η αποκατάσταση των ζημιών διήρκεσε περίπου είκοσι χρόνια, ο δε τρούλος αποκαταστάθηκε το 1980. Το 1981 βρέθηκαν πίσω από τα στασίδια του δεξιού χορού, τα λείψανα του Αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης Βασιλείου (9-10ος μ.Χ αι.) καθώς εντός των καθεδρικών ναών ήταν σύνηθες να ενταφιάζονται επίσκοποι. Σημερινός προϊστάμενος του Ναού είναι ο καθηγητής της Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ. Πρωτοπρεσβύτερος π. Γεώργιος Χειλάς.
Αρχιτεκτονική
Η Αγία Σοφία είναι χτισμένη στον αρχιτεκτονικό τύπο της βασιλικής με τρούλο[1]. Οι κίονες του κεντρικού κλίτους είναι τραβηγμένοι προς τα πλάγια, ώστε ο κεντρικός χώρος του ναού να έχει σχήμα ισοσκελούς σταυρού. Μπορεί έτσι να θεωρηθεί μια μεταβατική μορφή μεταξύ της βασιλικής με τρούλο και του εγγεγραμμένου σταυροειδούς, που κυριαρχεί στη βυζαντινή ναοδομία από τον 10ο αιώνα και μετά. Μαζί με τον Ναό της Αγίας Θεοδοσίας, τη Μονή του Ουάλεντος στην Κωνσταντινούπολη και την κατεστραμμένη Εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στη Νίκαια, η Αγία Σοφία της Θεσσαλονίκης αντιπροσωπεύει ένα από τα κύρια αρχιτεκτονικά παραδείγματα αυτού του τύπου αρχιτεκτονικής, αρκέτα διάσημης τη βυζαντινή περίοδο.[9]
Ψηφιδωτά
Ο ναός διακοσμήθηκε την περίοδο της Εικονομαχίας, με ανεικονικά ψηφιδωτά, παρόμοια με τον Ναό της Αγία Ειρήνης στην Κωνσταντινούπολη και στην Εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στη Νίκαια, που σώζονται μέχρι σήμερα στην καμάρα του ιερού. Ο μεγάλος χρυσός σταυρός στο τεταρτοσφαίριο της κόγχης αντικαταστάθηκε με το ψηφιδωτό της Θεοτόκου το 787-797 μετά τη νίκη των Εικονολατρών. Στον τρούλο εικονίζεται η Ανάληψη του Χριστού, με την επιγραφή από τις Πράξεις 1:11 «ἄνδρες Γαλιλαῖοι, τί ἑστήκατε βλέποντες εἰς τὸν οὐρανόν» όπου παρίστανται οι Δώδεκα Απόστολοι, η Παναγία και δύο άγγελοι. Το συγκεκριμένο έργο εικάζεται πως ανάγεται κατά τον 7ο αιώνα
