ΑΝΩΝΥΜΗ ΚΟΡΗ, του Σταμάτη Αλαχιώτη, Εκδόσεις Κασταλία, Μάρτιος 2025
Σε μια πρόσφατη συνέντευξη του ο συγγραφέας Σταμάτης Αλαχιώτης, Ομότιμος καθηγητής γενετικής και π. πρύτανης του Πανεπιστημίου Πατρών , μας λέει ότι η‘‘Ανώνυμη Κόρη” είναι το τρίτο βιβλίο μιας τριλογίας: Το πρώτο είναι “…Και οι θεοί λαθεύουν…”, εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα και δεύτερο το “Διαφωνώ” εκδόσεις Επίκεντρο.
Στο πρώτο προσεγγίζεται η κακή χρήση μιας νέας τεχνολογίας, στο επίπεδο ενός εξατομικευμένου γενετικού όπλου, που το κάνει φονικό η καταστροφική συμπόρευση της κοινωνικής ανωριμότητας με τον μη συγκροτημένο πατριωτισμό. Εδώ υπάρχει ο απλοϊκός, σώφρων και λαϊκός Δημητρός.
Στο: “Διαφωνώ”, αναδεικνύεται η καταστροφική ιδεολογική διαφωνία, που φτάνει ως την άρρωστη κακοποίηση ανθρώπου από άνθρωπο -αναφέρεται στην περίοδο της χούντας- με τον Πρόδρομο να αντιδρά γενναία στο έλλειμμα παιδείας που τον υπέβαλε σε κακοποίηση.
Το τελευταίο της τριλογίας εστιάζεται στη δύναμη της ποιοτικής ζήσης. Ο Δημητρός με τον Πρόδρομο, συναντηθήκαν τυχαία, τακιμιάσανε στις αρχές τους, συνάντησαν τυχαία την κόρη με ίδιες ποιοτικές αρχές και οικολογική συνείδηση, πήραν μαζί τους και τη νεολαία κυρίως, κήρυξαν την ενσυνείδητη ποιότητα στη ζήση. Γι’ αυτό το βιβλίο είναι αφιερωμένο: “Στα νιάτα, που δεν θέλουν οδηγό, γιατί οδηγός είναι τα νιάτα”.
Σε μια πρόσφατη αναφορά του ο συγγραφέας Χρήστος Χωμενίδης, όταν βρέθηκε στην Κω για την παρουσίαση του βιβλίου του Κώστα Σκανδαλίδη, «Το βιολί του παπα-Γιώργη», εκδόσεις Καστανιώτη , δήλωσε πως «Το να γράφεις» είπε «είναι ένας τρόπος να αγαπάς τους ανθρώπους». Όμορφη φράση.
Και σε μια ανάρτηση του ο σκηνοθέτης και συγγραφέας Δημήτρης Καλλούδης, είπε πως η παρουσίαση ενός βιβλίου είναι μια πράξη πολιτισμού. Άλλη μια σοφή φράση.
Ακριβώς αυτή την ‘’ πράξη πολιτισμού’’ μεταφέρει ο συγγραφέας με την Ανώνυμη κόρη . Αν και έχω κάποια ένσταση για τον τρόπο ομιλίας της Ανώνυμης Κόρης, με την ντοπιολαλιά, εντούτοις ο συγγραφέας έμμεσα μας μαθαίνει πώς να μην σκύβουμε το κεφάλι και μέσα από την διακειμενικότητα μάς συνδέει με το προηγούμενο βιβλίο του τον Κωνσταντή Αγά, ένας ύμνος για εκείνους τους απροσκύνητους λεσπέρηδες, για εκείνους τους αγρότες που δεν έσκυψαν το κεφάλι και πορεύτηκαν όρθιοι μέσα στην ιστορία.
Η διαμαρτυρία της Κόρης είναι μια πράξη πολιτισμού και αυτό μόνο η λογοτεχνία μπορεί να το κάνει. Γιατί η λογοτεχνία δεν κρίνει. Θέτει ερωτήματα και δεν δίνει απαντήσεις. Περιγράφει μια ιστορική στιγμή σ’ ένα νησί που λέγεται Παραδείσι, μέσα από τον μύθο τοποθετημένο σε επίκαιρο φόντο, με υπαινικτικά αναγνωρίσιμα μοτίβα. Και φυσικά άλλο χαρακτηριστικό του βιβλίου, είναι τα διάσπαρτα ψήγματα εκλαϊκευμένης επιστήμης. Η τέχνη δεν περιορίζεται στην αναπαράσταση της πραγματικότητας, αλλά δημιουργεί τη δική της, έλεγε ο Ναμπόκοφ, και αυτό πετυχαίνει ο συγγραφέας.
Στην εισαγωγή του βιβλίου ο συγγραφέας αναρωτιέται: Τι ενδιαφέρον έχει μια ανώνυμη απλοϊκή κόρη, ασήμαντη, αποκομμένη στον μικρόκοσμό της; Τι σοβαρό μια πιθανή οικολογική καταστροφή ενός άγνωστου μικρού τόπου, όπου ο τουρισμός στο νησί είχε γιγαντωθεί και η φύση είναι κουρασμένη από την αναβροχιά ;
Το βιβλίο παρακολουθεί την πορεία μιας νεαρής γυναίκας, που μιλά με ντοπιολαλιά, αλλά μιλά και κανονικά – για να ζυγίσει πρώτα τον άλλο- ετών 17 ή και 19 και το όνομα της θα μας το αποκαλύψει στην τελευταία σελίδα του βιβλίου ο συγγραφέας, όντας ερωτευμένη με τον Ευτύχη που δίνει τη δική της μάχη, ενάντια στα σχέδια για εκμετάλλευση του φυσικού περιβάλλοντος του νησιού, θίγοντας επίκαιρα θέματα παγκόσμιου ενδιαφέροντος, όπως είναι η προστασία του περιβάλλοντος απέναντι στην ανεξέλεγκτη πλέον παγκοσμιοποίηση.
Στο βιβλίο θίγονται θέματα, όπως είναι η μητριαρχία, θέματα για τους κυνηγούς τροφοσυλλέκτες, για την αρχή της καλλιέργειας του σιταριού, για το φαινόμενο της πεταλούδας, για τον ετήσιο οίστρο των ζώων, για τον υγροβιότοπο της Αλυκής του νησιού, για τα οικοσυστήματα που ζουν και πεθαίνουν, για την διαφύλαξη περιοχών Ramasar και Natura, για την νέα γενιά που ψάχνει ειλικρινά ένα πιο ελεύθερο κόσμο, για την κλιματικά αλλαγή, αλλά όπως γράφει ο συγγραφέας: « Ο καθένας ξαμώνεται – μετριέται, με ό,τι φτάνει» και έχει δίκιο.
Όμως η Kόρη είναι ερωτευμένη και ψιθυρίζει μέσα της. « Ο Ήλιος στην παλάμη μου, η αγάπη στην καρδιά σου, ούλα ένας άπειρος ουρανός». Τι ομορφιά! Όπως και η παράξενη, όμορφη ‘‘Μορφωτική Ύπαιθρος’’ που αναφέρει ο συγγραφέας. Ουτοπία; Μπορεί∙ μα μόνο η λογοτεχνία μπορεί να το καταφέρει. Αλλά τελικά εκείνο που έχει αξία είναι η οπτική του συγγραφέα στο θέμα. Ποια τα κριτήριά του, ποιος ο ειδικός τρόπος προσέγγισης της λογοτεχνία και ποιες οι πηγές του.
Με την λογοτεχνία, επιβιβαζόμαστε σ’ ένα άγνωστο πλοίο που δεν ξέρουμε πού θα μας ταξιδέψει και αυτό, είναι μαγεία. Ίσως να αναδύεται κάτι μαγικό, πέρα από τις λέξεις πέρα από την απλή συνάθροιση και σύναξη των λέξεων. Να είναι κάτι παραπάνω από μια σύνθεση των λέξεων και αυτήν την παραπάνω διάσταση ν’ αναζητούν οι αναγνώστες μαζί με τους συγγραφείς. Ή επειδή στη λογοτεχνία η ζωή δεν περιγράφεται όπως την επινόησε ο συγγραφέας, αλλά όπως την έζησε ο ήρωας. Ή επειδή ο κόσμος είναι κόσμημα, σύμφωνα με τους αρχαίους Έλληνες αστρονόμους, αφού όταν κοιτούσαν τον έναστρο ουρανό, νόμιζαν ότι ήταν ένας θόλος που πάνω του ήταν καρφωμένα, σαν κοσμήματα, τα αστέρια και οι πλανήτες. Ένας όμορφος κόσμος, σαν κόσμημα, μας καλεί να ζήσουμε μαζί του. Γίνεται μεγαλύτερος όταν τον διαβάζουμε, μεγεθύνεται, όπως και εμείς κι έτσι γινόμαστε ένα με την ομορφιά του κόσμου, ή την ασχήμια.
Ή καλή λογοτεχνία ίσως να έχει το χάρισμα, ή το προνόμιο να βλέπει μακριά• να αφουγκράζεται, να διαισθάνεται κάποια από αυτά που έρχονται, ή αυτά που έγιναν, ή θα μπορούσαν να γίνουν, να θέτει συνεχώς και πεισματικά εκείνα τα επίμονα ερωτήματα και να θέτει προβληματισμούς. Ίσως αυτό να είναι η λογοτεχνία: ένα ταξίδι που διαρκώς φεύγεις. Και όταν εμείς φύγουμε από τη ζωή, εκείνοι οι ήρωες, πεισματικά ακόμα ζούνε και θα έχουν ίσως την ευκαιρία για ένα ακόμη ταξίδι, ή να ζήσουν το φως μιας ακόμα αυγής.
« Τα βιβλία από μόνα τους δεν καθορίζουν τα πράγματα. Γίνονται όμως μάρτυρες του πνεύματος της εποχής», γράφει η Καναδή συγγραφέας Μάργκαρετ Άτγουντ. Και έχει δίκιο. Ο Περουβιανός συγγραφέας Σαντιάγο Ρονκαλιόλο, γράφει ότι η λογοτεχνία μπορεί να κρατάει ζωντανή την ιστορία, ώστε οι άνθρωποι να μην ξεχνούν. Η Ανώνυμη Κόρη μεταφέρει την μνήμη σαν ένα νησί που θυμάται και σου μεταφέρει την μνήμη του. Κι αυτό μόνο η λογοτεχνία μπορεί να το καταφέρει
—
