Νίκος Πουλιού: «Η ανάπτυξη που έχουμε δεν είναι ούτε ισόρροπη ούτε βιώσιμη | Το να διεκδικήσω κάποιο θεσμικό ρόλο σίγουρα δεν με αφήνει αδιάφορο»

«Η πλήρης εξάρτηση της Κω από τον τουρισμό είναι ένα μεγάλο ρίσκο. Αν δεν χτίσουμε από τώρα ένα συμπληρωματικό μοντέλο ανάπτυξης που θα στηρίζεται και σε άλλους τομείς (αγροτική παραγωγή, έρευνα, καινοτομία, νέες μορφές επιχειρηματικότητας) κινδυνεύουμε να βρεθούμε σύντομα σε αδιέξοδο»

• «Το να διεκδικήσω κάποιο θεσμικό ρόλο σίγουρα δεν με αφήνει αδιάφορο. Είναι όμως μια πολύ σοβαρή απόφαση που εξαρτάται από τις κοινωνικές και πολιτικές ζυμώσεις και ισορροπίες όσο πλησιάζουμε προς τις εκλογές»

Ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα και με πολλά «μηνύματα» η συνέντευξη που παραχώρησε στον «Σ» ο επιχειρηματίας – ξενοδόχος, πρόεδρος του ομίλου VP Legacy και πρώην αυτοδιοικητικός Νίκος Πουλιού. Ο κ. Πουλιού μας μιλά για το ειδικό χωροταξικό του τουρισμού, για τον πολεοδομικό σχεδιασμό της Κω, για το εάν είναι ή όχι κορεσμένη, αλλά και για το allinclusive, καθώς επίσης για τα αυξανόμενα νούμερα των επισκεπτών μας και σε ποια κατάσταση βρίσκεται η τοπική οικονομία, για τις υποδομές του νησιού μας και πώς πετυχαίνεται η ανάπτυξη, για την ΚΩΑΝ και την έλλειψη προσωπικού στα ξενοδοχεία, για τα Κινήματα Πολιτών και τέλος, για τη συζήτηση που γίνεται γύρω από το όνομά του σχετικά με τη συμμετοχή του στις επερχόμενες δημοτικές εκλογές.

«Ένας προορισμός είναι ισχυρός, μόνο όταν πρώτα ευημερούν οι άνθρωποί του. Για μένα η Κως δεν χρειάζεται περισσότερο τουρισμό. Χρειάζεται καλύτερο τουρισμό. Γιατί ο τουρισμός, όπως επανειλημμένα έχω επισημάνει, δεν είναι μόνο έσοδα. Είναι πολιτισμός, περιβάλλον και ποιότητα ζωής»

«Η μη θεσμοθέτηση του νέου Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου για τον Τουρισμό (ΕΧΠ-Τ) καθώς και η Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, προκαλούν αβεβαιότητα στις τοπικές κοινωνίες και στους επενδυτές»

«Αν δεν μπει τάξη στον τουριστικό σχεδιασμό, θα συνεχίσουμε να λειτουργούμε αποσπασματικά, με ορατό πλέον τον κίνδυνο να εξαντλήσουμε φυσικούς πόρους και να χάσουμε ανταγωνιστικότητα. Χρειάζεται πολιτική βούληση, τόλμη και διαφάνεια για την εφαρμογή του. Η δική μου θέση είναι καθαρή: το χωροταξικό του τουρισμού πρέπει να ολοκληρωθεί με κανόνες που ισχύουν για όλους, χωρίς εξαιρέσεις και με πρόνοια για τα τοπικά οικοσυστήματα και τις κοινωνίες»

«Μετά από τόσα χρόνια τουριστικής πορείας, δεν έχουμε ακόμη αντιληφθεί ότι ο τουρισμός είναι πρωτίστως θέμα ποιότητας και όχι αριθμών. Επί δεκαετίες, δεν δώσαμε στον τόπο μας τη σημασία και τη φροντίδα που του αξίζουν. Η πραγματική ανάπτυξη θέλει όραμα και σχέδιο και κυρίως αγάπη και μεράκι για την τοπική κοινωνία»

«Ο όρος “κορεσμός” είναι βαρύς, όμως σίγουρα είμαστε πολύ κοντά σε όρια που δεν μπορούμε να αγνοούμε. Δεν πρέπει να φοβόμαστε να μιλήσουμε για όρια. Το ζήτημα δεν είναι να έχουμε περισσότερους επισκέπτες, αλλά να έχουμε καλύτερο ποιοτικά τουρισμό. Δεν είναι θέμα αριθμών, αλλά ισορροπίας»

«Το allinclusive δεν είναι από μόνο του «καλό» ή «κακό». Όλα εξαρτώνται από το πώς λειτουργεί ως κομμάτι ενός μοντέλου που ωφελεί την κοινωνία αντί να την αποδυναμώνει. Η αλήθεια είναι πως μέχρι σήμερα η διαχείριση ήταν ελλιπής, με πιέσεις στην τοπική αγορά και την κοινωνική συνοχή. Αν θέλουμε να αλλάξει αυτό, χρειάζεται κοινό όραμα, συνέργειες και σοβαρός σχεδιασμός, ώστε το allinclusive να εξελιχθεί σε μοχλό ανάπτυξης που στηρίζει όλη την τοπική οικονομία»

«Μπορεί κάποιοι να πανηγυρίζουν για τα αυξανόμενα νούμερα αφίξεων, όμως η άλλη όψη είναι ανησυχητική: η τοπική οικονομία δεν ευημερεί αντίστοιχα, με τα μικρά και μεσαία καταστήματα να δέχονται ασφυκτική πίεση»

«Ο τουρισμός αναπτύχθηκε, αλλά οι υποδομές δεν ακολούθησαν. Αυτό το βλέπουμε στην καθημερινότητά μας: από την έλλειψη νερού και τις πιέσεις στο περιβάλλον, μέχρι τα προβλήματα στην υγεία, στην καθαριότητα, στην συγκοινωνία και τα λιμάνια. Αυτά δεν επηρεάζουν μόνο την εμπειρία του επισκέπτη, αλλά κυρίως τη ζωή των κατοίκων του νησιού μας»

«Συχνά ξεκινάμε χωρίς σταθερή στρατηγική και αλλάζουμε πορεία με κάθε νέα διοίκηση. Ο πολεοδομικός και χωροταξικός σχεδιασμός καθυστέρησε για χρόνια, ενώ η ανάπτυξη προχώρησε χωρίς να δοθεί έμφαση στις βασικές υποδομές. Έτσι μένουμε στάσιμοι και χάνουμε πολύτιμο χρόνο»

«Η ΚΩ.Α.Ν. μπορεί να αποτελέσει ένα πολύτιμο εργαλείο – αναπτυξιακό όχημα της τοπικής αυτοδιοίκησης. Στην αρχή παρουσιάστηκε με μεγάλες προσδοκίες. Ίσως και για πολιτικούς – προεκλογικούς αν θέλετε λόγους. Αυτό όμως που χρειάζεται για να αποδώσει είναι να στελεχωθεί με άξιους επιστήμονες και έμπειρα στελέχη»

«Ο τουρισμός όπως και άλλοι κλάδοι, υποφέρουν από την έλλειψη προσωπικού. Για να αλλάξει η κατάσταση χρειάζεται ολιστική προσέγγιση: καλύτερες συνθήκες εργασίας, ουσιαστικά κίνητρα, επενδύσεις στην εκπαίδευση και ένα βιώσιμο μοντέλο που θα στηρίζει τόσο τους εργαζόμενους όσο και τις επιχειρήσεις, ώστε η Κως να παραμείνει ελκυστική και για τους νέους επαγγελματίες»

«Όταν βλέπουμε συνεχώς κινήσεις πολιτών για θέματα που θα έπρεπε να λύνει η Πολιτεία, αυτό είναι απογοητευτικό, γιατί σημαίνει ότι οι θεσμοί δεν ανταποκρίνονται όπως θα όφειλαν. Οι κινήσεις πολιτών είναι το φως στο σκοτάδι, αλλά όταν το φως έρχεται μόνο από τους πολίτες, σημαίνει ότι οι θεσμοί έχουν “σβήσει”»

Ν.Π.: Πράγματι, το 2010 είχα επισημάνει την ανάγκη για ένα ειδικό χωροταξικό πλαίσιο στον τουρισμό. Για να είναι βιώσιμος ο τουρισμός χρειάζεται στρατηγικό σχεδιασμό και σαφείς κανόνες. Τον Σεπτέμβριο του 2024 ολοκληρώθηκε η διαβούλευση του νέου Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου για τον Τουρισμό (ΕΧΠ-Τ) καθώς και η Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων. Έναν χρόνο μετά όμως, δεν έχει προχωρήσει η θεσμοθέτηση και δεν υπάρχει ένα ξεκάθαρο χρονοδιάγραμμα εφαρμογής, συνθήκη που προκαλεί αβεβαιότητα στις τοπικές κοινωνίες και στους επενδυτές.

Αναμφισβήτητα, το ΕΧΠ-Τ πρόκειται για ένα εργαλείο κρίσιμο, γιατί αν δεν μπει τάξη στον τουριστικό σχεδιασμό, θα συνεχίσουμε να λειτουργούμε αποσπασματικά, με ορατό πλέον τον κίνδυνο να εξαντλήσουμε φυσικούς πόρους και να χάσουμε ανταγωνιστικότητα. Χρειάζεται πολιτική βούληση, τόλμη και διαφάνεια για την εφαρμογή του. Η δική μου θέση είναι καθαρή: το χωροταξικό του τουρισμού πρέπει να ολοκληρωθεί με κανόνες που ισχύουν για όλους, χωρίς εξαιρέσεις και με πρόνοια για τα τοπικά οικοσυστήματα και τις κοινωνίες. Η σωστή χωροταξία στον τουρισμό είναι το θεμέλιο για να διασφαλίσουμε δουλειές, επενδύσεις και ποιότητα ζωής. Μόνο έτσι θα μπορούμε να μιλάμε για βιώσιμη ανάπτυξη, με σχέδιο και όραμα, χωρίς να θυσιάζουμε το περιβάλλον και την ταυτότητά μας.

Ν.Π.: Από το 1975 και για πενήντα χρόνια το τοπικό πολεοδομικό σχέδιο ήταν αρμοδιότητα των Δήμων, πλέον φορέας υλοποίησης είναι το ΤΕΕ. Γνωρίζω ότι καταβάλλονται σημαντικές προσπάθειες για να ολοκληρωθεί στην ώρα του και να μην χαθούν οι χρηματοδοτήσεις από το Ταμείο Ανάκαμψης, μένει να δούμε τι θα γίνει. Πάντως, και το τοπικό πολεοδομικό σχέδιο είναι ακόμη ένα παράδειγμα, που δυστυχώς επιβεβαιώνει ότι επί δεκαετίες, δεν δώσαμε στον τόπο μας τη σημασία και τη φροντίδα που του αξίζουν. Ευχόμαστε ότι θα υπάρχει ευτυχής κατάληξη.

Ν.Π.: Είναι γεγονός ότι η Κως, όπως και άλλα μεγάλα νησιά, δέχεται έντονες πιέσεις από την τουριστική ανάπτυξη. Ο όρος «κορεσμός» είναι βαρύς, όμως σίγουρα είμαστε πολύ κοντά σε όρια που δεν μπορούμε να αγνοούμε. Χρειάζεται να συζητηθεί με σοβαρότητα το ζήτημα της φέρουσας ικανότητας του νησιού, δηλαδή πόσες υποδομές αντέχει, ποιο είναι το περιβαλλοντικό αποτύπωμα και το κυριότερο ποια είναι η ποιότητα ζωής των κατοίκων του νησιού μας.

Δεν πρέπει να φοβόμαστε να μιλήσουμε για όρια. Το ζήτημα δεν είναι να έχουμε περισσότερους επισκέπτες, αλλά να έχουμε καλύτερο ποιοτικά τουρισμό. Δεν είναι θέμα αριθμών, αλλά ισορροπίας.

Συνεπώς με σωστή διαχείριση, με εργαλεία όπως το χωροταξικό πλαίσιο, η διαφοροποίηση του τουριστικού προϊόντος και οι επενδύσεις σε βιώσιμες υποδομές, μπορεί να μετατρέψει τον «κίνδυνο κορεσμού» σε ευκαιρίες αναβάθμισης. Διότι στο τέλος της ημέρας, αυτό που μας αφορά είναι η τουριστική ανάπτυξη να μην υποβαθμίζει την καθημερινότητα των Κώων αλλά να τη βελτιώνει και να συμβάλλει στην ευημερία τους.

Ν.Π.: Το allinclusive αποτελεί μια πραγματικότητα της τουριστικής βιομηχανίας, καλύπτει μια υπαρκτή ζήτηση, φέρνοντας έναν όγκο τουριστών και εξασφαλίζοντας την ανταγωνιστικότητα απέναντι σε άλλους προορισμούς. Δεν μπορούμε να το ακυρώσουμε ούτε να το αγνοήσουμε. Το ζήτημα είναι το πώς το διαχειριζόμαστε και κυρίως να το εντάξουμε σε μία συνολική στρατηγική συνεργασίας και κινήτρων μεταξύ όλων των φορέων της τοπικής οικονομίας. Αυτό προϋποθέτει στενή συνεργασία ξενοδοχειακών μονάδων, τοπικών παραγωγών και επιχειρήσεων, προκειμένου να ωφεληθεί κάθε κρίκος αυτής της αλυσίδας και οι επισκέπτες του νησιού μας να γνωρίσουν τον τόπο, τον πολιτισμό και τη γαστρονομία μας.

Επομένως, το allinclusive δεν είναι από μόνο του «καλό» ή «κακό». Όλα εξαρτώνται από το πώς λειτουργεί ως κομμάτι ενός μοντέλου που ωφελεί την κοινωνία αντί να την αποδυναμώνει. Η αλήθεια είναι πως μέχρι σήμερα η διαχείριση ήταν ελλιπής, με πιέσεις στην τοπική αγορά και την κοινωνική συνοχή. Αν θέλουμε να αλλάξει αυτό, χρειάζεται κοινό όραμα, συνέργειες και σοβαρός σχεδιασμός, ώστε το allinclusive να εξελιχθεί σε μοχλό ανάπτυξης που στηρίζει όλη την τοπική οικονομία.

Ν.Π.: Το στοίχημα είναι να μείνει η υπεραξία στον τόπο μας. Μετά από τόσα χρόνια τουριστικής πορείας, πράγματι, δεν έχουμε ακόμη αντιληφθεί ότι ο τουρισμός είναι πρωτίστως θέμα ποιότητας και όχι αριθμών. Μπορεί κάποιοι να πανηγυρίζουν για τα αυξανόμενα νούμερα αφίξεων, όμως η άλλη όψη είναι ανησυχητική: η τοπική οικονομία δεν ευημερεί αντίστοιχα, με τα μικρά και μεσαία καταστήματα να δέχονται ασφυκτική πίεση.

Η ανάπτυξη που έχουμε δεν είναι ούτε ισόρροπη ούτε βιώσιμη. Χρειάζεται στρατηγική που να στοχεύει στην ποιοτική αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος, στη διασπορά του οφέλους σε ολόκληρη την κοινωνία και στην προστασία των τοπικών επιχειρήσεων και παραγωγών.

Ο τουρισμός δεν μετριέται μόνο με αφίξεις. Οφείλει να μετριέται με το εισόδημα που αφήνει πίσω του, με τις δουλειές που δημιουργεί, με την ποιότητα ζωής που εξασφαλίζει στους κατοίκους. Το μεγάλο στοίχημα για τα επόμενα χρόνια είναι να περάσουμε από την αριθμητική μεγέθυνση σε μία βιώσιμη, δίκαιη και ποιοτική ανάπτυξη.

Ν.Π.: Πράγματι, ο τουρισμός αναπτύχθηκε, αλλά οι υποδομές δεν ακολούθησαν. Αυτό το βλέπουμε στην καθημερινότητά μας: από την έλλειψη νερού και τις πιέσεις στο περιβάλλον, μέχρι τα προβλήματα στην υγεία, στην καθαριότητα, στην συγκοινωνία και τα λιμάνια. Αυτά δεν επηρεάζουν μόνο την εμπειρία του επισκέπτη, αλλά κυρίως τη ζωή των κατοίκων του νησιού μας.

Οι αιτίες είναι πολλές. Συχνά ξεκινάμε χωρίς σταθερή στρατηγική και αλλάζουμε πορεία με κάθε νέα διοίκηση. Ο πολεοδομικός και χωροταξικός σχεδιασμός καθυστέρησε για χρόνια, ενώ η ανάπτυξη προχώρησε χωρίς να δοθεί έμφαση στις βασικές υποδομές. Έτσι μένουμε στάσιμοι και χάνουμε πολύτιμο χρόνο.

Η λύση απαιτεί συντονισμό, πολιτική βούληση και μακροπρόθεσμο σχεδιασμό: να επενδύσουμε σε σύγχρονες υποδομές, να υπάρχει συνέχεια και διαφάνεια στη διαχείριση, και να δουλέψουν μαζί κράτος, αυτοδιοίκηση και τοπική κοινωνία. Αν κινηθούμε όλοι προς την ίδια κατεύθυνση, η ανάπτυξη του τουρισμού μπορεί να είναι βιώσιμη και να ωφελεί πραγματικά όλους μας, δημιουργώντας έναν «κύκλο επιστροφής» εσόδων σε υποδομές του νησιού μας.

Ν.Π.: Οι πολιτικές αποφάσεις και πρωτοβουλίες δεν πρέπει να είναι αποσπασματικές, αλλά να λαμβάνονται σε συνάρτηση με το σύνολο των κοινωνικών, οικονομικών, περιβαλλοντικών και πολιτιστικών παραγόντων. Ζητούμενο δεν είναι να ευημερούν η ανάπτυξη και οι αριθμοί, ενώ η συνοχή του κοινωνικού ιστού να διαρρηγνύεται. Μόνο αντιμετωπίζοντας την κοινωνία ως ένα ενιαίο σύστημα, όπου οι διάφοροι τομείς αλληλεπιδρούν και επηρεάζουν ο ένας τον άλλον, μπορεί να επιτευχθεί η δημιουργία μιας πιο δίκαιης, βιώσιμης και αρμονικής κοινωνίας.

Η ολιστική προσέγγιση της ανάπτυξης είναι μια σύνθετη διαδικασία. Με κατακερματισμένες αρμοδιότητες, έλλειψη δομών και προσωπικού, η πολιτική βούληση και ο συντονισμός συχνά δεν επαρκούν. Για να γίνει πράξη και να μην μείνει μια θεωρητική διακήρυξη απαιτείται η συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων, διαφάνεια στις αποφάσεις και ένα μακροπρόθεσμο σχέδιο που να βάζει την ποιότητα της ανάπτυξης πάνω από βραχυπρόθεσμες επιδιώξεις.

Η πραγματική ανάπτυξη θέλει όραμα και σχέδιο και κυρίως αγάπη και μεράκι για την τοπική κοινωνία.

Ν.Π.: Η ΚΩ.Α.Ν. μπορεί να αποτελέσει ένα πολύτιμο εργαλείο – αναπτυξιακό όχημα της τοπικής αυτοδιοίκησης. Έχει τη δυνατότητα να δώσει ευελιξία και νέες προοπτικές στα τοπικά δρώμενα. Το ζήτημα είναι πώς την αξιοποιούμε: με διαφάνεια, τεχνοκρατισμό, σοβαρό σχεδιασμό και πάντα με γνώμονα το συμφέρον του νησιού μας.

Στην αρχή παρουσιάστηκε με μεγάλες προσδοκίες. Ίσως και για πολιτικούς – προεκλογικούς αν θέλετε λόγους. Αυτό όμως που χρειάζεται για να αποδώσει είναι να στελεχωθεί με άξιους επιστήμονες και έμπειρα στελέχη. Η Κως χρειάζεται κάθε εργαλείο που μπορεί να την πάει μπροστά – αρκεί να λειτουργεί προς όφελος των πολιτών και όχι των εκάστοτε πολιτικών.

Ν.Π.: Ο τουρισμός όπως και άλλοι κλάδοι, υποφέρουν πράγματι από την έλλειψη προσωπικού. Οι λόγοι πίσω από αυτό είναι πολλοί και διαφορετικοί: χαμηλές αμοιβές, περιορισμένα κίνητρα, η εποχικότητα που δεν προσφέρει σταθερότητα και ο ανταγωνισμός από άλλα νησιά που μπορούν να προσφέρουν υψηλότερους μισθούς δυσκολεύουν την προσέλκυση και τη διατήρηση προσωπικού. Παράλληλα, η έλλειψη συστηματικής εκπαίδευσης περιορίζει την ανάπτυξη δεξιοτήτων, ενώ η τεχνολογία απομακρύνει κάποιους νέους από τις πιο απαιτητικές, χειρωνακτικές θέσεις.

Για να αλλάξει η κατάσταση χρειάζεται ολιστική προσέγγιση: καλύτερες συνθήκες εργασίας, ουσιαστικά κίνητρα, επενδύσεις στην εκπαίδευση και ένα βιώσιμο μοντέλο που θα στηρίζει τόσο τους εργαζόμενους όσο και τις επιχειρήσεις, ώστε η Κως να παραμείνει ελκυστική και για τους νέους επαγγελματίες.

Ν.Π.: Ασφαλώς και υπάρχουν περιθώρια να σχεδιαστεί και να υλοποιηθεί ένα υγιές μοντέλο αξιοπρεπούς τουριστικής ανάπτυξης στην Κω. Εξάλλου αυτό είναι και το μεγάλο ζητούμενο. Ένας προορισμός είναι ισχυρός, μόνο όταν πρώτα ευημερούν οι άνθρωποί του. Η πραγματική επιτυχία του δεν είναι ο αριθμός των αφίξεων, αλλά η καθημερινότητα των κατοίκων. Ανάπτυξη δεν είναι να γεμίζουν τα ξενοδοχεία, αλλά να γεμίζει η ζωή στο νησί αξία και προοπτική. Για μένα η Κως δεν χρειάζεται περισσότερο τουρισμό. Χρειάζεται καλύτερο τουρισμό. Γιατί ο τουρισμός, όπως επανειλημμένα έχω επισημάνει, δεν είναι μόνο έσοδα. Είναι πολιτισμός, περιβάλλον και ποιότητα ζωής.

Δεν μπορεί και δεν πρέπει να μετριέται μόνο με οικονομικούς δείκτες. Οφείλει να φέρνει απτά οφέλη στους κατοίκους, στην καθημερινότητά τους, στην ποιότητα ζωής τους. Αυτό σημαίνει σεβασμό στο περιβάλλον, ισορροπία στη χρήση των πόρων, επένδυση σε υποδομές που δεν εξυπηρετούν μόνο τους επισκέπτες, αλλά και την τοπική κοινωνία και βέβαια ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής. Μόνο έτσι θα αποτελέσει μοχλό ανάπτυξης, πολιτισμού και κοινωνικής ευημερίας. Απαιτείται λοιπόν αντιμετώπιση όχι με αποσπασματικές παρεμβάσεις αλλά με στρατηγική, σχέδιο και συνέπεια. Γιατί στο τέλος της ημέρας, ένας προορισμός δεν κρίνεται μόνο από το πόσοι τον επισκέπτονται, αλλά από το πώς ζουν αυτοί που μένουν μόνιμα εκεί.

Ν.Π.: Η κλιματική κρίση δεν είναι απλώς ένα περιβαλλοντικό φαινόμενο. Είναι ένας καταλύτης που αναδιαμορφώνει τον παγκόσμιο τουριστικό χάρτη. Οι βόρειες χώρες, που μέχρι πρόσφατα θεωρούνταν λιγότερο ελκυστικοί προορισμοί, αποκτούν πλέον μεγαλύτερη επισκεψιμότητα λόγω πιο ήπιων καλοκαιριών, ενώ ο Νότος –και ειδικά νησιά όπως η Κως– απειλείται με υπερθέρμανση, ελλείψεις πόρων και υποβάθμιση της τουριστικής εμπειρίας.

Γι’ αυτό πρέπει τώρα να διαφοροποιήσουμε το τουριστικό μας προϊόν. Δεν μπορούμε να στηριζόμαστε μονοδιάστατα στον ήλιο και τη θάλασσα. Χρειάζεται να αναδείξουμε τον πολιτισμό, τη γαστρονομία, τον αγροτουρισμό, τον ιατρικό και τον εκπαιδευτικό τουρισμό, ώστε να κρατήσουμε την αξία του νησιού μας ψηλά. Παράλληλα, ο τουρισμός μας πρέπει να γίνει πιο πράσινος, πιο βιώσιμος και πιο ανθεκτικός στις κλιματικές πιέσεις, με επενδύσεις σε υποδομές, νερό, ενέργεια και βιώσιμη μετακίνηση. Η βιωσιμότητα δεν είναι πολυτέλεια – είναι το κλειδί ώστε ο τουρισμός στο νησί μας να αντέξει στο χρόνο.

Παράλληλα με τη διαφοροποίηση του τουριστικού μας προϊόντος και προκειμένου να επιτευχθεί μία ουσιαστική διεύρυνση των πηγών εισοδήματος για το νησί μας, είναι αναγκαίο να αλλάξουμε το πρότυπο που ακολουθούμε μέχρι σήμερα. Η πλήρης εξάρτηση της Κω από τον τουρισμό είναι ένα μεγάλο ρίσκο. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο τουρισμός είναι ένα ευάλωτο προϊόν –ο σεισμός του 2017, το προσφυγικό / μεταναστευτικό και η πανδημία του κορωνοϊού ήρθαν να μας το υπενθυμίσουν. Το νησί δεν πρέπει να μείνει εγκλωβισμένο σε ένα καλοκαίρι. Αν λοιπόν δεν χτίσουμε από τώρα ένα συμπληρωματικό μοντέλο ανάπτυξης που θα στηρίζεται και σε άλλους τομείς (αγροτική παραγωγή, έρευνα, καινοτομία, νέες μορφές επιχειρηματικότητας) κινδυνεύουμε να βρεθούμε σύντομα σε αδιέξοδο. Η κλιματική κρίση είναι και απειλή και ευκαιρία. Αν την αφήσουμε να μας προσπεράσει, θα χάσουμε έδαφος. Αν όμως την αντιμετωπίσουμε στρατηγικά, μπορούμε να μετατρέψουμε την Κω σε υπόδειγμα ανθεκτικού και βιώσιμου προορισμού για τις επόμενες δεκαετίες.

Ν.Π.: Είναι υγιές και ελπιδοφόρο φαινόμενο οι πολίτες να συσπειρώνονται και να διεκδικούν. Σημαίνει ότι δεν αδιαφορούν, δεν συμβιβάζονται, ότι αγαπούν και νοιάζονται για τον τόπο τους και παρεμβαίνουν για να βελτιώσουν την καθημερινότητά τους. Το ζητούμενο είναι να υπάρχει γόνιμη συνεργασία: οι κινήσεις πολιτών να εκφράζουν την αγωνία και τη φωνή της κοινωνίας και οι θεσμοί να αφουγκράζονται, να συνεργάζονται και να δίνουν λύσεις.

Όταν βλέπουμε όμως, συνεχώς κινήσεις πολιτών για θέματα που θα έπρεπε να λύνει η Πολιτεία, αυτό είναι απογοητευτικό, γιατί σημαίνει ότι οι θεσμοί δεν ανταποκρίνονται όπως θα όφειλαν. Οι κινήσεις πολιτών είναι το φως στο σκοτάδι, αλλά όταν το φως έρχεται μόνο από τους πολίτες, σημαίνει ότι οι θεσμοί έχουν «σβήσει». Με τίποτα δεν πρέπει ο εθελοντισμός να γίνει υποκατάστατο της θεσμικής λειτουργίας. Η κοινωνία χρειάζεται συνέργεια και συνομιλητές στον σχεδιασμό, όχι παράλληλους μονόλογους. Χρειάζεται σεβασμό, διάλογο και ουσιαστική ανταπόκριση με ενεργούς πολίτες.

Ν.Π.: Για μένα η πολιτική υπήρξε πάντα τρόπος προσφοράς. Ποτέ δεν την αντιμετώπισα ως αυτοσκοπό ή μέσο προσωπικής ανέλιξης. Ανέκαθεν προσπάθησα να συνεισφέρω στον τόπο μου, είτε κατείχα πολιτική θέση είτε όχι – και αυτή τη διάθεση συνεχίζω να έχω μέχρι σήμερα, μέσα από κάθε δυνατό τρόπο που μπορεί να ωφελήσει την Κω και τους κατοίκους της.

Απέχουμε αρκετά μέχρι τις επόμενες εκλογές. Προτεραιότητα πρέπει να είναι να συνεχίσουμε να δουλεύουμε συλλογικά, να στηρίζουμε κάθε προσπάθεια που προχωράει τον τόπο μας και να διασφαλίζουμε ότι οι ενέργειες μας έχουν ουσιαστικό αποτέλεσμα για τους πολίτες. Για να απαντήσω στην ερώτησή σας, το να διεκδικήσω κάποιο θεσμικό ρόλο σίγουρα δεν με αφήνει αδιάφορο. Είναι όμως μια πολύ σοβαρή απόφαση που όπως καταλαβαίνετε εξαρτάται από τις κοινωνικές και πολιτικές ζυμώσεις και ισορροπίες όσο πλησιάζουμε προς τις εκλογές. Αλλά μέχρι τότε, η προσοχή μας πρέπει να είναι στο πώς θα ενισχύσουμε κάθε πρωτοβουλία που φέρνει θετική αλλαγή και προοπτική για την Κω.