Σελίδες Κωακής Ιστορίας
Η ΜΟΥΣΙΚΗ ΤΕΧΝΗ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΚΩ
Γράφει ο κ. Βασίλης Χατζηβασιλείου
Η μουσική τέχνη είχε συγκινήσει και γοητεύσει στην αρχαιότητα ιδιαίτερα τους νέους στο νησί της Κω. Ο Απόλλωνας και οι Μούσες θεωρούνταν οι προστάτες των σχολείων και των καλών τεχνών, γι αυτό λατρεύονταν με ξεχωριστή λαμπρότητα. Τα θέατρα επίσης και τα ωδεία, που η αρχαιολογική σκαπάνη ανακάλυψε στην περιφέρεια της πόλης και στους δήμους Αλασαρνιτών και Ισθμιωτών, πείθουν για την επίδοση των Κώων στους σκηνικούς και μουσικούς αγώνες. Προσφιλές θέμα για τους Κώους ήταν και η ψηφιδωτή απεικόνιση του Ορφέα, που με τους γλυκύτατους ήχους της λύρας του μαγεύει και εξημερώνει όλα τα άγρια ζώα της φύσης, ένα καταπληκτικό μωσαϊκό, που βρήκε στις ανασκαφές της πόλης ο Γερμανός αρχαιολόγος Rudolf Herzog και υποχρεώθηκε να το τεμαχίσει και να το στείλει το 1904 στο Μουσείο της Κωνσταντινούπολης κατ’ απαίτηση των Τούρκων. Ακόμη και σε νομίσματα του νησιού συναντούμε αποτυπωμένη τη λύρα, σύμβολο της μουσικής και της ποίησης.
Από επιγραφικούς καταλόγους των νικητών στους μουσικούς αγώνες των «Μεγάλων Ασκληπιείων» πληροφορούμαστε ότι στα μουσικά αγωνίσματα των «διακιθαρισμών» και «διαψαλμών», όπως τα ονόμαζαν, μετείχαν και «αυλητές», «κήρυκες», «κιθαρωδοί» και «σαλπιστές».
Στο Κάστρο της Νεραντζιάς της Κω εντόπισα μια αφιερωματική επιγραφή, χαραγμένη σε γκριζόσκουρη μαρμάρινη βάση, με διαστάσεις 0,98Χ0,38, που λέει σε μετάφραση τα εξής:
«Όταν ασκούσε το λειτούργημα του παιδονόμου
ο Ιάσονας, ο γιός του Βωλίχου,
ο Μνασίμαχος, ο γιός του Πειθάνορα,
που νίκησε δυο φορές τα μεγαλύτερα παιδιά
στο τραγούδι με συνοδεία κιθάρας,
το έπαθλο που πήρε το αφιέρωσε στις Μούσες».
Μια άλλη επιγραφή με αντίστοιχη αφιέρωση τονίζει:
«Ο Χαιρύλος, ο γιός του Χαρμύλου,
που νίκησε στο παίξιμο της κιθάρας
τα μικρότερα παιδιά,
το έπαθλο που πήρε το αφιέρωσε
στον Απόλλωνα και στις Μούσες».
Ακόμα πολύ συγκινητικό είναι το περιεχόμενο μιας επιτύμβιας στήλης, γραμμένο σε ιαμβικό μέτρο, που αντέγραψε ο L.Ross και που αποδίδεται προφανώς σε επιγραφή της Κω:
«Ο μουσουργός Καλλίκριτος με ανατρέφει
προσφέροντάς μου όλες τις γνώσεις
να συνθέτω ύμνους.
Καθώς βρισκόμουν στο άνθος
της εφηβικής ηλικίας,
πρόωρα τότε συνάντησα τον Άδη.
Αυτή είναι η ιστορία μου. Ας ευτυχείς ξένε!».
Μετά από έρευνα του Ινστιτούτου Μεσογειακών Σπουδών στο Ρέθυμνο για τους μουσικούς της αρχαίας Ελλάδας επιβεβαιώθηκαν από επιγραφές τα ονόματα 21 μουσικών με πανελλήνια φήμη καταγόμενων από το νησί της Κω, περισσότερων δηλαδή από τους μουσικούς άλλων μεγαλύτερων σε έκταση νησιών, όπως της Κύπρου, της Κρήτης, της Λέσβου, της Χίου, της Σάμου και της Ρόδου. Η Κως, λοιπόν, κατά την αρχαιότητα, όπως στους άλλους τομείς της τέχνης, έτσι και στη μουσική της παράδοση, παρουσίασε μιαν εξαιρετικά λαμπρή και αξιοθαύμαστη επίδοση.
