Σελίδες από την Κωακή Ιστορία.
Η ΑΦΙΞΗ ΣΤΗΝ ΚΩ ΤΟΥ ΑΝΘΥΠΟΛΟΧΑΓΟΥ ΣΤΕΦΑΝΟΥ ΚΑΖΟΥΛΗ ΕΠΙΚΕΦΑΛΗΣ ΑΓΓΛΙΚΗΣ ΟΜΑΔΑΣ ΚΟΜΜΑΝΤΟΣ ΤΟΝ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟ ΤΟΥ 1943.
Γράφει ο κ. Βασίλης Σ. Χατζηβασιλείου.
Τον Φεβρουάριο του 1943 και ενώ συνεχιζόταν ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος θα φθάσει κρυφά στην Κω από τις απέναντι Τουρκικές ακτές ο Ανθυπολοχαγός Στέφανος Καζούλης, επικεφαλής Αγγλικής Ομάδας Κομμάντος, που είχε ως αποστολή τη συγκέντρωση πληροφοριών γύρω από τις ιταλικές στρατιωτικές θέσεις. Ήταν ο πρώτος Έλληνας αξιωματικός που ήρθε στο νησί για συγκεκριμένη αντιστασιακή δράση. Ο Στέφανος Καζούλης, γεννημένος στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου το 1912, ήταν γιός του μεγάλου ευεργέτη της Ρόδου Μιχαήλ Καζούλη και της Μαρίκας, το γένος Στεφάνου Δραγούμη. Υπήρξε, δηλαδή, ανεψιός του φλογερού πατριώτη Ίωνα Δραγούμη και του πρωτομάρτυρα του Μακεδονικού Αγώνα Παύλου Μελά. Αποφοίτησε από το Αβερώφειο Γυμνάσιο της Αλεξάνδρειας και από τη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Λωζάννης, για να συνεχίσει έπειτα Οικονομικές Σπουδές στο Economics School of London. Κατά τον Ελληνοϊταλικό πόλεμο κατατάχθηκε μαζί με τα αδέλφια του εθελοντής στον Ελληνικό Στρατό και αργότερα στάλθηκε στην Geneifa, κοντά στο Σουέζ, για εκπαίδευση. Μπήκε κατόπιν στη Σχολή Δοκίμων Αξιωματικών με τον βαθμό του Ανθυπολοχαγού. Οι Βρετανικές Στρατιωτικές Αρχές τον ζήτησαν ονομαστικά και τον απέσπασαν από τις Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις στα S.B.S (Special Boat Service) υπό τις διαταγές του Λόρδου Jellicoe.
Ο Στέφανος Καζούλης φθάνοντας στην Κω θα συναντηθεί εντελώς τυχαία στη βραχώδη περιοχή κοντά στη σπηλιά της Χαλκήπετρας με ένα νεαρό Κώο, τον Διαμαντή Γιαννιό, ο οποίος δούλευε με τον αδελφό του Μιχάλη στα ιαματικά λουτρά, τα «Θέρμη», φτιάχνοντας ξύλινες καμπίνες, που θα λειτουργούσαν το καλοκαίρι για τις ανάγκες των εκεί λουομένων. Ο Καζούλης, αφού συνέστησε στον Γιαννιό να είναι πολύ προσεκτικός και να μην αναφέρει σε κανένα την παρουσία του στο νησί, τον έστειλε να αναγνωρίσει τα φυλάκια και τα οχυρά των Ιταλών στα Μπογάζια και στο Ψαλίδι. Οι πληροφορίες που μετέφερε ο Γιαννιός στον Καζούλη υπήρξαν καθοριστικές. Η συνάντηση αλλά και η συνεργασία τους αυτή θα σημαδεύσει καίρια τη ζωή του 17χρονου τότε Διαμαντή Γιαννιού. Από εκείνες τις στιγμές, το γενναίο και γεμάτο πατριωτικό παλμό παλικάρι της Κω, θα θέσει τον εαυτό του στην υπηρεσία του αγωνιζόμενου Ελληνικού και Συμμαχικού Στρατού. Θα ενταχθεί στη δύναμη του Ιερού Λόχου με εκπαίδευση στους καταδρομείς, λαμβάνοντας μέρος σε πολλές παράτολμες επιχειρήσεις, για να προσφέρει πολλές υπηρεσίες στον αντιστασιακό αγώνα κατά των Γερμανών στα Δωδεκάνησα και ιδιαίτερα στο νησί του. Θα προαχθεί σε Επιλοχία «επ’ ανδραγαθία» και θα του απονεμηθεί δύο φορές το παράσημο των «εξαιρέτων πράξεων».
Αλλά και ο Στέφανος Καζούλης θα λάβει μέρος σε πολλές επιχειρήσεις αποβάσεων, όπως στη Λέρο και σε άλλα νησιά, έως ότου θα πέσει ηρωικά μαχόμενος κατά των Γερμανοϊταλών στη Σαντορίνη, τη νύχτα της 23ης προς την 24η Απριλίου του 1944. Η Ελληνική Κυβέρνηση, αναγνωρίζοντας την υπέρτατη θυσία του, απένειμε επάξια με Βασιλικό Διάταγμα στον Στέφανο Καζούλη το «Αριστείον Ανδρείας», ενώ μια από τις κεντρικές πλατείες της πόλης Κω φέρει σήμερα τιμητικά το όνομά του.
