Η ιστορία της πολυτάραχης ζωής του Πάπα Φραγκίσκου που επισκέπτεται την Ελλάδα

Για δεύτερη φορά μέσα σε μία πενταετία ο ο προκαθήμενος της Καθολικής Εκκλησίας κατέφτασε στην Ελλάδα. Σήμερα το πρωί βρίσκεται στο Κέντρο Υποδοχής προσφύγων και μεταναστών στο Μαυροβούνι της Μυτιλήνης. Απόψε το απόγευμα θα πραγματοποιήσει Θεία Λειτουργία στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Το σύνθημα που συνοδεύει την επίσκεψή του περιέχεται συμβολικά στο μότο «Ας είμαστε ανοιχτοί στις εκπλήξεις του Κυρίου». Πράγματι, στη ζωή δεν συμβαίνουν πάντοτε τα αναμενόμενα. Αλλά και ο ίδιος δεν είναι ένας συνηθισμένος Πάπας.

Την Πέμπτη το πρωί, διανύοντας τη διαδρομή από το Βατικανό προς το Αεροδρόμιο «Λεονάρντο Ντα Βίντσι» της Ρώμης, έκανε μια σύντομη στάση. Πέρασε τις γυάλινες πόρτες από κίτρινο και λευκό βιτρό της τετράγωνης, χτισμένης από κόκκινο τούβλο και οπλισμένο σκυρόδεμα μικρής Εκκλησίας της Υπεραγίας Θεοτόκου ή Παναγίας των Αγγέλων στο Φιουμιτσίνο. Προσευχήθηκε μπροστά στο αγαλματίδιο της Παναγίας του Λορέτο, προστάτιδας της Αεροπορίας, που είναι τοποθετημένο στον λιτό ναό και συναντήθηκε με κάποιους πρόσφυγες που είναι φιλοξενούμενοι της τοπικής ενορίας.

Πράος, τους ευλόγησε φορώντας το μάλλινο ράσο του, στο φυσικό λευκό χρώμα του ελεφαντόδοντου, όχι βαμμένο, που προμηθεύεται από το εδώ και έξι γενιές εκκλησιαστικό ραφτάδικο Gammareli της via di Santa Chiara της Ρώμης κοντά στο Πάνθεον. Κατόπιν βάδισε προς την πύλη αναχώρησης του αεροδρομίου με τα μαύρα δετά παπούτσια του, ποτέ κόκκινα, που αγοράζει παραδοσιακά από το τσαγκαράδικο του Κάρλος Σαμαρία στα περίχωρα της πρωτεύουσας της Αργεντινής.

Πάνω του τίποτα το τελετουργικά λατρευτικό ή διακοσμητικά εξεζητημένο. Ούτε περίτεχνες κάπες, φανταχτερές μίτρες και χρυσοκέντητοι μανδύες, ούτε ολόχρυσοι σταυροί, ρολόγια χειρός και δαχτυλίδια. Ενας απλός μεταλλικός σταυρός κοσμεί το στήθος, ο ίδιος που φοράει από το 1992, όταν χρίστηκε βοηθός επίσκοπος του Μπουένος Αϊρες. Το δε περιλάλητο Δαχτυλίδι του Ψαρά που φοράει και συμβολίζει για τους καθολικούς ότι o κάθε Ποντίφικας είναι διάδοχος του Αγίου Πέτρου είναι απλώς επάργυρο. Σε κατάφωρη αντίθεση με τα χρυσά Rolex ορισμένων προκατόχων του, στον καρπό του χεριού του φέρει ένα συνηθισμένο, φuηνό και πλαστικό ρολόι με λευκό καντράν. Οταν κάποτε κόπηκε το λουράκι του, επέμενε να το αντικαταστήσουν, παρότι αυτό κόστιζε περισσότερο από το ίδιο το ρολόι.

Τριάντα χρόνια χωρίς τηλεόραση

Ως άνθρωπος που μετά από υπόσχεση που έδωσε στην Παναγία έχει αποφύγει εδώ και 30 χρόνια τον «πειρασμό» της τηλεόρασης, άρα και των τηλεοπτικών διαφημίσεων, δεν είναι εξοικειωμένος με τα καταναλωτικά προϊόντα, ειδικότερα με τα ευρείας πλέον χρήσης μοντέρνα τεχνολογικά γκατζετ. Το μόνο δικό του χρηστικό αξεσουάρ, ανάμεσα στα ελάχιστα υπάρχοντά του, είναι μια ηλεκτρική ξυριστική μηχανή με την οποία ξυρίζεται έως και τρεις φορές την ημέρα, προκειμένου να έχει καθαρές παριές για τους ασπασμούς.

Ζει απλά σαν συνηθισμένος πολίτης που παραγγέλνει τηλεφωνικά πίτσα, ακούει νοσταλγικά ταγκό και μιλόγκες, ενώ ψωνίζει αυτοπροσώπως φακούς για τον ίδιο πολυχρησιμοποιημένο σκελετό των γυαλιών οράσεώς του από το μικροσκοπικό κατάστημα οπτικών του Αλεσάντρο Σπιέτζια στη Via Bambuino της Ρώμης. Κυρίως, όμως, είναι ο πρώτος Πάπας που δεν χρησιμοποιεί τα επίσημα διαμερίσματα στον τρίτο όροφο του Αποστολικού Μεγάρου ή Ανακτόρου του Βατικανού.

Διαμένει στο διπλανό της Βασιλικής του Αγίου Πέτρου πενταώροφο κτίριο κατασκευής του 1996, που ονομάζεται «Σπίτι της Αγίας Μάρθας» και σχεδιάστηκε αρχικά ως ξενοδοχείο για κληρικούς που επισκέπτονται το Βατικανό. Το απόλυτης απλότητας δίχωρο διαμέρισμά του στον αρ. 201 του δεύτερου ορόφου διαθέτει ένα υπνοδωμάτιο επιπλωμένο με είδη πρώτης ανάγκης και μια μισοάδεια γκαρνταρόμπα, καθώς και ένα μινιμαλ γραφείο με έναν ξύλινο όρθιο Σταυρό στον τοίχο, πλάι σε ένα μικρό αγαλματίδιο της Παναγίας της Λουζάν, προστάτιδας της Αργεντινής, στα οποία προσεύχεται ανελλιπώς.

Στην εξώπορτά του στέκουν απαρέγκλιτα δύο μέλη της Ελβετικής Φρουράς, που τον ενημερώνουν για την πορεία στο πρωτάθλημα και τα εβομαδιαία αποτελέσματα της ποδοσφαιρικής ομάδας που υποστηρίζει. Στον ίδιο χώρο ανάρρωσε μετά τη χειρουργική επέμβαση λόγω στένωσης εντέρου στην οποία υποβλήθηκε στο νοσοκομείο Gemelli της Ρώμης, τον περασμένο Ιούλιο. Και ξαναγύρισε ακμαίος στα πολλά καθήκοντά του. Βρήκε, όμως, χρόνο να διορίσει και την πρώτη γυναίκα στην Ιστορία στην ηγεσία της κυβέρνησης του Βατικανού, την 52χρονη Φραγκισκανή μοναχή Ραφαέλα Πετρίνι, τηρώντας, έστω με κάποια καθυστέρηση, την υπόσχεση για τη βελτίωση της ισορροπίας μεταξύ των φύλων.

Μετά από ένα χρόνο διακοπής των περιοδειών του ανά τον κόσμο εξαιτίας της πανδημίας, ο 266ος Πάπας της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας επανήλθε το 2021 στα Αποστολικά του ταξίδια. Ο δεύτερος πιο πολυταξιδεμένος Πάπας στην Ιστορία, αφού επισκέφθηκε το Ιράκ τον περασμένο Μάρτιο, ταξίδεψε αστραπιαία τον Σεπτέμβριο στην Ουγγαρία και τη Σλοβακία και τώρα, στο 35ο επίσημο ταξίδι του από την εκλογή του στον παπικό θρόνο, τον Μάρτιο του 2013, βρίσκεται στην Ελλάδα, προερχόμενος από την Κύπρο.

Δύο χώρες που, σύμφωνα με το μήνυμά του, βρίσκονται στην πρώτη γραμμή των μεταναστευτικών διαδρομών για εκείνους τους κατατρεγμένους ανθρώπους που εγκαταλείπουν τις χώρες τους για την Ευρώπη. Προφανώς και σε αυτό το ταξίδι η διπλωματία της Αγίας Εδρας έχει εκ των προτέρων μετρήσει προσεκτικά τα οφέλη που προκύπτουν, μελετήσει εξονυχιστικά τα ενδεχόμενα ρίσκα που εμπεριέχουν και ζυγίσει με ακρίβεια το είδος του μηνύματος που εκφέρει και τον συμβολισμό που εκπέμπει ο Ποντίφικας. Δεδομένου ότι οι αντοχές του είναι ικανοποιητικές, έδωσε το ΟΚ και γι’ αυτή την ιστορική περιοδεία σε τόπους της διάδοσης του Ευαγγελίου και της ανάπτυξης μεγάλων πολιτισμών. Υπό αυτή τη συγκατάνευση, με τη μόνιμη ενδυματολογική σεμνότητα ενάρετου κληρικού και με προορισμό το αεροδρόμιο της Λάρνακας στην Κύπρο, επιβιβάστηκε την περασμένη Πέμπτη στο αεροπλάνο.

Πτήσεις χωρίς χλιδή

Μη φανταστεί κανείς κανένα χλιδάτο ιδιωτικό τζετ. Απλώς ένα ναυλωμένο αεροσκάφος Airbus Α321 των γραμμών εξωτερικού της ΙΤΑ Airlines, διαδόχου της Alitalia. Η μόνη διαφορά από τις συνήθεις πτήσεις της αεροπορικής εταιρείας ήταν ότι στο κάλυμμα του προσκέφαλου κάθε καθίσματος είχε τοποθετηθεί ο θυρεός που συμβολίζει τη θητεία κάθε Πάπα.

Μια ασπίδα σε φωτεινό μπλε χρώμα, στο κέντρο της οποίας δεσπόζει ένας λαμπερός κίτρινος ήλιος με έναν κόκκινο σταυρό που συνδέεται με το ομόχρωμο χριστόγραμμα του Ιησού «IHS» – λογότυπο επίσης του καθολικού τάγματος των Ιησουιτών. Στη βάση του, το συγκεκριμένο παπικό οικόσημο συνοδεύεται από τη λατινική φράση «Miserando atque eligendo», δηλαδή «Τον σπλαχνίστηκε και τον επέλεξε». Ενας συνδυασμός λέξεων ενδεικτικών του ελέους, της αγαθής προαίρεσης και της ταπεινότητας κατά την άσκηση του ιεραποστολικό πνεύματος. Κατά τα άλλα, καμία περιττή πολυτέλεια εν πτήσει. Ισως μόνο ένας πιο περιποιημένος δίσκος φαγητού. Ο οποίος σε εξαιρετικές περιστάσεις συνοδεύεται από τσάι ματέ, το παραδοσιακό ρόφημα της Λατινικής Αμερικής και αργεντίνικα, πασπαλισμένα με άχνη ζάχαρης, γεμιστά μπισκότα αλφαχόρες. Ως εκεί.

Η σεβάσμια φιγούρα ενός 85χρονου που σπανίως κάθεται στην business class, δεν απαιτεί ξεχωριστές εξυπηρετήσεις. Οπως ακριβώς δεν έχει χρησιμοποιήσει ποτέ το παπικό θέρετρο στο Καστέλ Γκαντόλφο στους λόφους νότια της Ρώμης με μαγευτική θέα στη λίμνη Αλμπάνο, παρομοίως δεν ζητά προνομιακό σέρβις από το πλήρωμα και τους αεροσυνοδούς του αεροσκάφους με το οποίο ταξιδεύει. Ο ίδιος άλλωστε συχνά επαναλαμβάνει προς τα ώτα της ελίτ της ιεροσύνης: «Πρέπει να συνηθίσουμε να είμαστε φυσιολογικοί.Είναι η κανονικότητα της ζωής».

Μία από τις σημαντικότερες θρησκευτικές προσωπικότητες στον κόσμο, ο πνευματικός ηγέτης 1,3 δισεκατομμυρίων ανθρώπων, πετάει όχι όπως αρμόζει σε επίσημο αρχηγό κράτους, που κυριολεκτικά είναι, αλλά ως κοινός ταξιδιώτης. Ανεξάρτητα αν στα ταξίδια του ο εκάστοτε αερομεταφορέας είναι η Biman του Μπαγκλαντές, η ιρλανδική Aer Lingus, η SriLankan της ομώνυμης νησιωτικής χώρας στα νοτιοανατολικά της Ινδίας ή η airBaltic της Λετονίας, ο πρώην Αρχιεπίσκοπος του Μπουένος Αϊρες προσεγγίζει τα καθήκοντά του σαν ολιγαρκής ιερέας της ενορίας και όχι σαν λουσάτος παπικός καίσαρας.

Ο Αργεντινός με ιταλικές ρίζες, κατά κόσμον Χόρχε Μάριο Μπεργκόλιο, αφότου εξελέγη Πάπας της Ρώμης με το όνομα Φραγκίσκος, έθεσε ως προτεραιότητα την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης σε έναν θεσμό που σε πολλούς πιστούς φάνταζε υπερβολικά απόμακρος και ελάχιστα αξιόπιστος. Εχοντας διαλέξει ως όνομά του, πρώτος και μόνος αυτός στην Ιστορία της παποσύνης, το όνομα του αγίου των φτωχών, του Φραγκίσκου της Ασίζης, ανέλαβε να κηρύξει την απλότητα του βίου του συνδυασμένη με την υπέρ των φτωχών διδασκαλία. Στόχος του, χωρίς επικοινωνιακά τερτίπια και διπλωματικές καντρίλιες, να επαναπροσδιορίσει εν μέσω πολλαπλών σκανδάλων -με πιο επονείδιστο τη σεξουαλική κακοποίηση παιδιών από καθολικούς ιερείς- τον θεσμό του παπισμού ως λειτουργού της ευσπλαχνίας της Εκκλησίας.

Να κάνει έναν από τους πιο εγγενώς συντηρητικούς οργανισμούς του κόσμου περισσότερο εξωστρεφή, λιγότερο δογματικό. Εστιασμένο στα ποιμαντικά καθήκοντα και στην προώθηση της ανθρωπιστικής συμπόνιας και της αλληλεγγύης στους καταφρονεμένους. Ο πρώτος μη Ευρωπαίος Πάπας -μετά τον Γρηγόριο Γ’, ο οποίος γεννήθηκε στη σημερινή Συρία και εξελέγη το 731 μ.Χ.- πιστεύει πως για να υπηρετείς τον Θεό πρέπει να βρίσκεσαι ανάμεσα σε πραγματικούς, καθημερινούς ανθρώπους. Ο ίδιος, ως αενάως οπαδός της ποδοσφαιρικής ομάδας Σαν Λορένσο της γειτονιάς του στο Μποέδο του κεντρικού Μπουένος Αϊρες, αλλά και ως τύπου «σφίχτερμαν» πορτιέρης -ευταξίας ποτοπωλείου επισήμως- στα νιάτα του σε τοπικά μπαρ, αναμείχθηκε με την κοινωνία σε κερκίδες και νυχτερινά σοκάκια, πριν ανακαλύψει την ιερατική του κλίση. Μέσα από αυτή τη συναναστροφή του, ως έφηβος που του αφαιρέθηκε τμήμα του πνεύμονα λόγω μόλυνσης, ανέπτυξε την ευαισθησία του για τον άνθρωπο που δοκιμάζεται από τη φτώχεια. Και μέσω της πίστης και την υπηρεσία της Eκκλησίας ενίσχυσε, και την αυτοεκτίμησή του να αντιπαλέψει τις κοινωνικές ανισότητες.

Η πρόσκληση της Προέδρου

Με αυτές τις γήινες, ανθρωπιστικές και μεταρρυθμιστικές αρετές του, περισσότερο στην καρδιά παρά ως αποσκευή στον χιλιομεταχειρισμένο ανώνυμο δερμάτινο χαρτοφύλακά του έφτασε από την Κύπρο στην Αθήνα, προσκεκλημένος της Προέδρου της Δημοκρατίας Κατερίνας Σακελλαροπούλου. Οι δυο τους είχαν επικοινωνήσει τηλεφωνικά το προπερασμένο καλοκαίρι σχετικά με την προσωπική απόφαση του Ταγίπ Ερντογάν να μετατρέψει την Αγια-Σοφιά σε μουσουλμανικό τέμενος. Ηδη ο Πάπας, κατά την καθιερωμένη ευλογία του στους πιστούς στην πλατεία του Αγίου Πέτρου, είχε δημοσίως εκφράσει τη βαθιά θλίψη του και τον οδυνηρό πόνο του για την αποκαθήλωση της ιστορικής και πνευματικής κληρονομιάς του μνημείου με τη μετατροπή του σε τζαμί.

Σε εκείνη την επικοινωνία του με την Ελληνίδα Πρόεδρο, ο Πάπας είχε υποσχεθεί να ασκήσει από την πλευρά του όλη του την επιρροή για να ευαισθητοποιηθεί η διεθνής κοινή γνώμη και να ανακληθεί η αυθαίρετη αυτή απόφαση της τουρκική ηγεσίας. Επ’ ευκαρία της συνομιλίας τους η Κατερίνα Σακελλαροπούλου κάλεσε τον Ποντίφικα να επισκεφτεί τη χώρα μας το 2021, χρονιά εορτασμού των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση. Η πρόσκληση έγινε δεκτή.

Πριν από έναν μήνα, ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας στη συνάντησή του με τον Γραμματέα του Κράτους, δηλαδή τον πρωθυπουργό του Βατικανού, καρδινάλιο Πιέτρο Παρολίν και τον Γραμματέα Σχέσεων με Κράτη, δηλαδή τον ΥΠΕΞ της Αγίας Εδρας, επίσκοπο Πολ Ρίτσαρντ Γκάλαγκερ, δρομολόγησαν τις λεπτομέρειες της προγραμματισμένης επίσκεψης του Πάπα Φραγκίσκου στην Ελλάδα.

Το αξιοσημείωτο είναι ότι επισκέπτεται για δεύτερη φορά την Ελλάδα μέσα σε 5 χρόνια, ενώ από την ανακήρυξή του το 2013 ως προκαθήμενου της Καθολικής Εκκλησίας δεν έχει ταξιδέψει στην πατρίδα του την Αργεντινή, όπου το μεγαλύτερο χριστιανικό δόγμα είναι ο Ρωμαιοκαθολικισμός και τα άφθονα θρησκευτικά τάγματά του διαχειρίζονται και χρηματοδοτούν εννέα καθολικά πανεπιστήμια και εκατοντάδες σχολεία Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Ποιος ξέρει; Πιθανόν, όπως τον κατηγορούν, πέρα από το ότι ουδείς προφήτης στον τόπο του, είχε σιωπήσει κατά τη διάρκεια της χούντας του Βιντέλα.

Αντίθετα, στην ορθόδοξη κατά πλειονότητα Ελλάδα, οι γηγενείς Ελληνες καθολικοί είναι γύρω στους 50.000 (0,5% του πληθυσμού). Αυξάνεται, όμως, συνεχώς η παρουσία των αλλοδαπών ρωμαιοκαθολικών πιστών, με τις μεγάλες κοινότητες Πολωνών και Φιλιππινέζων που είναι πια μόνιμοι κάτοικοι της Ελλάδας, οπότε ο συνολικός αριθμός τους στη χώρα ξεπερνά πλέον τους 200.000. Χάριν της επίσκεψής του η χαρά, η ψυχική ευφορία και η αγαλλίαση των εγχώριων πιστών είναι αναμενόμενη. Επιπλέον, ο Πάπας Φραγκίσκος έχει εκφράσει την πεποίθησή του περί της ανάγκης ενίσχυσης του οικουμενικού διαχριστιανικού διαλόγου. Κατά προτεραιότητα, μάλιστα, με την Ορθοδοξία, που αποτελεί σταθερή επιλογή της Καθολικής Εκκλησίας.

Διόλου τυχαία, από τα επτά ταξίδια που πραγματοποίησε στο εξωτερικό, το 2019, πριν από τη διακοπή τους εξαιτίας της καθήλωσης που επέβαλε η πανδημία, στα τρία κατευθύνθηκε στα Βαλκάνια επισκεπτόμενος το Βουκουρέστι, τη Σόφια και τα Σκόπια. Στα τελευταία, παρότι η αποκαλούμενη «Μακεδονική Ορθόδοξη Εκκλησία» αυτοανακηρύχτηκε αυτοκέφαλη το 1967 από το Σέρβικο Πατριαρχείο -και δεν αναγνωρίζεται από καμία άλλη Ορθόδοξη Εκκλησία- ο Πάπας τίμησε τη φιλάνθρωπη αλβανικής καταγωγής καθολική μοναχή Μητέρα Τερέζα, η οποία γεννήθηκε εκεί. Τα Τίρανα, εν τω μεταξύ, τα είχε επισκεφθεί από το 2014 κιόλας.

Αν και πρόθεσή του κρίνεται πως ήταν να επουλωθούν οι πληγές από το Σχίσμα του 1054 μεταξύ της Καθολικής και της Ορθόδοξης Εκκλησίας, συνάντησε την καχυποψία μερίδας ορθόδοξων ιερέων που εμφορούνται ακόμη από αμυντική στάση απέναντι στα ανοίγματα προς άλλες χριστιανικές εκκλησίες. Ο Πάπας Φραγκίσκος ως «γεφυροποιός», όπως προκύπτει και από τη μετάφραση του λατινικού όρου «ποντίφηξ», αντιμετώπισε εν μέρει τη δυσπιστία εκείνων των ιεραρχών των οποίων η ορθόδοξη θεολογία και πίστη δεν συναρθρώνονται, μετά από σχεδόν 1.000 χρόνια εκατέρωθεν αγκυλώσεων, με το «αιρετικό Φιλιόκβε» και τα περί του «ανάρμοστου πρωτείου του Επισκόπου Ρώμης». Πόσο μάλλον σε μια περίοδο όπου και οι ίδιες οι Ορθόδοξες Εκκλησίες δεν τα βρίσκουν μεταξύ τους. Από τον Οκτώβριο του 2018 έχει βαθύνει το μικρό, μονομερές σχίσμα, πάντως, ανάμεσα σε Μόσχα και Κωνσταντινούπολη, αφότου το Οικουμενικό Πατριαρχείο αναγνώρισε το αυτοκέφαλο της Ουκρανικής Εκκλησίας και την απόσχισή της από τη Ρωσική.

«Μεσογειακή πολιτική»

Οπως και να ’χει, η επίσκεψη του Πάπα Φραγκίσκου στην Ελλάδα εκτιμάται ότι προετοιμάζει τη συνάντηση επισκόπων και δημάρχων απ’ όλη τη Μεσόγειο, την οποία διοργανώνει ο προκαθήμενος της Καθολικής Εκκλησίας τον Φεβρουάριο στη Φλωρεντία. Επί της ουσίας, όμως, κρίνεται από πολλούς ότι προωθεί τη φιλομεταναστευτική «μεσογειακή πολιτική» της Αγίας Εδρας.

Ο Πάπας πιστεύει πως είναι λανθασμένη η θεωρία της «Σύγκρουσης των Πολιτισμών» του Σάμιουελ Χάντιγκτον. Με αυτή την πεποίθηση η Αγιοσύνη του προτάσσοντας τον ανθρωπισμό, τον αλτρουισμό και την αγάπη προς τον πλησίον, διαμηνύει προς την Ευρώπη την ανεκτικότητα, την αλληλεγγύη, το καλωσόρισμα των ξεριζωμένων μεταναστών και των κατατρεγμένων προσφύγων.

Εντούτοις, τα κηρύγματα συμπόνοιας περί των «πηγών της συμβίωσης που βρίσκονται στην αμοιβαία αποδοχή» και οι ευαισθητοποιημένες προτροπές, ότι οι «ρίζες της κοινής ζωής θα ανθήσουν ξανά μόνο μέσα στην αδελφοσύνη και την ολοκλήρωση», δεν βρίσκουν ευήκοα ώτα και ανοιχτές αγκάλες. Ούτε στην καθολική Ιταλία, ούτε στην επίσης καθολική Πολωνία, που βρίσκεται στα ανατολικά σύνορα της αντιμέτωπης με την εργαλειοποίηση του δράματος των μεταναστών από τη Λευκορωσία του Λουκασένκο. Συμπεραίνεται αβίαστα ότι αυτές οι ευσυνείδητες προσεγγίσεις του δεν βρίσκουν άμεση ηθική ανταπόκριση και από την ορθόδοξη Ελλάδα, δεδομένης της πρόσφατης αντιμετώπισης του υβριδικού πολέμου που εξαπέλυσε ο Ερντογάν στον Εβρο, τον Μάρτιο του 2020.

Ωστόσο, ο ίδιος ο Πάπας Φραγκίσκος διατρανώνει: «Σήμερα η “θάλασσά μας”, η Μεσόγειος, είναι ένα μεγάλο νεκροταφείο. Ως προσκυνητής στις πηγές της ανθρωπότητας, θα πάω ξανά στη Λέσβο». Οπως τον Απρίλιο του 2016, όταν στο απόγειο της ευρωπαϊκής μεταναστευτικής κρίσης είχε επισκεφθεί -μαζί με τον Οικουμενικό Πατριάρχη της Ορθόδοξης Εκκλησίας Βαρθολομαίο Α’ και τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και Πάσης Ελλάδος Ιερώνυμο Β’- τη Μόρια, το μεγαλύτερο προσφυγικό καταυλισμό στην ευρωπαϊκή ήπειρο.

Τότε εξέπληξε όλο τον κόσμο επιλέγοντας να μοιραστεί το αεροπλάνο που τον μετέφερε με τρεις οικογένειες προσφύγων από τη Συρία, συνολικά 12 άτομα, με τα οποία επέστρεψε μαζί τους στο Βατικανό. Ηταν μια συμβολική χειρονομία ανθρωπιάς εκ μέρους του για να διαδώσει στην παγκόσμια κοινότητα την άθλια κατάσταση απελπισίας των ευάλωτων μεταναστών. Σήμερα Μορια δεν υπάρχει. Ο καταυλισμός καταστράφηκε από πυρκαγιά τον περσινό Σεπτέμβριο. Χαρακτηριστικό της δεύτερης άφιξης του Πάπα στο νησί είναι το λογότυπο της επίσκεψης που σχηματίζει μια βάρκα να διασχίζει τα ταραγμένα νερά του πλανήτη μας με τον Σταυρό ως κατάρτι και το Αγιο Πνεύμα στην κορυφή. Το κεντρικό της μότο που στεφανώνει τα πανιά είναι: «Ας είμαστε ανοιχτοί στις εκπλήξεις του Κυρίου».

Με την πρωινή δίωρη, κυριακάτικη επίσκεψή του στο νέο Κέντρο Υποδοχής και Ταυτοποίησης στο Καρά Τεπέ (Μαυροβούνι ) της πόλης της Μυτιλήνης, ο Πάπας έχει την ευκαιρία να εκδηλώσει με ομιλία του για μία ακόμη φορά το ανυπόκριτο, υπαρκτό και συνεχές ενδιαφέρον του για τους μετανάστες, τους πρόσφυγες, τους αιτούντες άσυλο. Ασφαλώς και η ανάπεμψη της δέησής του εκεί -παρουσία της ΠτΔ Κατερίνας Σακελλαροπούλου, του Ευρωπαίου Επιτρόπου Μαργαρίτη Σχοινά και του υπουργού Μετανάστευσης Νότη Μηταράκη- θα χαρίσει παρηγοριά και ελπίδα στους φιλοξενούμενους του ΚΥΤ. Αλλά ούτε η τέλεση της προσευχής Angelus, ούτε οι ψαλμωδίες ύμνων από την παιδική χορωδία του Κέντρου θα προσφέρει σε όλους μετεγκατάσταση και φιλοξενία εκτός των συγκεκριμένων προσωρινών υποδομών.

Παρ’ όλα αυτά, αφού ενδιαφέρθηκε προσωπικά για τη μεταφορά και επανεγκατάσταση στην Ιταλία 50 προσφύγων και μεταναστών που βρίσκονται στην Κύπρο, εκτιμάται πως αρκετοί περισσότεροι, εκατοντάδες ίσως, από την Ελλάδα θα τύχουν της ίδιας ανθρωπιστικής μεταχείρισης με φροντίδα της καθολικής κοινότητας του Αγίου Αιγιδίου.

Η αγάπη του ποιμένα

Σίγουρα υπάρχουν κάτοικοι της Λέσβου που ενοχλούνται όταν ο Πάπας επισκέπτεται τον τόπο τους αντιμετωπίζοντάς τον σχεδόν ως προσφυγονήσι και όχι ως αναπόσπαστο κομμάτι της ορθόδοξης Ελλάδας που έχει υποβληθεί σε θυσίες για την υποδοχή των μεταναστευτικών ρευμάτων. Ωστόσο, η οπτική του σπλαχνικού, ταπεινού και ενάρετου Φραγκίσκου έχει την οικουμενική οικειότητα της αγάπης του ποιμένα προς όλο το ποίμνιό του.

Δεν είναι κοσμικός ηγέτης εγκλωβισμένος σε γαιοπολιτικά σύνορα, είναι ένας πιστός χριστιανός ιερέας που αντικρίζει τη ζωή ως θαύμα και το αναζητά μέσω της θείας φώτισης. Εξω από το διαμέρισμά του, πάνω στη μαρμάρινη επιφάνεια μιας παλιάς σκούρας ξύλινης συρταριέρας στον διάδρομο έχει τοποθετήσει ένα αγαλματίδιο του Αγίου Ιωσήφ, του μνηστήρα της Θεοτόκου και θετού επίγειου πατέρα του Ιησού Χριστού. Τον θέλγουν σε αυτή τη ιερή φυσιογνωμία οι αναμνήσεις από την αφιερωμένη στον Σαν Χοσέ (Αγιο Ιωσήφ) ενορία του Φλόρες στο Μπουένος Αϊρες.

Σε αυτή την εκκλησία έκανε τα πρώτα του βήματα προς την ιεροσύνη. Και σε αυτό το αγαλματίδιο προσεύχεται καθημερινά ζητώντας συγχώρεση, τη μόνη ίσως λυτρωτική ανθρώπινη υπέρβαση που βρίσκεται στην καρδιά της ηθικής του Χριστιανισμού. Μπροστά στο γλυπτό θρησκευτικό ομοίωμα του εξ επαγγέλματος ξυλουργού ενδεχομένως να σκέφτεται πως κάθε τεχνίτης ενεργοποιεί τα χέρια, το μυαλό και την καρδιά για να φτιάξει όχι μόνο ωραία και θεόπνευστα δημιουργήματα, αλλά και χρήσιμα στους συνανθρώπους του.