Η Ημέρα της Υγείας στην Νύχτα της Πανδημίας (7Απριλίου) της Ελλης Καρανίκα

Η φετινή Παγκόσμια Ημέρα Υγείας βρίσκει τον κόσμο σε μιά κρίσιμη στιγμή απειλής του αγαθού της υγείας .Στο παρακατω αφιέρωμα  γίνεται αναφορά σε τρεις επίκαιρες  παραμέτρους στον  τομέα υγείας 1.Εμβόλια 2.ΜΕΘ  3.Πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας

1.Εμβόλια

Απο το πρώτο κυμα της πανδημίας  και παρά τον αυξημένο αριθμό αρνητών,Πολιτεία και Πολίτες εναποθέσαμε  τις ελπίδες  μας  περισσότερο στο εμβόλιο, παρά στην  οργάνωση ενός  δημόσιου συστήματος υγείας που θα προλαμβάνει  και θα θεραπεύει με σύγχρονο κι αποτελεσματικό τρόπο τα προβλήματα υγείας  του πληθυσμού. Τα περιστατικά εμβολιασμένων με θρόμβωση μετά  από το εμβόλιο της Αstra Zeneca και παρά τις επιστημονικές διαβεβαιώσεις για την ασφάλειά του  κλόνισαν την εμπιστοσύνη του κόσμου παρότι ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (ΕΜΑ) συνέστησε  συνέχιση, διαψεύδοντας (και) στον τομέα αυτόν μια ενιαία ευρωπαϊκή πολιτική κατά της πανδημίας.Το συγκεκριμένο εμβόλιο  είναι  το πιο οικονομικό στην αγορά,χωρίς δυσκολίες  μεταφοράς και φύλαξης, παραμέτρους που διευκολύνουν  την διαδικασία εμβολιασμού των χωρών του τρίτου κόσμου. Πολλές επιστημονικές φωνές, συναρτούν τον τρόπο ανάδειξης/(μεγέθυνσης;) των προβλημάτων του εμβολίου, με άλλους εξωϊατρικούς παράγοντες, παρασκηνιακά, αφήνοντας υπαινιγμούς για πολιτικοοικονομικες συμφωνίες σχετικά με την παραγωγή και την διανομή των εμβολίων. Π.χ. Ο επικεφαλής του Ρωσικού Ταμείου άμεσων Επενδύσεων Κ.Ντμιτριεφ ανακοίνωσε την σύναψη συμφωνιών  για παραγωγή  του ρωσικού εμβολίου Sputnik V σε Γαλλία, Γερμανία,Ισπανία,Ιταλία ενώ οι ίδιες χώρες είχαν καταγγείλει την Ουγγαρία για την σύναψη συμφωνίας αγοράς ρώσικων εμβολίων!!Από τι εξαρτάται η δυνατότητα  ενός κράτους να παραγγείλει από χώρες εκτός Ε.Ε. τις ποσότητες εμβολίων που  χρειάζεται για τον πληθυσμό του, μπορεί και να είναι ρητορικό ερώτημα. Στα καθ΄ημας, δεν περνά απαρατήρητη, η παραίτηση του Καθηγητή κ.Βλαχογιαννόπουλου( υποστηρικτή της συνέχισης των εμβολιασμών) από την  επιτροπή φαρμακοεπαγρύπνισης του ΕΟΦ, κατηγορώντας την για εθελοδουλία στην πολιτική ηγεσία και αδυναμία άσκησης αυτόνομης υγειονομικής πολιτικής με ανεξάρτητη επιστημονικη σκέψη. Με όλον τον καθημερινο βομβαρδισμό εναλασσόμενων πληροφοριών, ο κόσμος δικαιολογημένα κάποιες φορές διστάζει να αναγνωρίζει  και να εμπιστευτεί μια  καθαρή επιστημονική σύσταση και τότε φτάνει στην άκριτη υπερβολή,με  αντικοινωνικές κι αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές.Ένα είναι σαφές:Ο κίνδυνος από το εμβόλιο είναι ελάχιστος μπρος στον κίνδυνο από τον ολέθριο ιό.

Στο τουριστικό νησί μας, η συζήτηση για το πιστοποιητικο εμβολιασμού, το υγειονομικό διαβατήριο στην επανακκίνηση της οικονομίας ή το pcr 48ωρες πριν την εισοδο στη χώρα ,έχει αρχίσει.Περιμένουμε τα υγειονομικα πρωτοκολλα που θα ισχύσουν. Θα μπορέσει η τουριστική βιομηχανία μας να δημιουργήσει ένα ασφαλές υγειονομικό περιβάλλον ώστε να είναι ελκυστικό  στον τουρίστα το φετινό  σύνθημα «All you need is Greece»; Η νέα Πρόεδρος της Επιτροπής Βιοηθικής κ. Έφη Βαγενά,Καθηγήτρια Βιοηθικής στο Ελβετικό Ομοσπονδιακό Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Ζυρίχης, εκδήλωσε δημόσια τον έντονο προβληματισμό της για τις διφορετικές δυνατότητες των Ευρωπαίων Πολιτών  σχετικά με τα “υγειονομικά διαβατήρια”, την ανάμειξη της Google και της Apple στη δημιουργία εφαρμογής για την ανίχνευση κρουσμάτων κορωνοϊου ,την αποτελεσματική χρήση  της τεχνολογίας καθώς και τον ρόλο των κοινωνικών ανισοτήτων στον ελεγχο της πανδημιας. Παρεμπιπτόντως, το θεμα της Παγκόσμιας Ημέρας της Υγείας για το 2021 είναι «Η οικοδόμηση ενος δικαιότερου και υγιεινότερου κόσμου»…. (Ωραίο ως σύνθημα!).

1.ΜΕΘ

Σε  τεράστιο αριθμο επιστημονικών  μελετών που  εξέτασαν το φαινόμενο των σχεδόν ταυτόχρονων εισαγωγών ασθενών στη ΜΕΘ εχει αποδειχθεί ότι η βέλτιστη σχέση, αριθμού ασθενών ανά εντατικολόγων είναι 6-7, με σημαντικά αυξημένη θνησιμότητα εάν η σχέση ήταν μεγαλύτερη ή πολυ μικρότερη.Αυτή η παράμετρος έχει άλλωστε συμπεριληφθεί και στς Προδιαγραφές για την λειτουργία ΜΕΘ στην χώρα μας από το Κεντρικο Συμβούλιο Υγείας.Δηλαδή  είναι  γραμμική η αύξηση της θνητότητας  και νοσηλευόμενων ασθενών. Αυτό δεν σημαίνει προφανώς ότι η εισαγωγή στην ΜΕΘ …αυξάνει την θνητότητα αλλά ότι ο αριθμός των ασθενών που αντιμετωπίζονται  από έναν εντατικολόγο επηρεάζει σημαντικά την έκβαση αυτών των ασθενών, ιδιαίτερα δε σε συνάρτηση με τον αριθμό πολλαπλών εισαγωγών την ίδια ημέρα.Αυτό αποδείχθηκε περίτρανα  στην εποχή της πανδημίας με αντιπροσωπευτικότερα παραδείγματα  δύο συστήματα υγείας, της Λομβαρδίας με οργάνωση ΜΕΘ από τις καλύτερες στην Ευρώπη( θνητότητα  στο πρώτο κύμα 61%!)  και της   Νέας Υόρκης, ενα από τα καλύτερα συστήματα εντατικής στον κόσμο(θνητότητα 88%).Αυτό έγινε διότι  α) αυξήθηκε ο λόγος ασθενών ανά εντατικολόγο και β) ο αριθμός  ημερήσιων εισαγωγών .

Το πρόβλημα στην διαχείριση της πανδημίας στα Νοσοκομεία  σήμερα  είναι πώς θα επιβραδυνθεί με ασφάλεια η μαζική εισαγωγή ασθενών  με βαρεία αναπνευστική ανεπάρκεια covid σε μονάδες εντατικής. Ο διεθνούς φήμης Καθηγητής Εντατικής Θεραπείας  της Ιατρικής Σχολής Παν/μίου Κρήτης κ. Γεωργόπουλος Κ. μιλώντας στο φορουμ δημοσίου διαλόγου «Κύκλος Ιδεών»  τον Δεκέμβρη του 2020 είπε ακριβώς: «Και να μπορούσαμε να αυξήσουμε εν καιρώ πανδημίας  στα επίπεδα 2000 κλινών η θνητότητα θα ήταν αυτή της Νέας Υόρκης και της Λομβαρδίας.Γιατί; Επειδή το ειξειδικευμένο Ιατρικό και νοσηλευτικό Προσωπικό που στελεχώνει τις ΜΕΘ είναι ανεπαρκές στην χώρα μας για να στελεχώσει τον συνεχώς αυξανόμενο αριθμό αναγκαίων κλινών».Το θέμα δεν είναι να διατίθεται κλίνη σε ΜΕΘ αλλά να παρέχονται στον συγκεκριμένο ασθενή η ιατρονοσηλευτική φροντίδα από το υψηλής  εξειδίκευσης επιστημονικό και τεχνολογικό Προσωπικό. Οι  γιατροί του ΕΣΥ ή ιδιώτες, παρεμφερών ειδικοτήτων (πνευμονολόγοι, αναισθησιολόγοι, επειγοντολόγοι κλπ) είτε υποχρεωθούν είτε εθελοντικά προσέλθουν, να ενισχύσουν τις ΜΕΘ covid, προσφέρουν αναμφίβολα ένα χέρι βοήθειας  στους εξαντλημένους εντατικολόγους, η ποιότητα όμως των υπηρεσιών τους σαφώς διαφέρει. Δεν χρειάζονται απλώς πολλοί γιατροί αλλά οι κατάλληλοι γιατροί. Καμία χώρα δεν έχει επάρκεια εντατικολόγων. Θα μπορούσαμε να έχουμε περισσότερους εντατικολόγους; Πολύ δύσκολο. Διοτι   χρειαζεται 7-8 χρόνια ένας γιατρος να πάρει εξειδίκευση εντατικολόγου, πέραν της βασικής ειδικότητας, είναι ιδιαίτερα απαιτητική και ψυχοφθόρος ειδικότητα, δεν έχει κίνητρα από την Πολιτεία κλπ.Επιπλέον, όταν η πανδημία σταματήσει, η αναμενόμενη απώλεια των  υψηλών προδιαγραφών επιδεξιοτήτων τους (skills),  λόγω μη επαρκούς/συχνής  άσκησης ,ειναι μια ανεπιθύμητη κατάσταση για τον συγκεκριμένο γιατρό ,το υπηρετούμενο σύστημα υγείας και εν τέλει τον ασθενή.Προφανώς η παράμετρος αυτή  δεν απαντά στο πρόβλημα ανεπαρκούς αριθμού κλινών ΜΕΘ σε  πανδημία αλλά διευρύνει την εικόνα του προβλήματος για την ευθυκρισία όσων είναι στα κέντρα λήψης αποφάσεων.

2. Οργάνωση Πρωτοβάθμιας φροντίδα υγείας

Στην διαχείριση της πανδημίας φάνηκε περίτρανα η σημασία της οργανωμένης Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, εξίσου σημαντική  με τον αριθμό κλινών ΜΕΘ.Κι αυτό διότι  το ζητούμενο σε κάθε χρονική στιγμή της ζωής μας είναι η πρόληψη  και έγκαιρη διάγνωση της βαριάς νόσου, ο τακτικός έλεγχος ρουτίνας, η σωστή ιατρική επιτήρηση και φροντίδα στην κατ΄οίκον νοσηλεία, με σαφή  οριοθέτηση αρμοδιοτήτων  των οικογενειακών γιατρών και του ιδιωτικού τομέα κλπ. Στην παρούσα φάση της πανδημίας ήταν έκδηλη αυτή η  αναγκαιότητα,  κυρίως για την πρόληψη  επιδείνωσης  χρονίως πασχόντων ή την έγκαιρη αναγνώριση νέων συμπτωμάτων. Η  αναστολή  των τακτικών ιατρικών εξετάσεων και η επ΄αόριστον αναβολή προγραμματισμένων επεμβάσεων από  φόβο για την έκθεση στον ιό ή την πίεση που ασκείται στο ΕΣΥ ήταν άναμενόμενο να επιδράσει δυσμενώς σε μεγάλη μερίδα του κόσμου. Από καταγραφηκε και  σε έρευνα της ΄Ενωσης Ασθενών Ελλάδας περυσι. Η οργάνωση της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας στον τόπο μας, αποτελεί άλλη μια προσφιλή επιλογή διακομματικών υποσχέσεων που δεν υλοποιούνται. Το νησί μας δεν αποτελεί  εξαίρεση.Βλεπε Κ.Υ. στο Νοσοκομειο, ΚΥ στο Πλατανι, ΤΟΜΥ στο Πλατανι, Κ.Υ. Αντιμαχειαςκλπ-κατατμημένες και αποδυναμωμένες δομές! Χιλιοειπωμένα, χιλιογραμμένα.Σταθερά ίδια.Δεν λυώνει αυτή η καραμέλα!

Ειδικά στην τρέχουσα κατάσταση της πανδημίας, οι ειδικοί επιστήμονες  εκτός από την σημασία της    τακτικής ιατρικής φροντίδας των Πολιτών, αναγνωρίζουν τον ζωτικό ρόλο της οργανωμένης ιατρικής παρακολούθησης στην διάρκεια της  κατ΄οίκον νοσηλείας των ασθενών covid, την έγκαιρη εκτίμηση    νοσηλείας  στο νοσοκομειο αλλά και την μακρά παρακολούθηση, μετά  την νόσηση. Μελετάται προσεκτικά το φαινόμενο  «Long Covid», που περιλαμβάνει τις χρόνιες επιπτώσεις και διαχείριση των επιπλοκών  που αφήνει ο ιός σε όλα τα συστήματα: αναπνευστικό, καρδιαγγειακό, νεφρικό, νευρικό καθώς και την ψυχολογική επιβάρυνση.Νέα στοιχεία συνεχώς προστίθενται στις μελέτες και φαίνεται ότι το σύστημα υγείας έχει να αντιμετωπίσει  δύσκολες ιατρικές  προκλήσεις και μετά την αποδρομή του επίμονου κορωνοϊού. Σε όλη την Ευρώπη αρχισε η λειτουργία  Ιατρείων Παρακολούθησης Μετά covid Ασθενών, μια αναγκαιότητα που θα αυξήσει ακόμη παραπάνω  τις τρέχουσες απαιτήσεις σε  Προσωπικό ή και εξειδικευμένες ιατρικές εξετάσεις. Η επιταγή αυτή  βρίσκει την χώρα μας σε μια φάση που τα περισσότερα νοσοκομεία της έχουν μετατραπεί σε κλινικές covid, αφήνοντας  αναγκαστικά ολόκληρες περιοχές χωρίς νοσοκομεία κι άρα επιβαρύνοντας πιθανόν την υγεία του πληθυσμού , λόγω άλλων ασθενειών. Μακάρι στο  νοσοκομείο μας η επέκταση του σχεδίου αντιμετώπισης της πανδημίας  (μαζί με την ευχή για ελάττωση των κρουσμάτων στο νησί), να μπορέσει να αποτρέψει την αναγκαστική μετατροπή της παθολογικής κλινικής ή όλου του νοσοκομείου σε μονοκλινική covid…