Ο Δήμος Κω στην Ενεργειακή Κοινότητα Νοτίου Αιγαίου
Με ενδιαφέρον είδαμε την εισαγωγή, ως έκτακτο θέμα στην συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου, της συμμετοχής του Δήμου της Κω στην “Βluetonium” Ενεργειακή Κοινότητα Πολιτών Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου.
Θεωρούμε ότι είναι καλό να δώσουμε μερικές πληροφορίες για τις Ενεργειακές Κοινότητες γενικότερα αλλά και για την συγκεκριμένη περίπτωση που αφορά την Κω.
Καταρχάς, οι Ενεργειακές Κοινότητες δεν είναι «μορφώματα» ή «άτυπες» μορφές δραστηριότητας όπως ακούστηκε στο Δ.Σ.
Είναι στη βάση τους Αστικοί Συνεταιρισμοί του Νόμου 1667/1986 και εισήχθησαν στην ελληνική νομοθεσία αρχικά με τον Ν.4513/2018 ενώ τροποποιήθηκαν σημαντικά με τον Ν. 5037/2023.
Σήμερα, οι δύο νομικές τους μορφές είναι οι:
· Κοινότητες Ανανεώσιμης Ενέργειας ή Κ.Α.Ε. με περισσότερους γεωγραφικούς περιορισμούς και έντονο το τοπικό μη κερδοσκοπικό στοιχείο.
· Ενεργειακές Κοινότητες Πολιτών ή Ε.Κ.Π. που επιτρέπουν μεγάλο γεωγραφικό εύρος σε συμμετοχή και δραστηριότητα.
Η Ενεργειακή Κοινότητα “Bluetonium” θα έχει «στα χαρτιά» την δεύτερη νομική μορφή και είναι αποτέλεσμα του προγράμματος «ΑΠΟΛΛΩΝ» της Κυβέρνησης, το οποίο στοχεύει σε έργα ενεργειακού συμψηφισμού για ΟΤΑ, ΔΕΥΑ και Ευάλωτα Νοικοκυριά (Δικαιούχοι ΚΟΤ). Η διαδικασία ίδρυσης και εγκατάστασης των έργων του προγράμματος ορίζεται από τα άρθρα 103 & 104 του Ν. 5106/2024.
Ο Δήμος της Κω στην ΕΚΠ “Bluetonium”
1. Ο Δήμος της Κω δεν θα είναι απλώς δικαιούχος/ωφελούμενος του προγράμματος αλλά και μέλος του συνεταιρισμού με ό,τι αυτό συνεπάγεται σε θέματα ευθυνών αλλά και ευκαιριών. Αυτό επιβεβαιώνεται και από την γενικότερη λειτουργία των συνεταιρισμών αλλά και με την παρ. 4 του άρθρου 103 του Ν. 5106/2024.
2. Μπορεί η νομική μορφή του προγράμματος να είναι Ενεργειακή Κοινότητα, όμως η κυβέρνηση έχει περιορίσει πολύ τα συνεταιριστικά χαρακτηριστικά τους για το συγκεκριμένο πρόγραμμα, αφαιρώντας δυνατότητες από τα μέλη (όπως ο Δήμος), κόντρα στην φιλοσοφία των συνεταιρισμών.
3. Ακούστηκε ότι τα μόνα χρήματα που θα δώσει ο Δήμος είναι τα 2.000 ευρώ «για την συμμετοχή». Αυτό είναι πιθανό αλλά δεν είναι καθόλου σίγουρο. Εκτός από την υποχρεωτική συνεταιριστική μερίδα, που υποθέτω αντιστοιχεί σε αυτά τα 2.000 ευρώ αν και δεν μάθαμε τέτοιου είδους λεπτομέρειες, τα μέλη στις Ενεργειακές Κοινότητες (ΕΚΟΙΝ) καταβάλουν συνήθως και ετήσιες συνδρομές για τα γενικότερα έξοδα λειτουργίας ενώ συχνά πρέπει να καταβάλουν και έκτακτες
εισφορές. Επιπλέον, δεν είναι σίγουρο ότι δεν θα ζητηθεί και οικονομική συνδρομή στα έργα με κάποιο τρόπο.
Φυσικά, η ύπαρξη και άλλων εξόδων δεν σημαίνει απαραίτητα ότι η συμμετοχή του Δήμου δεν είναι οικονομικά συμφέρουσα, απλά πρέπει να γίνει σοβαρή αξιολόγηση με όλα τα στοιχεία τα οποία για την ώρα δεν φαίνεται να υπάρχουν.
Όλα αυτά προβλέπονται στο καταστατικό της ΕΚΟΙΝ και αυτό πρέπει να ελεγχθεί με πολύ προσοχή πριν υπογραφεί από τον εκπρόσωπο του Δήμου γιατί είναι εξαιρετικά δεσμευτικό.
4. Ειδικά για το πρόγραμμα «ΑΠΟΛΛΩΝ» αναμένεται να εκδοθεί σύντομα (έχει ήδη καθυστερήσει) η Υπουργική Απόφαση που προβλέπεται από την παρ. 10 του άρθρου 103 του Ν. 5106/2024 που θα καθορίσει μια σειρά από πολύ σημαντικές λεπτομέρειες για την υλοποίηση του προγράμματος, από πιθανές έξτρα υποχρεώσεις των μελών, μέχρι τον τρόπο δημοπράτησης των έργων ΑΠΕ. Είναι εξαιρετικά σημαντικό να την λάβει υπόψη του ο Δήμος όταν εκδοθεί και πριν δεσμευθεί για οτιδήποτε.
5. Για τα έργα ΑΠΕ που θα υλοποιηθούν στο πλαίσιο του προγράμματος, θα προκηρυχθούν ανταγωνιστικές διαδικασίες κεντρικά, για όλες τις Περιφέρειες, και θα υλοποιηθούν από τρίτους/ιδιώτες οι οποίοι και θα είναι και οι κάτοχοι/ιδιοκτήτες των έργων αυτών. Αυτό σημαίνει ότι οι Δήμοι δεν θα έχουν κανένα δικαίωμα ιδιοκτησίας και διαχείρισης πάνω στα έργα, ακόμη και αν γίνουν στο έδαφος τους κάτι που έρχεται σε αντίθεση με τις έννοιες της αυτοοργάνωσης και της αυτοδιαχείρισης ,που είναι κύρια χαρακτηριστικά των Ενεργειακών Κοινοτήτων.
6. Αν ο Δήμος δεν θα έχει λόγο, ούτε στην επιλογή των έργων, ούτε στην επιλογή των αναδόχων που θα τα υλοποιήσουν και θα τα διαχειρίζονται, ποιος θα επιλέξει το που θα γίνουν αυτά τα έργα; Η χωροθέτηση των εγκαταστάσεων ΑΠΕ είναι ιδιαίτερα σημαντική, καθώς πρέπει να προστατευθεί η παραγωγική αγροτική και κτηνοτροφική γη αλλά και το πολιτισμικό και φυσικό περιβάλλον. Αν γίνει με κύριο κριτήριο τα κέρδη των ιδιοκτητών των έργων, ελλοχεύει ο κίνδυνος να υπάρξει αρνητικός αντίκτυπος στο νησί και στην τοπική κοινωνία.
7. Αν ο Δήμος εξαρτάται από αυτά τα έργα για καθαρή και φθηνή ενέργεια, αλλά δεν έχει καμία διαχειριστική δυνατότητα, πώς θα εξασφαλιστεί ότι δεν θα βρεθεί κάποια στιγμή δέσμιος των απαιτήσεων των ιδιοκτητών παραγωγών;
Με την συγκεκριμένη παρέμβαση δεν προσπαθούμε να πούμε ότι ο Δήμος δεν θα έπρεπε να συμμετάσχει στο πρόγραμμα ΑΠΟΛΛΩΝ. Όμως, η συμμετοχή του θα πρέπει να περιλαμβάνει μεγαλύτερη επαγρύπνηση και κατανόηση των ειδικών λεπτομερειών του συγκεκριμένου προγράμματος και των Ενεργειακών Κοινοτήτων, ώστε να κάνει προτάσεις και διεκδικήσεις για το καλό όλων των νησιών και ιδιαίτερα της Κω.
Το πρόγραμμα «ΑΠΟΛΛΩΝ» μπορεί να έχει σημαντικό θετικό αντίκτυπο στο νησί, αλλά η υλοποίηση του απαιτεί πολύ προσοχή, με ενεργή και διαφανή συμμετοχή του Δήμου, ως εκπροσώπου της τοπικής κοινωνίας, στην διαχείριση των έργων και των δράσεων της συγκεκριμένης Ενεργειακής Κοινότητας.
Χρήστος Μπάρδας
Οικονομολόγος/MSc Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία
Μέλος του κινήματος
