Απανωτά μηνύματα επί πολλά χρόνια σε φοιτήτριες που βαθμολογούσε και αισθάνονταν ανήμπορες να αντιδράσουν – Κινητοποίηση για απόλυσή του από μερίδα φοιτητών και ο ρόλος της Μογκερίνι που επιτάχυνε τις εξελίξεις
Ένα σεξουαλικό σκάνδαλο που απασχολεί ένα από τα πιο φημισμένα πανεπιστημιακά ιδρύματα της Γηραιάς Ηπείρου, το Κολλέγιο της Ευρώπης αποκαλύπτει η ευρωπαϊκή έκδοση του Politico.
Συγκεκριμένα όπως αναφέρει σχετικό δημοσίευμα, το Κολέγιο της Ευρώπης στη Μπριζ στο Βέλγιο, χώρος εκπαίδευσης κορυφαίων αξιωματούχων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, διεξάγει έρευνα σε έναν από τους καθηγητές του για τις καταγγελίες σεξουαλικής παρενόχλησης που διατυπώθηκαν από μία από τις φοιτήτριές του.
Αφού το Κολέγιο ξεκίνησε τη διερεύνηση της συμπεριφοράς του καθηγητή, μια ομάδα έξι πρώην υπαλλήλων και φοιτητών του κολλεγίου έστειλε επιστολή στη Φεντερίκα Μογκερίνι, την πρύτανη του κολλεγίου και πρώην επικεφαλής της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ, ζητώντας την απόλυσή του μετά από αρκετές καταγγελίες για σεξουαλική παρενόχληση τα τελευταία χρόνια.
Το Politico επικοινώνησε με όλα τα εμπλεκόμενα μέρη και μίλησε με περισσότερους από 20 νυν και πρώην φοιτητές και προσωπικό του Κολεγίου. Σε όλους παραχωρήθηκε ανωνυμία για να μιλήσουν με ειλικρίνεια για έναν ισχυρό καθηγητή με βαθιές διασυνδέσεις με την πολιτική της ΕΕ.
Μία από τις γυναίκες αποφοίτους, ανάμεσα σε αρκετές που σήμερα κατέχουν υψηλόβαθμες θέσεις στις πρωτεύουσες της Ευρώπης, περιέγραψε την έλλειψη δράσης κατά τη διάρκεια της θητείας της στο Κολέγιο σχετικά με τις καταγγελίες ως «omertá», τον κώδικα σιωπής της μαφίας. «Έτσι θα το περιέγραφα. Είναι ‘παρακαλώ, σκάστε»», είπε.
Τέσσερις πρώην φοιτήτριες, οι οποίες ήταν στα 20 τους όταν ήρθαν σε επαφή με τον 50χρονο σήμερα καθηγητή, μοιράστηκαν μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου που, όπως είπαν, αποδεικνύουν υποτιθέμενες ανάρμοστες επαφές από τον καθηγητή που εκτείνονται σε διάστημα μεγαλύτερο της δεκαετίας.
Η νυν φοιτήτρια προκάλεσε επίσημα την έρευνα για τον καθηγητή σε ένα email που έστειλε στη Μογκερίνι στις 7 Φεβρουαρίου – το οποίο είδε το Politico. Όταν ρωτήθηκε σχετικά με την έρευνα, το Κολλέγιο της Ευρώπης αρνήθηκε να σχολιάσει πέραν της δήλωσης: «Μία επίσημη διαδικασία βάσει του κώδικα δεοντολογίας βρίσκεται σε εξέλιξη».
Η Μογκερίνι πραγματοποίησε συνάντηση με την καθηγήτρια για να συζητήσει την καταγγελία, την οποία έλαβε στις 10 Ιανουαρίου. Έκτοτε αποχώρησε προσωρινά από τον ρόλο του στη Μπριζ, αλλά συνεχίζει να εργάζεται σε άλλα ιδρύματα. Ένα από τα άλλα ιδρύματα στα οποία διδάσκει ο καθηγητής δήλωσε στο Politico ότι είναι ενήμερο για τη συνεχιζόμενη έρευνα.
«Εφαρμόζω για τον εαυτό μου τον κανόνα να μην μιλάω για την υπόθεση πριν ολοκληρωθεί η διαδικασία», δήλωσε ο καθηγητής, όταν ρωτήθηκε για την έρευνα.
Η δουλειά μου, η φήμη σας
Η καταγγελία που βρίσκεται στο επίκεντρο της έρευνας του κολεγίου προήλθε από μια φοιτήτρια ηλικίας 20 ετών, η οποία θα περάσει συνολικά 10 μήνες στην ειδυλλιακή μεσαιωνική φλαμανδική πόλη για να ολοκληρώσει ένα μεταπτυχιακό πρόγραμμα. Για τουλάχιστον δύο μήνες το 2023, ο καθηγητής αντάλλασσε μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου μαζί της. Γράφοντας από την εστία της, όπου ο καθηγητής είχε επίσης ένα υπνοδωμάτιο, οι δύο τους άρχισαν να επικοινωνούν για ακαδημαϊκές εργασίες αργά τη νύχτα.
Σύντομα ο καθηγητής, επιβλέπων της διατριβής της, άρχισε να λέει στη φοιτήτρια για την προσωπική του ζωή, μεταβαίνοντας στον προσωπικό του λογαριασμό στο Gmail για τη συζήτηση. Σε ένα email, έγραψε ότι η εικόνα της να περπατάει στη βροχή του ενέπνευσε «κοινά συναισθήματα» και της έστειλε μια φωτογραφία ενός ριζότο με γαρίδες. «Αν τολμούσα, θα σου πρότεινα να σου φτιάξω δείπνο ένα βράδυ», έγραφε σε ένα μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου από τον Νοέμβριο, προτείνοντάς της να φάνε στο σαλόνι του.
Σε ένα άλλο email τον ίδιο μήνα, έλεγε: «Είσαι πραγματικά ένα μυστήριο, αλλά και αυτό με ευχαριστεί. Θα ήθελα πολύ να είχα πιει ένα ποτό μαζί σου απόψε». Σε αυτό το σημείο, η φοιτήτρια ήξερε ότι τα μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου είχαν εκτραπεί σε ένα άβολο χώρο για εκείνη ως φοιτήτριά του και με κάποιον που θα μπορούσε να παίξει ρόλο για το μέλλον της. «Τότε ήταν που έπρεπε να τον βάλω στη θέση του», είπε η φοιτήτρια.
Σταμάτησε να απαντάει μετά από τη συμβουλή ενός γονέα – αλλά λόγω του ρόλου του καθηγητή στην εκπαίδευσή της, η φοιτήτρια έπρεπε να τον συναντήσει τον Δεκέμβριο για τη διπλωματική της εργασία. «Είναι γνωστός στον τομέα του, οπότε κανείς δεν θέλει να έρθει αντιμέτωπος με μια τέτοια προσωπικότητα, όταν μπορούμε να εργαστούμε στη συνέχεια στον τομέα της έρευνας ή των ευρωπαϊκών υποθέσεων», δήλωσε η φοιτήτρια.
Τον Νοέμβριο, είχε κάνει επίσης ένα απειλητικό σχόλιο για μία συνομιλία που είχαν, αντιλαμβανόμενος ότι αυτό θα μπορούσε να προκαλέσει προβλήματα με τους συναδέλφους του. «Θα μπορούσε να μου κοστίσει τη δουλειά μου και τη φήμη σου», έγραψε.
Μετά τις χειμερινές διακοπές, στην αρχή του δεύτερου εξαμήνου τον Ιανουάριο, η φοιτήτρια – οπλισμένη με 62 σελίδες ηλεκτρονικών μηνυμάτων – ζήτησε συνάντηση με τον υπεύθυνο πρόνοιας του πανεπιστημίου της. Την ίδια ημέρα, έκανε καταγγελίες για σεξουαλικό και ψυχολογικό εκφοβισμό από τον καθηγητή της σε προσωπική συνάντηση με τον πρύτανη του Ευρωπαϊκού Κολλεγίου.
«Είχε γίνει κόλαση»
Στην επιστολή των φοιτητών και του προσωπικού που στάλθηκε στη Μογκερίνι στις 13 Φεβρουαρίου, με την οποία ζητείται η απόλυση του καθηγητή, τονίζεται ότι η συμπεριφορά του δεν ήταν μεμονωμένη.
«Πολλές γυναίκες επικοινώνησαν μαζί μας και πολλές εξακολουθούν να φοβούνται αντίποινα ή να ξαναζήσουν τέτοια τραύματα», ανέφερε η επιστολή. «Όλες μαρτυρούν το κλίμα ανασφάλειας που καλλιεργήθηκε σκόπιμα από [τον καθηγητή] σε μια θέση εξουσίας που του παραχωρήθηκε από το Κολέγιο, την επανάληψη των μεθόδων που χρησιμοποιήθηκαν και τη σοβαρότητα των γεγονότων».
Όταν ρωτήθηκε σχετικά με την επιστολή αυτή, ο καθηγητής δήλωσε: «Ο καθηγητής δεν έχει καμία σχέση με την επιστολή αυτή: Δεν έχω καμία πληροφορία σχετικά με αυτό… Δεν άκουσα ποτέ για αυτή την επιστολή».
«Δεν υπάρχει κανένας κανόνας σχετικά με την ενδεδειγμένη ή μη ενδεδειγμένη συμπεριφορά μεταξύ ενός φοιτητή και ενός καθηγητή», υποστήριξε. «Το να στέλνεις ένα email από εμένα σε έναν φοιτητή είναι ΟΚ, το να βλέπεις έναν φοιτητή είναι ΟΚ, είναι ένα πανεπιστήμιο, εννοώ, αλλιώς το πανεπιστήμιο δεν θα μπορούσε να λειτουργήσει. Ο κώδικας δεοντολογίας δεν λέει τίποτα για το αν επιτρέπεται ή όχι η συνομιλία και αυτό είναι αρκετά συνηθισμένο σε όλα τα πανεπιστήμια».
Αυτή δεν είναι η πρώτη φορά που ο καθηγητής αντιμετωπίζει ερωτήσεις και καταγγελίες για παρόμοια συμπεριφορά. Το 2012, το αφεντικό του του είπε να ζητήσει συγγνώμη για ένα περιστατικό που προκάλεσε καταγγελία.
Μετά από μια βραδινή έξοδο στο Μπριζ στο φοιτητικό μπαρ του ίδιου του κολεγίου, ο καθηγητής επικοινώνησε στο Facebook με μια φοιτήτρια που δεν του είχε μιλήσει στο μπαρ. «Λοιπόν, με σνομπάρεις;» ρώτησε σε ένα μήνυμα στο Facebook που είδε το Politico και το οποίο εστάλη γύρω στις 2 π.μ.
Αφού η φοιτήτρια παραπονέθηκε σε ένα άλλο ανώτερο μέλος του διοικητικού προσωπικού, τον Jörg Monar, ο καθηγητής έστειλε στη φοιτήτρια ένα μακροσκελές σημείωμα που είδε το Politico. «Λυπάμαι απόλυτα για αυτή την παρεξήγηση και ζητώ συγγνώμη για την ανάρμοστη συμπεριφορά μου», έγραψε στη φοιτήτρια, της οποίας τη διπλωματική εργασία επέβλεπε.
Στην ανταλλαγή μηνυμάτων ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, ο Monar χαρακτήρισε την κατάσταση λεπτή.
Την επόμενη χρονιά, ο ίδιος ο Monar θα γινόταν πρύτανης του κολεγίου, μια θέση που θα κατείχε για επτά χρόνια. Ενώ ήταν πρύτανης, ο καθηγητής πήρε προαγωγή.
Στην επιστολή της 13ης Φεβρουαρίου από πρώην φοιτητές και προσωπικό του κολεγίου προς τη Μογκερίνι, υποστηρίζουν ότι ο Monar «εν γνώσει του τον προήγαγε … [γεγονός που] επέτρεψε σε μεγάλο βαθμό την ανάρμοστη συμπεριφορά αυτού του καθηγητή». Ο Monar δήλωσε στο Politico σε απάντηση που έστειλε μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ότι το Κολέγιο της Ευρώπης του ζήτησε να προσκομίσει στοιχεία σχετικά με το περιστατικό του 2012.
Κατέθεσε το χρονοδιάγραμμα του περιστατικού, προσθέτοντας: «Η δική μου άποψη για την υπόθεση εκείνη την εποχή ήταν ότι [ο καθηγητής], έχοντας την (από τη δική μου άποψη) αμφισβητήσιμη συνήθεια να συναναστρέφεται με φοιτητές εκτός του Κολλεγίου σε διάφορους χώρους (κάτι που μου επιβεβαίωσαν οι ακαδημαϊκοί βοηθοί), είχε ξεπεράσει τα όρια της απαραίτητης επαγγελματικής απόστασης μεταξύ καθηγητή και φοιτητή, χωρίς όμως να έχει πιο μακρόπνοες προθέσεις».
«Να είστε βέβαιος ότι θα αποφύγω κάθε ολίσθημα αυτού του τύπου στο μέλλον», ανέφερε ο καθηγητής στο ηλεκτρονικό μήνυμα προς τον φοιτητή το 2012 μετά το περιστατικό στο μπαρ. Παρόλα αυτά, φοιτητές ήρθαν με άλλους ισχυρισμούς στα επόμενα ακαδημαϊκά έτη.
Το 2014, μια άλλη φοιτήτρια του Κολλεγίου απευθύνθηκε στη διοίκηση του Κολλεγίου αφού είπε ότι λάμβανε αδιάκοπα πολλά μηνύματα και ηλεκτρονικά μηνύματα που συνιστούσαν σεξουαλική παρενόχληση από τον ίδιο καθηγητή. Νωρίτερα κατά το ακαδημαϊκό έτος, ισχυρίστηκε ότι την ακολούθησε στο δρόμο καθώς επέστρεφε στην εστία της. «Δεν γνωρίζω αυτή την ιστορία, όχι», δήλωσε ο καθηγητής στο Politico όταν ρωτήθηκε σχετικά με τον ισχυρισμό.
«Αγόρασα ένα κουζινομάχαιρο και είπα στον εαυτό μου ότι αν μπει στο δωμάτιό μου μια μέρα θα τον μαχαιρώσω. Θα είναι αυτοάμυνα», είπε η γυναίκα, η οποία πρόσθεσε ότι έλεγχε συστηματικά το υπνοδωμάτιό της στο κολέγιο από φόβο κάθε φορά που έμπαινε σε αυτό μετά το περιστατικό. Η εμπειρία μαζί του εκείνη τη χρονιά της δημιούργησε άγχος, πρόσθεσε, και το τραύμα κρατάει μέχρι σήμερα.
«Δεν ξέρω για τι πράγμα μιλάτε», ήταν η απάντηση του καθηγητή σε αυτούς τους ισχυρισμούς.
Όταν εξέφρασε τις ανησυχίες της στο κολέγιο, κανείς δεν την άκουσε, υποστήριξε. «Δεν πήγα στην τελετή λήξης, ήθελα απλώς να φύγω από την Μπριζ, είχε γίνει κόλαση», είπε.
Λίγα χρόνια αργότερα, ο ίδιος καθηγητής έστειλε μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου σε μια άλλη φοιτήτριά του από έναν προσωπικό λογαριασμό ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, ρωτώντας την αν θα ήθελε να δειπνήσει μαζί της ένα βράδυ. Η ίδια μοιράστηκε τα μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου με το Politico. «Θα μπορούσαμε να συναντηθούμε σε ένα εστιατόριο που καμία φοιτήτρια δεν μπορεί να πληρώσει», πρότεινε. «Θα καταλάβαινα απόλυτα αν αρνείσαι, αφού ξέρω ότι η πρότασή μου είναι περίεργη, αντιεπαγγελματική, μη δεοντολογική, ντροπιαστική, οτιδήποτε», συνέχισε.
Παρόλα αυτά, συνέχισε: «Δεν θέλω να χρησιμοποιήσω κανενός είδους εξουσία για να σας πείσω- γι’ αυτό, βασίζομαι μόνο στο χάρισμά μου, την εκπληκτική αίσθηση του χιούμορ μου και τα… μάτια μου – ή, το πιθανότερο, στη διάθεσή σας να αποφύγετε για μια φορά την καντίνα».
Δύο ημέρες αργότερα, της έστειλε ξανά μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, αυτή τη φορά από ένα email που σχετιζόταν με ένα άλλο πανεπιστήμιο στο οποίο διδάσκει. «Δεν ήθελα να σας ενοχλήσω στο ποτό- ήσασταν τόσο όμορφη που ήταν δύσκολο να πιστέψω ότι ήταν αληθινό. Ήμουν αρκετά εκφοβισμένος», έγραψε.
Ο καθηγητής ήταν ταυτόχρονα ο επιβλέπων της διπλωματικής της εργασίας και το μοναδικό άτομο που θα την βαθμολογούσε στο τέλος του έτους, αντιπροσωπεύοντας το 50% του συνολικού βαθμού, είπε. «Με έφερε σε μια πολύ δύσκολη κατάσταση γιατί σκέφτηκα ότι αν θα το κόψω αυτό, αυτό μπορεί να επηρεάσει την ακαδημαϊκή μου καριέρα», είπε η γυναίκα. Τα μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου συνέχισαν να κατακλύζουν για ολόκληρο το ακαδημαϊκό έτος. Η ίδια πρόσθεσε: «Ένιωσα απροστάτευτη από πολλές απόψεις».
Όταν ο καθηγητής ρωτήθηκε σχετικά με τα μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και το περιεχόμενό τους, είπε: «Μου μιλάτε πάλι για κάτι που δεν γνωρίζω. Δεν έχω όλες τις λεπτομέρειες που έχετε εσείς».
Εκκλήσεις για απόλυση
«Κανονικά, είμαι πολύ απόμακρος με τους φοιτητές», υποστήριξε ο καθηγητής στο μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου του Νοεμβρίου προς τον φοιτητή που ξεκίνησε την τρέχουσα έρευνα εναντίον του. «Όπως συμβαίνει, σου γράφω επειδή μου δίνει χαρά και φτάσαμε σε αυτό το σημείο τυχαία. Επιπλέον, δεν βλέπω κάτι κακό σε αυτό και νομίζω ότι ούτε κι εσείς το βλέπετε. Όμως τα πράγματα θα μπορούσαν να εκληφθούν πολύ διαφορετικά από τους συναδέλφους μου και το Σώμα δεν θα το δεχόταν και δεν θα έκανε τίποτα», είπε.
Αφού η Μογκερίνι ανέλαβε τον ρόλο της πρύτανη τον Σεπτέμβριο του 2020, η διοίκησή της θέσπισε έναν επικαιροποιημένο κώδικα δεοντολογίας και μια διαδικασία για την καταγγελία παρενόχλησης και σεξουαλικού παραπτώματος, μεταξύ άλλων συμπεριφορών.
«Στόχος του Κώδικά μας είναι να διατηρήσουμε μια πολιτική μηδενικής ανοχής για οποιεσδήποτε πράξεις κατά της αξιοπρέπειας και της ακεραιότητας κάθε μέλους της κοινότητας του Κολλεγίου (είτε με τη μορφή διακρίσεων, εκφοβισμού, παρενόχλησης, βίας, παρενόχλησης ή σεξουαλικού παραπτώματος)», ανέφερε το Κολλέγιο σε ανακοίνωση που εστάλη μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου.
Ο Monar, πρύτανης του Κολλεγίου πριν από τη Μογκερίνι, σε σχόλιό του στο Politico πρόσθεσε ότι πιστεύει ότι ένα άτομο θα πρέπει να αντιμετωπίζει έρευνα για σεξουαλική παρενόχληση μόνο με σαφείς αποδείξεις. «Εάν προσκομιστούν τέτοιες αποδείξεις, όσο μικρές και αν είναι, τότε είναι καθήκον του ιδρύματος να ενεργήσει με πλήρη αυστηρότητα και χωρίς να λάβει υπόψη του τη φήμη και τις περιστάσεις ενός συναδέλφου – και ποτέ δεν είχα καμία αμφιβολία ότι το Κολέγιο της Ευρώπης θα έκανε ακριβώς αυτό», πρόσθεσε ο Monar.
Το κολέγιο αρνήθηκε να σχολιάσει την υπόθεση του καθηγητή, επικαλούμενο την ανάγκη προστασίας της εμπιστευτικότητας κατά τη διάρκεια μιας εν εξελίξει διαδικασίας κώδικα δεοντολογίας.
«Απορρίπτω επίσης σθεναρά τους δυσφημιστικούς ισχυρισμούς που διατυπώνονται για μένα σε μηνύματα που κυκλοφορούν εδώ και εκεί», δήλωσε ο καθηγητής.
Στην επιστολή προς τη Μογκερίνι από πρώην φοιτητές και ακαδημαϊκούς βοηθούς, η ομάδα ζήτησε την οριστική απόλυση του καθηγητή.
«Ήρθε πλέον η ώρα το Κολέγιο της Ευρώπης, υπό την ηγεσία σας, να εκπληρώσει το καθήκον επαγρύπνησης και προστασίας του, αναλαμβάνοντας αποφασιστική δράση και επιδεικνύοντας μηδενική ανοχή απέναντι στον σεξισμό και τη σεξουαλική βία», ζήτησε η ομάδα.
